انسان در اسلام ، غلامحسین گرامی ، فصلهای ۶-۱

انسان در اسلام ، غلامحسین گرامی ، فصلهای ۶-۱

اسلاید 1: انسان در اسلام

اسلاید 2: تصویر کتاب

اسلاید 3: منبع درسیانسان در اسلامغلامحسین گرامینشر معارفقم1396

اسلاید 4: مدرسمحمد سرگلزائیدکترای الهیات ادیان و عرفانتدریس در: 1- دانشگاه های علمی کاربردی و آزاد اسلامی. 2-مراکز آموزش عقیدتی وزارت دفاعاز سال 1381 تا کنون3- کانال تلگرام @mana_marefat

اسلاید 5: کلیاتاهمیت انسان شناسی : اهمیت انسان شناسی از این جهت است که به ماهیت و حقیقت خود شناخت پیدا می کند. توجه به خویشتن تا آنجا مهم است که یکی از اهداف انبیاء محسوب می شود.

اسلاید 6: به همین جهت امام علی ( ع ) ، انسان شناسی را افضل المعرفه ، افضل الحکمه ، انفع المعارف و فوز اکبر دانسته است. دغدغه انسان زمانی پایان می پذیرد که بداند برای چه و از کجا آمده و به کجا خواهد رفت.؟

اسلاید 7: رابطه انسان شناسی و جهان بینیانسان شناسی هر فرد با جهان بینی او ارتباط تنگاتنگی دارد. اگر انسان دارای جهان بینی الهی باشد ، قطعاً به معاد انسان و وجود زندگی اخروی معتقد خواهد بود. در صورتی که انسان را موجودی تک بعدی بدانیم ، قطعاً نمی تواند به عالم آخرت معتقد باشد.

اسلاید 8: اگر انسان را موجودی دو بعدی بدانیم که بعد مادی او مقدمه تکامل بعد معنوی او باشد ، قطعاً به وجود خالقی حکیم اعتقاد خواهد داشت. یعنی انسان شناسی مقدمه کمال انسان و مقدمه اعتقاد به آموزه های دینی چون معاد و نبوت و خداشناسی خواهد بود.

اسلاید 9: حدیث« من عرف نفسه فقد عرف ربه » از رابطه انسان شناسی و خداشناسی حکایت دارد. رابطه خداشناسی با انسان شناسی رابطه ای دو سویه است.

اسلاید 10: یعنی شناخت هر یک به شناخت دیگری و غفلت ازیکی به غفلت از دیگری خواهد انجامید. رابطه انسان شناسی با فرجام شناسی ( معاد ) نیز رابطه ای دو سویه است. اعتقاد به دو بعدی بودن انسان ها را به اندیشه جاودانگی و زندگی پس از مرگ سوق می دهد.

اسلاید 11: عکس این مسأله هم صادق است. رابطه انسان شناسی با جهان بینی نیز رابطه ای دو سویه است. اعتقاد به دوبعدی بودن انسان ، اثبات می کند که جهان علاوه بر امور طبیعی ، امور ماوراء ماده و طبیعت نیز در آن وجود دارد. خلاصه اگر کسی از طریق انسان شناسی به جهان بینی صحیح برسد ، مطمئناً دارای یک زندگی با معنا خواهد بود.

اسلاید 12: علت اصلی بی توجهی بشر به حقیقت انسان و توجه بیش از حد به بعد مادی نادیده انگاشتن دین و آموزه های وحیانی است.

اسلاید 13: حداکثر بهره برداری از زندگی دنیوی یکی دیگر از ابعاد انسان شناسی بهره برداری از زندگی دنیوی است. بحث بر سر این است که حالا که سرنوشت محتوم او مرگ است و زندگیش محدود ، چگونه زندگی کند که از این فرصت محدود ، بیشترین بهره را برده باشد. ابتدا باید معیار سود و زیان را انسان مشخص کند.

اسلاید 14: وقتی انسان بتواند تفسیر صحیحی از وجودش را به دست آورد ، آنوقت معیار سود و زیان را قبولی در کنکور و داشتن شغل مناسب ، بدست آوردن زندگی راحت و مرفه نمی داند.

اسلاید 15: انسانی که خود را مخلوق خدا و آفرینش خود را امری هدفمند و خود را از او به سوی او می داند ، مطمئناً خود را موجودی جاودان دانسته و زندگی دنیا را مقدمه رسیدن به سرای ابدی می داند.

اسلاید 16: چنین انسانی معیار سود و زیان را نزدیکی به خدا و دوری از خدا می داند. تا جایی که حاضر است جان خود را برای رضایت خدا بدهد تا به او برسد.

اسلاید 17: معیار سود و زیان در زندگی دنیوی از نظر انسان الهی نزدیکی به خداوند و دوری از خداوند است.

اسلاید 18: تعریفی که ما از انسان ارائه می دهیم ، هدف کلی ما را در زندگی برنامه ها و روش زندگی ما را مشخص می کند.

اسلاید 19: مادیون به گونه ای انسان را تعریف می کنند. الهیون بگونه دیگری. تمام بایدها و نبایدها بر اساس تعریفی است که از انسان ارائه می شود .

اسلاید 20: 3- یافتن هویت واقعی یکی دیگر از ابعاد انسان شناسی یافتن هویت واقعی خود است. یعنی وقتی انسان به بررسی خود می پردازد ، هویت واقعی خود را می یابد و پی می برد که دارای سرشتی پاک بوده و انتخابگر شیوه زندگی خود است.

اسلاید 21: اگر انسان اینگونه تعریف شود ، که حیوانی است تابع غرایز درونی ، بدون اراده و اختیار، فاقد هر گونه مسئولیت و تکلیف،دیگر نمی توان هویت دیگری جز آن برایش در نظر گرفت.

اسلاید 22: اما اگر انسان را موجودی متعالی دارای فطرت پاک و انتخاب گر شیوه زندگی تعریف کنیم ، هویت دیگری خواهیم یافت.

اسلاید 23: هویت افراد تابع تصویری است که انسان از خود دارد

اسلاید 24: رویکردهای انسان شناسیاگر ما علم را به حضوری و حصولی و علم حصولی را به حسی ، عقلی ، تجربی ، دینی و تاریخی تقسیم کنیم با پنج رویکرد در انسان شناسی مواجه خواهیم شد که هر کدام محتاج بحث جداگانه ای است.

اسلاید 25: الف- رویکرد درون نگری و انسان شناسی عرفانیاز نظر عرفا، شناخت حقیقی بواسطه کشف و شهود حاصل می شود . انسان هم از همین مقوله است و این شناخت تنها زمانی میسر است که از تعلقات ظاهری رها شده باشد

اسلاید 26: این شناخت بسادگی حاصل نمی شود و تنها با ریاضت و تحمل سختی ها ممکن است. البته مسئله درون بینی برای همه میسر است ، ولی دنیای شلوغ مدرن توجه انسان را به خارج از خود معطوف کرده است. گر چه انسان هرگز نمی تواند از خود کاملاً غافل باشد ، اما درون نگری توجه بیشتری می طلبد.

اسلاید 27: ب ) روش عقلی و انسان شناسی فلسفی دومین راه شناخت انسان ،عقل و فلسفه است که در طول تاریخ بحثهای فلسفی فراوانی در باره شناخت ابعاد و مراتب وجود انسان صورت گرفته است. در این بحثها اغلب، انسان را حیوان ناطق نامیده اند.

اسلاید 28: مراتب وجود از نظر ملا صدرایکی دیگر از مباحث گسترده فلسفه اسلامی معرفه النفس است که ملاصدرا سه مرتبه وجودی برای انسان قائل است. 1- مرتبه حسی که در معرض فساد و فنا و زوال است.

اسلاید 29: 2- مرتبه شبحی برزخی که فاصله میان آن دو است و آنرا انسان نفسی نامیده اند. 3- مرتبه عقلانی که همواره ثابت بوده و حقیقت انسان حسی است. عرفا و فلاسفه هر دو گروه برای انسان ها، ظاهری و باطنی قائلند.

اسلاید 30: ملا صدرا در این باره میگوید:انسان مانند قرآن است، او را باطنی است و ظاهری.ظاهر آن در این عالم است و باطن آن در آخرت.

اسلاید 31: دربرخی روایات به مشابهت انسان و عالم هستی و نیز مثلیت انسان و خداوند متعال اشاره شده است.وتحسب انک جرم صغیر و فیک انطوی العالم الاکبر (امام علی ع)عبدی اطعنی حتی اجعلک مثلیلا فرق بینک وبینهم الا انهم عبادک.حدیث قرب فرائض و نوافل

اسلاید 32: ج ) انسان شناسی تجربی و تاریخی علوم تجربی روان شناسی ،جامعه شناسی ،مردم شناسی، باستان شناسی ،انسان شناسی فرهنگی، زیست شناسی و پزشکی و تاریخ... اطلاعات فراوانی در زمینه شناخت تجربی و مادی انسان را در اختیار ما قرار میدهد که برای شناخت انسان و عظمت خلقت الهی در انسان بسیار سودمند است.هرچند بدلیل روش تجربی و مشاهده ای نمیتوانند نظر جامعی در باره انسان به دست دهند.

اسلاید 33: اینکه انسان شناسی تجربی و تاریخی با هم مورد توجه قرار گرفته ، اینست که هر دو متکی بر حس و تجربه هستند ، اما در این شیوه هرگز نمی توان در مسائل جهان بینی ( خدا انسان و جهان ) به نتیجه قطعی رسید .

اسلاید 34: زیرا موضوع علوم تجربی ماده و مادیات و روش آن مشاهده و آزمون و هدفشان به بند کشیدن طبیعت و بهره برداری از آن است. در حالی که مسائل جهان بینی قابل تجربه و مشاهده و آزمون نیستند ، بی توجهی به این امور موجب انحراف دانشمندان میگردد.

اسلاید 35: د)انسان شناسی دینیاین شیوه انسان شناسی بخاطر خطا ناپذیر بودن دارای وثاقت و اعتبار است. می توان به آن اعتماد کرد.

اسلاید 36: این انسان شناسی به همه ابعاد وجودی انسان و نیازهای او توجه دارد. در حقیقت نارسایی انسان شناسی غیر دینی بی توجهی به چنین امری است. البته یافته های عقلی ، علمی وعرفانی موجب درک بهتر معارف دینی است.

اسلاید 37: تفاوت انسان شناسی و خود شناسی انسان شناسی نوعی شناخت کلی و حصولی نسبت به انسان است ، اما خودشناسی، جزئی، شخصی و حضوری است. رابطه بین انسان شناسی و خودشناسی یک رابطه ی دو سویه است. همانطور که انسان شناسی ما را به خداشناسی رهنمون می سازد ، خودشناسی نیز ما را به او رهنمون می سازد.

اسلاید 38: فصل دوم آفرینش انسان

اسلاید 39: فرضیه تکامل زیستیآنچه در مورد آفرینش انسان مطرح است ، همان اختلافی است که بین اندیشمندان طرفدار فرضیه تکامل زیستی و مطالب موجود در کتب مقدس است.

اسلاید 40: آنچه مسلم است ، تاریخچه اختلاف نظر درباره چگونگی پیدایش انسان به داروین برنمی گردد. داروین در1871 میلادی ، نظریه خود را ارائه داد ، در صورتی که آناکسیمندر در قرن ششم قبل از میلاد نظریه پیدایش انسان از نوعی دیگر از حیوانات مطرح کرده ،

اسلاید 41: آنچه مهم است ، این است که آیا نظریه تکامل موجب تزلزل وثاقت متون دینی و زیر سوال رفتن دین است.

اسلاید 42: ثبات انواع یا تحول انواعمنظور از ثبات انواع یعنی انواع جانوری و گیاهی ثابت هستند. یعنی هیچ نوع حیوانی به نوع دیگر قابل تبدیل نیست و هیچ رابطه ای با هم ندارند.

اسلاید 43: اما نظر دیگر ( تحول انواع ) اینست که انواع گیاهان و جانوران از ابتدا به این شکل نبوده اند ، بلکه از انواع ساده تری بوجود آمده اند که به نظریه تکامل یا تغییر تدریجی انواع معروف است.

اسلاید 44: چارلز داروین حدود بیست و پنج سال به جمع آوری مدارک و قرائن علمی مربوط به تکامل انواع اقدام کرد و سپس نظریه خود را در کتاب « اصل انواع از طریق گزینش طبیعی یا بقای نژادهای شایسته در تلاش برای زندگی » مطرح کرد.

اسلاید 45: داروین هرگز مطرح نکرد که انسان از نسل میمون است ، بلکه به او گفت انسان و میمون از تبار مشترکی هستند.

اسلاید 46: ارکان نظریه تکاملفرضیه تکامل داروین که به نظریه انتخاب طبیعی مشهور است ، بر سه مفهوم استوار است :

اسلاید 47: الف ) تغییرات تصادفی : که در یک نوع روی داده و به نسل های بعدی منتقل می شود. منشاء این تغییرات کاملاً حدسی و تصادفی است.

اسلاید 48: ب ) تنازع بقاء : در طبیعت هر جانداری برای حفظ موجودیت خود در ستیز است و برای اجتناب از معدوم شدن نبرد می کند.

اسلاید 49: ج ) انتخاب طبیعی یا بقای اصلح : موجودی که بتواند خود را با طبیعت سازگار کند ، می ماند و بر اساس قانون توارث آنچه از آنها زاده می شوند ، آنهایی که با طبیعت سازگارتر باشند ، شانس بیشتری برای بقاء خواهند داشت.

اسلاید 50: نارسائی های فرضیه تکامل الف ) تغییرات جزئی امکان پذیر است اما تغییرات کلی خیر. تا جایی که گلداشمیت و شیندولف می گویند ، مطالعات آزمایشگاهی فقط تغییرات درون نوع را ثابت می کند نه شکل گیری انواع جدید را .

اسلاید 51: ب ) تحولات همیشه به سوی سازگاری با محیط نیست. اگر زرافه برای بدست آوردن غذا گردنش دراز می شود. در عوض آهو یا گوزن ایرلندی شاخهایش به اندازه ای رشد کرده که بی فایده است یا رشد بی اندازه دندان نیش یوزپلنگ شمشیر دندان یا تحلیل رفتن چشمهای ماهیهای غارنشین که بودنش ضرری نداشت.

اسلاید 52: ج ) فاصله انسان و حیوان بقدری زیاد است که از طریق نظریه انتخاب طبیعی داروینی قابل توجیه نیست. تا جایی که « آلفرد راسل والاس » که همزمان داروین بود بر این باور بود که فاصله بین عقل انسان و میمون بیش از آن است که داروین اذعان کرده یا تکلم انسان اصلاً قابل مقایسه با مبادله علائم در حیوانات نیست.

اسلاید 53: به عقیده چارلزلایل ذهن بشر ویژگیهایی دارد که نمی شود با تحول به انتخاب طبیعی آنها را توضیح داد. نتیجه گرفته می شود که این فرضیه بجای اینکه قطعی و مستند به مدارک علمی بشود. صرفاً آمیزه ای از شواهد حسی و نظریه پردازی است ، بنابراین نمی توان بعنوان یک حقیقت علمی در کتب درسی مطرح کرد ، همانطور که ایالت های مختلف آمریکا آنرا حذف کردند.