آموزش جذب اتمی

صفحه 1:


صفحه 2:
بر اساس جدول تناوبی از یک جایی به بعد فلزات سنگین قرار دارند عناصری از جدول تناوبی ۱.فلز( چکش خوار,. درخشش فلزی, رسانایی الکتریکی, کاتیون تشکیل میدهند. اکسید بازی دارند). ۲جرم حجمی بالایی دارند. ‎AS .Al.Hg ut‏ تاریخچه تعریف اولین بار در سال ۱۹۳۶ فلزات سنگین مطرح شدند و دوباره در ۴۰-۳۰ سال اخیر مصطلح شده است. مجموعه ای از فلزات و شبه فلزات که با آلودگی های غذایی یا محیطی و یا مسمومیت در ارتباطند 

صفحه 3:
تعاریف گوناگون از فلزات در مطالعات بیولوژیکی و محیطی |62 /۱: چکش‌خوار. درخششر_ازی تولناییلنتقل لحرارتو ون 66210]0: ظاهر و خولمرفیزیکی کف از را داریند ولی‌یفتاری‌غیر فازیداریند ۷6۲۵ ]۱او1ا: برلیعناصریکه دلنسیته لنها کمتر از 4 9/6۳03 ۱/6/۵۱ ۲۱6۵۷۷: لصطلاحیمبهمب_رلیگ روهیاز عناصر با دلنسیته بیشاز 4 9/6۳03 ‎dhisl i592 pole Essential Metal‏ 2925955 )523 5 بودش‌موجبیس روز عوارضی می‌شود تعاریف گوناگون از فلزات سنگین بر پایه هایی مختلف بیان شده است. تعریف بر مبنای دانسیته: اولین بار در سال ۱۹۳۶ برای عناصری که دانسیته آن ها بللاتر از 9/6۳03 7 در سال ۱۹۶۴ مبنای دانسیته بیش از 4 0/6773مجددا عوض شد 

صفحه 4:
در حال حاضر چه عناصری را فلزات سنگین می دانند؟ بطور کلی فلزات و شبه فلزاتی که دانسیته نسبتا بالا ( پیشتر از *4 ‎(OL G/CM?‏ دارند و در غلظت های پایین اثرات سمی ایجاد میکنند به دلیل ایجلد عوارض نامناسب حضور آن ها در مواد غذایی و محیط زیست نیازمند تعیین حدود مجاز است مهمترین فلزات سنگین ۴۴ ,۴6 ,20 ,0۱ ,0۲ ,۸۵۵ ,۲۱9 ركظ ,0© ,مم منابع انتشار فلزات سنگین در طبیعت در پوسته زمین و صخره ها بصورت سنگ معدن هایی با اشکال شیمیایی گوناگون وجود دارند و از آنجا استخراج می شوند Ni, Ag, Au, Zn, Co, ۴۵, ۸۵5, ۴۵ ‏معدن های سولفیدی:‎ Siw سنگ معدن های اکسیدی: ۵۱ ,۳ ,نالل ,ع5 ,50 سنگ معدن های سولفیدی- اکسیدی: 00 ,لا) ,۴6 

صفحه 5:


صفحه 6:
منبع اصلی انتشلر فلزات سنگین در طبیعت : استخراج معادن توسط انسان منابع دیگر انتشار: عوامل طبیعی مثل آتشفشان هل صنلیع. محصولات صنعتی حاوی فلزات سنگین که پس از استفاده در طبیعت رها میشوند. ریخته گری هاء سوخت. فلزات سنگین. آلاینده های محیطی پایدار در طبیعت گردش فلزات در طبیعت *استخراج معادن و آلوده شدن آبهای سطحی و زیر زمینی به فلزات سنگین *آلوده شدن خاک های کشاورزی *جذب شدن فلزات در گیاهان و تجمع در بافت هلی آن ها *تغذیه حیوانات و آبزیان از آب ها و گیاهان آلوده *تجمع در بلفت های حیوانی *ورود فلزات بدن انسان با مصرف انسلن / محصولات گیاهی. حیوان آلوده 

صفحه 7:
سمیت فلزات سنگین eessential metals «Fe, zn, ca, mg) :Toxic metals (pb, cd,as,hg,ag) علائم کلی مسمومیت: اختلالات گوارشی, اسهال. استفراغ و.... انواع مسمومیت های ممکن: حاد. مزمن تحت مزمن بیوشیمی سمیت فلزات سنگین ورود فلزات سنگین یه بدن از راه خوراکی تبدیل به اکسیداسیون پایدار در محیط اسیدی معده (Pb2*, cd2*, as?*, hg2*, zn2) تشکیل پیوندهای قوی با پروتتین هل آنزیم ها و سایر پیومولکول ها 

صفحه 8:
ار a + M*_- M +2H*~ (A) ا ی ور Pork 403+ © 55 + PorE SH SCH +002 2 Pork | > SCH, 

صفحه 9:
فلزات سنكين از چندین ره با بیومولکول های بدن واکنش داده و عوارض پیولوژیک ایجاد می کنند © ترکیب با محصول یی یک زنجبره آنز و ايجاد كميلكس غير قابل مصرف توسط بدن ۸ 5 ۶ ‏ل‎ OD Fe _ نتیجه: غیر قابل مصرف شدن محصول ای تجمع فلز( کمپلکس قلز- آنزیم) در بافت ایجاد اختلال در بخشی از سیستم بیولوژیی ۶ جایگزیی فلز سنگین به جاى يون ساختارى يك آنزيم يا بروتنين يا همان اندازه ‎eS‏ © مثل جايكزينى +202 به جاى +2712 در آنزیم های هیدروژناز بروز مسمومیت کادمیوم © تخريب ساختار آنزيم ها: حمله *452 موجود در ساختمان بعضى از آفت كش ها به كروههاى سولفيدريل آنزيم هاى بدن و توقف فعالیت آنزیی 

صفحه 10:
Zens ‏اب‎ ب صعبيه دا يعد ب صعيه ا 6د ب صعيه ا و utes Deve) amar Sse Ie ۳ semi ant @ DFO area ey) rent 5 ون هد ند هم ۷ ان ععو هه مد oro tH omer 0 onan © ‏عات‎ 0 مج اه و2 جه ع وی ‎xe oy ew‏ هرد ow an نه بعت 

صفحه 11:
نتیجه گیری بررسی واژه فلزات منابع انتشلر در طبیعت راه های ورود به بدن عوارض سمی بیوشیمی سمیت آمروزه استفاده از آنها اجتناب ناپذیر است ولی باید به طور مرتب پایش شود لزوم استفاده از روش های آزمایشگاهی مناسب و دقيق جهت استخراج و تعیین مقدار فلزات 

صفحه 12:
اصول کلی در تهیه نمونه آزملیش الف-نمونه برداری 53۳00۱۱9 اولین و مهمترین بخش مراحل آماده سازی نمونه است. تهیه و استفاده از نمونه های کاملا همگن( هموژن) روش های همگن کردن نمونه: *تکان دادن و هم زدن نمونه *آسیاب کردن *تهیه دوغاب (/5111۲۲۷) نمونه جامد و آب در همزن آسیاب می شود و یک دوغلب به وجود می آید *یک نمونه مناسب مجموعه ای از ۱۰-۵ نمونه کوچکتر از یک نمونه اصلی است ب- آملده سازی نمونه ۵۲6۵۵۲۵100 5۳0016 قاعده کلی در همه روش های آماده سازی نمونه. دستیابی به یک محلول شفاف است زیرا اکثر روش های تعیین مقدار فلزات سنگین بر اساس نمونه های مایع ( محلول) عمل می ‎HS‏ 

صفحه 13:
اصول مورد توجه در آماده سازی نمونه جهت آنالیز فلزات سنگین *شستشوی اسیدی * استفاده از ظرف مناسب که جاذب یون های مورد سنجش نباشد مهمترین ظروف : استفاده از ظروف و ابزار پلاستیکی به جای شيشه ای (لوله های فالکون و ظروف پلیمری مناسب) *عدم استفاده از کروزه های پلاتینی برای عناصر خاص: فلزاتی ‎Pd, Au, Hg, Fe dts‏ ممکن است در اثر حرارت بطور کامل جذب ظروف پلاتینی شوند( عدم استفلده از ظروف مناسب و یا اسیدواش نکردن ظروف. ضمن کم کردن غلظت آنالیت به خاطر جذب فلزات به جداره ظرف. سب آلودگی آزمایشات بعدی نیز خواهند شد) *جلوگیری از تبخیر و تغییر غلظت نمونه آماده شده *عدم استفاده از حرارت زیاد برای عناصر فرار : جیوه و آرسنیک عوامل موثر در فراریت یک عنصر ماهیت عنصر ماتریس نمونه:چنلنکه مسمکن است یک عنصر فرار در یک نمونه و در دمای خاص بازیافت خوب داشته بلشد ولی در ماتریس دیگری بازیافت خوبی نداشته باشد 

صفحه 14:
* استفلده از اسید ها در شرایط ايمن کار با اسید حتما باید در زیر هود انجام شود استفاده از ماسک . عینک ایمنی. دستکش ضد حلال( نیتریلی) و پوشش محافظتی لباس *_ مخلوط کردن اسیدهای غلیظ و اکسید کننده ها برای هضم نمونه خطر آفرین است: سوختگی سریع پوست. انفجار بدلیل احتمال واکنش شدید بین اسید غلیظ و نمونه بهتر است ابتدا مقدار کمی اسید رقیق به نمونه اضافه شود و بعد اسید غلیظ اضافه شود تا واکنش آهسته تر شود اکسید کننده های قوی مثل پر کلریک اسید فقط زمانی باید اضافه شوند که بخش زیادی از نمونه توسط اسید نیتریک اکسیده و تخریب شده باشد دقت های ضروری در صورت استفاده از 1,۵۴" به راحتی جذب پوست شده با شستشو به طور کامل پاک نمی شود و سبب سوختگی هلی شدید می شود 

صفحه 15:
*_ آماده سازی و تزریق نمونه در هوای کاملا تمیز و تهویه شده از آنجا که کل نمونه مورد آزمایش در هنگام تزریق به دستگاه فقط به چند میکرولیتر کاهش می یابد یک ذره کوچک غبار هوا نیز حتی با قرار گرفتن روی نمونه می تواند اوت های قابل توجه در نتیجه ایجلد کند. ۰ استفاده از حلال های ‎ULTRA PURE‏ * اجتناب از رساندن به حجم زیاد: در صورت عدم اطلاع از میزان تقریبی آنالیت نمونه را در * فاصله زمانی کوتاه بین تهیه نمونه و اندازه گیری 

صفحه 16:
روش های رایج آماده سازی نمونه جهت آنالیز فلزات الف- روش هضم اسیدی 0965100 ۸61۵ ب- خلکستر گیری ‎Dry Ashing‏ روش هضم اسیدی فرایند هضم ماتریس نمونه توسط یک اسید قوی انجام می شود در مورد ماتریس های آلی برای تخریب کامل ملتریس نمونه . ممکن است از یک اکسید کننده نیز استفلده شود. اسید استفاده شده معمولا اسید نیتریک است. چرا؟ از پر اکسید هیدروژن نیز برای افزایش قدرت اکسید کنندگی اسید استفاده می شود. انواع روش های هضم اسیدی *روش های هضم باز ‎Open Vessel‏ *روش های هضم بسته |6556 ۷ 1056 

صفحه 17:
i #روش هضم باز: ساده ترین روش هضم مرطوب است که دریک ظرف در باز انجام می شود تس گافزودن محلول هضم کننده سب پوشاندن بشر با شيشه سا عت سح حرارت دادن روی هات پلیت سسسيخمونه به آرامى شروع به جوشیدن می کند نمونه پس از توزین در یک بشر قرار داده می شود بايد هر از چند گلهی مقداری اسید به نمونه اضافه شود تا نمونه خشک نشود. می توان از آب اکسیژنه هم برای کمک به اکسیداسیون پیشتر استفاده کرد پس از هضم کامل نمونه و ظاهر شدن یک محلول شفاف و کم رنگ تا نزدیک به خشک شدن تبخیر مى شود سس> ‏ انتقال به ظروف حجمی "؟به حجم رسانی با آب یا اسید رقیق :۲۱۱۵ روی۵ گرم نمونه را بپوشانسس> . بعد مقداریر0 :۳۱ (مقدار «۲۷:0۵ كمباشد ‎(HINO, joes + / PO‏ این روش پایه . روشهای هضم اسیدی باز است برای نمونه های مختلف میتوان جستجو کرد. نکات مورد توجه: نمونه نباید بطو رکامل خشک شود در صورت صاف کردن محلول نمونه, کاغذ صافی نیز باید به دقت شسته شود تا آنالیت جذب شده زوف آن 4 تعاول مر گرد 

صفحه 18:
انتخاب اسید مناسب در روش هضم اسیدی باز ‎fa‏ ‏استفاده از یک اسید رقیق : برای نمونه های غیر آلی محلول و نمک ها = استفاده از یک اسید غلیظ : برای نمونه های نامحلول استفاده از (۱ 1) |۲۱ برای هضم بهتر: بعد از هضم اسید نیتریک و قبل از صلف کردن و به حجم ‎ley‏ ‏استفاده از اسید سولفوریک: اگر نمونه با اسید نیتریک تنها یا اسید نیتریک همراه با اسید کلریدریک هضم خوبی پیدا نکند. مخلوط اسید نیتریک - سولفوریک (۲+۱) اضافه می شود. هضم با اسید نیتریک تا باقی ماندن چند میلی لیتر اسید سس> سرد کردن نمونه > افزودن مخلوط اسید نیتریک - اسید پرکلریک (+۱) "امه حرارت تا ظاهر ن بخارات سفید متراکم پر کلریک اسید اسید هیدروفلوریک: برای هضم نمونه های سخت تر اب سلطانی: اسید کلریدریک-اسید نیتریک (۳+۱): مى تواند طلا و يلاتين را نيز در خود حل كند تر کیب اسید سولفوریک _ پرو کسید هیدروژن : بعنوان یک اکسید کننده قوی عمل میکند. 

صفحه 19:
Wet Decomposition Method Wast F e gas Kjeldahl flask wet decomposition method ‏كلامو اله‎ =| Simple method i Pasion) Sulfuric acid 

صفحه 20:
*- روشهای هضم بسته هضم اسیدی نمونه در یک ظرف کاملا بسته صورت میگیرد . ظروف مورد استفاده دراین روش , باید قابلیت تحمل حرارت و فشارزیاد را داشته ودربرابر خاصیت خورند گی اسیدهای داغ مقاوم باشند معمولا از ظروف در دار ۲۴2 استفاده مشود نمونه رایچ دستگاهی روش هضم بسته دستگاه هضم مایکرویو است 01065110۳ ۷۱۱6۲۵۷۷۵۷6 ظروف دردار تفلونی هضم اسیدی ( قیمت پایین و کارایی نسبتا خوب ولی ایمنی کم میشود ) اجزای یک دستگاه هضم ماکروویو از سه قسمت تشکیل شده است *یک آون ماکروویو *یک سیستم چرخان که وسل های هضم به آن متصل است *سیستم تهویه 

صفحه 21:


صفحه 22:
Pretreatment — 4 Microwave Decomposition “== Decompose the sample together with an acid in a sealed container * Decomposition possible in a short time with little vaporization or * .contamination Ideal for the pretreatment of trace elements and trace samples - Food products, living organisms, pharmaceuticals, airborne dust, soil, etc - ۱ gh-pressure Decomposition Contain Microwave Digestion 

صفحه 23:
محدودیت وزن یعنی حداکثر نمونه ۰ 0.59۲ ‎2cc‏ , ۳202 5 , ۳۲۱۱۱۵3 ویژگیهای هضم اسیدی بسته ( هضم مایکروویوی ) "در این روش ظروف هضم از پلیمرهای مقاوم به دمای زیاد ساخته میشود . *احتمال انقال آلودگیهای فلزی از این ظروف . نسبت به ظروف شیشه ای و سرامیکی و کروزه ها کمتر است *حذف احتمال نفوذ آلودگیهای ناشی از گرد و غبار "نیاز به حجم کمتری از اسیدها در ظروف درب بسته تحت فشار . به دلیل کلهش میزان تبخیر حلال *کلهش قابل توجه از دست رفتن عناصر فرار ( معضلی مهم در روشهای هضم در ظروف باز و روش خاکستر گیری خشک) *کاهش نیاز به دقت اپراتور به دلیل دارا بودن سیستم خود کار "بخارات اسیدی که در روشهای هضم بلز 

صفحه 24:
خاکستر گیری ۸6۱۳9 0۲۷ روشی مناسب برای نمونه های آلی مرطوب مثل نمونه های مواد غذایی و گیاهی : - به دلیل سرعت و سهولت در تخریب مقادیر زیاد مواد آلی - مناسب برای عناصر غیر فرار - نوعی روش هضم باز ( ۷6556 006/۱ ) است : انتقال نمونه به داخل یه کروزه ( از جنس چینی . سیلیس ۰ پیرکس یا پلاتین) سسبححرارت دادن روى شعله تا كربنيزه شدن سسبیعقال به کوره الکتریکی سرد و رسلندن به حرارت ۴۵۰ درجه سانتی گراد چنیساعته‌ماندن در کوره تا تشکیل یک خاکستر سفید ( حداقل ۴ ساعت ) در صورت عدم تشکیل خاکستر سفید : خارج کردن کروزه از کوره نيتريك غليظ > تبخير اسيد روى هات يليت < - افزودن حدود 6 ‎HCL‏ 5**۰مولار به خاکستر لهبخير اسيد روى هلت يليت < افزودن اسید نیتریک ۰/۱مولار و رساندن به حجم نهایی سسهیوطوب کردن نمونه با اسید ال مجدد به کوره 

صفحه 25:
نکات روش خاکستر گیری : برای عناصر سرب . کادمیم . مس . آهن . روی در مواد غذایی در دمای ۴۵۰ درجه بلزیافت کافی نشان داده است روش مناسبی است برای تعیین مقدار عناصر مغذی در مواد غذایی از جمله : پتاسیم . اهن . منیزیم . منگنز » كلشيم ( به دليل مقدار زياد در مواد غذايى و يايدارى در دماهاى بالا ) مشكلات روش خاكستر كيرى : برای عناصر فرار مناسب نیست احتمال آلوده شدن نمونه از هوای آزمایشگاه یا داخل کوره ( سیستم باز ) درب کروزه داخل کوره ببندیم. نیازبه اسید شویی کامل ظروف به دلیل احتمال جذب فلزات از آزمایشات قبلی کروزه ها را پا اسید غلیظ تر مثلا تا ۳۰ درصد برای شستشوی کروزه استفاده شود دشواری در خاکستر گیری نمونه های روغن و چربی به دلیل احتمال شعله ور شدن نمونه 

صفحه 26:
مقایسه مزایا و معایب : زمان مصرف شده حفظ عناصر فرار مخاطره پرای کاربر میزان مصرف حلال ها احتمال نقال آلودگی از ظروف احتمال آلودكى از هوا نياز به دقت كارير خاکستر گیری چند ساعت. نامناسب متوسط نسبتا زیاد نسبتا زياد هضم اسیدی باز چند ساعت تاحدی مناسب زياد نسیتازیاد تسیا زیاد نسبتا زیاد زياد هضم اسیدی بسته گبتر از یک ساعت كاملا مناسب تاحدی 

صفحه 27:
تعیین مقدار دستگاهی فلزات سنگین : دستگاه طیف سنجی اتمی یکی از پر کاربردترین و دقیق ترین دستگاههای سنجش میزان فلزات سنگین اساس : تشکیل بخار اتمی از عنصر مورد نظر و تعیین مقدار بر اساس میزان جذب نور هالوکاتد دستگاه جذب اتمی کوره ۸۸۵5 ‎Furnace‏ مهمترین نوع سیستمهای جذب اتمی در آزمایشگاههای مواد غذایی توانایی لازم جهت اندازه گیری مقادیر ۲366] فلزات برخوردار نخواهد بود ترجیحا اتوسمپلر اساس اندازه گیری تزریق محلول نمونه به داخل یک لوله گرافیتی گرم شدن چند مرحله ای لوله ی گرافیتی طی یک برنامه حرارتی تبخیر نمونه و تشکیل بخار اتمی از فلز مورد نظر جذب نور هللوکاتد توسط بخار اتمی تعیین غلظت فلز بر اساس میزان جذب نور هالوکاتد 

صفحه 28:
Graphite Furnace 

صفحه 29:
برنامه حرارتی دستگاه جذب اتمی حدود ‎٩‏ مرحله برنامه دمایی ۴ مرحله دمایی اصلی : الف - 2۲۷۱0۵]آخشک کردن ۸۵ درجه سانتی گراد ب - ۵5۱۱19سه بلر تکرار خاکستر گیری (کربن خارج شود) ۴۰۰درجه سانتی گراد ج - ۵۲0۲012[09اتمایز ( افزایش ناگهانی دمل) ۲۱۰۰ - ۴۰۰ درجه سانتی گراد د - 600۱109( تمیز و خنک شدن ) حدود ۲۶۰۰ درجه سانتی گراد 

صفحه 30:
نکات مورد توجه در کار با اتمیک کوره کنترلهای پیش از اندازه گیری محلول ها : ۱. رسیدن استاندارد ها به دمای محیط . قبل | ۲. تهیه روزانه استانداردهای کاری . بدلیل غلظت پایین آنها دستگاهی : 1. بررسی وضعیت سالم بودن لوله گرافیتی و موقعیت صحیح آن ۲ تنظیم عبور نور هالوکاتد لامپ از داخل لوله گرافیتی از طریق پیچ های حر کت دهنده لوله گرافیتی يا بيج هاى لامب ۳ گرم شدن لامپ به مدت 18 - ‎٠١‏ دقيقه قبل از شروع كار ۴ روشن کردن هود بالای دستگاه ۵. تمیز کردن گرافیت تیوپ و نوک سمپلر توسط نرم افزار ۷ تنظیم دقیق ورود نوك اتو سميلر به داخل كرافيت تيوب ۸تعبین محدوده غلظتی استانداردهای کالیبراسیون 

صفحه 31:
مرحله اول : شناسایی محدوده خطی شدن نسبت به 056/۲6500۲56 به کمک اطلاعات موجود در دفترچه فنی و تجربه ‘Analyte concectration 

صفحه 32:
مرحله دوم : اد ساخت استانداردهای کالیبراسیون بر اساس غلظت مورد انتظار آنالیت در محلول در محلول نمونه مثال شنلسایی محدوده خطی شدن : دفترچه ۱-۰۵ ۲ ۳ ۵۵9 مثلا در این محدوده خطی دیده شده تخر ۵ ۱۰ ۲۰ ۵09۵۰ تجربی ۱۰۰ ۲۰۰ ۳۰۰ ۴۰۰ ۵00 ساخت استانداردهای کالیبراسیون پر اساس غلظت مورد انتظار آنالیت در محلول نمونه ‎Expected Value 10 ppb‏ رنج کالیبراسیون بسته به نوع نمونه متفیر است Dilution Factor5 (5 >> 25 ) Expected value in sample sab ۲ ‏انتظار داریم غلظت در نمونه‎ solution : 10/5 = 2 ppb پس باید از منحنی ۰.۵ ۱ ۲ ۳ استفاد: 

صفحه 33:
۱ - استاندارد سازی »هب ع2) سریعتر و دقیق تر از سوب ۲ - استفاده از ترکیبات اصلاح ره ( مودیفایر ) برای کاستن از تداخلات به عنوان مثال: اسید ارتو فسفریک برای سرب ۳- تلاش شود جذب خاص مربوط به یک استاندارد خاص که در دستگاه مشخص شده بدست ايو ۴- مقایسه میزان جذب استانداردها و بلانک با دفعات پیش ۵- حداقل ۳ تزریق برای هریک از استلنداردها و نمونه ها 00 5 60 ن‌ثانگر قابلپ ذیرش ودننتیجه بدستآمدد 0 < 0 ن‌شانگر وجود لشکللدر تزییقن مونه 

صفحه 34:
۱۶- حذف یک نقطه پرت و بدست آوردن ۲<0.99 اروت ما ‎(ppb)‏ متسین ‏اگر ۲ بهتر شد ۱۷351 كنيد . ‎Curve fit = liner orgin Characteristic conc = 0. 38 ug/l r= 0.9963 

صفحه 35:
۷- مشاهده پیک تزریق های انجام شده : ‎Sy‏ استانداردها باید بر روی هم و پیک نمونه ها نیز در همان محل و به همان شکل باشد اگر خیلی انحراف داشته باشد ممکن است حتی آن عنصر مورد نظر و در حال اندازه گیری ما نباشد. ‏۸- بررسی جذب تک تک نمونه هل باید در محدوده منحنی کالیبراسیون باشد ‏نمونه هایی که جذب بیشتر از کالیبراسیون دارند عه رقیق سازی بطور دستی یا از طریق سیستم خود کار دستگاه ‏ سح تزریق مجدد سک تاثیر دادن ضریب دقت در جواب نهایی ‏- استفاده از اتمیک شعله در صورت نیلز به رقیق سازی های زیاد ( بدلیل افزایش احتمال بروز خطا در تعیین غلظت ۰- وارد کردن وزن و حجم دقيق و ضریب دقت نمونه در برنامه دستگاه ‎ ‏از ۵۰ بطور تجربی ) ‎ 

صفحه 36:
دستگاه اندازه گیری شعله دقت اندازه گیری آن برای استانداردها در >2 ‎PPM‏ اساس اندازه گیری : مکش محلول نمونه توسط نازل بر روی برنری که شعله پرقدرت را روشن نگه میدارد اتمى شدن نمونه در حرارت زیاد و تشکیل بخار اتمی و جذب نور هالوکاتد لامي توس بخار انمی تعيين غلظت عنصر بر اساس میزان جذب نور لامب انواع شعله : هوا - استیلن 2300 نیتروکساید - استیلن 2800 

صفحه 37:
=. Relation between light absorption and density ¢ When light of a certain intensity is given to many atom in ground state, part of this light is absorbed by atoms. a ene 4 1 

صفحه 38:
Relation between light absorption and density Lambert-beer’s Law ( = ube ‏ضريب جذب ماده ه:‎ ‏طول نمونه ط:‎ 

صفحه 39:


صفحه 40:
(HCL): SEs Gul ‏لامب هاى‎ لامپ تخلیه بدون الکترود : ( 60) # در مقایسه با لامپ های کاتدی توخالی مشابه شدت های تابشی معمولا یک تا دو مرتبه بزرگی در اختیار می گذارد . برشی از لامپ تخلیُ بدون الکترود 

صفحه 41:
روش تصحیح دو روش تصحیح دو خطی به حضور یک خط مرجع از منبع نیاز دارد #اين خط بايد تا آنجا که ممکن است به خط آنالیت نزدیک باشد . © اما نبايد به وسیله آنالیت جذب شود . روش تصحبح با منبع پیوسته : 

صفحه 42:
me crac a = With the hollow cathode lamp, we measure absorption of our element and background over a very narrow bandwidth. Hollow cathode lamp = With the D, lamp, we measure absorption over a much larger bandwidth Because the elemental line ‏ان رات رارف‎ measure background 

صفحه 43:
تعادل هاى تت ۱ ِا #در محيط كازى داغ يك شعله یا یک کوره . واکنش های متعدد تفکیک یا تجمع سبب تبدیل مواد متشکله فلزی به حالت های عنصری می شوند . ‎{vor M+O‏ تعادل های پونتی :۰ ‎M(OH)=>M+20H‏ ۷ ۸۷۲ + ۵ ‏جد‎ ,- Mle] ۳ #شدت خط های نشر یا جذب اتمی فلزات قلیایی , به ویژه پتاسیم . روبیدیم و سزیم . به طریق پیچیده ای تحت تاثیر دما قرار مى كيرد . 

صفحه 44:
طیف بینی جذب , نشر و فلوئورسانس اتمی ‎sas sl‏ ای دش ‎ ‎meer) ‏نیمرشهای دما برسسب ۳65 برای شملة کاز طیقی / حور‎ 

صفحه 45:
13 | 8 1830 800 750 700 600 لل | 0.5 1.0 ۳ o | Burner tip Distance above orifice cm 

صفحه 46:
فرآیند های اتم سازی شعله ای : ۷۰ 7 ۱۹۰۰ ۷۰ تا ۲۸۰۰ Tee bY ۱۴۰۰ ‏اکسیژن ۵۵۰ ۲۷۰۰ ۰ تا‎ ۲۶۶ ‏هوا و ۸ تا‎ ۲۴۸۰ ۰ ۳۱۵۰ ‏تا‎ ۵۰ YAO Yaeo bY Foe 

صفحه 47:
Ce ge gi ‏دمای اتمسازی‎ ۰ تا ۳۱۵۰ تبخیر الکتروگرمایی (5۲۷) ۰ تا ۳۰۰۰ پلاسمای جفت‌شد: القایی (10۳) ما۶ پلاسمای آرگون با جریان مستقیم ‎ )06۳(‏ ۴۰۰۰ تا ۶۰۰۰ پلاسمای آرگون القایی ریزموج (۱/1) ۲۰ تا ۳۰۰۰ پلاسمای تخلية افروزشی (6) ناگرمایی قوس الکتریکن م۴ تا ۵۰۰۰ جرقة الکتریکی ۳۳۰ اتم سازی شعله ای : ۶ در یک اتم ساز شعله ای . محلولی از نمونه به وسیله جریانی از اکسنده گازی مخلوط شده با سوخت گازی . مهپاشی وبه درون شعله ای حمل می شود که در آنجا اتم سازی صورت می گیرد . 

صفحه 48:
light source atomic cell detector 

صفحه 49:
2 ۳ تداخل های ‎sub‏ تداخل ها در طیف بینی جذب اتمی ‎a‏ ‏تداخل های شیمیایی تداخل طیفی : #الف ) تداخل ناشی ازهمپوشانی خطوط : #مثلا یک خط وانادیم در ۱۱/۳۰۹۲ آنگستروم در هر تجزیه مبتنی بر خط جذب آلومینیم در ۱۵/۳۰۸۲ آنگستروم انجام شود تداخل می کند . #ب ) تداخل های ناشی از حضور محصولات احتراق : توان باریکه عبور کرده را کاهش می دهند و به خطاهای تجزیه ای مثبت منجر می شوند. 8ج ) منبع جذب یا پراکندگی ناشی از ماتریس نمونه : یک خطای مثبت در جذب و بنابراین در غلظت حاصل می شود . #د ) تداخل طیفی ناشی از پراکندگی توسط محصولات اتم سازی 

صفحه 50:
تداخل های شیمیایی : #تشکیل ترکیب کم فرار : ‎bb‏ ‏* شاید متداولترین نوع تداخل , تداخل به وسیله آنیون هایی باشد که تر کیبات کم فرّاری با آنالیت می سازند و بنابراین سرعت اتم سازی را کاهش می دهند . #به طور مثال مشاهده می شود که در یک غلظت ابت از کلسیم . جذب کلسیم با افزايش غلظت سولفات و فسفات تا زمانی که نسبت آنیون کلسیم به حدود ۵/۰ برسد , تقریبا به طور خطی کاهش می یابد . ۳ 

صفحه 51:
5 ‏سل الس‎ «The Calcium Flame The calcium flame is .- 8۲ ۲۱ because the 

صفحه 52:
= The Copper Flame 

صفحه 53:
The Potassium Flame i 

صفحه 54:
Fhe Manganese Flame 

صفحه 55:
The Cobalt 6۵ — 

صفحه 56:


صفحه 57:
25 5.0 ارتفاع م نیمرخ جذب شعله‌ای برای سه عنصر. 

صفحه 58:


صفحه 59:
نکات مورد توجه در کار با اتمیک شعله محلولها |.رسیدن استانداردهل به دماى محيط قبل از شروع كار دستكاه ۲.تهیه روزانه استانداردهای کاری دستگاهی |.بررسی تمیز بودن تیفه برنر ( محل خروج شعله ) ۲.تنظیم نور هللوکاتد بر ارتفاع مشخصی ازتیفه برنر ۳.گرم شدن لامپ به مدت ‎٠١‏ الى ‎١8‏ دقيقه قبل از شروع كار ۴.روشن کردن هود بالاى شعله ۵.خالی کردن ظرف ضایعات خروجی ۶.توجه به میزان گازاستیلن ۷.زمان کافی برای رسیدن نمونه بر روی شعله در نظر گرفته شود انتخاب محدوده ی کالیبراسیون و کنترل های پس از اندازه گیری 

صفحه 60:
دستگاه جذب اتمی هیدرید اساس کار: انجام یک واکنش شیمیایی منجر به تولید هیدرید عنصر مورد نظر که به دلیل گازی بودن به سمت شعله حرکت میکند. برای تعیین مقدار تعداد محدودی از عناصر استفاده میشود ‎As,Hg,Se,Pb,Bi,Sb,Sn,Te‏ ‏دقت اندازه گیری درحدها0 

صفحه 61:
echnique * As, Se, Sb, Sn, Te, Bi, Hg and other metals produce a metal hydride by this method Element | Concentration s (ppb) 6BH, +As"*+ 3H** 3B,H,+3H, +AsH, AS 5-0 ‏اما‎ Absorption Sb 5-0 5 3 Cs urner He Te 5-0 Perista of AAS uh ‏سس‎ Itic Manifold Se 10~40 ‏دلوم( عمج‎ Gas Hg 20-0 Reacti / Liquid Sn 30-0 on Coil Separat ‘i Draer 1 ۱۹ n lee HOWaBH yy Sam€Carnier = le Gas AStructural Diagram ——__ of Hydride Vapor Generator 

صفحه 62:
Cold Vapor Technique 

صفحه 63:
نکات مورد توجه در کار با جذب اتمی هیدرید محلولها : ۱.رسیدن استانداردها به دمای محیط . قبل از تزریق ۲.تهیه روزانه ۳.تنظیم بیشترین عبور نور هللوکاتد لامپ از داخل سل کوارتزی ۴.گرم شدن لامپ ۵.روشن کردن هود بالای دستگاه ۶.خالی کردن ظرف ضایعات خروجی ۷.توجه به میزان گاز استیلن ۸زمان کافی برای رسیدن نمونه بر روی شعله در نظر گرفته شود. ٩درصورتیکه‏ عناصر ‎AS‏ , 49| باید در یک نمونه تعیین مقدار شود.ابتدا جیوه و بعد ارسنیک ۰- تمیز بودن داخل سل جداکننده گاز - مایع و نیز مسیر خروج ضایعات للك ن مقدار حداقل يك نمونه اسيايك يا مرجع 1810© در كنار هر سرى از نمونه ها 

صفحه 64:
اعتبار سنجی روش آزمایش ۷۵۱۱08101 ۱۸۵۳۵۵ تعریف : اعتبلر سنجی روش فرایندی سیستماتیک است که نشان میدهد آیا روش مورد استفلده برای اهداف مورد. نظر مناسپ هست یا خیر در دو حالت روش آزمایش باید اعتبلر سنجی شود روشی که بار اول ابداع میشود روشی که قرار است در یک آزمایشگاه راه اندازی شود هدف از اعتبار سنجی : اطمینان و تایید درستی نتایچ بدست آمده از روش مورد استفاده اعتبار سنجی ( 31100 ۷۵110) : مجموعه ای از اقدامات زیر : - اختصاصی بودن روش - تعیین محدوده خطی -دقت 

صفحه 65:
اختصاصی بودن روش ‎Specificity‏ ‏تعر یف : توانیی روش برای اندازه گیری میزان دقیق آنالیت در حضور سایر اجزای نمونه ( ماتریکس ) هرقسمتی از ماتريكس - غير از آناليت - که پاسخی ایجاد کند باعث بروز خطلی ثابت یا نسبی خواهد شد ( روش غير اختصاصی ) راه تشخیص اختصاصی بودن روش : آزمایش کردن بلانک نمونه با روش مورد نظر و آشکار نشدن تر کیبات مداخله گر در آن و یا قابل تمایز بودن نآ 25 ‎TRON Gy‏ خطی بودن منحنی کالیبراسیون نشان دهنده توانایی روش در بدست آوردن نتایج متناسب با غلظت است تعیین محدوده غلظتی استانداردهای کالیبراسیون : مرحله اول : شناسایی محدوده خطی شدن نسبت 0156 01056/۲65 به کمک اطلاعات موجود در دفترچه قنی و تجربی ,حله دوم : ساخت استانداردهای کالیبراسیون بر اساس غلظت مورد انتظار آنالیت در نمونه معمولا در ۴ سطح غلظتی به نسبت ۰/۵ - ۱ - ۱/۵ - ۲ برابر غلظت موردنظر به مدت سه روز کاری هر یک از استلنداردها حداقل ۲و ترجیحا ۳ بلر مقدار شوند و میانگین آنها در رسم منحنی استفاده شود 

صفحه 66:
غلظت اولین استاندارد ب ضریب همبستگی ( ۴ ) : نشانگر خطی بودن کللیبراسیون هرچه ۳ به یک نزدیکتر باشد بهتر است تشخیص روش ( ۱۵00) 6۲66۲۱0۴ ‎Limit of‏ حد 7 تعریف : کمترین غلظتی از آنالیز که با اطمینان تشخیص داده میشود اما تعیین مقدار نمیشود 0ب سته به دستگاه مورد لستفاده و شرليط مختلفآ زمايشة عيين يشود روشهای تعیین ‎LOD‏ در روشهای کروماتوگرافی : نسبت سیگنال به نویز ( ۱:۳) در روشهای اسپکتروفتومتری ( جذب اتمی ) blank(n220) LOD =3~x SD:w عدد بدست آمده باید در معادله ی کالیبراسیون قرار گیرد تا 10080 بر اساس غلظت مورد اندازه گیری بدست آید ب : ۱۵09 5( 50 3.3 ) < 00 استاندارد اين ميشود 

صفحه 67:
مثلا: 100 سرب حدود 0.5 _ 18۳8 بدست می آید 0 : لنحرلفمعيار میزلنجذییب نک 5 : شیبغط کالبرلسیون حد تشخیص برای هر نمونه ضریب رقت نمونه « حدتشخیص دستگاه - حدتشخیص نمونه حد تشخیص نمونه را برای نمونه هایی که منفی خوانده ایم و یا کمتر از 1-0080 است نباید عدد اعلام کنیم می گوییم قابل تشخیص نیست (وزن توزین شده نمونه / حجم نهایی محلول نمونه ) - ضريب رقت هر نمونه 

صفحه 68:
حد تعیین مقدار (00) 81100نصهن0 0۴ ]نصنا تعریف : غلظتی است که در آن و بالات . آنالیت می تواند با اطمینان تعیین مقدار شود روش های تعیین 100 الف - نسبت سیگنال به نویز ( ۱۰ به ۱) ب 5 / (1050) < 100- : برای بلانک LOD * 3 - 0 اولین نقطه استاندارد باید بیشتر از ‎LOQ‏ باشد . حد تعیین مقدار برای هر نمونه : ضريب رقت نمونه « حدتعیین مقدار دستگاه - حد تعیین مقدار نمونه وزن توزین شده نمونه / حجم نهایی محلول نمونه - ضریب رقت هر نمونه 

صفحه 69:


صفحه 70:
4 دقت = ‎٩‏ تعریف: میزان پراکندگی نتایجی که از چندین بار ازمایش یک نمونه همگن بدست می ایند. ‎٩‏ در غلظت های پایین تر دفت انداژه گیری نیز کمتر میشود ‏© دقت با درصد انحراف معیار نسبی( 850 )/ضریب تغییرات( 6۷)نشان داده می شود. ‎٩‏ 850 در غلظت‌هاعپ-ایینزیاد میشود ولیدر لین‌جا تمشکلین دارد( کمتر از9ما) ‏* برای تعیین دقت روش , پاسخهای بدست آمده از یک نمونه , حتی الامکان باید مستقل از هم باشند یعنی: بجای چند بار خواندن یک نمونه, یک نمونه به چند بخش تقسیم شود و جدا از هم آزمایش و تعیین مقدار شوند. ‏© صحث آزمايش ‏تعريف: ميزان انحراف نتايج ازميزان واقعى ‏۴ روشهای تعیین میزان صحت نتایج: 5 ‎Certified ۲۵۲6۲6۳66 ‏استفاده از نمونه مرجع (08۱): اندازه گيري میزان آنالیت در یک‎ ٩ ‏و مقایسه نتیجه با میزان واقعی آن‎ ۲۱۵۲۵۲1۵۱ ‏© تعیین میزان بازیافت آنالیت ( ۲6۵۷۵/۷) از نمونه های اسپایک ‎ ‎ 

صفحه 71:
و * حدود آشکارسازی ۵/01 برای عتاصو بركزيدءاب» ۸ پلاسمای جفت شده لفایی - ‎TCP‏ صحت : تحت شرايط معمولى : خملای تسبی همراه با تجزبه جذنی شحله ایآ در خذود یک نا ده فرع اسك ؟خطا های همراه با اتم سازی الکتروگرمایی در مقایسه با اتم سازی تعله ‎10s & Nessie a isl‏ ان عد' 

بر اساس جدول تناوبی از یک جایی به بعد فلزات سنگین قرار دارند عناصری از جدول تناوبی .1فلز( چکش خوار ،درخشش فلزی ،رسانایی الکتریکی ،کاتیون تشکیل می­دهند ،اکسید بازی دارند). .2جرم حجمی باالیی دارند. اما AS ، Al، Hg تاریخچه تعریف اولین بار در سال 1936فلزات سنگین مطرح شدند و دوباره در 40-30سال اخیر مصطلح شده است ،مجموعه ای از فلزات و شبه فلزات که با آلودگی های غذایی یا محیطی و یا مسمومیت در ارتباطند تعاریف گوناگون از فلزات در مطالعات بیولوژیکی و محیطی :Metalچکش خوار ،درخشش فلزی ،توانایی انتقال حرارت و یون :Metalloidظاهر و خواص فیزیکی یک فلز را دارند ولی رفتاری غیر فلزی دارند :Light Metalبرای عناصری که دانسیته انها کمتر ازg/cm3 4 :Heavy Metalاصطالحی مبهم برای گروهی از عناصر با دانسیته بیش از g/cm3 4 :Essential Metalعناصر ضروری برای زندگی موجود زنده که نبودش موجب بروز عوارضی می شود تعاریف گوناگون از فلزات سنگین بر پایه هایی مختلف بیان شده است. تعریف بر مبنای دانسیته :اولین بار در سال 1936برای عناصری که دانسیته آن ها باالتر از g/cm3 7 در سال 1964مبنای دانسیته بیش از g/cm3 4مجددا عوض شد در حال حاضر چه عناصری را فلزات سنگین می دانند؟ بطور کلی فلزات و شبه فلزاتی که دانسیته نسبتا باال ( بیشتر از g/cm3 4یا ) 5دارند و در غلظت های پایین اثرات سمی ایجاد میکنند به دلیل ایجاد عوارض نامناسب حضور آن ها در مواد غذایی و محیط زیست نیازمند تعیین حدود مجاز است مهمترین فلزات سنگین Pb, Cd, As, Hg, Ag, Cr, Cu, Zn, Fe, Pt منابع انتشار فلزات سنگین در طبیعت در پوسته زمین و صخره ها بصورت سنگ معدن هایی با اشکال شیمیایی گوناگون وجود دارند و از آنجا استخراج می شوند سنگ معدن های سولفیدیNi, Ag, Au, Zn, Co, Pb, As, Fe : سنگ معدن های اکسیدیSb, Se, Au, Mn, Al : سنگ معدن های سولفیدی -اکسیدیFe, Cu, Co : Flame atomic absorption spectroscopy منبع اصلی انتشار فلزات سنگین در طبیعت :استخراج معادن توسط انسان منابع دیگر انتشار :عوامل طبیعی مثل آتشفشان ها ،صنایع ،محصوالت صنعتی حاوی فلزات سنگین که پس از استفاده در طبیعت رها می­شوند ،ریخته گری ها ،سوخت فلزات سنگین ،آالینده های محیطی پایدار در طبیعت گردش فلزات سنگین در طبیعت • استخراج معادن و آلوده شدن آبهای سطحی و زیر زمینی به فلزات سنگین •آلوده شدن خاک های کشاورزی •جذب شدن فلزات در گیاهان و تجمع در بافت های آن ها •تغذیه حیوانات و آبزیان از آب ها و گیاهان آلوده •تجمع در بافت های حیوانی • ورود فلزات سنگین به بدن انسان با مصرف انسان /محصوالت گیاهی ،حیوان آلوده سمیت فلزات سنگین (eessential metals :)Fe, zn, ca, mg ):Toxic metals (pb, cd,as,hg,ag عالئم کلی مسمومیت :اختالالت گوارشی ،اسهال ،استفراغ و..... انواع مسمومیت های ممکن :حاد ،مزمن ،تحت مزمن بیوشیمی سمیت فلزات سنگین ورود فلزات سنگین یه بدن از راه خوراکی تبدیل به اکسیداسیون پایدار در محیط اسیدی معده ()+Pb2+, cd2+, as2+, hg2+, zn2 تشکیل پیوندهای قوی با پروتئین ها ،آنزیم ها و سایر بیومولکول ها s + SCH + + 3+ 2 + M + + M2 22 4CH+3… (B) + ήμ Ϩ ϋ ΩΎ Σ Ε ΍ήΛ ΍ ϦϣΰϣΕ ΍ήΛ ΍ ωϮϧ Ζ ϴ ϣϮϤδ ϣ ϪҨ έϥΎ ρήγ ϡϮϴ ϣΩΎ̯ ̶ ϧ΍ ϮΨΘ γ ΍ ϡήϧ ϪҨ έΏΎ ϬΘ ϟ ΍ ̵έϮϨϴ Ό Η ϭή̡ Ζϴ ϣϮϤδ ϣ ϡϮϴ ϣΩΎ̯ Ϫϴ Ϡ̯Ϊ Ҩ Ϊη ΐ ϴ γ ΁ ϝΎ ϤΘ Σ΍ ϝΎ Ϭγ ΍ ϩϮϴ Ο Ώήγ ϥΎ ϫΩΏΎ ϬΘ ϟ ΍ ΐ Η ωϮϬΗ ύ΍ ήϔΘ γ ΍ ε ίήϟ ̶Η Ύ̡Ϯϟ Ύ ϔδ ϧ΍ ̵ΰϐϣϝ ϼ Θ Χ΍ ε έ΍ Ϯ̳ ϩΎ̴Θ γ Ω̵ ΰҨ ήϧϮΧ ϡϭή̯ Ζϓ Ύ̯ϥϮΧ Ϫϴ Ϡ̯ΩΎ Σ̶ ̮ϴ Ϩγ έ΁ ΐ Ϡ ϗ̶ Ҩ Ύ γ έΎ ϧ ϤΘ Ҩ έ΁ ΖҨ έϮϧ̶ Ϡ̡ ̶ ϧϮΧϢ̯ ϪҨ έίϭήΒϴ ϓ ϪҨ έϥΎ ρήγ ΖΑ Ύ Ҩ Ω ϥΎ ρήγ Ζϴ ϣϮϤδ ϣ ϩϮϴ Ο Ζϴ ϣϮϤδ ϣ Ώήγ Ζϴ ϣϮϤδ ϣ ϡϭή̯ Ζϴ ϣϮϤδ ϣ ̮ϴ Ϩγ έ΁ نتیجه گیری بررسی واژه فلزات سنگین منابع انتشار در طبیعت راه های ورود به بدن عوارض سمی بیوشیمی سمیت امروزه استفاده از آنها اجتناب ناپذیر است ولی باید به طور مرتب پایش شود لزوم استفاده از روش های آزمایشگاهی مناسب و دقیق جهت استخراج و تعیین مقدار فلزات سنگین اصول کلی در تهیه نمونه آزمایش الف-نمونه برداری sampling اولین و مهمترین بخش مراحل آماده سازی نمونه است تهیه و استفاده از نمونه های کامال همگن( هموژن) روش های همگن کردن نمونه: •تکان دادن و هم زدن نمونه •آسیاب کردن •تهیه دوغاب ( )slurryنمونه جامد و آب در همزن آسیاب می شود و یک دوغاب به وجود می آید •یک نمونه مناسب مجموعه ای از 10-5نمونه کوچکتر از یک نمونه اصلی است ب -آماده سازی نمونه sample preparation قاعده کلی در همه روش های آماده سازی نمونه ،دستیابی به یک محلول شفاف است زیرا اکثر روش های تعیین مقدار فلزات سنگین بر اساس نمونه های مایع ( محلول) عمل می کند اصول مورد توجه در آماده سازی نمونه جهت آنالیز فلزات سنگین •شستشوی اسیدی • استفاده از ظرف مناسب که جاذب یون های مورد سنجش نباشد مهمترین ظروف :استفاده از ظروف و ابزار پالستیکی به جای شیشه ای ( لوله های فالکون و ظروف پلیمری مناسب) •عدم استفاده از کروزه های پالتینی برای عناصر خاص :فلزاتی مثل Pd, Au, Hg, Fe ممکن است در اثر حرارت بطور کامل جذب ظروف پالتینی شوند( عدم استفاده از ظروف مناسب و یا اسیدواش نکردن ظروف ،ضمن کم کردن غلظت آنالیت به خاطر جذب فلزات به جداره ظرف ،سبب آلودگی آزمایشات بعدی نیز خواهند شد) •جلوگیری از تبخیر و تغییر غلظت نمونه آماده شده •عدم استفاده از حرارت زیاد برای عناصر فرار :جیوه و آرسنیک عوامل موثر در فراریت یک عنصر ماهیت عنصر ماتریس نمونه :چنانکه ممکن است یک عنصر فرار در یک نمونه و در دمای خاص بازیافت خوب داشته باشد ولی در ماتریس دیگری بازیافت خوبی نداشته باشد • استفاده از اسید ها در شرایط ایمن کار با اسید حتما باید در زیر هود انجام شود استفاده از ماسک ،عینک ایمنی ،دستکش ضد حالل( نیتریلی) و پوشش محافظتی لباس • مخلوط کردن اسیدهای غلیظ و اکسید کننده ها برای هضم نمونه خطر آفرین است :سوختگی سریع پوست، انفجار بدلیل احتمال واکنش شدید بین اسید غلیظ و نمونه بهتر است ابتدا مقدار کمی اسید رقیق به نمونه اضافه شود و بعد اسید غلیظ اضافه شود تا واکنش آهسته تر شود اکسید کننده های قوی مثل پر کلریک اسید فقط زمانی باید اضافه شوند که بخش زیادی از نمونه توسط اسید نیتریک اکسیده و تخریب شده باشد دقت های ضروری در صورت استفاده از HF به راحتی جذب پوست شده با شستشو به طور کامل پاک نمی شود و سبب سوختگی های شدید می شود • آماده سازی و تزریق نمونه در هوای کامال تمیز و تهویه شده از آنجا که کل نمونه مورد آزمایش در هنگام تزریق به دستگاه فقط به چند میکرولیتر کاهش می یابد یک ذره کوچک غبار هوا نیز حتی با قرار گرفتن روی نمونه می تواند تفاوت های قابل توجه در نتیجه ایجاد کند. • استفاده از حالل های ULTRA PURE • اجتناب از رساندن به حجم زیاد :در صورت عدم اطالع از میزان تقریبی آنالیت نمونه را در کمترین حجم تهیه کنید. • فاصله زمانی کوتاه بین تهیه نمونه و اندازه گیری روش های رایج آماده سازی نمونه جهت آنالیز فلزات سنگین الف -روش هضم اسیدیAcid Digestion ب -خاکسترگیری Dry Ashing روش هضم اسیدی فرایند هضم ماتریس نمونه توسط یک اسید قوی انجام می شود در مورد ماتریس های آلی برای تخریب کامل ماتریس نمونه ،ممکن است از یک اکسید کننده نیز استفاده شود. اسید استفاده شده معموال اسید نیتریک است .چرا؟ از پر اکسید هیدروژن نیز برای افزایش قدرت اکسید کنندگی اسید استفاده می شود. انواع روش های هضم اسیدی •روش های هضم بازOpen Vessel •روش های هضم بستهClose Vessel *روش هضم باز :ساده ترین روش هضم مرطوب است که دریک ظرف در باز انجام می شود نمونه پس از توزین در یک بشر قرار داده می شود پوشاندن بشر با شیشه سا عت به جوشیدن می کند افزودن محلول هضم کننده حرارت دادن روی هات پلیت نمونه به آرامی شروع باید هر از چند گاهی مقداری اسید به نمونه اضافه شود تا نمونه خشک نشود می توان از آب اکسیژنه هم برای کمک به اکسیداسیون بیشتر استفاده کرد پس از هضم کامل نمونه و ظاهر شدن یک محلول شفاف و کم رنگ تا نزدیک به خشک شدن تبخیر به حجم رسانی با آب یا اسید رقیق انتقال به ظروف حجمی می شود HNO3روی 5گرم نمونه را بپوشاند مقدار )HNO3 بعد مقداری ( H2O2مقدار H2O2کم باشد 0 / 25 این روش پایه ،روشهای هضم اسیدی باز است برای نمونه های مختلف میتوان جستجو کرد. نکات مورد توجه: نمونه نباید بطورکامل خشک شود در صورت صاف کردن محلول نمونه ،کاغذ صافی نیز باید به دقت شسته شود تا آنالیت جذب شده روی آن به محلول برگردد انتخاب اسید مناسب در روش هضم اسیدی باز استفاده از یک اسید رقیق :برای نمونه های غیر آلی محلول و نمک ها استفاده از یک اسید غلیظ :برای نمونه های نامحلول استفاده از ) HCl (1 Nبرای هضم بهتر :بعد از هضم اسید نیتریک و قبل از صاف کردن و به حجم رسانی استفاده از اسید سولفوریک :اگر نمونه با اسید نیتریک تنها یا اسید نیتریک همراه با اسید کلریدریک هضم خوبی پیدا نکند ،مخلوط اسید نیتریک -سولفوریک ( )2+1اضافه می شود. سرد کردن روش هضم شدیدتر :هضم با اسید نیتریک تا باقی ماندن چند میلی لیتر اسید ادامه حرارت تا ظاهر افزودن مخلوط اسید نیتریک -اسید پرکلریک () 1+ نمونه شدن بخارات سفید متراکم پرکلریک اسید استفاده از اسید هیدروفلوریک :برای هضم نمونه های سخت تر استفاده از تیزاب سلطانی :اسیدکلریدریک-اسید نیتریک ( :)3+1می تواند طال و پالتین را نیز در خود حل کند ترکیب اسید سولفوریک _ پروکسید هیدروژن :بعنوان یک اکسید کننده قوی عمل میکند. Wet Decomposition Method Kjeldahl flask wet decomposition method Wast e gas Coolin g tube Nitric acid Simple method (no cooling) Sample+ Sulfuric acid Heatin g * -روشهای هضم بسته هضم اسیدی نمونه در یک ظرف کامال بسته صورت میگیرد . ظروف مورد استفاده دراین روش ،باید قابلیت تحمل حرارت و فشارزیاد را داشته ودربرابر خاصیت خورندگی اسیدهای داغ مقاوم باشند معموال از ظروف در دار PTFEاستفاده میشود نمونه رایج دستگاهی روش هضم بسته دستگاه هضم مایکرویو است Microwave Digestion ظروف دردار تفلونی هضم اسیدی ( قیمت پایین و کارایی نسبتا خوب ولی ایمنی کم میشود ) اجزای یک دستگاه هضم ماکروویو از سه قسمت تشکیل شده است •یک آون ماکروویو •یک سیستم چرخان که وسل های هضم به آن متصل است •سیستم تهویه Pretreatment Microwave Decomposition .Decompose the sample together with an acid in a sealed container  .Decomposition possible in a short time with little vaporization or contamination  .Ideal for the pretreatment of trace elements and trace samples .Food products, living organisms, pharmaceuticals, airborne dust, soil, etc - Microwave Digestion High-pressure Decomposition Containe نمونه 0.5gr ، محدودیت وزن یعنی حداکثر 2cc 5cc ‏H2O2 , , ‏HNO3 ویژگیهای هضم اسیدی بسته ( هضم مایکروویوی ) • در این روش ظروف هضم از پلیمرهای مقاوم به دمای زیاد ساخته میشود . • احتمال انتقال آلودگیهای فلزی از این ظروف ،نسبت به ظروف شیشه ای و سرامیکی و کروزه ها کمتر است •حذف احتمال نفوذ آلودگیهای ناشی از گرد و غبار • نیاز به حجم کمتری از اسیدها در ظروف درب بسته تحت فشار ،به دلیل کاهش میزان تبخیر حالل • کاهش قابل توجه از دست رفتن عناصر فرار ( معضلی مهم در روشهای هضم در ظروف باز و روش خاکستر گیری خشک) •کاهش نیاز به دقت اپراتور به دلیل دارا بودن سیستم خودکار •بخارات اسیدی که در روشهای هضم باز خاکسترگیری Dry Ashing روشی مناسب برای نمونه های آلی مرطوب مثل نمونه های مواد غذایی و گیاهی : به دلیل سرعت و سهولت در تخریب مقادیر زیاد مواد آلی مناسب برای عناصر غیر فرار نوعی روش هضم باز ( ) Open vesselاست :انتقال نمونه به داخل یه کروزه ( از جنس چینی ،سیلیس ،انتقال به کوره الکتریکی حرارت دادن روی شعله تا کربنیزه شدن پیرکس یا پالتین ) چندساعت ماندن در کوره تا تشکیل یک سرد و رساندن به حرارت 450درجه سانتی گراد خاکستر سفید ( حداقل 4ساعت ) مرطوب کردن نمونه با اسید در صورت عدم تشکیل خاکستر سفید :خارج کردن کروزه از کوره انتقال مجدد به کوره تبخیر اسید روی هات پلیت نیتریک غلیظ افزودن حدود 5cc , HCL 6موالر به خاکسترافزودن اسید نیتریک 0/1موالر و رساندن به حجم نهایی تبخیر اسید روی هات پلیت نکات روش خاکستر گیری : برای عناصر سرب ،کادمیم ،مس ،آهن ،روی در مواد غذایی در دمای 450درجه بازیافت کافی نشان داده است روش مناسبی است برای تعیین مقدار عناصر مغذی در مواد غذایی از جمله :پتاسیم ،اهن ،منیزیم ،منگنز ، کلسیم ( به دلیل مقدار زیاد در مواد غذایی و پایداری در دماهای باال ) مشکالت روش خاکستر گیری : برای عناصر فرار مناسب نیست احتمال آلوده شدن نمونه از هوای آزمایشگاه یا داخل کوره ( سیستم باز ) درب کروزه داخل کوره ببندیم. نیاز به اسید شویی کامل ظروف به دلیل احتمال جذب فلزات از آزمایشات قبلی کروزه ها را با اسید غلیظ تر مثال تا 30درصد برای شستشوی کروزه استفاده شود دشواری در خاکسترگیری نمونه های روغن و چربی به دلیل احتمال شعله ور شدن نمونه معایب : مزایاو ومعایب : مقایسهمزایا مقایسه خاکستر گیری هضم اسیدی باز هضم اسیدی بسته زمان مصرف شده چند ساعت چند ساعت گمتر از یک ساعت حفظ عناصر فرار نامناسب تاحدی مناسب کامال مناسب مخاطره برای کاربر کم زیاد تاحدی میزان مصرف حالل ها متوسط نسبتا زیاد متوسط احتمال انتقال آلودگی از ظروف نسبتا زیاد نسبتا زیاد کم احتمال آلودگی از هوا نسبتا زیاد نسبتا زیاد بسیار کم نیاز به دقت کاربر متوسط زیاد کم تعیین مقدار دستگاهی فلزات سنگین : دستگاه طیف سنجی اتمی یکی از پرکاربردترین و دقیق ترین دستگاههای سنجش میزان فلزات سنگین اساس :تشکیل بخار اتمی از عنصر مورد نظر و تعیین مقدار بر اساس میزان جذب نور هالوکاتد دستگاه جذب اتمی کوره Furnace AAS مهمترین نوع سیستمهای جذب اتمی در آزمایشگاههای مواد غذایی بدون داشتن آن از توانایی الزم جهت اندازه گیری مقادیر traceفلزات برخوردار نخواهد بود ترجیحا اتوسمپلر اساس اندازه گیری تزریق محلول نمونه به داخل یک لوله گرافیتی گرم شدن چند مرحله ای لوله ی گرافیتی طی یک برنامه حرارتی تبخیر نمونه و تشکیل بخار اتمی از فلز مورد نظر جذب نور هالوکاتد توسط بخار اتمی تعیین غلظت فلز بر اساس میزان جذب نور هالوکاتد Graphite Furnace Dry Ash Atomize 600 150 oC 3000 برنامه حرارتی دستگاه جذب اتمی حدود 9مرحله برنامه دمایی 4مرحله دمایی اصلی : الف Drying -خشک کردن 85درجه سانتی گراد ب Ashing -سه بار تکرار خاکسترگیری (کربن خارج شود) 400درجه سانتی گراد ج Atomizing -اتمایز ( افزایش ناگهانی دما ) 400 – 2100درجه سانتی گراد د ( cooling -تمیز و خنک شدن ) حدود 2600درجه سانتی گراد نکات مورد توجه در کار با اتمیک کوره کنترلهای پیش از اندازه گیری محلول ها : .1رسیدن استاندارد ها به دمای محیط ،قبل از تزریق .2تهیه روزانه استانداردهای کاری ،بدلیل غلظت پایین آنها دستگاهی : .1بررسی وضعیت سالم بودن لوله گرافیتی و موقعیت صحیح آن .2تنظیم عبور نور هالوکاتد المپ از داخل لوله گرافیتی از طریق پیچ های حرکت دهنده لوله گرافیتی یا پیچ های المپ .3گرم شدن المپ به مدت 10 – 15دقیقه قبل از شروع کار .4روشن کردن هود باالی دستگاه .5تمیز کردن گرافیت تیوپ و نوک سمپلر توسط نرم افزار .6استفاده از ویال های اسید واش شده کامال تمیز و خشک .7تنظیم دقیق ورود نوک اتو سمپلر به داخل گرافیت تیوپ .8تعیین محدوده غلظتی استانداردهای کالیبراسیون دفترچه موجوددردردفترچه اطالعاتموجود کمکاطالعات ‏dose/responseبهبهکمک نسبتبهبهdose/response شدننسبت خطیشدن محدودهخطی شناساییمحدوده اول :شناسایی مرحلهاول : مرحله تجربه و فنیو تجربه فنی 8 7 6 ‏limit of linearity 4 3 2 1 0 8 6 4 2 ‏Analyte concectration 0 ‏signal 5 دوم : مرحلهدوم : مرحله نمونه محلول در محلول در آنالیت انتظار مورد غلظت اساس بر کالیبراسیون استانداردهای ساخت ساخت استانداردهای کالیبراسیون بر اساس غلظت مورد انتظار آنالیت در محلول در محلول نمونه شدن : خطیشدن : محدودهخطی شناساییمحدوده مثالشناسایی مثال مثال در این محدوده خطی دیده شده ‏ppb دفترچه ‏ppb33__22__11__0.5 0.5 دفترچه ‏ppb 50 _ 20 _ 10 _ 5 تجربی ‏ppb 50 _ 20 _ 10 _ 5 تجربی ‏ppb 400 _ 300 _ 200 _ 100 تجربی تجربی ppb 400 _ 300 _ 200 _ 100 ساخت استانداردهای کالیبراسیون بر اساس غلظت مورد انتظار آنالیت در محلول نمونه ‏Expected Value 10 ppb رنج کالیبراسیون بسته به نوع نمونه متغیر است ) Dilution Factor5 ( 5 >> 25 انتظار داریم غلظت در نمونه 2باشد Expected value in sample ‏solution : 10/5 = 2 ppb پس باید از منحنی 3 _ 2 _ 1 _ 0.5استفاده کنیم .  - 11استاندارد سازی Auto mixسریعتر و دقیق تر از Premix - 12استفاده از ترکیبات اصالح کننده ( مودیفایر ) برای کاستن از تداخالت به عنوان مثال: اسید ارتو فسفریک برای سرب - 13تالش شود جذب خاص مربوط به یک استاندارد خاص که در دستگاه مشخص شده بدست آید -14مقایسه میزان جذب استانداردها و بالنک با دفعات پیش -15حداقل 3تزریق برای هریک از استانداردها و نمونه ها RSD ≤ 10نشانگر قابل پذیرش بودن نتیجه بدست آمده RSD > 10نشانگر وجود اشکال در تزریق نمونه Absorbance r>0.99 r>0.99 آوردن بدستآوردن پرتو وبدست نقطهپرت یکنقطه حذفیک حذف-16 -16 Absorbance of unknown sample Concentration of unknown sample Concentration (ppb) . کنید . کنیدMask Maskشد بهترشد بهترrrاگر اگر Curve fit = liner orgin Curve fit = liner orgin Characteristic Characteristicconc conc==0. 0.38 38 ug/l ug/l rr==0.9963 0.9963  -17مشاهده پیک تزریق های انجام شده : پیک استانداردها باید بر روی هم و پیک نمونه ها نیز در همان محل و به همان شکل باشد اگر خیلی انحراف داشته باشد ممکن است حتی آن عنصر مورد نظر و در حال اندازه گیری ما نباشد. -18بررسی جذب تک تک نمونه ها باید در محدوده منحنی کالیبراسیون باشد رقیق سازی بطور دستی یا از طریق سیستم خودکار نمونه هایی که جذب بیشتر از کالیبراسیون دارند تاثیر دادن ضریب دقت در جواب نهایی تزریق مجدد دستگاه - 19استفاده از اتمیک شعله در صورت نیاز به رقیق سازی های زیاد ( بیشتر از 50بطور تجربی ) بدلیل افزایش احتمال بروز خطا در تعیین غلظت -20وارد کردن وزن و حجم دقیق و ضریب دقت نمونه در برنامه دستگاه دستگاه اندازه گیری شعله دقت اندازه گیری آن برای استانداردها در حد ppm اساس اندازه گیری :مکش محلول نمونه توسط نازل بر روی برنری که شعله پرقدرت را روشن نگه میدارد اتمی شدن نمونه در حرارت زیاد و تشکیل بخار اتمی و جذب نور هالوکاتد المپ توسط بخار اتمی تعیین غلظت عنصر بر اساس میزان جذب نور المپ انواع شعله : هوا – استیلن 2300 نیتروکساید – استیلن 2800 Relation between light absorption and density • When light of a certain intensity is given to many atom in ground state, part of this light is absorbed by Density C atoms. I0 I l Relation between light absorption and density Lambert-beer’s Law Density C I0 I l A = logI0/I A = abc :a ضریب جذب ماده :b طول نمونه :c غلظت نمونه A hollow cathode lamp for Aluminum (Al) المپ های کاتدی توخالی ) HCL ( : المپ تخلیه بدون الکترود ) EDLS ( : در مقایسه با المپ های کاتدی توخالی مشابه شدت های تابشی معموال یک تا دو مرتبه بزرگی در اختیار می گذارد . روش تصحیح دو خطی : ‏روش تصحیح دو خطی به حضور یک خط مرجع از منبع نیاز دارد . ‏این خط باید تا آنجا که ممکن است به خط آنالیت نزدیک باشد . اما نباید به وسیله آنالیت جذب شود . روش تصحیح با منبع پیوسته : 93 تعادل های تفکیک : ‏در محیط گازی داغ یک شعله یا یک کوره ،واکنش های متعدد تفکیک یا تجمع سبب تبدیل مواد متشکله فلزی به حالت های عنصری می شوند . تعادل های یونش : ‏MO ‏ MO ‏ ‏ ‏ ‏ ‏M  M e ‏شدت خط های نشر یا جذب اتمی فلزات قلیایی ،به ویژه پتاسیم ، روبیدیم و سزیم ،به طریق پیچیده ای تحت تاثیر دما قرار می گیرد . طیف بینی جذب ،نشر و فلوئورسانس اتمی ساختار شعله : نیم رخ های دما : Distance above orifice cm 5 1863 1858 1830 1800 1750 1700 1600 1400 4 3 2 1 0 1.5 1.0 0.5 0 Burner tip 0.5 .0 1.5  فرآیند های اتم سازی شعله ای : انواع شعله ها : فرآیندی که در آن نمونه به بخار اتمی تبدیل می شود ،اتم سازی نام دارد اتم سازی شعله ای : در یک اتم ساز شعله ای ،محلولی از نمونه به وسیله جریانی از اکسنده گازی مخلوط شده با سوخت گازی ،مهپاشی وبه درون شعله ای حمل می شود که در آنجا اتم سازی صورت می گیرد . B S y: .S am i ad تداخل های طیفی تداخل های شیمیایی تداخل طیفی : ‏الف ) تداخل ناشی ازهمپوشانی خطوط : ‏مثال یک خط وانادیم در 11/3092آنگستروم در هر تجزیه مبتنی بر خط جذب آلومینیم در 15/3082آنگستروم انجام شود تداخل می کند . ‏ب ) تداخل های ناشی از حضور محصوالت احتراق : ‏توان باریکه عبور کرده را کاهش می دهند و به خطاهای تجزیه ای مثبت منجر می شوند . ‏ج ) منبع جذب یا پراکندگی ناشی از ماتریس نمونه : ‏یک خطای مثبت در جذب و بنابراین در غلظت حاصل می شود . ‏د ) تداخل طیفی ناشی از پراکندگی توسط محصوالت اتم سازی تداخل های شیمیایی : ‏تشکیل ترکیب کم فرار : ‏شاید متداولترین نوع تداخل ،تداخل به وسیله آنیون هایی باشد که ترکیبات کم فّر اری با آنالیت می سازند و بنابراین سرعت اتم سازی را کاهش می دهند . ‏به طور مثال مشاهده می شود که در یک غلظت ثابت از کلسیم ،جذب کلسیم با افزایش غلظت سولفات و فسفات تا زمانی که نسبت آنیون به کلسیم به حدود 5/0برسد ،تقریبا به طور خطی کاهش می یابد . روش های حذف : استفاده از شعله با دمای باال استفاده از عوامل رها کننده عوامل حفاظتی The Calcium Flame The calcium flame is red. This is intensely red because the calcium content is high. The Copper Flame The Potassium Flame The Manganese Flame The Cobalt Flame نیم رخ های جذب شعله ای اتم سازهای شعله ای : Fuel Oxidant نکات مورد توجه در کار با اتمیک شعله محلولها .1رسیدن استانداردها به دمای محیط قبل از شروع کار دستگاه .2تهیه روزانه استانداردهای کاری دستگاهی .1بررسی تمیز بودن تیغه برنر ( محل خروج شعله ) .2تنظیم نور هالوکاتد بر ارتفاع مشخصی ازتیغه برنر .3گرم شدن المپ به مدت 10الی 15دقیقه قبل از شروع کار .4روشن کردن هود باالی شعله .5خالی کردن ظرف ضایعات خروجی .6توجه به میزان گازاستیلن .7زمان کافی برای رسیدن نمونه بر روی شعله در نظر گرفته شود انتخاب محدوده ی کالیبراسیون و کنترل های پس از اندازه گیری دستگاه جذب اتمی هیدرید اساس کار: انجام یک واکنش شیمیایی منجر به تولید هیدرید عنصر مورد نظر که به دلیل گازی بودن به سمت شعله حرکت میکند برای تعیین مقدار تعداد محدودی از عناصر استفاده میشود ‏As,Hg,Se,Pb,Bi,Sb,Sn,Te دقت اندازه گیری درحدppb Hydride Vapor Generation Technique • As, Se, Sb, Sn, Te, Bi, Hg and other metals produce a metal hydride by this method Element s Concentration (ppb) As 5~20 Sb 5~20 Te 5~20 Bi 5~20 Se 10~40 Hg 20~80 Sn 30~90 6BH4- +As3++ 3H+ 3B2H6+3H2 +AsH3 (gas) Absorption Cell Burner H ead Perista of AAS ltic M anifold Pump Gas L iquid Reacti Separat on Coil or Drai n N aBH SampCarrier H Cl4 le Gas Ar Structural Diagram of H ydride Vapor Generator Cold Vapor Technique  253.6 nm reduce 2+ SnCl2 + Hg Hgo(gas) Ho SnCl2 5%KMnO4 5%H2SO4 نکات مورد توجه در کار با جذب اتمی هیدرید محلولها : .1رسیدن استانداردها به دمای محیط ،قبل از تزریق .2تهیه روزانه .3تنظیم بیشترین عبور نور هالوکاتد المپ از داخل سل کوارتزی .4گرم شدن المپ .5روشن کردن هود باالی دستگاه .6خالی کردن ظرف ضایعات خروجی .7توجه به میزان گاز استیلن .8زمان کافی برای رسیدن نمونه بر روی شعله در نظر گرفته شود. .9درصورتیکه عناصر Hg , Asباید در یک نمونه تعیین مقدار شود ،ابتدا جیوه و بعد ارسنیک - 10تمیز بودن داخل سل جداکننده گاز – مایع و نیز مسیر خروج ضایعات -11تعیین مقدار حداقل یک نمونه اسپایک یا مرجع CRMدر کنار هر سری از نمونه ها اعتبار سنجی روش آزمایش Method Validation تعریف :اعتبار سنجی روش فرایندی سیستماتیک است که نشان میدهد آیا روش مورد استفاده برای اهداف مورد نظر مناسب هست یا خیر در دو حالت روش آزمایش باید اعتبار سنجی شود ـــ روشی که بار اول ابداع میشود ـــ روشی که قرار است در یک آزمایشگاه راه اندازی شود هدف از اعتبار سنجی :اطمینان و تایید درستی نتایج بدست آمده از روش مورد استفاده اعتبار سنجی ( : ) validation مجموعه ای از اقدامات زیر : ــ اختصاصی بودن روش ــ تعیین محدوده خطی ــ دقت ــ صحت ــ حد تشخیص ــ حد تعیین مقدار اختصاصی بودن روش Specificity تعریف : توانایی روش برای اندازه گیری میزان دقیق آنالیت در حضور سایر اجزای نمونه ( ماتریکس ) هرقسمتی از ماتریکس – غیر از آنالیت – که پاسخی ایجاد کند باعث بروز خطای ثابت یا نسبی خواهد شد ( روش غیر اختصاصی ) راه تشخیص اختصاصی بودن روش : آزمایش کردن بالنک نمونه با روش مورد نظر و آشکار نشدن ترکیبات مداخله گر در آن و یا قابل تمایز بودن تعریف ) AOAC تعییناز آنالیت آنها ‏Linearity محدوده (خطی خطی بودن منحنی کالیبراسیون نشان دهنده توانایی روش در بدست آوردن نتایج متناسب با غلظت است تعیین محدوده غلظتی استانداردهای کالیبراسیون : مرحله اول :شناسایی محدوده خطی شدن نسبت dose/responseبه کمک اطالعات موجود در دفترچه فنی و تجربی مرحله دوم :ساخت استانداردهای کالیبراسیون بر اساس غلظت مورد انتظار آنالیت در نمونه معموال در 4سطح غلظتی به نسبت 2 – 1/5 – 1 – 0/5برابر غلظت موردنظر به مدت سه روز کاری هر یک از استانداردها حداقل 2و ترجیحا 3بار باید تعیین مقدار شوند و میانگین آنها در رسم منحنی استفاده شود غلظت اولین استاندارد باید بیشتر از LOQباشد ضریب همبستگی ( : ) rنشانگر خطی بودن کالیبراسیون هرچه rبه یک نزدیکتر باشد بهتر است حد تشخیص روش ( Limit of Detection ) LOD تعریف :کمترین غلظتی از آنالیز که با اطمینان تشخیص داده میشود اما تعیین مقدار نمیشود LODبسته به دستگاه مورد استفاده و شرایط مختلف آزمایش تعیین میشود روشهای تعیین LOD در روشهای کروماتوگرافی :نسبت سیگنال به نویز ( ) 1:3 در روشهای اسپکتروفتومتری ( جذب اتمی ) الف LOD = 3 × SD : ) blank ( n ≥ 20 عدد بدست آمده باید در معادله ی کالیبراسیون قرار گیرد تا LODبر اساس غلظت مورد اندازه گیری بدست آید ب LOD : LOD = ( 3.3 SD ) / Sاستاندارد این میشود مثال LOD :سرب حدود 1ppb _ 0.5بدست می آید : SDانحراف معیار میزان جذب بالنک : Sشیب خط کالیبراسیون حد تشخیص برای هر نمونه ضریب رقت نمونه × حدتشخیص دستگاه = حدتشخیص نمونه حد تشخیص نمونه را برای نمونه هایی که منفی خوانده ایم و یا کمتر از LODاست نباید عدد اعالم کنیم می گوییم قابل تشخیص نیست ( وزن توزین شده نمونه /حجم نهایی محلول نمونه ) = ضریب رقت هر نمونه حد تعیین مقدار (Limit Of Quantification )LOQ تعریف :غلظتی است که در آن و باالتر ،آنالیت می تواند با اطمینان تعیین مقدار شود روش های تعیین :LOQ الف -نسبت سیگنال به نویز ( 10به ) 1 ب : - LOQ = (10SD) / Sبرای بالنک ‏LOD × 3 = LOQ اولین نقطه استاندارد باید بیشتر از LOQباشد . حد تعیین مقدار برای هر نمونه : ضریب رقت نمونه × حدتعیین مقدار دستگاه = حد تعیین مقدار نمونه وزن توزین شده نمونه /حجم نهایی محلول نمونه = ضریب رقت هر نمونه  دقت تعریف :میزان پراکندگی نتایجی که از چندین بار ازمایش یک نمونه همگن بدست می ایند. در غلظت های پایین تر دقت اندازه گیری نیز کمتر میشود دقت با درصد انحراف معیار نسبی( /) RSDضریب تغییرات( )CVنشان داده می شود. RSD در غلظت های پایین زیاد میشود ولی در این حالت مشکلی ندارد( کمتر از)LOD برای تعیین دقت روش ،پاسخهای بدست آمده از یک نمونه ،حتی االمکان باید مستقل از هم باشند یعنی ‌:بجای چند بار خواندن یک نمونه ،یک نمونه به چند بخش تقسیم شود و جدا از هم آزمایش و تعیین مقدار شوند. صحت آزمایش تعریف :میزان انحراف نتایج ازمیزان واقعی روشهای تعیین میزان صحت نتایج: استفاده از نمونه مرجع ( :)CRMاندازه گیری میزان آنالیت در یک Certified reference material و مقایسه نتیجه با میزان واقعی آن تعیین میزان بازیافت آنالیت ( )recoveryاز نمونه های اسپایک حدود آشکار سازی : صحت : تحت شرایط معمولی ،خطای نسبی همراه با تجزیه جذبی شعله ای در حدود یک تا دو درصد است . خطا های همراه با اتم سازی الکتروگرمایی در مقایسه با اتم سازی شعله ای ،معموال 5تا 10برابر بزرگترند .