آینده اقتصاد ایران از نگاه بانک جهانی

آینده اقتصاد ایران از نگاه بانک جهانی

اسلاید 1: 1

اسلاید 2: شركت برق منطقه اي مازندران و گلستانمهر 94معاونت برنامه ريزي و تحقيقاتدفتر بودجه و بررسي هاي اقتصادي2

اسلاید 3: برترين بي‌نيازي و دارايي، نااميدي است از آنچه در دست مردم است. مولا علي (ع) هميشه باآموزش دادن و آموزش گرفتن باش و توجه بر طلب علم را مقدم دار. افلاطون3

اسلاید 4: 4رديفگزارشی از:مسئول اجـرامهلت اجـرا1-تعرفه شركت وفق آئين نامه ساير مصارف ( تجاري )مدیر محترم دفتر خدمات مشترکین ، مدیریت مصرف و درآمد15 دقيقه2-بررسي دقيق اقتصادي ( بررسي هزينه و منافع ) كوتاه‌مدت و بلندمدت عوارض و مزاياي مرتبط در مورد تعويض مقره ها معاونت محترم بهره برداری20 دقيقه3-پيشنهاد‌هاي غني منتج به صرفه جويي و پيشنهاد‌هاي عمومی مربوط به صرفه‌جويي (اصلاح الگوی مصرف)مجری محترم نظام پيشنهاد ها15 دقيقه

اسلاید 5: در آخرین گزارش بانک جهانی که به تحلیلی از اقتصاد ایران در دوران پساتحریم پرداخته شده، به مهم‌ترین تردیدها در مورد آینده اقتصاد ایران در این دوران جدید پاسخ داده شده است. در این گزارش رشد اقتصادی ایران با فرض لغو کامل تحریم‌ها 5 درصد برآورد شده و در مورد سه اشتباه محتمل در سیاست‌گذاری‌های آتی از جمله تضعیف قیمت ارز، هزینه سریع درآمدهای غیرمترقبه و سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بدون توجیه اقتصادی هشدار داده شده است. 5بانك جهاني آينده اقتصاد ايران را چگونه مي بيند

اسلاید 6: در تحلیل بانک جهانی در مورد اقتصاد ایران، ورود صادرات نفت ایران به بازار به‌ عنوان عاملی در جهت کاهش قیمت نفت قلمداد شده است؛ ولی آثار برآیندی کاهش قیمت‌ها و افزایش صادرات نفت بر درآمدهای ارزی ایران مثبت خواهد بود. در این گزارش پیش‌بینی شده است با لغو تحریم‌ها هزینه مبادلات با ایران کاهش خواهد یافت که از این حیث منافعی معادل 15 میلیارد دلار را نصیب اقتصاد ایران خواهد کرد. بانک جهانی پیش‌بینی کرده است صنایع نفت و گاز بیش از نیمی از سرمایه‌گذاری خارجی را به خود اختصاص دهند. این گزارش اثر لغو تحریم‌ها در اقتصاد ایران را به‌عنوان یک درآمد غیرمترقبه تلقی کرده است که قادر است 8/ 2 درصد وضعیت رفاهی خانوارهای ایرانی را بهبود ببخشد.6

اسلاید 7: بانک جهانی  سوالات فراوانی درباره وضعیت اقتصادی ایران در دوران پساتحریم مطرح است. گزارش 35 صفحه‌ای بانک جهانی در ماه آگوست به بسیاری از پرسش‌های مطرح شده درباره چشم‌انداز اقتصاد ایران در دوران پساتحریم پاسخ می‌دهد در گزارش پیش رو با مطرح کردن20 پرسش کلیدی به برخی از مهم‌ترین آنها می‌پردازیم. فصلنامه گزارش اقتصادی منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا توسط دفتر معاونت اقتصادی منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا بانک جهانی چاپ شده است. نسخه اصلی این گزارش توسط لیلی متقی اقتصاددان بانک جهانی با گردآوری اطلاعات از النالانچوویچینا و هادی صالحی اصفهانی تحت نظر شانتا دِواراجان اقتصاددان ارشد منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا تهیه شده است.7

اسلاید 8: چشم‌انداز اقتصاد ایران 1- مهم‌ترین اثرات لغو تحریم‌ها بر اقتصاد ایران چیست؟  قابل ذکرترین تغییر، بازگشت ایران به بازار نفت است. بانک جهانی تخمین زده است که در فاصله‌ای چند ماهه به صورت تدریجی یک میلیون بشکه در روز تولید نفت ایران افزایش یابد. پس از نفت، برنامه کاهش موانع و محدودیت‌های موجود بر مبادلات مالی، تجارت و بازرگانی ایران و توسعه تجارت و کاهش هزینه‌های تجاری، آزادی دارایی‌های مسدود شده در خارج از کشور وجود دارد.  2- در صورت سوءمدیریت آیا لغو تحریم‌ها می‌تواند مشکلاتی را نیز به همراه داشته باشد؟ و بزرگ‌ترین خطر احتمالی لغو تحریم‌ها برای اقتصاد ایران چیست؟  8

اسلاید 9: با ورود درآمدهای ارزی به اقتصاد احتمال دارد قیمت دلار کاهش یابد. این امر اگرچه واردات را ارزان‌تر خواهد ساخت اما از ویژگی رقابتی صادرات غیرنفتی می‌کاهد. ایران این پدیده را در سال‌های اوایل دهه 2000 میلادی زمانی که قیمت نفت در اوج قرار داشت و تحریم‌ها محدودیت آفرین نبودند تجربه کرده است. در آن دوره زمانی اکثر صنایع صادراتی ایران با مشکل روبه‌رو شدند و فقط صنایع پتروشیمی و صنایع شیمیایی پیشرفت داشتند که البته باید به این نکته نیز توجه داشت که آنها یارانه‌های بسیار هنگفتی ازجمله یارانه مصرف سوخت دریافت می‌کردند.9

اسلاید 10: 3- تخمین بانک جهانی از دارایی‌های بلوکه شده ایران در خارج از این کشور چقدر است؟ برآوردها حاکی از آنند که ایران حدود 100 میلیارد دلار دارایی‌های مسدود شده در خارج از کشور دارد که 29 میلیارد دلار آن مربوط به دارایی‌های بانک مرکزی و درآمدهای نفتی است و فورا پس از لغو تحریم‌ها آزاد خواهند شد. 4- در صورت لغو تمامی تحریم‌ها تخمین بانک جهانی از رشد اقتصادی ایران در سال‌های آینده چقدر است؟برآوردهای بانک جهانی نشان می‌دهد که در یک سناریوی خوش‌بینانه و با حذف کامل تحریم ها، رشد واقعی GDP می‌تواند در سال‌های 94 و 95 به ترتیب به 1/ 5 و 5/ 5 درصد برسد که به آمار مربوط به دوره پیش از تحریم‌ها نزدیک خواهد بود. 10

اسلاید 11: 5- آیا رشد پیش‌بینی شده می‌تواند پایدار و ماندگار باشد و باعث اشتغال و رونق شود؟ اینکه درآمدهای غیرمترقبه به رشد ماندگار اقتصادی و اشتغال بدل خواهند شد یا خیر به طور ریشه‌ای و بنیادی به سیاست‌ها و نهادهای دولت، به‌ویژه آنهایی که حامی صادرات و متنوع سازی هستند بستگی پیدا می‌کند. متاسفانه سابقه ایران در درآمدهای غیرمترقبه پیشین به این شکل نبوده است. 11

اسلاید 12: 6- چه اشتباهاتی در گذشته مانع از تداوم رشد پایدار شده است که نباید آنها را تکرار کرد؟ حداقل سه اشتباه محتمل در اینجا وجود دارد که باید از آنها احتراز کرد: نخست، با ورود پول به بازار ارز ایران، احتمالا ارزش واقعی ریال به میزان قابل ملاحظه‌ای بالا خواهد رفت. این می‌تواند در بخش کالاهای مبادله ای، به‌ویژه صادرات غیرسنتی ایجاد اخلال نماید.  دوم، نیازهای سرمایه‌گذاری ایران قابل توجه هستند. برای رشد و توسعه سریع‌تر و جبران افت رشد چند سال اخیر، سرمایه‌گذاری‌ها باید به مقدار قابل توجهی افزایش یابند. اما برای عملی ساختن این مهم، دولت باید بر وسوسه هزینه کردن بخش عمده درآمدهای غیرمترقبه در مصرف غلبه کند سوم اینکه پروژه‌های سرمایه‌گذاری باید با دقت تمام تحت نظر و بررسی باشند تا از اتلافی که معمولا همراه با افزایش قابل توجه سرمایه‌گذاری رخ می‌دهد جلوگیری شود. 12

اسلاید 13: نفت  7- در صورت افزایش تولید یک میلیون بشکه‌ای نفت ایران قیمت نفت چقدر تغییر خواهد کرد و برندگان و بازندگان این تغییر قیمت نفت چه کشورهایی هستند؟ بانک جهانی تخمین زده است که اضافه شدن صادرات نفت ایران، با فرض اینکه هیچ‌یک از دیگر صادرکنندگان نفت واکنش استراتژیکی خاصی نداشته باشند می‌تواند قیمت نفت را به اندازه 14 درصد یا 10 دلار در سال 2016 کاهش دهد. واردکنندگان نفت شامل کشورهای عضو اتحادیه اروپا و آمریکا از این وضعیت بهره خواهند برد، درحالی‌که صادرکنندگان نفت و به‌خصوص کشورهای حوزه خلیج‌فارس متضرر خواهند شد. 13

اسلاید 14: 8- این کاهش قیمت نفت ناشی از افزایش تولید نفت ایران، چقدر از درآمد تولیدکنندگان نفت می‌کاهد؟ بانک جهانی برآورده کرده است که 10 دلار افت قیمت نفت می‌تواند تراز مالی صادرکنندگان عمده نفت در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA) را با زیان روبه‌رو سازد، به‌عنوان مثال این رقم در عربستان سعودی به میزان 5 درصد تولید ناخالص داخلی و در لیبی به میزان 10 درصد GDP خواهد بود. این معادل 40 میلیارد دلار ضرر برای عربستان سعودی و 5 میلیارد دلار ضرر برای لیبی از محل درآمد سالانه صادرات نفت است. 14

اسلاید 15: 9-تاثیرات این کاهش قیمت بر واردکنندگان نفت به چه میزان است؟ و آیا این تغییر قیمت می‌تواند تولید ناخالص داخلی این کشورها را تغییر دهد؟ اتحادیه اروپا و آمریکا که بزرگ‌ترین واردکنندگان نفت هستند بیشترین بهره قطعی را خواهند داشت ولیکن تولید ناخالص داخلی آنها چندان تاثیری نخواهد دید. کشورهای دارای صنایع گسترده پتروشیمی، شامل آمریکا، روسیه و نیز کشورهای عضو اتحادیه اروپا شاهد افزایش تولید خود خواهند بود.  10- با توجه به پیش‌بینی کاهش قیمت نفت درآمدهای نفتی ایران کاسته می‌شود و از سوی دیگر افزایش تولید ایران درآمدهای نفتی را افزایش خواهد داد برآیند این اتفاقات بر درآمدهای نفتی ایران چگونه خواهد بود؟ درآمدهای اضافی ناشی از افزایش صادرات نفت در کفه ترازو از تبعات منفی افت قیمت نفت سنگین‌تر است، بنابراین ایران کمتر از باقی کشورهای صادرکننده نفت از این موضوع تاثیر خواهد دید.  15

اسلاید 16: تجارت خارجی 11- در حوزه تجارت خارجی اثر تحریم‌ها بر کاهش صادرات چقدر بوده است؟ تخمین‌های بانک جهانی نشان می‌دهد حجم صادرات ایران در طول دوره سال‌های 2012 تا 2014 به میزان 1/ 17 میلیارد دلار یعنی معادل 5/ 13 درصد کل صادرات آن دوره کاهش یافته است. که 5/ 4 درصد تولید ناخالص داخلی ایران است. بر اساس تحلیل‌های بانک جهانی کشورهایی که بیشترین افزایش حجم تجارت با ایران در دوران پساتحریم را خواهند داشت عبارتند از: بریتانیا، چین، هند، ترکیه و عربستان سعودی. 12-تحریم‌ها صادرات به کدام کشورها را بیشتر تحت تاثیر قرار داده است؟ ایران حدود 5/ 7 میلیارد دلار از درآمد صادراتی خود به ژاپن و پس از آن 4/ 4 میلیارد دلار به کره‌جنوبی و 9/ 3 میلیارد دلار از کل صادرات خود به کشورهای اروپایی را از دست داده است. در میان کشورهای اروپایی، صادرات به ایتالیا با 9/ 2 میلیارد دلار تنزل شدیدترین کاهش را نشان می‌دهد و پس از آن آلمان و فرانسه قرار دارند. به وضوح با لغو تحریم‌ها این کشورها پتانسیل زیادی برای صادرات دارند. 16

اسلاید 17: 13-آیا تحریم‌ها مبادلات تجاری باکشورهای آسیایی و کشورهای منطقه را نیز تحت تاثیر قرار داده است؟ حجم تجارت با تنها چند کشور از منطقه گسترده MENA، آسیای میانه و جنوب آسیا دستخوش تغییر گردید. به‌ویژه مبادلات با مراکش، قطر و تونس درآن دوره کاهش یافته است. 17

اسلاید 18: 14- و پس از لغو تحریم‌ها چه کشورهایی مبادلاتشان با ایران افزایش می‌یابد؟ بر اساس تحلیل‌های بانک جهانی کشورهایی که از بیشترین افزایش حجم تجارت با ایران در دوران پساتحریم را خواهند داشت عبارت است از بریتانیا، چین، هند، ترکیه و عربستان سعودی. گروه یک شامل این پنج کشور هستند. در واقع یک درصد افزایش درآمد ملی، صادرات به این کشورها را بیش از یک درصد توسعه خواهد داد. به احتمال زیاد این توسعه شامل افزایش قابل توجه صادرات نفت و گاز به هند و چین خواهد بود، زیرا آنها سرمایه‌گذاری‌های عمده‌ای نیز در ایران داشته‌اند. ازسرگیری تجارت با بریتانیا نیز شامل برقراری دوباره صادرات نفت و گاز خواهد بود که قبلا متوقف شده بود. گروه دوم شامل: روسیه، کره‌جنوبی، تاجیکستان، پاکستان و هنگ کنگ است که تجارت با آنها پس از لغو تحریم‌ها افزایش خواهد یافت، ولی نه به اندازه گروه اول، چون کشش صادرات آنها بین 7/ 0 تا 8/ 0 است. گروه سوم شامل: فرانسه، آلمان، ایتالیا و امارات متحده عربی در محدوده 2/ 0 تا 6/ 0 است، به این مفهوم که تجارت با آن کشورها پس از لغو تحریم‌ها افزایش خواهد یافت ولی با حجم کمتر از دو گروه دیگر. 18

اسلاید 19: 15- با لغو تحریم‌ها شاهد کاهش هزینه‌های تجارت با ایران خواهیم بود. میزان این کاهش هزینه مبادله چقدر خواهد بود؟ کاهش هزینه‌های تجاری شاهد یک افت قابل توجه خواهد بود و این کاهش نزدیک به 15 میلیارد دلار در نخستین سال برای ایران منفعت خواهد داشت.  19

اسلاید 20: سرمایه‌گذاری خارجی 16- وضعیت سرمایه‌گذاری خارجی در ایران چگونه بوده است و سرمایه‌های خارجی به کدام بخش‌ها هدایت شده‌اند؟ تا پیش از سال 2011، به‌طور متوسط سالانه 4 میلیارد دلار FDI به‌صورت سرمایه‌گذاری در پروژه‌های جدید به اقتصاد ایران وارد می‌شد. بخش استخراج (نفت و گاز) و تولید دو بخش عمده‌ای بودند که ارقام بالای FDI را دریافت می‌کردند. از این میان، صنایع نفت و گاز بیش از نیمی از FDI وارد شده را به خود اختصاص می‌دادند و پس از آنها، بخش‌های فلزات و تولید در جایگاه بعدی قرار داشتند. 20

اسلاید 21: 17-یکی دیگر از آثار مهم لغو تحریم‌ها افزایش سرمایه‌گذاری خارجی مستقیم در ایران است. پس از لغو تحریم‌ها سرمایه‌گذاری خارجی مستقیم (FDI) در ایران چقدر افزایش می‌یابد؟ بانک جهانی پیش‌بینی کرده است که سرمایه‌گذاری خارجی مستقیم نهایتا ظرف چند سال به رقم3 تا 5/ 3 میلیارد دلار افزایش یابد یعنی دو برابر رقم سال 2015 ولی هنوز از نقطه اوج خود یعنی سال 2003 فاصله دارد.  18- سرمایه‌گذاری خارجی مستقیم در ایران تا چه میزان می‌تواند به اشتغال‌زایی کمک کند؟ اگر از منظر اشتغال‌زایی نگاه کنیم، از 42هزار شغل ایجاد شده در طول سال‌های 2003 تا 2015 تنها 6 هزار شغل از بخش نفت و گاز بوده است و بقیه مربوط به بخش‌های تولید، فلزات و خدمات است. البته این امر باعث تعجب نیست چون بخش نفت و گاز در مقایسه با بخش‌های دیگر نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتری دارد. آمار مربوط به ورود سرمایه خارجی جهت پروژه‌های جدید به ایران نشان می‌دهد که در طول سال 2011، اشتغال‌زایی حاصل از سرمایه‌گذاری در املاک و مستغلات 10 برابر بیشتر از سرمایه‌گذاری وارد شده به بخش استخراج بوده است. با توجه به اینکه عمده سرمایه‌گذاری خارجی در حوزه نفت و گاز است نمی‌توان انتظار اشتغال‌زایی زیاد و کاهش بیکاری در ایران را داشت. 21

اسلاید 22: رفاه و خانوارها 19-به غیر از آثار بلندمدت لغو تحریم‌ها، در کوتاه‌مدت چه میزان بودجه رفاهی خانوارها افزایش خواهد یافت؟ به‌طور خلاصه می‌توان کاهش تحریم‌ها را به مثابه یک درآمد غیرمترقبه در اقتصاد ایران دانست. بانک جهانی تخمین زده است که حجم این درآمد غیرمترقبه معادل 13 میلیارد دلار بهره رفاهی یا 8/ 2 درصد بودجه رفاهی کنونی است. اما مانند تمام درآمدهای غیرمترقبه باید آنها را به‌طور اصولی مدیریت کرد تا بتوانند مزایای پایدار برای مردم داشته باشند.  20- به وضوح لغو تحریم آثار متفاوتی بر بخش‌های مختلف دارد. سوال اینجاست که پس از لغو تحریم‌ها کدام صنایع ایران رونق بیشتری را شاهد خواهند بود؟ اقتصاد ایران علاوه‌بر کاهش سرعت رشد در طول سالیان تحریم دچار یک جابه‌جایی بنیادی شد و صنایع نفت، خودرو، فناوری و تسلیحات، ساخت‌وساز و مالی کشور بیش از سایر بخش‌ها افت کردند. با لغو تحریم‌ها این بخش‌ها محتملا شاهد توسعه و رشد خواهند بود. 22

اسلاید 23: اولین نظریه مکتوب درباره «انتقال پایتخت اداری-سیاسی» که براساس تحقیقات نهاد معتبر داخلی در حوزه مطالعات شهرسازی، تدوین شده است، نشان می‌دهد کشورهایی که طی قرن بیستم، پایتخت جدید ایجاد کرده‌اند با پنج رویکرد وارد این مسیر شدند که یکی از اهداف مشترک‌، افزایش ظرفیت رشد اقتصادی و هدایت جریان توسعه به سایر شهرها بوده؛ به‌طوری‌که عمده کشورها در این مسیر موفق شده‌اند. یافته‌های این پژوهش، انتقال پایتخت را «نیاز استراتژیک» معرفی کرده است که آثار ثانویه آن می‌تواند حل چالش‌های زیست‌محیطی و تعدیل جمعیت تهران باشد. رشد اقتصادي با آهنگ «انتقال پايتخت»اثر «ثانويه» تشكيل پايتخت جديد بر رفع مشكلات پايتخت قديمتحريك رشد با انتقال پايتخت23

اسلاید 24: پيشنهاد دست‌كم 20 ساله گروهي از كارشناسان درباره «انتقال پايتخت»، 19 ارديبهشت امسال به قانون تبديل شد و در قالب مصوبه مجلس، دولت مكلف شد ظرف سه ماه با هدف «امكان‌سنجي انتقال مركز سياسي و اداري كشور و تمركززدايي از تهران»، آيين‌نامه تشكيل يك شوراي مطالعاتي مركب از 15 نفر از مسوولان ارشد نظام را تدوين كند تا اعضاي اين شورا در مدت 2 سال، مطالعه درخصوص ميزان ضرورت و همچنين امكان‌پذير بودن انتقال پايتخت را انجام دهند. تاكنون فرض بر اين بوده كه هيچ مطالعه جامعی توسط دستگاه‌هاي دولتي و نهادهاي تخصصي مرتبط با شهرسازي و مباحث شهري در اين‌باره انجام نشده، مركز وابسته به وزارت مسكن و شهرسازي در سال 79 –به فاصله كوتاهي از طرح موضوع انتقال پايتخت در دولت سازندگي- تحقيقاتي مبسوط تحت عنوان «تعادل‌بخشي شهر تهران» را با رويكرد تحليلي‌مقايسه‌اي و بررسي تجارب جهاني در زمينه «انتقال پايتخت» انجام داده است كه عمده نتايج جامع آن هم‌اكنون مي‌تواند مقدمه و دستمايه مطالعات جديد شوراي 15نفره قرار بگيرد.24

اسلاید 25:  يافته‌هاي سال 79 مركز مطالعات و تحقيقات شهرسازي و معماري ايران به‌عنوان اولين نظريه مكتوب درباره «انتقال پايتخت» نشان مي‌دهد: موضوع انتقال پايتخت اداري-سياسي در قرن بيستم و همزمان با رشد و توسعه شهرنشيني و بروز مشكلات ناشي از افزايش جمعيت در پايتخت كشورها، در دستور كار دولت‌ها قرار مي‌گيرد و در اين مدت 14 كشور از جمله آلمان، استراليا، برزيل، مالزي، تركيه، پاكستان و اسپانيا مصمم مي‌شوند مركز سياسي و حكومتي جديد تشكيل دهند كه اگرچه كار انتقال سال‌ها به طول مي‌انجامد اما به جز دو كشور كه در اين مسير بازمي‌مانند و انصراف مي‌دهند، مابقي موفق مي‌شوند پايتخت جديد تشكيل دهند.تحقيقات 100 صفحه‌اي مركز مطالعات شهرسازي مشخص مي‌كند همه كشورهايي كه تاكنون دست به انتقال تمام يا قسمتي از پايتخت خود زده‌اند، در مجموع 5 هدف را دنبال كرده‌اند كه نقطه مشترك طرح توجيهي همه دولت‌ها، «افزايش ظرفيت داخلي براي رشد اقتصادي» و توازن‌بخشي به مراكز كار و فعاليت در همه مناطق شهري كشور بوده است. آنچه در اين نظريه به عنوان نكته شاخص اولين تحقيقات ايراني درباره «انتقال پايتخت»، خودنمايي مي‌كند، تاريخي بودن مشكلات و چالش‌هاي شهر تهران از دهه 70 تاكنون است!25

اسلاید 26: در سال 79، صورت مساله درباره چالش‌هاي فعلي پايتخت، «مشكلات زيست‌محيطي، ساخت‌وسازهاي انبوه، رشد جمعيت و تمركز شديد فعاليت‌هاي اقتصادي دولتي و بخش خصوصي در شهر تهران» عنوان مي‌شود و براي رفع آن، دو راه‌حل شامل «انتقال مركز سياسي از تهران» و «رسيدگي به پايتخت فعلي بدون فكر درباره ايجاد پايتخت جديد» در نظر گرفته مي‌شود و سپس، مسووليت تحقيق و بررسي درباره «تجربه‌ كشورها در انتقال پايتخت و همچنين نحوه انتقال و آثار تشكيل پايتخت جديد بر پايتخت قديمي و كل كشور» به مركز مطالعات شهرسازي و معماري سپرده مي‌شود. به اين ترتيب پروسه‌اي كه امروز قرار است توسط شوراي مطالعاتي انتقال پايتخت طي شود، 14 سال پيش انجام شد و جزئيات تازه منتشر شده آن نشان مي‌دهد انتقال پايتخت اداري- سياسي در كشورها هرگز با هدف حل مشكلات پايتخت قديم نبوده بلكه در طرح توجيهي كشورها 5 هدف شامل «افزايش نقش كشور در نظام جهاني، دسترسي به منابع آب و انرژي و امنيت دولت مركزي در برابر حوادث طبيعي، ايجاد رشد اقتصادي از طریق توسعه ساير شهرها، خودگردان شدن پايتخت جديد به لحاظ منابع اداره شهر و توسعه دولت الكترونيك» وجود داشته است.26

اسلاید 27: كشورهايی كه امروز صاحب پايتخت اداري جديد شده‌‌اند، سازمانی خاص براي مطالعه، مديريت و كار اجرايي انتقال، داشته‌اند و پايتخت جديد محل استقرار دستگاه‌هاي حكومتي و دولتي شده اما پايتخت قديمي همچنان مركز اصلي اقتصادي، گردشگري، فرهنگي و جمعيتي باقي مانده است.با اين حال، چند سال پس از انتقال پايتخت در كشورها، اثر ثانويه پايتخت جديد بر تعديل جمعيت پايتخت قديم و همچنين رفع مشكلات زيست‌محيطي آن، مثبت و قابل مشاهده بوده است. ضمن اينكه در كشورهايي كه بار تصدي دولت زياد بوده (شبيه وضعيت ايران)، انتقال پايتخت اداري سبب شده فشار ناشي از تمركز فعاليت‌هاي جاذب جمعيت در پايتخت قديمي، به شكل محسوسي كاهش يابد.پررنگ‌ترين هدف مشترك در تصميم‌ كشورها به «انتقال پايتخت»، رشد اقتصادي و هدايت جريان توسعه به ساير مناطق شهري بوده كه وزن آن در سبد اهداف 5گانه، 78درصد بوده است. تحقيقات درباره ميزان دستيابي به اين هدف در 12 كشوري كه موفق به انتقال پايتخت شده‌اند، نشان مي‌دهد: 70درصد از رشد و توسعه منطقه‌اي كشورها در سال‌هاي پس‌از تشكيل پايتخت جديد، ناشي از انتقال بوده است. 27

اسلاید 28: تهران به شهری نفس‌گیر بدل شده و نشانه‌های آن هم انتشار آمارهایی از کاهش مطلوبیت زندگی در این شهر است. فوت سالانه 2300 نفر و افزایش آمار ابتلا به آلزایمر و پارکینسون به علت آلودگی هوا، رکوردزنی آمار ابتلا به سرطان، ابتلای چهار هزار شهروند تهرانی به اختلالات روانی، تنها جامعه آماری کوچکی از هزاران پیامد زندگی در شهر تهران در این چند سال است. گروهی تهران امروز را غیرقابل سکونت می‌دانند و معتقدند به دلیل تهدید این شهر توسط حوادث طبیعی همچون زلزله بهترین گزینه حل مشکلات تهران، انتقال پایتخت سیاسی- اداری است. اما برخی دیگر گزینه انتقال پایتخت را راه‌حل مناسبی نمی‌دانند و هنوز هم به موثر بودن راه‌های کوتاه‌مدت و میان‌مدت برای تغییر وضع کنونی شهر تهران امیدوارند. برای همین اولین اقدام خود را در این راه استارت زده‌اند. کاهش نرخ جمعیت‌پذیری از 12 میلیون و 900 هزار نفر پیش‌بینی شده در طرح تفصیلی به 10 میلیون و 500 هزار نفر (مطابق طرح جامع شهر تهران) و جلوگیری از ساخت‌وسازهای بی‌رویه برای تنظیم نرخ جمعیت‌پذیری تدابیری است که گروه دوم درصدد اجرای آن برآمده‌اند. اما تایید مصوبه «ساماندهی و تمرکززدایی از شهر تهران» از سوی شورای نگهبان در سال جاری و ابلاغیه این قانون از سوی رئیس دولت یازدهم برای تشکیل شورای 15 نفره جهت آغاز مطالعات امکان‌سنجی این طرح، اجرای راهکار گروه اول را وارد فاز جدی‌تری کرده است.پايتخت فعلي، نفس‌گير شده است28

اسلاید 29:  قرار است این شورای 15 نفره دو راهکار ساماندهی وضعیت پایتخت کنونی کشور و امکان سنجی انتقال پایتخت به نقطه جدید را بررسی کنند. مطالعاتی که یک‌بار در اواخر دهه 70 توسط مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران با نگاهی به تجربه‌های جهانی انتقال پایتخت در چند بخش انجام شد و برای چند دهه به بایگانی رفت.حالا خروج ایده قدیمی انتقال پایتخت از بایگانی، مطالعات انجام شده این طرح را هم از آرشیو دولت خارج کرده است. مطالعات اولیه در مورد تجربه انتقال پایتخت در سایر کشورهای دنیا حاکی از آن است که برخلاف تصور شکل گرفته ساخت پایتخت‌های جدید تاثیر قابل ملاحظه‌ای بر زندگی و حیات پایتخت قدیم نداشته است و فقط توانسته آهنگ رشد را تا حدودی کاهش دهد. ضمن آنکه پایتخت‌های جدید عمدتا محل تمرکز فعالیت‌های سیاسی و حکومتی شده در حالی که فعالیت‌های تجاری، فرهنگی، اقتصادی و گردشگری همچنان در پایتخت‌های قدیمی ادامه پیدا کرده است. این تحقیق تاکید می‌کند که تمرکز سیاسی الزاما و ضرورتا تمرکز اقتصادی، فعالیت و جمعیت را به دنبال نخواهد آورد. بنابراین با گذشت بیش از چند دهه از پیدایش پایتخت‌های جدید، مشکلات اولیه همچنان در پایتخت‌های قدیمی به قوت خود باقی مانده است. در کشورهایی که ایده انتقال پایتخت با روند نسبتا موفقی پیش رفته است ساخت پایتخت جدید بر مبنای یک نیاز استراتژیک بوده است. به‌عنوان مثال مالزی به دلیل اتصال به شبکه‌های جهانی، ژاپن به دلیل مسائل اقتصادی و زلزله و استرالیا و پاکستان بر مبنای نیاز اداری و حکومتی در مسیر انتقال پایتخت قرار گرفته‌اند.29

اسلاید 30: طرح مطالعاتی «تعادل بخشی شهر تهران» که براساس آن تحقیقاتی پیرامون امکان‌سنجی انتقال مرکز سیاسی از تهران در سال 79 انجام شده است عنوان می‌کند پنج فاکتور مهم در انتخاب پایتخت جدید باید در نظر گرفته شود. براساس این مطالعات، پایتخت یک کشور باید عملکرد یک شهر جهانی را داشته باشد بدین معنا که این شهر باید توانمندی لازم برای ایفای نقش در نظام منطقه‌ای و بین‌المللی را داشته باشد. دومین فاکتور مهم در انتخاب یک شهر به‌عنوان پایتخت رعایت اصول توسعه پایدار محیط در طراحی و برنامه‌ریزی پایتخت است. بر مبنای این فاکتور ایجاد زندگی جذاب شهری، فراوانی دسترسی به آب و انرژی، ایجاد شبکه‌های کارآمد حمل‌ونقل و ارتباطات و... باید مدنظر قرار گیرد.محیط جذاب برای سرمایه‌گذاری سومین فاکتوری است که یک شهر به‌عنوان پایتخت باید آن را دارا باشد. بر مبنای این فاکتور پایتخت یک کشور باید قابلیت ایفای نقش در نظام اقتصاد ملی و بین‌المللی را داشته باشد. فناوری پیشرفته ارتباطات و مدیریت هوشمند و پیشرفته شهری نیز دو فاکتور مهم دیگر برای انتخاب یک شهر به‌عنوان یک پایتخت ایده‌آل به شمار می‌آید.پنج ویژگی ضروری برای یک پایتخت30

اسلاید 31: نگاهی به مجموعه فاکتورهای بررسی شده و مقایسه آن با وضعیت کنونی شهر تهران دو راه را پیش روی دولتمردان و مدیران شهری قرار می‌دهد: راه نخست مناسب‌سازی کلانشهر تهران با استفاده از سیاست‌ها و روش‌های تمرکززدایی است. همزمان با استفاده از این روش باید ملاحظات آمایش سرزمینی و معادلات بین‌المللی و مورد انتظار از پایتخت تعریف و براساس آن طرح ساماندهی شهر تهران ارائه شود. راه دوم ایجاد یک پایتخت جدید است که انتخاب آن باید براساس ملاحظات آمایش سرزمینی، در نظر داشتن پدیده جهانی شدن و ایجاد تحولات عمیق و گسترده اقتصادی صورت گیرد.31

اسلاید 32: در طول چند دهه گذشته عوامل مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و حتی فرهنگی منجر به انتقال پایتخت کشورها به شهرهای جدید شده است اما در هیچ یک از این تجربه‌ها انتقال مرکز سیاسی نمی‌تواند به معنای تنها راه تمرکززدایی و کاهش حجم فعالیت در پایتخت باشد. هر چند که در نظام‌های حکومتی که با تصدی دولت بر تمامی امور سنگین و خارج از عرف جهانی است و نقش بخش خصوصی در اداره امور جامعه ضعیف است انتقال مراکز سیاسی و تصمیم‌گیری به نقطه‌ای دیگر تا حدود زیادی می‌تواند فشارهای ناشی از تمرکز فعالیت‌ها را کاهش دهد. هر چند که پایتخت جدید باید پنج فاکتور مهم عنوان شده را داشته باشد تا بتواند به شکل پایتختی موثر فعالیت کند.نگاهی به تجربه‌های جهانی32

اسلاید 33: نتیجه دیگری که از ارزیابی مقایسه‌ای تجارب جهانی در زمینه انتقال پایتخت به دست می‌آید آن است که در 14 مورد کشور بررسی شده در تحقیق مرکز مطالعات و تحقیقات معماری و شهرسازی ایران در سال 79، تمامی کشورها تحت شرایط خاصی سیاسی، اقتصادی و تاریخی روش انتقال پایتخت را برای حل مشکلات پایتخت قبلی انتخاب کرده‌اند. البته بررسی‌ها نشان می‌دهد اگرچه ملاحظات اقتصادی نقش کلیدی را در جریان انتقال پایتخت ایفا کرده‌اند اما پایتخت‌های جدید عمدتا به محلی برای تمرکز فعالیت‌های سیاسی و حکومتی تبدیل شده‌اند و فعالیت‌های تجاری، فرهنگی، اقتصادی و گردشگری همچنان در پایتخت اولیه ادامه پیدا کرده‌اند. 33

اسلاید 34: بررسی چگونگی اجرای ایده انتقال پایتخت در کشورهای دنیا نشان می‌دهد که در تمامی این کشورها برای ایجاد پایتخت جدید سازمانی خاص تشکیل شده است. همچنین در برخی از کشورها که ساخت پایتخت به پایان رسیده وظایف اداره شهر به شهرداری‌ها و سایر نهادهای مردمی واگذار شده است و در بیش از 70 درصد کشورهای مورد مطالعه رشد منطقه‌ای ناشی از انتقال پایتخت چشمگیر بوده در کشورهای ترکیه، آلمان و پاکستان پایتخت‌های جدید عمدتا در نزدیکی یک سکونتگاه موجود یا در فاصله‌ای نه چندان دور از پایتخت قدیم ساخته شده‌اند و حداکثر جمعیت پیش‌بینی شده برای آنها 500 هزار نفر بوده است. در کشورهای مورد مطالعه ساخت پایتخت جدید ضرورتا با هدف بهبود شرایط در پایتخت قدیم صورت نگرفته است این در حالی است که یکی از انگیزه‌های اصلی کنونی برای انتقال پایتخت از تهران به شهری دیگر بهبود شرایط کنونی این شهر است. البته به‌طور طبیعی خروج بسیاری از فعالیت‌ها و عملکردهای حکومتی یا وابسته به آن تاثیر قابل ملاحظه‌ای بر شرایط زیست محیطی پایتخت قدیم خواهد داشت. 34

اسلاید 35: از دیدگاه اقتصادی میزان سرمایه‌گذاری انجام شده برای توسعه و عمران شهر تهران، توسط دولت و پرداخت یارانه‌های آشکار و نهان دولتی برای ایجاد امنیت شهری و مقابله با جرایم، کنترل تنش‌ها و فشارهای اجتماعی ناشی از کمبود‌ها و نارسایی‌های خدماتی هرگز به درستی قابل محاسبه نیست. ضمن آنکه ادامه مهاجرت بی‌رویه به مجموعه شهری تهران، گسترش ساخت‌وسازهای غیرقابل کنترل و غیرقانونی، گذر از حدود غیرمجاز آلودگی‌های زیست محیط، به هم خوردن شرایط توسعه پایدار، افزایش جرم و بزهکاری برخی از آثار و تبعات این سرمایه‌گذاری است که دولت باید برای مقابله مستمر با آن هزینه کند. به ویژه آنکه تمرکز قدرت سیاسی در تهران و وابستگی شدید اقتصادی دولتی به آن، موجب تمرکز بنگاه‌های اقتصادی در تهران شده است. این موضوع به معنای خروج سرمایه از سایر مناطق کشور و جذب آن در تهران و عمیق‌تر شدن شکاف میان سطح توسعه یافتگی با سایر مناطق کشور است که به معنای سرمایه‌گذاری بی‌بازگشتی است که هزینه آن را کل کشور به تهران می‌پردازند.35

اسلاید 36:  در جمع‌بندی این تحقیق آورده شده که انتقال پایتخت در تمامی کشورهای مورد مطالعه با سه هدف عمده ایجاد توازن در توسعه منطقه‌ای، فراهم آوردن عرصه معماری شهرسازی برای ظهور نمادین هویت ملی و کسب جایگاه در نظام تعاملات بین‌المللی انجام شده است. نکته مهم دیگر آنکه کشورها صرفا برای رفع مشکلات اقتصاد، فرهنگی و زیست محیطی پایتخت قدیم به ساخت پایتخت جدید اقدام نکرده‌اند بلکه مجموعه‌ای از این عوامل در این تصمیم‌گیری موثر بوده است در عین حال به‌رغم گذشت چند دهه از پیدایش پایتخت‌های جدید، مشکلات اولیه همچنان در پایتخت پیشین به قوت خود باقی مانده‌اند.تمرکز قدرت سیاسی و سرمایه‌گذاری بی‌بازگشت 36

اسلاید 37: تحقیقی که در زیرمجموعه وزارت مسکن در دهه 70 با موضوع امکان‌سنجی انتقال مرکز سیاسی از تهران انجام شده است به برخی چالش‌ها و مشکلات پایتخت‌های جدید نیز اشاره کرده است. یکی از مهم‌ترین نکات این است که چه کسی مایل خواهد بود تا در پایتخت‌های جدید زندگی کند. به‌عنوان مثال 6 سال طول کشید تا فقط 150 خانه در سن‌پترزبورگ ساخته شود یا آنکه بعد از گذشت 15 سال انتقال حکومت فدرال به واشنگتن جمعیت آن به 8 هزار نفر رسید و حتی تا 30 سال بعد هنوز حیوانات وحشی در خیابان‌های اصلی شهر سرگردان بودند! (سن‌پترزبورگ در فاصله قرن‌های 18 تا 20 پایتخت کشور روسیه بود و پس از آن پایتخت این کشور به شهر مسکو انتقال یافت). نکته دیگر آنکه اغلب پایتخت‌های جدید به دلیل آنکه محلی برای گردش و تفریح ندارند غمناک و بی‌هدف به نظر می‌رسند. نتايج تنها تحقيق مكتوب منتشر شده درباره انتقال پايتخت نشان مي‌دهد: مطابق تجربه جهاني، پايتخت جديد بايد در نزديكي يكي از سكونتگاه‌هاي داير يا در فاصله‌اي نه چندان دور از پايتخت قديم، ايجاد شود چند نکته در مورد پایتخت‌های جدید 37

اسلاید 38: اما با اين حال، سال‌ها طول مي‌كشد جمعيت مورد انتظار در آن مستقر شود و حتي بعد از آن، پايتخت سياسي اداري جديد، شهري غمناك، بي‌هدف، بي‌روح و يكنواخت، بدون رنگ، ساكت و آرام و فاقد خلاقيت‌ها و اقبال عمومي خواهد بود و عمدتا كاركنان دولت و سالمندان ساكن آن مي‌شوند. در جمع‌بندي اين تحقيق، به دولت توصيه شده است: با توجه به وابستگي شديد اقتصاد به دولت و تمركز قدرت سياسي در تهران، عمده بنگاه‌هاي توليدي و خدماتي در تهران قرار دارد و شكاف شديد بين توسعه‌يافتگي تهران و عدم توسعه ساير مناطق، به وجود آمده كه اين خود بار مشكلات پايتخت فعلي را چندبرابر كرده است، بنابراين اين تمركز بايد از بين برود.38

اسلاید 39: اینفوگرافیک زیر نشان می دهد بیشترین میزان میلیاردرها و میلیونرها در کدام کشورهای جهان زندگی می کنند. ثروتمندترين هاي جهان كجا زندگي مي كنند39

اسلاید 40: آمارها نشان می دهد سرانه مصرف برنج در ایران ۳۶.۶ کیلوگرم در سال است که این رقم ۷ برابر سرانه مصرف در اتحادیه اروپاست.جدیدترین آمار ارائه شده از سوی سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی نشان می دهد ایرانی ها جزو پرمصرف ترین های گندم و برنج در جهان هستند به طوری که سرانه مصرف گندم در ایران 2.5 برابر متوسط سرانه مصرف این محصول در جهان است.هر ایرانی در سال گذشته 167.6 کیلوگرم گندم مصرف کرده است در حالی که سرانه مصرف گندم در جهان طی این سال 67.1 کیلوگرم بوده است.40مردم ایران 7 برابر اروپایی‌ها برنج می‌خورند

اسلاید 41: براساس این گزارش مصرف گندم در ایران همچنین حدود 2.5 برابر کشورهای در حال توسعه و بیشتر از کشورهای توسعه یافته بوده است. متوسط سرانه مصرف گندم در کشورهای درحال توسعه 60 کیلوگرم در سال و این رقم برای کشورهای توسعه یافته 96.5 کیلوگرم اعلام شده است.سرانه مصرف گندم در برخی کشورهای دیگر به کیلوگرم در سال عبارت است از: چین 62.8، هند 60، عراق 143، ژاپن 43.3، ترکیه 211، مصر 198، آمریکا 81.5، روسیه 123 و اتحادیه اروپا 111.41

اسلاید 42: 1) کالبد شناسی که پس از مرگ انیشتین مغز وی را در آورد، آن را دزدید و به مدت بیست سال در ظرفی شیشه ای نزد خود نگهداری کرد.2) پست نخست وزیری رژیم اسراییل به وی پیشنهاد شده بود که آن را رد کرد.3) انیشتین از دوران کودکی نابغه ریاضی بود و هیچ وقت انگونه که شایعات می گویند در امتحان ریاضی رد نشد. احتمالا دلیل این شایعات شیوه معکوس نمره دهی آلمان و سوئیس است که در یکی نمره کامل 1 و در دیگری 6 است. او امتحان ریاضی خود را در سوئیس داده بود. البته دلیل دیگری هم وجود دارد؛ به دلیل مشکل بودن مسائل ریاضی پیشرفته که برای سن نوجوانی مثل او بسیار دشوار و بسیار بالاتر از رده سنی اش بود، همیشه از ریاضیدانان کمک می گرفت. این شایعات زمانی که وی در قید حیات بود پا گرفتند و زمانی که از آن مطلع شد خندید و گفت: من هیچ وقت در امتحان ریاضی رد نشدم. قبل از 15 سالگی استاد محاسبات دیفرانسیل و انتگرال شدم.زندگي نامه انيشتين42

اسلاید 43: 4) در 12 سالگی روش هایی جدید در اثبات فرمول های ریاضی ارائه داد.5) انیشتین در آزمون ورودی دانشگاه فدرال پلی تکنیک سوئیس رد شد. بخش سوالات ریاضی را کاملا درست و با سرعت زیاد پاسخ داد اما از آنجایی که به زبان سوئدی تسلط نداشت سوالات غیر ریاضی که به زبان سوئدی بودند را به کلی از دست داد.انیشتین تا پیش از 4 سالگی اصطلاحا زبان باز نکرد و حرف نمی زد. احتمالا به خاطر اینکه او بر اساس تصاویر مطالب را یاد می گرفت و شیوه آموزش وی تصویری بود. 7) بساری از کشفیات و الهامات وی حاصل آزمایش های صرفا ذهنی و تصویری بود. 8) پس از فارغ التحصیلی از دانشگاه سوئد کار مرتبط با تدریس پیدا نکرد و مدتی به عنوان منشی یک مطب مشغول به کار بود43

اسلاید 44: 9) زمانی که منشی مطب بود 4 مقاله نوشت که آینده دنیای علم را تغییر داد.10) این تصور رایج که وی به خاطر تئوری نسبیت جایزه نوبل را برد، اشتباه است. بسیاری از دانشمندان مخالف تئوری نسبیت وی بودند و این شایعه به دنبال علاقه شدید مردم به شخصیت انیشتین و لیاقتش در دریافت این جایزه ، شکل گرفت.11) جایزه نوبل به خاطر قانون فوتوالکتریک به انیشتین اعطا شد.12) انیشتین با پیشنهاد مبلغ جایزه نوبل خود به همسر اولش، از وی طلاق گرفت. او این پیشنهاد را سال ها پیش از دریافت این جایزه به همسرش ارائه داده بود؛ گویی او به دریافت این جایزه ایمان داشت.13) انیشتین اصلا حافظه خوبی در به خاطر سپردن شماره تلفن، اسامی و روزها نداشت.14) پس از جدایی از همسر اولش با دختر عموی خود ازدواج کرد و پس از به قدرت رسیدن حزب نازی در آلمان به آمریکا مهاجرت کرد.44

اسلاید 45: ستودن بيش از آنچه كه سزاوار است نوعي چاپلوسي و كمتر از آن، درماندگي يا حسادت است. مولا علي (ع) 45

اسلاید 46: با تشكر از حسن توجه شما46