اخلاق در حرفه های پزشکی

اخلاق در حرفه های پزشکی

اسلاید 1: www.tabaye.ir

اسلاید 2: اخلاق در حرفه هاي پزشکيدکتر مبشر

اسلاید 3: تعريف اخلاق پزشکيدانشي ميان رشته اي و محصول تشريک مساعي حوزه هاي معرفتي مختلفي همچون:پزشکي، فلسفه، الهيات و حقوق

اسلاید 4: اخلاق پزشکيقوانين اخلاق پزشکي باستان بصورت سوگند نامه ها اظهار شده اند.سوگند نامه بقراط بنياد اصلي اخلاق پزشکي غربيتوجه خاص به پزشکي واخلاق پزشکي در منابع فرهنگ اسلاميارتباط سيستمهاي اخلاق پزشکي گوناگون با سنتهاي دينيتحول در قرون 17 و18 و زمينه شکل گيري اخلاق پزشکي جهانشمولشکل گيري اخلاق پزشکي مدرن بعد از جنگ دوم جهاني

اسلاید 5: تاريخچه اخلاق پزشکي در دنياسابقه بيش از2500ساله علم اخلاق ETHICSپيوند با تاريخچه فلسفه و تأثير از تفکرات فلاسفه بزرگي چون سقراط، افلاطون وارسطو

اسلاید 6: سوگند نامه ها و عهد نامه هاقوانين حمورابي در 1727 قبل از ميلادسوگند نامه بقراط: اولين بيان مباني اخلاقي در قالب قسم نامه، يک تعهد نامه اخلاقي براي قبول و بکار بستن اصول اخلاقي حرفه پزشکي

اسلاید 7: تاريخچه اخلاق پزشکي درايرانطب واخلاق پزشکي در بين ايرانيان از قدمتي طولاني برخوردار است و سابقه آن به قبل از بقراط برمي گردد.طب ايران باستان با آيين زرتشت پيوندي جدايي ناپذير داشته است.

اسلاید 8: تاريخچه اخلاق پزشکي درايرانشرايط طبيب در طب ايران باستان:مطالعه کتب زيادوتجربه کافيگوش دادن با صبر وحوصله به سخنان بيمارمعالجه بيماربا وجداني بيدارترس از خدا

اسلاید 9: اخلاق پزشکي پس از اسلام در ايرانتأثير زياد اسلام بر پيشرفت علوم در ايران که خود مهد علم وتمدن بود.ظهور مفاخر و دانشمندان مسلمان ايراني همچون رازي و ابن سينا که منشأ اثرات مهمي در تاريخ دانش بوده اند.

اسلاید 10: اخلاق پزشکي نزد پزشکان مسلمان ايرانيرازي:“ طبيب بايد بيمارش را به بهبود و سلامت اميدوار گرداند ولو اينکه خود اميدي به بهبود بيمار نداشته باشد.“ابن سينا:“ پزشک بايد مبشر سلامت براي بيمار باشد.“پند نامه اهوازي:“طبيب بايد راز بيماران را محفوظ دارد، از افشاء سرآنها به خودي وبيگانه و نزديکان و دور او دوري جويد چرا که بسياري از بيماران بيماري خود را از پدر و مادر و کسان خود مستور ومکتوم ميدارند ولي آن را به طبيب ميگويند. پس طبيب بايد از خود بيمار در کتمان بيماري بيشتر دقت نمايد.“

اسلاید 11: تعريف اخلاق پزشکياخلاق پزشكي در دهه‌هاي قبل شامل اصول و مباني امر كننده يا نهي كننده بود اما اخلاق پزشكي نوين با رسالت پرداختن به موضوعات و مباحث مطرح در جهان پزشكي و تلاش براي ارائه راهكارهاي‌اخلاقي در مواقع‌لازم شكل گرفته است.

اسلاید 12: اخلاق پزشكي نوين يكي از شاخه‌هاي اخلاق حرفه‌اي است كه سعي دارداخلاقيات را به صورت كاربردي در حيطه عمل پزشكان و كادر پزشكي و نيز در حوزه‌ تصميم‌‌گيري‌هاي اخلاقي در طب وارد نمايد.

اسلاید 13: اخلاق پزشکي نوينفعاليتي تحليلي است كه طي آن افكار، عقايد، تعهدات، روش رفتار، احساسات، استدلالات و بحث‌هاي مختلف در حيطه تصميم‌گيري‌هاي اخلاقي پزشكي به صورت دقيق و انتقادي بررسي مي‌شود و در موارد لازم دستورالعمل‌هايي صادر مي‌گردد. تصميمات اخلاق پزشكي در حيطه عملكرد طبي، بديهيات و ارزش‌ها، خوب يا بد، صحيح يا نادرست، و بايد و نبايدها را مشخص مي‌سازند.

اسلاید 14: اخلاق پزشکي نويناخلاق پزشکي، اخلاق در صحنه عمل پزشکي است.اخلاق پزشکي باليني، زاويه ديد و نگرشي خاص در حيطه عمل در طبابت ايجاد مي کند که هدف آن بهبود کيفيت مراقبت بيمار از طريق شناسايي، تحليل و حل مشکلات و مسائل اخلاقي است که در صحنه عمل بروز مي نمايد.

اسلاید 15: دو قرن اخير با پيشرفت‌هاي وسيع و خيره‌ كننده‌اي در حوزه دانش و فناوري پزشكي همراه بوده است كه به فراخور نياز، به تغيير و تحولات عميقي در اخلاق پزشكي منجر گرديده است.

اسلاید 16: وسعت يافتن دانش بشري، ارتقاء فناوري‌ها، افزايش توانمندي‌هاي انساني در تشخيص و معالجه بيماريها، و تعدد راههاي انتخابي براي پزشكان و بيماران، سئوالات روزافزوني را مطرح نموده است كه اخلاق پزشكي و توصيه‌هاي اخلاقي بصورت سنتي، عليرغم ارزش و قدرت خود، نتوانسته‌است پاسخگوي‌اين‌پرسشها باشد.

اسلاید 17: موضوعات مطرح در اخلاق پزشكي نويناخلاق پزشكي نوينارتباطات حرفه‌اي در طب انسان قبل از تولد فلسفه اخلاق پزشكيپيوند اعضاء و بافت‌ها قصورو تقصيرو مسئله ضمان در پزشكيشيوه‌هاي جديد القاء بارداري اخلاق درپژوهشهاي پزشكيجايگاه جسم انسانيانسان نابالغ (جسمي‌يافكري)خاتمه حيات انساني زيست‌فناوري‌و‌اخلاق‌پزشكي اولويت‏بندي منابع مالي‌در نظام بهداشتي درماني از ديدگاه اخلاق پزشكي*لاريجاني باقر‚ پزشك و ملاحظات اخلاقي، 1382*لاريجاني باقر‚ مجموعه مقالات اخلاق پزشكي‚ اخلاق در پژوهش، 1373

اسلاید 18: رويكردهاي فلسفي در اخلاق پزشكي نوينالف- رويكرد اصول‌گرا (A principle-based approach)ب- رويكرد وظيفه‌گرا (An absolute rule approach)ج- رويكرد فايده‌گرا يا پيامدگرا (A Utilitarian approach) د- رويكرد فضيلت‌گرا (A Virtue ethics approach)ه‍- رويكرد مراقبت‌گرا (A care approach)و- رويكرد موردگرا (A case approach)Kuhse H, Singer P.A companion to bioethics. Oxford: Blackwells, 2002.

اسلاید 19: رويكرد اصول‌گرااعتقاد برمحوريت چند اصل در قضاوتهاي اخلاقياستنباط حکم مواردو مسائل اخلاقي از اصول کلي مفروضقائل به وجود اصل کلي اخلاقياعتقاد به وجود بيش از يک اصل اخلاقي

اسلاید 20: رويكرد وظيفه‌گرااعتقاد به ذاتي بودن حسن وقبح امورمهمترين وظيفه اخلاقي پيروي از وظيفهمثلاً راست گويي در هر شرايطي

اسلاید 21: رويکرد فايده گراارزش اخلاقي عمل فرع بر نتيجه آنبيشترين سود براي بيشترين افرادملاک داوري اخلاقي ميزان سود وزيان عملبر دوفرم عملي وقاعده اي

اسلاید 22: رويکرد فضيلت گرابحث اخلاق پزشکي از زاويه اي دروني شده وارزش محورتوجه به فضايل اخلاقيملاحظه ويژگيها و خصوصيات خاص نفساني

اسلاید 23: رويکرد مراقبت گرااخلاق مراقبت راهي براي فهم نقش اخلاقي يک فرد، تأمل در مسائل اخلاقي و کنار آمدن با موقعيتهاي اخلاقيداراي پنج مفهوم کليدي: توجه اخلاقي، فهم همدلانه، آگاهي ارتباطي، سازگاري، پاسخ

اسلاید 24: رويکرد اصول گرايي در فلسفه اخلاقداراي 4 اصل: خود مختاري، سود رساني، ضرر نرساني و عدالتداراي چند قاعده: وفاداري، رازداري، صداقت، رعايت حريم شخصي

اسلاید 25: رويكرد اصول‌گرادركشورهاي غربي بر مبناي اين رويكردچهار اصل كليدي براي راهنمايي در تصميم‌گيريهاي اخلاقي مطرح شده است : احترام به فرد و اختياراو autonomy سودمندي beneficence عدم ضرررساني non-maleficence عدالت justice* Beauchamp TL, childress JF. Principles of biomedical ethics. UK: Oxford University, 1983* Campbell A, Gillet G, Jones G. Medical ethics: theories of medical ethics. UK: Oxford, 2001

اسلاید 26: احترام به فرد و اختياراواخذ رضايت آگاهانه مبتني بر اين اصل است. توجه ويژه به حفاظت از حقوق گروههاي آسيب پذير از مباحث مهم دراين حيطه مي‌باشند. همچنين توجه اختصاصي در موارد: فقدان آموزشهاي كافي فقرو مشكلات اقتصادي محدوديت دسترسي به خدمات بهداشتي-درماني

اسلاید 27: سودمندي و عدم ضرررسانيمحقق مسئول حفظ سلامت جسمي، رواني و اجتماعي شركت كننده در پژوهش است. اين امر اولين وظيفه پژوهشگر است.ضرر ناشي از پژوهش بايستي به حداقل رسانده شود.بايد توجه نمودكه حفاظت از شركت كنندگان در پژوهش ارجحيت دارد به:جستجوي علوم جديدفوايد تحقيق براي پيشبرد دانشخواسته‌ها و علائق حرفه‌اي يا شخصي محقق

اسلاید 28: عدالتعدالت در پژوهش بطور عمده در سه جنبه مورد نظر مي‌باشد:توزيع مناسب و عادلانه فوايد و مضار پژوهش عدالت در انتخاب شركت كنندگان در مطالعه حمايت از حقوق گروههاي آسيب پذير

اسلاید 29: اسلام و اخلاق پزشكيدر دوران شكوفايي علوم در تمدن اسلامي، توجه ويژه‌اي به اخلاق در طب وجود داشته‌‌و اين امر خصوصاً در رساله‌ها و كتب انديشمندان اسلامي به خوبي هويداست. يكي از دست نوشته‌هاي بسيار ارزشمند آن دوران، پند‌نامه پزشكي اهوازي متعلق به علي‌بن‌مجوسي‌اهوازي (318-384 ه.ق) است.* اخلاق پزشكي به انضمام مختصري از تاريخ پزشكي. معاونت امور فرهنگي وزارت بهداشت. 1370. *لاريجاني، باقر. پزشك و ملاحظات اخلاقي، نشرفردا، 1382

اسلاید 30: در فرهنگ اسلام، پزشك از دو جهت ملزم به كسب فضايل اخلاقي است: اول اينكه، خود يك انسان طالب كمال است. دوم اينكه، موضوع شغل او حيات، سلامت و حيثيت آدميان است. اسلام و اخلاق پزشكي

اسلاید 31: اصول چهارگانه از ديدگاه اسلامدر فلسفه و فرهنگ اسلامي ما بايد به دنبال چارچوبهاي كاملتر و قابل قبول‌تري باشيم چراكه به عنوان مثال:1. محدوده اختيار فردي در اسلام با آنچه فلسفه غرب معتقد است تفاوت دارد.

اسلاید 32: اصول چهارگانه از ديدگاه اسلام2. در بحث سود و ضرر در نظام اخلاقي اسلام، صرفاً سود و ضرر دنيوي و مادي مطرح نيست بلكه منافع معنوي و آخرتي افراد به صورت اولي مطرح است.3. عدالت و تعريف و چگونگي تبيين آن در شرايط مختلف بايستي مشخص شود.

اسلاید 33: برخي اصول اساسي فلسفه اخلاق در اسلام1. «نيت» كه در حقيقت انگيزه «افعال» است معيار اصلي است.2. انسان علاوه بر جسم روحي باقي دارد، با توجه به اين «حيات ابدي»، نتايج افعال مختلف بايد نگريسته شود.3. روح انساني قابل تكامل است وحبي پويا به كمال دارد.4. كمال جويي بي نهايت است. بعضاً در تعيين كمال انسان ممكن است دچار اشتباه شود.5. ...* اخلاق پزشكي به انضمام مختصري از تاريخ پزشكي. معاونت امور فرهنگي وزارت بهداشت. 1370. *لاريجاني، باقر. پزشك و ملاحظات اخلاقي، نشرفردا، 1382

اسلاید 34: ارتباط پزشک وبيمارصفات اخلاقي پزشک در مواجهه با بيمارنگرش پزشک به بيمارپدر سالاري پزشکوجدان کاري و احساس مسئوليت حرفه ايعدم بهره جويي و سوء استفاده هاي مادي، جسمي يا روحي از بيمار

اسلاید 35: صلاحيت علمي و عملي پزشکروز آمد بودن اطلاعات پزشک و تجربه کافيانجام مشاوره هاي تخصصي در صورت لزومموارد قصور و تقصير در تشخيص ودر مان

اسلاید 36: رضايت بيماردادن اطلاعات کافي به بيمارصلاحيت وظرفيت بيمار براي درک اطلاعاتتصميم داوطلبانه، اختياري و ابطال پذير بيمار

اسلاید 37: رازداري پزشک وحقيقت گوييمطلق يا نسبي بودن رازداريمصالحي که بايد در نظر گرفت، مصالح بيمار، اطرافيان ، پزشک و جامعهنحوه ثبت وذخيره اطلاعات پرونده هاي پزشکي و دسترسي به آنهاموارد خاص افشاء اسرار و حدود آنتعيين قوانين مربوط به بيماريهايي که بايد اعلان کردحدود گفتن حقايق وموارد کتمان يا تأخيردر گفتن اخبار بد

اسلاید 38: ارتباط با همکاران حرفه ايحدود تعهد پزشک به بيمارحقوق متقابل پزشک وکادر پزشکي و پيرا پزشکيرفتار در قبال خطاهاي همکارانمشاوره و ميزان دخالت در تصميم گيري همکارانروابط پنهاني مالي و سوء استفاده از بيمار

اسلاید 39: توجه به اعتقادات بيماررعايت آداب اسلامي با توجه به فرهنگ، عرف و شئون اسلاميسوگند نامه تنظيمي وزارت بهداشت:”من دربرابر قرآن کريم به خداوند قادرمتعال، خدايي که بر همه امور آگاه است و تمامي موجودات درقبضه قدرت اوست سوگند ياد مي کنم که به احکام مقدس اسلام وحدود الهي به ديده احترام بنگرم، از خيانت و تضييع حقوق بيماران به طور جدي پرهيز کنم، نسبت به حفظ اسرار آنان جز در مواقع ايجاب ضرورت شرعي پايبندي کامل داشته و خدا را در همه حال حاضرو ناظر شئون خود بدانم.“

اسلاید 40: روابط مالي پزشک وبيمارتدوين اصول وراهکارهاي لازمکاهش روابط مالي بين پزشک وبيمار

اسلاید 41: علل توجه ويژه به اخلاق در پژوهش در قرن اخير

اسلاید 42: تاريخچه برخي مسائل اخلاقي در تحقيقاتمسائل اردوگاههاي آلمانها در سال 1945 – 1943 (واكسن تيفوس و مرگ 1000 نفر) تزريق خون آلوده در مؤسسه روبرت كخ به 40 نفر انتقال پشه‏هاي آنوفل از مردابها به اردوگاهها براي آزمايش بيماري مالاريا وارد كردن سنگ و شيشه به زخمها و جراحات ايجاد شده براي بررسي اثر سولفاميد

اسلاید 43: تاريخچه برخي مسائل اخلاقي در تحقيقاتمرگ بسياري از دوقلوها براي بررسي اثرات ژنتيك تلاش آمريكاييها براي كشف واكسن شيگلا و استفاده از آن در افراد عقب افتاده مرگ 700 نفر از ژاپنيها با تلاش پژوهشگران ژاپني در مورد بيماري طاعون بررسي تاسكجي (Tuskegee) بر روي سياهپوستان در مورد سير سيفليس (مسئله فريب، نژادپرستانه بودن، عدم درمان با وجود درمان )

اسلاید 44: Two Nazi doctors at Dachau preside over a cold water immersion experiment on a prisoner

اسلاید 45: USPHS Syphilis Study, 1932-72

اسلاید 46: Research Ethics MilestonesTrigger EventsEthics Milestones *Syphilis Study Begins *The Nazi Experiments *Human Radiation Experiments Nuremberg Code 1947 *The Thalidomide Tragedy Amendments to the Food, Drug, Cosmetic Act 1962 *Milgram Study Declaration of Helsinki 1964*From “Protecting Study Volunteers in Research”, Dunn & Chadwick

اسلاید 47: Research Ethics MilestonesTrigger EventsEthics Milestones *The Beecher Article 1966 *The Syphilis Study Expose The Belmont Report 1979 Consolidated HHS/FDA Regulations 1981 CIOMS Guidelines 1982 Common Rule 1991 National Bio-Ethics Advisory Committee *From “Protecting Study Volunteers in Research”, Dunn & Chadwick

اسلاید 48: Nuremberg Trials

اسلاید 49: The Nuremberg Code (1947)Basic principles• Informed consent is absolutely essential • Qualified researchers use appropriate research designs• Favorable risk/benefit ratio • Participant must be free to stop at any time

اسلاید 50: The Declaration of Helsinki (1964)• “The well-being of the subject should take precedence over the interests of science and society”• Consent should be in writing • Use caution if participant is in dependent relationship with researcher • Limited use of placebo • Greater access to benefit

اسلاید 51: The CIOMS guidelines شوراي بين‌المللي سازمانهاي علوم پزشكي (CIOMS) ، اولين بار در سال 1982 ميلادي راهنماي بين المللي اخلاق در پژوهشهاي زيست پزشكي با سوژه‌هاي انسانيرا تدوين و منتشر نمود كه آخرين تجديد نظر آن در سال 2002 صورت گرفته است. The council for International Organizations of Medical Sciences. International Ethical Guidelines for Biomedical Research involving Human subjects. Geneva: CIOMS, 2002.

اسلاید 52: The CIOMS guidelines Basic principles• informed consent • research in developing countries• protection of vulnerable populations• distribution of the burdens and benefits • role of ethics committees

اسلاید 53: ازتوجه‌شمامتشكرم