صفحه 1:
به نام خدا
موضوع: نگاهی ay اهداف و آثار ازدواج در قرآن
گرد ورندگان:
نام درس:
استاد مربوطه:
صفحه 2:
مقدمه
ا ا الت
در لين واحد اوليه اجتماعى سنك بناى تعليم و تربيت نهاده
میشود و انسان در عرصه ازدواج به آرامش و تکامل میرسد.
Pee ree | ree Ce ew arco Ir weg ee © eT
ett ee iter Ua Se eid Ss)
برداخته شود. مطلب را با هم از نظر مى كذرافيم:
صفحه 3:
ازدواج» در عرف و شرع» پیمان زناشویی است که بر اساس آن؛ برای مرد و زن در برابر هم. تعهدات
اخلاقی و حقوقی پدید میآید که سرپیچی (از بسیاری) از آنهاء عقوبت و کیفر در پی خواهد داشت .
در هر آیینی, ازدواج با قوانین و مقررات ویژهای صورت میگیرد و اسلام به آداب و رسوم دیگر اقوام
احترام گذاشته است: «لکل قوم نکاح» از پیمان زناشویی در قرآن به «نکاح» نیز تعبیر شده. و به دو
معنا به کار رفته است:
۱ آميزش (بقره/۲۲۰؛ نساء/1)
۲. عقد ازدواج (نور/۳۲)
صفحه 4:
حکمتها و آثار مهمی بر ازدواج ترتب دارد. و قرآن در آیلتی به آنها پرداخته است. در برخی موارده هر چند زن و مرد با
یکدیگر زندگی میکنند. اهدافی که باید در زندگی آنان حاکم باشد. از میان میرود و دو طرف بدون AS Gl بهرهای از
زندگی مشترک ببرند با یکدیگر زندگی میکنند برخی گفتهلند: هر جا نشانههای الفت و حکمتهای زوجیت چه در دنیا و
جه در آخرت برقرار باشده قرآن واژه زوجیت را به کار برده است.(روم/ ۲۱ فرقان/۷۴ زخرف/۷۰ بقره/۲۵ یس/۵۶)
و هرگاه جای لین نشانهها و حکمتها را بفض و خیلنت یا تفاوت عقیده زن و مرد با یکدیگر پر میکند. قرلن از کلمه
«امرأه» استفاده کرده است (یوسف/۳۰ تحریم/۱۰و ۱۱
همچنین آن جا که حکمت زوجیت (بقای نسل انسان) از میان برداشته میشود باز قرن واه «مرله» رابه کار برده است
(ذاریات/۲۵ مریم /۴ و ۵ آل عمران/۴۰).
صفحه 5:
اهداف و آثار ازدواج
بدين سبب دوباره وقتى لين حكمت سر برمیآورد و ثمره زوجیت به بار مینشیند.
باز قرآن تعبير را عوض كرده كلمه «زوج» رابه كار میبرد. در یه ۴۰ آل عمران»
زكريا به خدا خطاب مىكند كه همسرم نازا است: «و امرأتى عاقر»؟ ولى وقتى
cleo او اجابت مىشودء قرآن مىفرمايد: «و اصلحنا له زوجه».
صفحه 6:
ازدواج و رعليت مقررات آن, نسب را حفظ میکند. در اسلام. حفظ نسب. پایه احکام و حقوق فراوانی
است. بعضی از احکام فقهی» بر شناخت رابطه فرزند با پدر و مادر پا بر شناخت نسبتهای فامیلی دیگر»
مبتنی است. تبعیت فرزند از پدر و مادر در کفر و اسلام, در طهارت و نجاست در بردگی و حریت ربابين
پدر و فرزنده قصاص نشدن پدر به قتل فرزنه مقبول نبودن شهادت پسر بر ضد پدر وجوب قضای
نمازهای میت بر پسر بزرگتر مسائل ارث ولایت يدر و جدء حقوق طرفینی مانند حق حضانت و نفقات»
عقوق واللین و اطاعت از آنها و مسائل اخلاقی مانند صله رحم. هبه به اقارب» عقيقه فرزند و مسائل
فراوان دیگری, بر حفظ انساب متوقف است.
صفحه 7:
از اين جا به اهميت ازدواج و مراعات حدود آن نیز پی میبريم. حفظ نسب. حکمت عده زن بين دو
ازدواج شمرده شده است. انتظار زن برای ازدواج دوباره پس از وفات شوهر به مدت چهار ماه و ده روز
(قره/ ۳۳۴) عده زن به مدت سه دور پاکی پس از Sl Sly (PVA lh) De بای aly
مجدد تا هنگام وضع حمل (طلاق/۴) همه این مقرات گویای اهمیت حفظ نسب است. حرمتازدواج با
و ور اه ل ا تس قزر تاد مه ۱
صفحه 8:
ا- برخوردارى از سكون و آرامش:
نياز روح به كانون أرامشء با اهميتتر از نياز جنسی است. همسر شایسته در پیش آمدهای زندگی: راه
وصول به آرامش و سعادت را نزديك مىكند: «و من ايلته أن خلق لكم من أنفسكم أزوجا لتسكنوا
الیها..»» «.و جعل متها زوجها ليسكن اليها..»
برخى مفسرانء مقصود از لباس را در آيه 11 بقرهء سكون و آرامش دانستهاند؛ همان كونه كه خدا
شب را لباس (مايه أرامش و سكون) دانسته: «و جعلنا اليل لباس لكم و انتم لباس لهن» نيز به سكون
و آرامشی که با همسر حاصل میشود اشاره خواهد داشت.
صفحه 9:
cob ole Geb ازدواج وسیلهای برای تولید و بقای نسل در انسان و حیوان است: «.. جعل لكم من
انفسکم ازواجا و من الانعام ازواجا یذروکم فیه «...
گرچه جمله هیذروکم فیه» تکثیر نسل انسان را بان داشته است؛ در این جهت» میان انسان و
چهارپایان و گیاهان فرقی نیست. در جای دیگری میفرماید: پروردگاره شما را از «نفس واحدی»
آفرید و جفتش را نیز از او خلق کرد و از آن دوء مردان و زنان بسیاری را پراکنده ساخت: «.. و بث
منهما رجالاً كثيرا و نساء...».
صفحه 10:
10
در آیه ۷۲ نجل میفرماید: از همسرانتان برای شما فرزندان و نوهها قرار داد «... و جعل لکم من
ازواجکم بنین و حفده». قرن. بقای نسل انسان و اجتماع مدنی را به ازدواج منوط میداند و روی
آوردن به زنا و لواط را نابود کننده راه بقای نسل میشمارد: «و لا تقربوا al ij کان فاحشه و ساء
سبیلا»» «ثنکم لتًتون الرجال و تقطعون السبیل»؛ زیرا با رواج راههای نامشروع رغبت به نكاح كم
میشود؛ جاذبهاش از بین رفته, فقط بار امین مسکن و نفقه و به دنیا آوردن اولاد و ترییت آنان؛ باقی
میماند. در نتیجه, آسانترین راههای اشباع غرلیز که نامشروع است. رلیج میشود و هدف بقای نسل,
رنگ میبازد.
صفحه 11:
11
یکی از خواستههای غریزی انسان» نیاز فطری به پدر و مادر شدن شمرده. و ياسخ به لين خواسته با ازدواج و
داشتن فرزند تامین میشود؛ زیرا اصل تولید و تکثیر, از راههای غیر مشروع نیز ممکن است؛ ولی در سایه
ازدواج» نسلی دارای اصل و نسب پدید میآید. قرّن در آیلتی» فرزند را زینت زندگی دنیا شمرده که بیانگر
رغبت انسان به داشتن فرزند و برقرار شدن رابطه پدر يا مادر و فرزند است «المال و البنون زینه الحیوه
الدنيا». داشتن فرزند به صورت ثمره ازدوج. با تعبیرهای گوناگونی در قرآن آمده است. در آیه ۲۳۳ بقره از اين
که میگوید: «نساوکم حرث لکم فاتوا حرئکم لنی شنتم...». یادآور میشود که بکوشید از لین فرصت بهره
كيريد وبا يرورش فرزندان صالح و شايسته كه به حال دين و دنياى شما مفيد باشد, لثر نیکی برای خود از
پیش بفرستيد. «... و قدموا لانفسكم...».
صفحه 12:
12
در آیه ۱۸۷ بقره پس از آن که از آمیزش با همسر سخن به میان آمده است. میفرملید: «.. و ابتغوا ما کتب الله
لکم..» که به نظر بسیاری مقصود. طلب فرزند است. در موارد متعددی از قرآن. خداوند برای داشتن فرزند
صالح. خوانده شده است. در آیه ۱۸۹ اعراف از قول پدر و مادر نقل میکند که عرضه میدارند اگر فرزند صالح
نصییشان شود. شکرگزار خواهند بود: «دعوا اه ربهما لثن اتیتنا صالحا لنکونن من الشکرین..»: در چند جاء
درخواست حضرت زکریا (ع) مطرح شده است که از خداوند» فرزندی که لیاقت جانشینی او را داشته: «.. فهب لی
من للنک ولیا» و مورد رضلیت پروردگار بائد: «.. و اجعله رب رضیا» را خواسته است. در سوره آل عمران» پس
از مشاهده شایستگیهای مریم (ع) پروردگارش را میخولند: خداوندا !از طرف خود. فرزند پاکیزهای نیز به من
عطا فرما: ف... هب لى من لذنک ذریه طیبه انک سمیع Geil
صفحه 13:
13
از ديكر آثار ازدواج» مودت و رحمت است: «و جعل بينكم موده و رحمه...» آن جه در أغاز زندكى مشترك بين زن و
شوهرء یگانگی برقرار میکند. و اثر آن در مقام عمل ظاهر میشود. مودت است؛ ولى يس از كذشت زمان و رسيدن
دوران ضعف و ناتولنی» رحمت جای مودت را پر میکند. رحمت و مودت به تعبير قرآن دو نشلنه الهی و ضامن به
پا ماندن بنای زندگی و تداوم وحدت است؛ البته رحمت در همان آغاز زندگی نیز در زندگی نقش دارد. گاهی
زحمات و خدمات بلاعوض و ایثارگرلنه بدون هیچ گونه چشم داشتی حتی گاهی با برخورد سرد از طرف مقابل, از
انسان سر میزند. در اینجا برای حفظ نظام خانوایکی از خواستههای غریزی انسان, نیاز فطری به پدر و مادر شدن
شمرده. و پاسخ به لین خواسته با ازدواج و داشتن فرزند تامین میشود؛ دگی» مودت رنگ میبازد؛ ولى رحمت
جایگزین آن میشود.
صفحه 14:
ب- ارضای غریزه جنسی :
غریزه جنسی, نیرویی است که در زن و مرد قرار داده شده و ازدواج» وسیلهای مُجاز برای اطفای نیروی شهوت
و پاسخی به این غریزه خدادادی است: «و الذین هم لفروجهم حفظون ۳1 الا علی ازواجهم او ما ملكت ایمانهم
فانهم غير ملومين»
در حديث آمده است: ميان لذتهاى مادى و جسمانى در دنيا و آخرتء هيج كدام به يايه لذت زناشويى
نمىرسد؛ سيس امام به ليه ١ آل عمران استشهاد م ىكند كه در ميان شهوات كوناكون: علاقه به زن را مقدم
داشته است: «زین للناس حب الشهوت من النساء و البنین و القناطیر المقنطره..»
صفحه 15:
ب- ارضای غریزه جنسی :
در یه ۱۸۷ بقره میفرملید: خداوند میدانست که شمابه خود خیلنت میکردید و آمیزش با همسر را که ممنوع
og ord انجام میدادید؛ بدین سبب ممنوعیت برداشته شد: «... علم ال انکم کننم تختانون انفسکم فتاب
علیکم و عفا عنکم فللن باشروهن...». لین آیه. به نیاز غریزی جنسی اشاره دارد که به رغم ممنوعیت شرعی؛
مردم به سوی آن کشیده میشوند؛ البته لين امر نمیتولند انگیزه اصلی و هدف نهلیی ازدواج باشد؛ زیرا غریزه
جنسی در زن و مرده دوره محدودی دارد و اگر غرض از ازدواج» فقط این جهت باشد. بايد زوجين هنكام ناتوانى
جنسی, یکدیگر را رها کنند یا زن و مردی که توانایی جنسی خویش را از دست دادهنند. هیچ گاه پیمان
زناشویی نبندند.
صفحه 16:
۷- بازداشتن از گناه:
یکی از آثار ازدواج برای زن و مرد. ایجاد زمینه تقوا و دوری از گناهان است. با اشباع غریزه جنسی در
زن و مردء زمینه گناهان شهوت انگیز از میان میرود. این که در قرآن از کسی که ازدواج کرده؛ به
«محصن و محصنه» تعبیر شده: «فاذا احصن...» به جهت لین است که زن و مرده با ازدواج در حصن
سنگر مستحکمی قرار میگیرند و خود را حفظ میکنند تا وسوسههای شهولنی در آنان لثر نگذارد؛ بلکه
ازدواج» زمینه گناهان دیگر را نیز از بین میبرد؛ زیرا پذیرفتن مسئولیت تامین و تربیت اولاده انسان را به
استفاده بهینه از عمر وا میدارد و برای گناه و معاشرتهای گمراه کننده جلیی باقی نمیماند. پيامبر
اکرم (ص) فرمود: «من تزوج فقد احرز نصف دینه» با ازدواج نیمی از دین صیانت میشود.
صفحه 17:
۷- بازداشتن از گناه؛
در روایتی دیگر آمده است: بدترین مردم» كسانىاند كه در تجرد به سر میبرند. در تفسیر آیه ۱۸۷ بقره
«هن لباس لكم و انتم لباس لهن» برخی گفتهاند: آن گونه که انسان, با لباس از سرما و گرما و حشرات
و آسیبهای جلدی» محافظت میشود. زن و مرد با ازدواج» یکدیگر را از گناه حفظ میکنند. در آیه ۲۸
نساء حکمت تشریع ازدواج این گونه بیان شده است: «يريد الله ان یخفف عنکم..»؛ زیرا پیروی از
شهوات و در دام گناه افتادن» برای انسان» وزانت و سنگینی میآورد و تشریع ازدواج و فراهم شدن امکان
آن برای کسی که نمیتولند با زنان آزاد ازدواج كندء از فساد و گناه جلوگیری میکند و انسان از عواقب
أن در امان میماند و این نوعی توسعه برای انسان شمرده میشود.
صفحه 18:
۸- توسعه رزق :
نگرلنی از تنگ دستی, یکی از بهانههليى است كه براى كريز از ازدواج» مطرح مىشود. قرآن» اين
گونه به انسان امیدواری میدهد: از فقر و تنگ دستی جوانان و مجردان نكران نباشيد و در ازدواج
آنها بكوشيد جرا که اگرفقیر بانند. خداوند از فضل خویش, نان را بی نیز میسازد: «و انكحوا
الایمی منکم و الصلحین من عیادکم و اماتکم ان يكونوا فقراء يغنهم الله من فضله..» برخی
گفتهاند: مفاد این آیه» وعده خداوند به غنا و بی نیازی است برای کسانی که تشکیل خانواده دهند.
رواياتى نيز اين معنا را تاييد میکند.
صفحه 19:
در حدیثی» امام صادق (ع) ترک ازدواج به سبب ترس از گرسنگی را سوء ظن به پروردگار
دانسته است؛ زیرا پس از وعده قرآن به توسعه رزق. نگرلنی در لین زمینه. جز بدگملنی به
خدا نیست. با توجه به اينکه افرادی در جامعه. پس از ازدواج» نه تنها ثروتمند نمیشوند»
بلکه بر فقرشان افزوده میشود و اگر لین آیه» متضمن وعده خداوند باشد» خلف وعده لازم
میآید و خلف وعده قبیح است گروهی برآنند که برای وعده در این آیه باید معلق بر
مشیت الهی در تقدیر گرفته شود؛ یعنی پس از ازدواج اگر خدا بخواهد. آنان را بی نیاز
مىكندء جنان كه در آيه 78 digi برای وعده الهی به غنا و بی نیازی به مشیت خدا تصریح
شده است: «و آن خفتم عیله فسوف یغنیکم الّه من فضله ان شاء...» اشکال شده است:
سا ۰ ۳۳۲۳
صفحه 20:
همان طور که غنا و بی نیازی متاهللان, به مشیت منوط است. غنا و بی نیازی مجردها و کسانی که
همسر ندارند (بلکه هر پدیدهای) نیز به مشیت توقف دارده يس اين جه وعدهاى است كه خداء برای
ازدواج داده است؛ زیرا همان گونه که متاهلهاء بر لثر مشیت الهی, به دو كونه (فقير و غنی) تقسیم
مىشوند مجردها نيز جنين هستند و اتفاقاً لين وعده درباره مجردان در قرآن آمده است: «و ان یتفرقا
يغن الله کلا من سعته»... اگر وضعیتی پیش آید که زن و شوهر نتوانند با هم زندگی کنند و از هم جدا
شوند. خداوند هر دو را با فضل و رحمت خود بی نیاز خواهد کرد.
صفحه 21:
پاسخ اشکال آن است که بسیاری از مردم خبال میکنند. ازدواج و فراولنی عائله. سبب فقره
تجرده سبب پس انداز و ثروت میشود. آیه در صدد آن است كه لين توهم را از دلها بزدايد و
غفلت از رزاق حقیقی را بردارد وبه ما بفهملند که گاه. برکت و فراولنی» در مال انسان (با وجود
عائلهمند بودن) ايجاد میشود, و گاهی هم انسان (در عین کم عائله بودن و مجرد زیستن) هر
چه میکوشد. در مبيشت او پیشرفتی حاصل نمیشود. افزون بر آن که پذیرفتن مسئولیت تامین
زن و فرزندء در او مسئوليت يديد میآورد.
صفحه 22:
وقت را از بین نمیبرد و از عمر خویش استفاده بهینه میکند و با کسب معاش بر عزت و اعتبار خويش
مىافزليد. بنابرلين» آيه «ان يكونوا فقراء يغنهم الثه» بیان میدارد که گاهی با ازدواج. فقر از زندگی رخت
برمیبنده نه آن که هميشه با ازدواج» فقر برطرف میشود وگرنه این آیه با آیه هو ليستعفف الذين لا
يحدون نكاحا» تنافض مییافت. فضر رازی معتقد است كه ليه «ان يكونوا فقراء يغنهم الله» در مقام وعده
الهی نیست؛ بلکه مفاد آیه آن است که نبلید ترس از فقر, مانع ازدواج شود؛ زيرا مال فناينير است و آن جه
ارزش و بقا درد فضل خدا است که بليد در پی آن بود که از انباشتن ثروت بهتر است. «قل بفضل اه و
برحمته فبذلک فلیفرحوا هو خیر مما یجمعون».
صفحه 23:
آثار دیگری نیز بر ازدواج مترتب است؛ مانند حرمت برخی از زنان
از جمله مادر زن و خواهر زن و... که در ازدواجهای ممنوع خواهد
آمد. لثر دیگر ازدواج ایجاد حقوق زوجیت است که بحث آن مجال
دیگری میطبد.
صفحه 24:
0