صفحه 1:
استاندارد حسابدارى شماره 117
010 0 Pe
صفحه 2:
کته نت
07
1
اطلاعات لازم در صورتهاى مالمى براى جلب
نظر استفاده كنندكان به اين امر است كه
Ce NOLS eRe ae)
مالى واحد تجارى ممكن است تحت تاثير
dar Td) ا تن
قرار گرفته باشد.
2/7
صفحه 3:
۳۳
.١ اين استاندارد تنهالبه آن نوع رابطمبا شخص وابسته مى بردازد كه در بندهاى الف
050001000
الف. واحدهاى تجارى كه مستقيم .يا غير مستقيم واحد تجارى كزارشكر را كنترل
۱
te Eid ات م
ree atid زاى مستقيم.يا غير مستقيم در واحد تجارى كزارشكر دايند و اين
Ey ا ا
520100000 ets
د. مسئولان ارشد كادر مديريت. يعنى كسانى كه اختيار و مسئوليت برنامه
NOS ee Dd ats 8) ل ا ا تت لل ل ا الا
شامل اعضاى هيات مديره. مدى عامل و قلئم مقام وى و مديران ارشد اجرايى و
53110100002
| ا ا hear
۱ ed
صفحه 4:
لك دامنه کاربرد
دلا
ee eee SES rye on noe ae nd
شود:
الف. تامین کننددگان تسهیلات مالی واحد تجاری» شوراهای
BT dO Wd el een) كار كرىء.
چند ممکن است آزادی عمل واحد تجاری را محدود یا در
Pesce Te) WY meee meee)
ب. مشرتیان» فروشن دگان. توزیع کنند گان» يا نمایند گیهای
واحد تجاری حتی با حجم قابل توجهی از معاملات فیمابین.
4/17
صفحه 5:
57
w لك دامنه کاربرد
1 et Wee nme Sate]
BeBe)
الف. در صورتهاى ملمى تلفيقى در مورد معاملات درون
گروهی.
ب. در صورتهاى مللى واحد تجارى اصلى هكاميكه همراه
By od ل 0
ج. در صورتهاى مللى واحدهاى تجارى تحت كنترل دولت
در خصوص معاملات با ساير واحدهاى تجارى كه
مستقيما و نه از طريق واحد تجارى كزارشكر,ء تحت
و ۳
صفحه 6:
اشخاص وایسته
شه
دو يا جند شخصء اشخاص واسته هستند اكر طى دوره مالى:
1
ب. تحت کنترل مشتر ک باشند» يا
ج. یک شخص در حدی بر سیساستهای مللی و عملیاتی شخص
۱
مستقل خود بازدارد یا
د. در انجام يك معامله ذر حدى تحد نفوذ مشترك باشند كه
منافع مستقل يكى از آنها در كن معامله تحت الشعاع منافع
ديكرى قرار كرفته باشد.
6/17
صفحه 7:
0
خویشاوندان نزدیک
که
به خويشاوندان نسبى و سببى فرد اطلاق مى شود كه
هى توان انتظار داشت در معامله با واحد تجارى,
درحدى قلبل ملاحظه وى را تحت نفوذ خود قرار
Se) ا ل ل PORTO Cy
صفحه 8:
Fe en
ات
ا
50 ONS | = Ome
VOY | pec bere vane] Wd coe] gee ree fe
با عدم مطالبه قیمت.
8/7
صفحه 9:
تفاوت بين كنترل و نفوذ قابل ملاحظه
١ "ار 0 3
كت
کنترل متضمن توان اجبار شخص کنترل
شونده جه تسلیم منافع مستقل خود است. در
حاليكه نتيجه اعمال نفوذ قابل ملاحظه با
قطعيت كمترى قابل تعيين است.
نك
صفحه 10:
7
10
موضوع اشخاص وابسته
شرايط مختلف
اشخاص تحته كنترل
مشتر ک شخص واحدی
قرار دارند.
يكى تحت نفوذ قابل
ملاحظه و ديكرى تحته
کنترل مشت رکث شخص
wih Suoly
0
tor ire]
eerie ro
pees rose)
معيار تشخيص
شخص كنترل كننده قادر است
ا ا ا 0
خوددارى از انجام آن وادار
نمايد, بيا شرابيط معامله را تعيين
نماید.
Peo ewe
منافع طرف ديكر تحت الشعاع
رل 0 2
Pee we
منافع طرف ديكر تحت الشعاع
SMe Bed
نوع معامله
معامله اشخاص
اس
صفحه 11:
۹« يي تت
4
—
۱/9
در مواردى كه وجود نفوذ قلبل ملاحظه به انجام
معامله ای منجر نشود. تعیین اثرات نفوذ برای
مدیریت با مشکلات ذاتی همراه خواهد بود. به
همین جهت. این استاندارد واحدهای تجاری را
ل Cre Pe
صفحه 12:
il موضوع اشخاص وابسته
=
12/7
در قضاوت نسبت به اهميت معاملات باا شخاص وابسته نه تنها
اهميت آنها براى واحد تجارى كزارشكرء بلكه اهميت آنها در
ae ToNIp) ا ا ا ل 0
قرار كيرد:
الف. هنگامیکه شخص وابسته طرف معامله از مسئولان ارشد کادر
ee teed Ne kT ake ete aS tan)
Roe me Ieee eerie es aCe nope eer)
0
ب. هركاه شخص وابسته طرف معامله از خويشاوندان نزديك فرد
مورد اشاره در بند “الف” باشدء يا
ج. جنانجه شخص واسته طرف معالمه؛ واحد تجارى تحت
pera ا ا eval
صفحه 13:
نمونه هابى از روشهاى قيمتكذارى موضوع معاملات اشخاص وابسته:
ذلا
الف. استفاده از قیمت فروش کالاهای مشابهی که در بازار اقتصادی
۱
ب . در مواردى كه كالاء قبل از فروش به يكك شخص- غير وابسته.,
0
فروش بين اشخاصم واسته بابت يوشش هزينههاى فروشنده بعدى و
tard ما ا ا ا ل
ج. افزودن درصد مناسبی به عنوان سود به بهای تمامشده برای
0
۳94
صفحه 14:
ed att ot TO re TO. 5) لت
کت
كاه قيمت موضوع معاملات با اشخاص وابسته طبق روشهاى
ey Mee) ۱
مثال:
.١ انتقال دارايى بين واحدهاى تجارى دولتى مشمول اين
ا ا 2
دفترى صورت كيرد.
". ارائه رايكان خدمات مديريت و اعطاى قرض الحسنه.
#0
صفحه 15:
15/7
افشا
ماده ۱۲۹ اصلاحیه قانون تجارت در مورد شر كتهاى سهامى مقرر مى
ا لل 00 2
ee ed ood] ل ل ا Reve
معاملات با اشخاص وابسته اساسا در دوره ای افشا می وشد که صور تهای
مالی واحد تجاری گزارشکر تحت تاثیر آنها قرار گرفته است.
اا ا ee nV ee po 225
اشخاص وابسته, باید رابطه با اشخاص وابسته افشا شود.
ی
رولبط با اشخاص وابسته و همچنین نوع معاملات و جزئیاتی را که جهت
درك صورتهاى مالى لازم استء افشا كند.
صفحه 16:
افشا
افشای اطلاعات زیردر خصوص اشخاص وابسته دریادداشتهای توضیحی ضروری است:
الف. اطلاعات مربوط به معاملات:
نام شخص واسته,.
- ماهیت رابطه با شخص وابسته»
0
cAloleo Go —
CRS Re eT
Ome SPO CST i Lee eS Sie | ل eve) rene SCL PSA
ب . ساير اطلاعات:
مانده طلب از و يا بدهى به شخص وابسته در تاريخ ترازنامه و ذخيره مطالبات
مشكوك الوصول مربوط,
مطالبات يا بدهيهاى حذف شده از حسابها در ذوره جارى»
جبروجود و هويت شخص واسته كنترل كننده (موضوع بند 19).
صفحه 17:
۳۹
0 الك ا ree rose emi S.C Ya Bg
17/7
كيرد . مكر أآنكه درك اثرات معاملات با اشخاص وابسته
۱
بدصورت جداكانه باشد .
درصورتهاى مالى تلفيقى. افشاى معاملات بين واحدهاى تجارى
SO ee اا ROOTS
تجاری اصلی و واحدهای تجاری فرعی آن را در قالب یک واحد
تجارى كزارشكر ارائه م ىكند. ليكن معاملات با واحدهاى تجارى
reer) ل |
15 رات ای ۳۳۷۱۱
وابسته. جداكانه افشا مى شود.
استاندارد حسابداري شماره 12
افشاي اطالعات در خصوص اشخاص وابسته
1/17
هدف
هدف اين استاندارد ،حصول اطمين ان از ارائ ه
اطالعات الزم در ص ورتهاي مالي ب راي جلب
نظر اس تفاده کنن دگان ب ه اين امر اس ت ک ه
وضعيت مالي ،عملکرد مالي و انعط اف پ ذيري
مالي واح د تجاري ممکن اس ت تحت ت اثير
وجود اشخاص وابسته و معامالت با اهميت با آنها
قرار گرفته باشد.
2/17
دامنه کاربرد
.1اين استاندارد تنها به آن نوع رابطه با شخص وابسته مي پردازد که در بندهاي الف
تا ه مشخص شده است:
الف .واحدهاي تجاري که مستقيم يا غير مستقيم واحد تجاري گزارش,,گر را کن,,ترل
مي کنند يا توسط آن کنترل مي شوند يا با آن تحت کنترل مشترکي قرار دارند.
ب .واحدهاي تجاري وابسته.
ج .افرادي که حق راي مستقيم يا غير مستقيم در واحد تجاري گزارشگر دارن,,د و اين
حق راي ،نفوذ قابل مالحظه اي در واحد تجاري به آنان مي بخشد و خويش,,اوندان
نزديک اين افراد.
د .مسئوالن ارش,,د ک,,ادر م,,ديريت ،يع,,ني کساني ک,,ه اختيار و مسئوليت برنام,,ه
ريزي،هدايت و کنترل فعاليتها ومنابع عمده واحد تجاري گزارش,,گر را ب,,ه عه,,د
دارند شامل اعضاي هيات مديره ،مدي عام,,ل و ق,,ائم مق,,ام وي و م,,ديران ارش,,د
اجرايي و خويشاوندان نزديک اين افراد.
ه .واحدهاي تجاري که تحت کنترل يا نفوذ قابل مالحظه اشخاص مذکور در بند هاي ج
3/17و د قرار مي گيرند.
دامنه کاربرد
.2طبق مفاد اين استاندارد ،موارد زي ر اش خاص وابس ته تلقي نمي
شود:
الف .تامين کنندگان تسهيالت مالي واح د تجاري ،ش وراهاي
کارگري ،موسسات خدمات عم ومي و ادارات دول تي ،هر
چند ممکن است آزادي عمل واحد تجاري را محدود يا در
فرايند تصميم گيريهاي آن شرکت کنند.
ب .مشرتيان ،فروش ندگان ،توزي ع کنن دگان ،يا نماين دگيهاي
واحد تجاري حتي با حجم قابل توجهي از معامالت فيمابين.
4/17
دامنه کاربرد
.3افشاي معالمات با اش خاص وابس ته ،در م وارد زي ر ضرورت
ندارد:
الف .در ص
گروهي،
ورتهاي مالي تلفيقي در م ورد معامالت درون
ب .در صورتهاي مالي واحد تجاري اصلي هنگاميک ه همراه
صورتهاي مالي تلفيقي انتشار يابد ،و
5/17
ج .در صورتهاي مالي واحدهاي تجاري تحت کنترل دولت
در خصوص معامالت با ساير واح دهاي تجاري ک ه
مستقيما و ن ه از طري ق واح د تجاري گزارش گر ،تحت
کنترل دولت باشد.
اشخاص وابسته
دو يا چند شخص ،اشخاص وابسته هستند اگر طي دوره مالي:
الف .يکي بتواند ديگري را مستقيم يا غير مستقيم کنترل کند ،يا
ب .تحت کنترل مشترک باشند ،يا
ج .يک شخص در حدي بر سيساستهاي مالي و عملياتي ش خص
ديگر نفوذ داشته باشد که همواره بتواند وي را از تعقب من افع
مستقل خود بازدارد ،يا
د .در انجام يک معامله در حدي تحد نفوذ مشترک باش ند ک ه
منافع مس تقل يکي از آنها در آن معامل ه تحت الش عاع من افع
ديکري قرار گرفته باشد.
6/17
خويشاوندان نزديک
به خويشاوندان نسبي و سببي فرد اطالق مي شود که
مي توان انتظار داشت در معامله با واح
د تجاري،
درحدي قابل مالحظه وي را تحت نفوذ خود قرار
دهند و يا تحت نفوذ وي واقع شوند.
7/17
معامله با شخص وابسته
عبارتست از انتقال داراييها يا بدهيها يا انجام
خدمات بين اشخاص وابسته ،صرفنظر از مطالبه
يا عدم مطالبه قيمت.
8/17
تفاوت بين کنترل و نفوذ قابل مالحظه
کنترل متضمن ت وان اجبار ش خص کن ترل
شونده به تسليم منافع مستقل خود اس ت ،در
حاليکه نتيجه اعمال نف وذ قاب ل مالحظ ه با
قطعيت کمتري قابل تعيين است.
9/17
موضوع اشخاص وابسته
شرايط مختلف
اشخاص تحت کنترل
مشترک شخص واحدي
قرار دارند.
10/17
يکي تحت نفوذ قابل
مالحظه و ديگري تحت
کنترل مشترک شخص
واحدي باشند.
يا
اشخاص تحت نفوذ قابل
مالحظه شخص واحدي
قرار داشته باشند.
معيار تشخيص
شخص کنترل کننده قادر اس ت
اين اشخاص را به انجام معامله يا
خ ودداري از انجام آن وادار
نمايد ،يا شرايط معامله را تع يين
نمايد.
من افع يکي از طرفين توس ط
منافع طرف ديگر تحت الش عاع
قرا مي گيرد
من افع يکي از طرفين توس ط
منافع طرف ديگر تحت الش عاع
قرار نمي گيرد.
نوع معامله
معامله اشخاص
وابسته
معامله اشخاص
وابسته
معامله اشخاص
غيروابسته
موضوع اشخاص وابسته
در مواردي که وجود نفوذ قابل مالحظه ب
ه انجام
معامله اي منج ر نش ود ،تع يين اثرات نف وذ ب راي
مديريت با مشکالت ذاتي همراه خواه د ب ود ،ب ه
همين جهت ،اين استاندارد واح
دهاي تجاري را
ملزم به افشاي اينگونه اثرات نمي کند.
11/17
موضوع اشخاص وابسته
در قضاوت نسبت به اهميت معامالت باا ش خاص وابس ته ن ه تنها
اهميت آنها براي واحد تجاري گزارش گر ،بلک ه اهميت آنها در
رابطه با شخص وابسته طرف معامله نيز بايد در موارد زير مد نظر
قرار گيرد:
الف .هنگاميکه شخص وابسته طرف معامله از مسئوالن ارشد ک ادر
مديريت يا از افراد صاحب نفوذ يا افرادي باشد که در رابط ه با
وظيفه مباشرت پاسخگوي صاحبان سرمايه واحد تجاري گزارشگر
است ،يا
ب .هرگاه شخص وابسته طرف معامله از خويشاوندان نزديک فرد
مورد اشاره در بند “الف” باشد ،يا
12/17
ج .چنانچه ش خص وابس ته طرف معالم ه ،واح د تجاري تحت
کنترل افراد مورد اشاره در بندهاي “الف” يا “ب” باشد.
نمونه هايي از روشهاي قيمتگذاري موضوع معامالت اشخاص وابسته:
الف .استفاده از قيمت فروش کاالهاي مشابهي که در بازار اقتصادي
مشابه ،به خريداري فاقد وابستگي و فروشنده فروخته مي شود.
ص غ ير وابس ته،
ب .در مواردي كه كاال ،قبل از فروش به يك شخ
بين اشخاص وابس ته مبادله ش ده باش د ،اغلب ب راي تع يين قيمت
ن اشخاص وابسته بابت پوشش هزينههاي فروشنده بعدي و
ش بي
فرو
مبلغ مناسبي سود ،درصدي از قيمت فروش مجدد كسر ميگردد.
ج .افزودن درصد مناسبي به عنوان س ود به بهاي تمامش ده ب راي
عرضهكننده.
13/17
روشهاي قيمتگذاري موضوع معامالت اشخاص وابسته
گاه قيمت موضوع معامالت با اش خاص وابس ته طب ق روش هاي
مذکور تعيين نمي شود.
مثال:
.1انتقال دارايي بين واح دهاي تجاري دول تي مش مول اين
استاندارد که ممکن است بر اساس قوان ني آمره ب ه ارزش
دفتري صورت گيرد.
.2ارائه رايگان خدمات مديريت و اعطاي قرض الحسنه.
14/17
افشا
.1ماده 129اصالحيه قانون تجارت در مورد شرکتهاي س
هامي مقرر مي
دارد که هيات مديره شرکت ،گزارشي در خصوص معامالت با ب
رخي
اشخاص وابسته به اولين مجمع عمومي عادي صاحبان سهام ارائه کند.
.2معامالت با اشخاص وابسته اساسا در دوره اي افشا مي وشد که صورتهاي
مالي واحد تجاري گزارشگر تحت تاثير آنها قرار گرفته است.
.3در صورت وجود کنترل ،صرفنظر از انجام يا ع دم انجام معالم ه بين
اشخاص وابسته ،بايد رابطه با اشخاص وابسته افشا شود.
.4در صورت انجام معامالت بين اشخاص وابسته ،واحد تجاري بايد ماهيت
روابط با اشخاص وابسته و همچنين نوع معامالت و جزئياتي را که جهت
15/17
درک صورتهاي مالي الزم است ،افشا کند.
افشا
افشاي اطالعات زيردرخصوص اشخاص وابسته دريادداشتهاي توضيحي ضروري است:
ط به معامالت:
الف .اطالعات مربو
ص وابسته،
ــ نام شخ
ص وابسته،
ــ ماهيت رابطه با شخ
ح مختصر و مفيد معامله،
ــ شر
ــ مبلغ معامله،
ــ روش قيمتگذاري ،و
ــ ارزش منصفانه مورد معامله در مواردي كه تفاوت آن با مبلغ معامله بااهميت باشد.
ب .ساير اطالعات:
خ ترازنامه و ذخيره مطالبات
ب از و يا بدهي به شخص وابسته در تاري
ــ مانده طل
مشكوكالوصول مربوط،
ــ مطالبات يا بدهيهاي حذف شده از حسابها در دوره جاري،
ص وابسته كنترلكننده (موضوع بند .)23
وجود و هويت شخ
ــ
16/17
افشا
ت
ع آنها ص,,ور
س مجم,,و
ت مشاب ه بايد براسا
ي اقالم با ماهي
.6افشا
ص وابس,,,ت ه
ت با اش,,,خا
ت معامال
ك اثرا
گ,,,يرد ،مگر آنك ه در
ي آنها
ي گزارش,,گر مس,,تلزم افش,,ا
ي واحد تجار
ي مال
برصورتها
ت جداگان ه باشد .
بهصور
ي
ي تجار
ن واحدها
ي معامالت بي
ي تلفيقي ،افشا
.7درصورتهاي مال
ت واح,,د
ن ص,,ورتها ،اطالعا
عضو گروه ضروري نيس,,ت ،زي,,را اي
ك واح,,د
بي
ن را در قال
يآ
ي تجاري فرع
ي و واحدها
ي اصل
تجار
ي
ت با واحدهاي تجار
ن معامال
ي گزارشگر ارائ ه ميكند .ليك
تجار
ش وي,,,ژه در
ش ارز
ي در آنها ب ه رو
ي ك ه سرمايهگذار
وابس,,,تها
ص
ت با اش,,,خا
ن معامال
ي منظور شد ه است ،بهعنوا
ي مال
صورتها
وابسته ،جداگان ه افشا ميشود.
17/17