صفحه 1:
بسم الله الرحمن |
A Las لركيم
اصول بودجه
us : من
ب بودجه : منشي زاده - موسي خان
ب مدي
صفحه 2:
جایگاه اصل در بودجه
هر علمی بر پایه های اصولی ثابت استوار است.بودجه نیز براصول و
,پایه های نهاده شده که از آنها به اصول بودجه یاد می شود
تدوين اين اصول اولين بار در سال © ©©0)توسط (( لئون سه)) انجام
.كرفت
البته بيش از ((سه))هم اين اصول به صورت يراكنده و در لابلاى نوشته
هاى علماى اقتصاد و ماليه يافت مى شد ولى مدون نمودن آن از
((سه))به يادكار مانده است.
Ve 0
صفحه 3:
اصل سالانه بودن بودجه
از زمانی که بودجه در اداره امور کشورها وارد گردید هميشه آن را
برای یکسال در نظر می گرفتند. اصل سالیانه بودن بودجه به دوعلت
:مى باشد
جنبه فنی 1
جنبه سیاسی2
VO sewwemonshizadeh ong
صفحه 4:
بودجه نوعی برنامه است و هر برنامه ابتدا وانتهایی برای آن پیش بینی
می گردد و لذا باید در یک فاصله زمانی باشد.فاصله زمانی در اختیار
,قانونگذار می باشد
فاصله زمانی کمتر از یکسال به واسطه کار عظیمی که تهیه بودجه می
.طلبد عبث خواهد بود
,زمان های طولانی بیش از یکسال پیش بینی دقیق را مشکل می کند
بنا براين در زمان ((بکسال))امکان پیش بینی نزدیک به واقعیت بیشتر
خواهد بود.
Ve vwwwmonshizadeh.org
صفحه 5:
تهیه و تصویب بودجه به صورت يكساله از اين جهت كه دولت هر ساله
مجبور است نظر مجلس را برای برنامه خود جلب نماید اهمیت بسیار
دارد.
در صورتی که اين زمان افزایش یابد نمایندگان مردم
از عملیات دولت آگاهی یابند و بر آن صحه گذ
,برنا مه ها را از دولت بخواهند
wowmonshizadeh org
صفحه 6:
اعتبارات برنامه ای
نیازهای اقتصادی جدید ایجاب می کند که برنامه ریزان ضمن اصل
.ساليانه بودن بودجه به آینده طولانی تری توجه نمایند
بنا بر اصل سالانه بودن بودجه اعتبارات مصوب فقط در طول سال قابل
,مصرف می باشد و قابل انتقال به سال بعد نیست
و بايد مانده اعتبارات مصرف نشده هر سال حداکثر تا پایان فروردین
.ماه سال بعد به خزانه برگشت داده شود
.مگر آنکه تعهداتی ایجاد شده و پرداخت نشده باشد
ویا دولت مجبور به انجام عملیاتی باشد که اجرای آن بیش ازیکسال
زمان می برد و سفارشاتی انجام می دهد که باز پرداخت آن در چند
سال باشد
wowmonshizadeh org
صفحه 7:
بودجه کمتراز یکسال
در مواردی به لحاظ بحرانهای سیاسیءاقتصادی.مالی و...دولت نمی
,تواند بودجه را به موقع تهیه و تنظیم نماید
مجلس تا فراهم شدن امکانات لازم برای تصویب بودجه سالیانهبودجه
هایی را به صورت 0/6 0/06۰ و ...یعنی بوجه های یک ماههدو
.ماهه و.. مى باشد به تصویب می رساند
wowmonshizadeh org
صفحه 8:
اصل وحدت بودجه
*بر اساس این اصل تمام برنامه ها و فعالیتها و طرحهای دولت همچنین
تمام درآمدها و هزینه ها و در نتیجه ((بودجه)) تمام دستگاهها و
سازمانهای دولتی باید در یک جا نوشته شود و برای رسیدگی و
تصویب به مجلس ارانه گردد.
VO sewwemonshizadeh ong
صفحه 9:
استثنای اصل وحدت بودجه
۳ متممبودجه
گاهی حوادث و انفاقاتی پیش می آید که در طول سال پیش بینی آن نشده
است و باعث بوجود آمدن درآمدها و هزینه های اتفاقی می شود که در
هنكام تهپه بودجه قابل پیش بینی نبوده است
wowmonshizadeh org
صفحه 10:
مزایای رعایت اصل وحدت بودجه
یکی از دلایل رعایث اصول فوق؛فراهم نمردن تسهیلات لازم جهت
اتخاذ تصمیم بر مبنای کل اطلاعات مورد نیاز در تصویب و ایجاد
زمینه های لازم برای آگاهی جامعه از کل سیاست های دولت در یک
سال و ارزیابی نتایج آن دانست.واضح است اگر بودجه واحدی
وجود نداشته باشد به آگاهی عموم مردم بر درآمد ها و مخارج عمومی
كه يكى از مهمترين حقوق اساسى أنان است و نيز به درك كامل قوه
.مقننه از محتواى بودجه لطمه شديد مى زند
wowmonshizadeh org
صفحه 11:
مزایای رعایت اصل وحدت بودجه
هماهنگی و تقارن منطقی زمانی و مکانی بین عملیات بخشهای متفاوت
دولتی بوجود می آید
پرهیز از دوباره کاریها آسان میشود
امکان رسیدگی و تجزیه و تحلیل بودجه کل کشور از پارلمان سلب نمی
شود
VO sneionshieadeh og
صفحه 12:
اصل جامعیت بودجه
:دو مفهوم اساسى در اين اصل دنبال می شود
دولتبايستىكليه در لمدهاوو هزينه هاوخود را لعم از عمرلنىو- 1
جارووهمجنينلتباراتدستكاه هاولجرليىاعم از وزلتخانه هو شرکت
ها ی دولتی»موسساتدولتیو موسساتلنتفاعیولبسته به دولتنهاد های
لنقلابیر کلیه دستگاههاییکه به نحوءاز لنحا ازبودجه دولت
بهره مند میشوند را باید در سند بودجه جمع آوریو به مجل
باید ارقام درآمد و هزینه منظور شده در بودجه به صورت2
کاملو به شکلنا خاشنوشته شوند نه لینکه با هم تهاتر
.کنند
Ve wowmonshizadeh org
صفحه 13:
اصل شا ملیت يا تفصیل
به موجب اين اصل بودجه دولت باید به صورت مشروح به ریز و
تفصیل تهیه وتنظیم و به مجلس تقديم كردد.درآمد در لايحه بايد به
صورت مشروح و دستكا هى طبقه بندى شده و هزينه هاى هر دستكاه
در قالب برنامه ها و مواد هزينه و به تفكيك هز ينه هاى جارى و
.عمرانى ونيز ملى و استانى به شهرى و روستا يى درج كردد
رعايت اين اصل موجب مى كردد نظارت مجلس ازطريق نمايندكان
مردم و سازمان هاى نظارتى مانند ديوان محا سبات بر درآمد ها و
هزينه ها ى كشور به نحو موثر تحقق يافته و تسهيلات لازم نيز براى
.انجام اين امر فراهم شود
wowmonshizadeh org
صفحه 14:
اصل تخصیص
بر طبق اصل تخصیص تمام ارقام مندرج در بودجه باید به همان وضع
و ترتیبی که قانون بودجه و پیوست های منضم به آن تعیین و به تصویب
,مجلس رسیده است وصول شده و یا به مصرف رسد
بنا براین هزینه های هر دستگاه باید در چار چوب عملیات.برنامه ها و
.مواد مصوب صورت كيرد
مفاد اصل ©© قانون اساسى تأ كيد بر رعايت اصل فوق دارد وآن را
به عنوان يكى از از وظايف عمده ديوان محاسبات كشور مطرح مى
xs,
wowmonshizadeh org
صفحه 15:
اصل عدم تخصیص
به موجب این اصل که در پی ناخالص منظور کردن ارقام به وجود می
آید نمی توان و نباید در بودجه بعضی از در آمد ها برای انجام هزینه
.های مشتخصبی تخصنیصن داد
اصل جامعیت بودجه ایجاب می کند کلیه در آمد ها در خزانه متمرکز و
کلیه پرداخت ها از آن طریق انجام شود.ولی اين اصل در عمل کمتر
,با قاطعیت اجرا شده است
.این عدم رعایت در مواردی جنبه قانونی داشته است
اولين جلوه عدم رعايت اين اصل را در بودجه ایران می توان ساخت راه
,آهن سراسری از محل مالیات بر قند و شکر و چای دانست
wowmonshizadeh org
صفحه 16:
اصل انعطاف پذیری
اصل انعطاف پذیری در زبان مالی به معنای اصلاح بودجه است و عبا
رتست از تغییر و جابجایی در موارد هزینه و برنامه های دستگاه
اجرایی بدون آنکه در سر جمع اعتبارات مصوب تغيير حاصل شود
یعنی با اجازه کاهش مبلغ بعضی از مواد برنامه ها ی مصوب یک
دستگاه و اضافه نمودن همان مبلغ به پاره ای از مواد و برنا مه ها ی
دیگربه شکلی که در کل اعتبارات مصوب آن دستگاه تغییری به وجود
نيايد زمينه لازم را تا حدودی برای اختیار و آزادی عمل مدیران
.براى حل مسائل و مشکلات آنان فراهم می سازد
wowmonshizadeh org
صفحه 17:
اصل تخمینی بودن در آمدها
این اصل تاکیدی بر اين مطلب است که منظور شدن مبلغی تحت عنوان
در آمد از افراد جامعه اعم از حقیقی و یا حقوقی بدون وجود مجوز
قانونی وتنها به استناد این باشد که درآمد مزبور در سند بودجه منظور
يكيدة esl
بايد توجه داشت كه بودجه يس از تصويب در مجلس ارزش قانونى بيدا
مى كند .اما اجازه دريافت در آمد یک اجازه مشروط است و دریافت
.درآمد های لازم بدون وجود قانون جداگانه عملی نیست
تنهاوجود ارقام در آمد در سند بودجه بدون آنکه قانون وصول آن از
تصويب مجلس گذشته باشد نمی تواند مجوزی برای وصول در آمد
باشد
wowmonshizadeh org
صفحه 18:
اصل تحدیدی بودن هزینه ها
بر اساس این اصل انجام هزینه های دستگاه ها ی اجرایی در چارچوب
اعتبارات مصوب امکان پذیر است و انجام هزینه ها بیش از اعتبارات
.مصوب و انجام آن تخلف محسوب می شود
ماده 0 قانون محاسبات عمومی مصوب در خصوص تأمین
.اعتبار بیش از اعتبار مصوب اشاره به موضوع فوق دارد
همانطور که انجام هزینه بیش از اعتبار مصوب خلاف محسوب می
شود منظور شدن اعتبار در بودجه یک دستگاه اجرایی تکلیفی برای
.انجام دادن هزینه توسط دستگاه مزبور از نظر حقوقی در برندارد
.به عبارتی تصویب اعتبارات اجازهخرج است نه تکلیف به آن
wowmonshizadeh org
صفحه 19:
اصل تعادل بودجه
به طور كلى تفكس تعادل بودجه را بايد در انديشههاى آدام اسمیت جستجو کرد.
اندیشمندان مکتب کلاسیک معتقد بودند که بودجه دولت نه باید کسسی داشته
باشد ونه مازاد. در نظم او و پیرروانش دخل و خرج دولت باید به طور دقیق
ble
هی و Te
صفحه 20:
منهوم تعادل بودجه در این مکتب همان مفهوم لخوى تعادل يعنى برابرى ميان د رآمدها و
هزينههاى دولت در يك سال بودجداى است عدم تعادل در بودجه مىتواند ناشى از
دو علت باشد.
الف) کمسری بودجه
ب) مازاد بودجه
هی و Te
صفحه 21:
سایر اصول بودجه
همان طور که قبلاً بیان شد عقاید و آرا صاحب نظیران درباره نوع و تعداد اين
اصول با یکدیگر ضرق دارد؛ زیرا هس يك از آنها با برداشت خاص خود برخى از
اصول را کلیتر بیان نموده که میتواند چند اصل دیگر را شامل شود و برخى ذيض
به عکس- آن عمل نمودهاند. همچنین برخی از اصول مورد پذرش همه بوده و
برحی فقط مورد پذیرش تعدادی از صاحب نظران در این رشته میباشد. در ذیل
به تعداد دیگری از اصول که کمتس به آنها توجه شده و مورد اتفاق نظم است
اشاره میشود:
wowmonshizadeh org
صفحه 22:
- اصل تقدم د رآمد بر هینه:
هدف اين است قبل از هرگونه اقدامی در بودجهریزی؛ ابتدا درآمدها و سایر
منابع تامین اعتبار تعیین شده و پس-- از تجزیه و تحلیل کامل برنامهها در
مرحله بعدی نسبت به تعیین حجم عملیات و هزینههای مورد نیاز هس برنامه
در چارچوب سقذهای تعیین شده پیشبینیهای لازم انجام شود.
- اصل تفکیک هزینههای مستم از غیر مستمس*
منظور از هزینههای مستمء هزینههای روزم» که عمده آنا هزینههای
مصرفی است و هزینههای غیم مستمم شامل سمایه گذاریهای مختلف است.
انجام هم یک از این هزینهها تاثیررات متفاوتی در اقتصاد یک کشور دارد لذا
با تکیک هزینهها از یکدیگ دولتها قادر خواهند بود از بودجه به عنوان
ابنراری اقتصادی جهت هدایت فعالیتهای مختلف اقتصادی استفاده نمایند.
هی و Te
~
صفحه 23:
- اصل تنظیم بودجه ب مبنای عملیات: اشاره به نکته مهمی دارد و آن این است که
بودجهها بم مبنای فعالیت و عملیات مختلف دستگاههای اجرایی تهیه شود. زیرا
تهیه بودجه بر مبنای سنوات گذشته و نیسن بر مبنای چانهزنی؛ دور شدن و توجه
نكردن به واقعيتها و توانهای موجود دستگاههای اجرایی بوده و در عمل باعث
میشود اولویتبندی میان بررنامهها با مشکل مواجه شود.
- اصل وضوح: از حقوق مسلم نمایندگان رده محسوب میشود. بتابمراین اصل
شکل و محتوای بودجه باید به گونهای شفاف و روشن تهیه و تنظیم شود تا امکان
بررسى و نظارت مردم به خصوص از طریق نمایندگان آنها در مجلس- فراهم
gti
wowmonshizadeh org
صفحه 24:
- اصل قانونی بودن:_ این اصل تأکیدی دیگر بر لروع تصویب بودجه توسط قوء
مقننه مىباشد تا امكان دخالت مردم در تعیین سنوشت خودشان فرراهم شود. از
طریق تصویب بودجه در محلس- مدم قادر به شناخت و تعیین برنامههاو
فعالیتها بوده و دولتها را ملرع به انجام آنها میسازند.
- اصل صحت بودجه: اشاره به این مطلب دارد که اگس چه بودجه پیش بینی
است و ممکن است به طور کامل با پیشبینیهای انجام شده مطابقت نداشته باشد
ولی اگم براساس کار کارشتاسی و استفاده از روشها و اصول علمی این
پیشبینیها انحام شود درجه صحت و درستی آن افرایش مییابد.
- اصل قابلیت اعتماد؛ روشهای مورد استفاده برای تعیین د رآمدها و هزینهها
بايد به صورتی باشد که از تکار شدن هزینهها و درآمدهای سازمانهای
مختلف جلوگیری شده و به ارقام مندرج در بودجه بتوان اعتماد نمود.
هی و Ve
صفحه 25:
- اصل تنوع اهدافة ارقام پودجه منعکس- کننده بررنامهها و اهداف دولت میباشد.
بنابراين در موقع تهيه و تنظیم بودجه بايد اهداف كوتاءمدت؛ میانمدت و بلندمدت
در جامعه در نظر گرفته شود.
- اص لکفایت: اشاره به اين مطلب دارد كه بودجه بايد براى ارضا تمامى
نیازمندیهای ضروری جامعه کافی باشد. هزینهها باید به صورتی انجام شود که
حدا کش مطلوبیت را بای جامعه داشته باشد و راههای دیگری برای به دست
آوردن مطلوبیت بیشتم وجود نداشته باشد.
wowmonshizadeh org
صفحه 26:
- اصل مسوولیت:_بودجه به گونهای باید تتظیم شود که وظایف و مسوولیتهای
هم یک از دستگاههای مجری که اجرای عملیات مختلف دولت را بر عهده دارنده
روشن و صیح باشد تا امکان پرسش بای مردع و نمایندگان آنها در خصوص
پیشرفت و چگونگی انجام فعالیتهای دستگاههای دولتی فراهم شود.
- اصل تناسب* بودجهریزی باید بر مبنای واقعیات روز و آیندهنگری منطقی انجام
شود نه بم پایه بلندپروازیها و اوهام. دولتها باید بودجه خود را متتاسب با
امکانات و با در نظر گرفتن روند واقعی اقتصادی هم کشور تهیه نمایند تا امکان
تحقق اهداف منعکس در بودجه فراهم شود.
wowmonshizadeh org
بسم الله الرحمن الرحيم
فصل 4
ل بودجه
اصو
كتاب بودجه :منشي زاده – موسي خاني
www.monshizadeh.org
جایگاه اصل در بودجه
هر علمی بر پایه های اصولی ثابت استوار است.بودجه نیز براصول و
.پایه های نهاده شده که از آنها به اصول بودجه یاد می شود
تدوین این اصول اولین بار در سال 1885توسط (( لئون سه)) انجام
.گرفت
البته پیش از ((سه))هم این اصول به صورت پراکنده و در البالی نوشته
های علمای اقتصاد و مالیه یافت می شد ولی مدون نمودن آن از
((سه))به یادگار مانده است.
www.monshizadeh.org
اصل ساالنه بودن بودجه
از زمانی که بودجه در اداره امور کشورها وارد گردید همیشه آن را
برای یکسال در نظر می گرفتند.اصل سالیانه بودن بودجه به دوعلت
:می باشد
جنبه فنی1-
جنبه سیاسی2-
www.monshizadeh.org
جنبه فنی
بودجه نوعی برنامه است و هر برنامه ابتدا وانتهایی برای آن پیش بینی
می گردد و لذا باید در یک فاصله زمانی باشد،فاصله زمانی در اختیار
.قانونگذار می باشد
فاصله زمانی کمتر از یکسال به واسطه کارعظیمی که تهیه بودجه می
.طلبد عبث خواهد بود
.زمان های طوالنی بیش از یکسال پیش بینی دقیق را مشکل می کند
بنا براین در زمان ((یکسال))امکان پیش بینی نزدیک به واقعیت بیشتر
خواهد بود.
.
www.monshizadeh.org
جنبه سیاسی
تهیه و تصویب بودجه به صورت یکساله از این جهت که دولت هر ساله
مجبور است نظر مجلس را برای برنامه خود جلب نماید اهمیت بسیار
دارد.
در صورتی که این زمان افزایش یابد نمایندگان مردم نمیتوانند به موقع
از عملیات دولت آگاهی یابند و بر آن صحه گذارند و یا تغییر جهت
.برنا مه ها را از دولت بخواهند
www.monshizadeh.org
اعتبارات برنامه ای
نیازهای اقتصادی جدید ایجاب می کند که برنامه ریزان ضمن اصل
.سالیانه بودن بودجه به آینده طوالنی تری توجه نمایند
بنا بر اصل ساالنه بودن بودجه اعتبارات مصوب فقط در طول سال قابل
.مصرف می باشد و قابل انتقال به سال بعد نیست
و باید مانده اعتبارات مصرف نشده هر سال حداکثر تا پایان فروردین ماه
.سال بعد به خزانه برگشت داده شود
.مگر آنکه تعهداتی ایجاد شده و پرداخت نشده باشد
ویا دولت مجبور به انجام عملیاتی باشد که اجرای آن بیش ازیکسال
زمان می برد و سفارشاتی انجام می دهد که باز پرداخت آن در چند
سال باشد
www.monshizadeh.org
بودجه کمتراز یکسال
در مواردی به لحاظ بحرانهای سیاسی،اقتصادی،مالی و...دولت نمی
.تواند بودجه را به موقع تهیه و تنظیم نماید
مجلس تا فراهم شدن امکانات الزم برای تصویب بودجه سالیانه،بودجه
هایی را به صورت 2/12، 1/12و...یعنی بوجه های یک ماهه،دو
.ماهه و ..می باشد به تصویب می رساند
www.monshizadeh.org
اصل وحدت بودجه
بر اساس این اصل تمام برنامه ها و فعالیتها و طرحهای دولت همچنین
تمام درآمدها و هزینه ها و در نتیجه ((بودجه)) تمام دستگاهها و
سازمانهای دولتی باید در یک جا نوشته شود و برای رسیدگی و
تصویب به مجلس ارائه گردد.
www.monshizadeh.org
استثنای اصل وحدت بودجه
متمم بودجه
گاهی حوادث و اتفاقاتی پیش می آید که در طول سال پیش بینی آن نشده
است و باعث بوجود آمدن درآمدها و هزینه های اتفاقی می شود که در
هنگام تهیه بودجه قابل پیش بینی نبوده است
www.monshizadeh.org
مزایای رعایت اصل وحدت بودجه
یکی از دالیل رعایت اصول فوق،فراهم نمودن تسهیالت الزم جهت
اتخاذ تصمیم بر مبنای کل اطالعات مورد نیاز در تصویب و ایجاد
زمینه های الزم برای آگاهی جامعه از کل سیاست های دولت در یک
سال و ارزیابی نتایج آن دانست.واضح است اگر بودجه واحدی
وجود نداشته باشد به آگاهی عموم مردم بر درآمد ها و مخارج عمومی
که یکی از مهمترین حقوق اساسی آنان است و نیز به درک کامل قوه
.مقننه از محتوای بودجه لطمه شدید می زند
www.monshizadeh.org
مزایای رعایت اصل وحدت بودجه
هماهنگی و تقارن منطقی زمانی و مکانی بین عملیات بخشهای متفاوت
دولتی بوجود می آید
پرهیز از دوباره کاریها آسان میشود
امکان رسیدگی و تجزیه و تحلیل بودجه کل کشور از پارلمان سلب نمی
شود
www.monshizadeh.org
اصل جامعیت بودجه
:دو مفهوم اساسی در این اصل دنبال می شود
دولت بایستی کلیه در آمدهای و هزینه های خود را اعم از عمرانی و1-
جاری وهمچنین اعتبارات دستگاه های اجرایی،اعم از وزاتخانه ها و
شرکت ها ی دولتی ،موسسات دولتی و موسسات انتفاعی وابسته به
دولت،نهاد های انقالبی و کلیه دستگاههایی که به نحوی از انحا
ازبودجه دولت بهره مند می شوند را باید در سند بودجه جمع آوری و
.به مجلس تقدیم کند
باید ارقام درآمد و هزینه منظور شده در بودجه به صورت کامل و به2-
.شکل نا خالص نوشته شوند نه اینکه با هم تهاتر کنند
www.monshizadeh.org
اصل شا ملیت یا تفصیل
به موجب این اصل بودجه دولت باید به صورت مشروح به ریز و
تفصیل تهیه وتنظیم و به مجلس تقدیم گردد.درآمد در الیحه باید به
صورت مشروح و دستگا هی طبقه بندی شده و هزینه های هر دستگاه
در قالب برنامه ها و مواد هزینه و به تفکیک هز ینه های جاری و
.عمرانی ونیز ملی و استانی به شهری و روستا یی درج گردد
رعایت این اصل موجب می گردد نظارت مجلس ازطریق نمایندگان
مردم و سازمان های نظارتی مانند دیوان محا سبات بر درآمد ها و
هزینه ها ی کشور به نحو موثر تحقق یافته و تسهیالت الزم نیز برای
.انجام این امر فراهم شود
www.monshizadeh.org
اصل تخصیص
بر طبق اصل تخصیص تمام ارقام مندرج در بودجه باید به همان وضع
و ترتیبی که قانون بودجه و پیوست های منضم به آن تعیین و به تصویب
.مجلس رسیده است وصول شده و یا به مصرف رسد
بنا براین هزینه های هر دستگاه باید در چار چوب عملیات،برنامه ها و
.مواد مصوب صورت گیرد
مفاد اصل 55قانون اساسی تأ کید بر رعایت اصل فوق دارد وآن را
به عنوان یکی از از وظایف عمده دیوان محاسبات کشور مطرح می
.کند
www.monshizadeh.org
اصل عدم تخصیص
به موجب این اصل که در پی ناخالص منظور کردن ارقام به وجود می
آید نمی توان و نباید در بودجه بعضی از در آمد ها برای انجام هزینه
.های مشخصی تخصیص داد
اصل جامعیت بودجه ایجاب می کند کلیه در آمد ها در خزانه متمرکز و
کلیه پرداخت ها از آن طریق انجام شود.ولی این اصل در عمل کمتر
.با قاطعیت اجرا شده است
.این عدم رعایت در مواردی جنبه قانونی داشته است
اولین جلوه عدم رعایت این اصل را در بودجه ایران می توان ساخت راه
.آهن سراسری از محل مالیات بر قند و شکر و چای دانست
www.monshizadeh.org
اصل انعطاف پذیری
اصل انعطاف پذیری در زبان مالی به معنای اصالح بودجه است و عبا
رتست از تغییر و جابجایی در موارد هزینه و برنامه های دستگاه
اجرایی بدون آنکه در سر جمع اعتبارات مصوب تغییر حاصل شود
یعنی با اجازه کاهش مبلغ بعضی از مواد برنامه ها ی مصوب یک
دستگاه و اضافه نمودن همان مبلغ به پاره ای از مواد و برنا مه ها ی
دیگربه شکلی که در کل اعتبارات مصوب آن دستگاه تغییری به وجود
نیاید زمینه الزم را تا حدودی برای اختیار و آزادی عمل مدیران
.برای حل مسائل و مشکالت آنان فراهم می سازد
www.monshizadeh.org
اصل تخمینی بودن در آمدها
این اصل تاکیدی بر این مطلب است که منظور شدن مبلغی تحت عنوان
در آمد از افراد جامعه اعم از حقیقی و یا حقوقی بدون وجود مجوز
قانونی وتنها به استناد این باشد که درآمد مزبور در سند بودجه منظور
.شده است
باید توجه داشت که بودجه پس از تصویب در مجلس ارزش قانونی پیدا
می کند .اما اجازه دریافت در آمد یک اجازه مشروط است و دریافت
.درآمد های الزم بدون وجود قانون جداگانه عملی نیست
تنهاوجود ارقام در آمد در سند بودجه ،بدون آنکه قانون وصول آن از
تصویب مجلس گذشته باشد نمی تواند مجوزی برای وصول در آمد
.باشد
www.monshizadeh.org
اصل تحدیدی بودن هزینه ها
بر اساس این اصل انجام هزینه های دستگاه ها ی اجرایی در چارچوب
اعتبارات مصوب امکان پذیر است و انجام هزینه ها بیش از اعتبارات
.مصوب و انجام آن تخلف محسوب می شود
ماده 93قانون محاسبات عمومی مصوب 1366در خصوص تأمین
.اعتبار بیش از اعتبار مصوب اشاره به موضوع فوق دارد
همانطور که انجام هزینه بیش از اعتبار مصوب خالف محسوب می شود
منظور شدن اعتبار در بودجه یک دستگاه اجرایی تکلیفی برای انجام
.دادن هزینه توسط دستگاه مزبور از نظر حقوقی در برندارد
.به عبارتی تصویب اعتبارات اجازهخرج است نه تکلیف به آن
www.monshizadeh.org
اصل تعادل بودجه
ب ه طور كلي تفكر تعادل بودج ه را باي د در انديش ههاي آدام اس ميت جس تجو كرد.
ت نه باي د كسري داش ته
ك معتق د بودن د كه ب ودج ه دول
انديشمندان مكتب كالس ي
ش دخل و خرج دولت باي د به ط ور دقيق
باش د ون ه مازاد .در نظر او و پ يروان
برابر باشد.
www.monshizadeh.org
مفهوم تعادل بودجه در اين مكتب همان مفهوم لغوي تعادل يعني برابري ميان درآم دها و
هزينههاي دولت در يك سال بودجهاي است عدم تعادل در بودجه ميتواند ناش ي از
دو علت باشد.
الف) كسري بودج ه
ب) مازاد بودجه
www.monshizadeh.org
ساير اصول بودج ه
همان طور ك ه قبًال بيان ش د عقاي د و آرا صاحب نظران درباره ن وع و تع داد اين
اصول با يكديگر فرق دارد ،زيرا هر يك از آنها با برداشت خاص خ ود ب رخي از
اصول را كليتر بيان نموده كه ميتواند چند اصل ديگر را شامل شود و برخي نيز
ش همه ب وده و
س آن عمل نمودهاند .همچ نين ب رخي از اص ول م ورد پ ذير
ب ه عك
ب نظران در اين رش ت ه ميباش د .در ذيل
برخي فقط مورد پذيرش تعدادي از صاح
ب ه تعداد ديگري از اص ول كه كم تر ب ه آنها ت وجه ش ده و م ورد اتف اق نظر اس ت
اشاره ميشود:
www.monshizadeh.org
-اص ل تقد م درآمد بر هزينه:
ت قبل از هرگ ونه اق دامي در ب ودجهريزي ،ابت دا درآم دها و ساير
ف اين اس
هد
س از تج زيه و تحليل ك ام ل برنامهها در
من اب ع ت امين اعتبار تع يي ن ش ده و پ
ي م ورد نياز هر برن ام ه
ت و هزينهها
ي نسبت ب ه تعيي ن حجم عمليا
مرحل ه بعد
ي الزم انجا م شود.
ي تعيين شده پيشبينيها
ب سقفها
در چارچو
ك هزينهها ي مستمر از غير مستمر:
-اص ل تفكي
ي
ي روزمره ك ه عم ده آنها هزينهها
ي مس تمر ،هزينهها
منظ ور از هزينهها
ف اس ت.
ي مختل
ي غير مستمر ش ام ل سرمايهگذاريها
ت و هزينهها
مصرف ي اس
ت متفاوتي در اقتصاد يك كش ور دارد ،ل ذا
ك از اين هزينهها تاثيرا
انجا م هر ي
ك هزينهها از يكديگر دولتها ق ادر خواهن د ب ود از ب ودج ه ب ه عن وا ن
با تفكي
ي استفاده نمايند.
ف اقتصاد
ي مختل
ت فعاليتها
ت هداي
ي جه
ي اقتصاد
ابزار
www.monshizadeh.org
ت ك ه
اصل تنظي م بودج ه بر مبناي عمليات :اشاره به نكت ه مهمي دارد و آن اين اس بودجهها بر مبناي فعاليت و عمليات مختلف دس تگاههاي اج رايي تهي ه ش ود .زي را
تهي ه بودج ه بر مبناي سنوات گذشت ه و نيز بر مبناي چانهزني ،دور ش دن و ت وج ه
نكردن به واقعيتها و توانهاي موجود دستگاههاي اج رايي ب وده و در عمل باعث
ميشود اولويتبندي ميان برنامهها با مشكل مواجه شود.
اصل وضوح :از حقوق مس لم نماين دگان مردم محس وب ميش ود .بن ابراين اص لشكل و محتواي بودجه بايد ب ه گونهاي شفاف و روش ن تهيه و تنظيم شود ت ا امك ان
س فراه م
بررسي و نظ ارت مردم ب ه خص وص از طري ق نماين دگان آنها در مجل
شود.
www.monshizadeh.org
ط ق و ه
ي ديگر بر لزوم تصويب بودج ه توس
اص ل قانوني بودن :اين اصل تأكيد ت خودشا ن فراهم ش ود .از
ت مردم در تعيين سرنوش
مقنن ه ميباشد تا امكان دخال
ت و تع يين برنامهها و
س مردم ق ادر ب ه ش ناخ
طري ق تص ويب ب ودج ه در مجل
فعاليتها بوده و دولتها را ملزم ب ه انجام آنها ميسازند.
ب دارد ك ه اگر چ ه ب ودجه پيشبي ن ي
اص ل ص حت ب ودجه :اش اره به اين مطل ت نداشته باش د
ي انجام شده مطابق
است و ممك ن است ب ه طور كامل با پيشبينيها
س ك ار كارشناس ي و اس تفاده از روش ها و اص و ل علمي اي ن
ول ي اگر براسا
ش مييابد.
پيشبينيها انجام شود درج ه صحت و درستي آن افزاي
ي تع يين درآم دها و هزينهها
ي مورد استفاده برا
اص ل قابليت اعتماد :روشها ي
ي سازمانها
باي د ب ه ص ورتي باش د كه از تكرار ش دن هزينهها و درآم دها
ي شده و ب ه ارقام مندر ج در بودجه بتوا ن اعتماد نمود.
ف جلوگير
مختل
www.monshizadeh.org
اصل تنوع اهداف :ارقام ب ودجه منعكس كنن ده برنامهها و اه داف دولت ميباش د.بنابراين در موقع تهيه و تنظيم بودجه بايد اهداف كوتاهمدت ،ميانمدت و بلندم دت
در جامع ه در نظر گرفت ه شود.
اص ل كف ايت :اش اره به اين مطلب دارد كه ب ودجه باي د ب راي ارض ا تمامينيازمنديهاي ضروري جامعه كافي باشد .هزينهها بايد به صورتي انجام ش ود ك ه
حداكثر مطلوبيت را ب راي جامعه داش ته باش د و راههاي ديگري ب راي ب ه دس ت
آورد ن مطلوبيت بيشتر وجود نداشته باشد.
www.monshizadeh.org
اصل مسووليت :بودج ه ب ه گونهاي بايد تنظي م ش ود كه وظ ايف و مس ووليتها ي
ت را بر عه ده دارن د،
ف دول
هر يك از دستگاههاي مجري كه اجراي عمليات مختل
روشن و صريح باشد تا امك ان پرسش ب راي مردم و نماين دگان آنها در خص وص
ت و چگونگي انجام فعاليتهاي دستگاههاي دولتي فراه م شود.
پيشرف
اصل تناسب :بودجهريزي بايد بر مبناي واقعيات روز و آيندهنگري منطقي انجا مشود نه بر پاي ه بلن دپروازيها و اوهام .دولتها باي د ب ودج ه خ ود را متناسب با
امكانات و با در نظر گرفتن روند واقعي اقتصادي هر كشور تهيه نمايند تا امك ان
تحقق اهداف منعكس در بودج ه فراهم شود.
www.monshizadeh.org