اصول مدیریت اسلامی و الگوهای آن

اصول مدیریت اسلامی و الگوهای آن

اسلاید 1: 1اِنّی مٰا اَخٰافُ عَلیٰ اُمَّتی الفَقرَ وَلٰكِن اخٰافُ عَلَيهِم سُوءَ التّدبِيرِحضرت رسول اکرم صلی الله عليه و آله و سلم من از فقر برامّتم بيم ندارم، لکن ازآنچه که بر امتم بيمناكم سوء تدبير است.

اسلاید 2: 2تهيه كننده اسلایدها: دكتر عباس خدابخش، عضو هيأت علمي دانشگاه پیام نور اصول مديريت اسلامي و الگوهاي آناز دروس پایه دوره کارشناسی مديريت به ارزش سه واحدمنبع: کتاب ”اصول مدیریت اسلامی و الگوهای آن “ مؤلف: حجت الاسلام دکتر ولی الله نقی پور فرPower Point

اسلاید 3: 3مقدمه دوم1- مدیریت از دیدگاه قرآن ومعصوم(ع) 2- دین اسلام و علم مصلحان جامعهحوزه و دانشگاه خاستگاه مديريتهاقرآن کریم زبان مشترک و عامل وحدتشرايط اساسي اصلاحزمينه‌هاي اصلاح مديريتتمسك به كل قرآن نه بخشي از آنقرآن کریم نسخه کامل دردهاقرآن كريم پيكري واحدادعاي اقتضايي بودن قرآنحوزه‌هاي مطرح در ادعاي اقتضايي بودن قرآن:حوزه تكوينيات ( هست‌ها )حوزه تشريعيات ( بايدها )حوزه گزينش مطالب و مثالهاقبض و بسط معرفت ديني عوامل قبض و بسط اثر وحی بر عقل و تجربه و عرفان بشری

اسلاید 4: 41- مديريت از ديدگاه قرآن و معصوماز ديدگاه قرآن و روايات، مديريت نقش اول را در تغيير و تحولات اجتماعي بر عهده دارد:«صنفان اذا صلحا صلحت الامه و اذا فسدا فسدت الامه، قيل من هم يا رسول‌الله؟ قال العلماة و الرؤساء» فرمودند: « دو صنف هستند كه هرگاه صالح باشند، امّت صالح خواهدبود و هرگاه فاسد شوند، امّت فاسد خواهندبود.» سئوال شد يا رسول‌الله اينها چه كساني هستند: فرمودند: « علماء و اميران جامعه» پس براي هر تغيير و تحولي بايد روي اين دو گروه، سرمايه‌گذاري كرد.مصلحان جامعه

اسلاید 5: 5حوزه و دانشگاه خاستگاه مديريتهاعناصر مديريتهاي فرهنگي و اجرايي بطور مشترك، از حوزه و دانشگاه برمي‌خيزند پس بايد اين دو مركز را مورد توجه جدي قرارداد، پيوندي سالم ميان آنها برقرار كرد، محور اين پيوند اسلام و قرآن است و طبيعتاٌ بايد زبان مشتركي از طريق قرآن بين اين دو گروه پديد آورد.1- مديريت از ديدگاه قرآن و معصوم

اسلاید 6: 6قرآن کریم زبان مشترک و عامل وحدتازآنجاکه قرآن، کتاب همه دست اندرکاران نظام است، این کتاب، عامل وحدت، و زبان مشترک حوزه و دانشگاه، می باشد؛ باید فرهنگ حوزه و دانشگاه، فرهننگ قرآنی باشد ؛ و کم و کاستیهایی که هر کدام نسبت به قرآن دارند، برطرف شود. آنچه پایه های فکری و معنوی مدیریت اسلامی را تحکیم می بخشد، قرآن کریم است. 1- مديريت از ديدگاه قرآن و معصوم

اسلاید 7: 7شرايط اساسي اصلاحبراي اصلاح جامعه بايد از مديريت شروع نمود، قرآن كريم اين چنين مي‌فرمايد:«وَالَّذينَ يُمَسَّكُونَ بِالكِتابَ وَ اَقامُوا الصََّلوةَاِنّا لانُضيحُ اَجرَ المُصلِحينَ» (اعراف /170)«آنهايي كه قرآن را مستحكم و با تمام قوت در دست مي‌گيرند تا عمل كنند و نماز را بپاداشتند، ما هرگز اجر مصلحان را ضايع نمي‌كنيم.»پس شرط اساسي اصلاح مصلحان يعني مديران : مسلح به فرهنگ قرآني باشند.مصمّم به پياده‌كردن اين فرهنگ در جامعه باشند.1- مديريت از ديدگاه قرآن و معصوم

اسلاید 8: 8شرايط اساسي اصلاح (تمسیک)تمسیک یعنی با جدیت هرچه بیشتر و با عزم قاطع، قرآن را بدست گرفتن.در مفهوم تمسیک تدبر هم نهفته است؛ یعنی؛ درک عمیق قرآن، بهمراه اقدام به عمل. زمینه تحقق تمسیک بر این باور استوار است که اصلاح جامعه، فقط بر محوریت قرآن، می تواند صورت گیرد. 1- مديريت از ديدگاه قرآن و معصوم

اسلاید 9: 9شرايط اساسي اصلاح (تمسیک)در راه تمسیک به قرآن، ملامت ملامتگران، خللی در راه عزم راسخ مصلحان،پدید نمی آورد :«اَلذين يُبَلُّغَونَ رِسالاتِ اللهِ وَ یَخشَونَهُ وَ لا یَخشَونَهُ وَ لا یَخشَونَ أَحَداً اِلاَّ اللهَ وَ کَفی بَاللهِ حَسیباً.» (احزاب/39)« ویاد آورید زمانی را که کوه را بر سرآنان، همچون سایبانی، برکشیدیم، در حالی که بنی اسرائیل یقین کردند که کوه به ایشان واقع شونده است ( و آنان را راه گریزی نیست، در یک چنین صحنه هول و هراس، این پیمان از آنان گرفته شد که) آنچه را که به سهولت، به شما دادیم، با قوت بدست گیرید و محتویاتش را یاد کنید، شاید که تقوا پیشه کنید»1- مديريت از ديدگاه قرآن و معصوم

اسلاید 10: 10شرايط اساسي اصلاح (تمسیک)این خشونت، از آنجاست که، ظهور معجزات الهی و عنایات غیبی در صحنه های سرنوشت ساز، حجت را بر بنی اسرائیل تمام کرده است از این رو، راهی جز ادامه رسالات الهی ندارند؛ والا، سخت مجازات خواهند شد:« سَل بَنی اسرائیلَ کَم آتَینَاهُم مِن آیَةٍ بَیَّنَةٍ وَمَن یُبَدََّل نِعمَةَ اللهِ مِن بَعدِ مَا جاءَ تهُ فَاِنََّ َ اللهَ شَدیدُِالعِقابِ » (بقره /211)« از بنی اسرائیل، بپرس، چه بسیار از آیات روشنگر به آنان، بیدریغ، دادیم؟! و هر که نعمت خدا را از پس آمدنش به سوی او دگرگون کند، پس به یقین، خداوند عقابش شدید است»1- مديريت از ديدگاه قرآن و معصوم

اسلاید 11: 11زمينه‌هاي اصلاح مديريتمرور مكرّر قرآن از زمينه‌هاي اساسي توانمندي مديريت اسلامي جهت تمسك به قرآن مي‌باشد كه مفهوم اول : به انس عميق با قرآن و مفهوم دوم به مرجعيّت قرآن در حوزه و صحنه عمل اشاره دارد.1- مديريت از ديدگاه قرآن و معصوم

اسلاید 12: 12زمينه‌هاي اصلاح مديريتتقيّد به حركت در چارچوب وحي‌الهي و عدم خلط نظريات افراد با حكم الهي نكته ديگري در زمينه توانمندي مديريت مي‌باشد كه در سوره اعراف قبل از بيان شرايط مديريت اسلامي آمده‌است:«اَلَم يُوخَذ عَلَيهم ميثاق الكتابِ آن لا يَقُولوا عَلي اللهِ الّا الحَقَّ ودَرَسُوا مافيهِ وَالدّارُ الآخِرَةُ خَیرُ لِلَّذِنَ یَتَّقُونَ اَفَلاتَعقِلونَ» (اعراف/169)«آيا مگر برايشان(بني اسرائيل) پيمان غليظ كتاب آسماني گرفته نشد كه : جز حق و حقيقت را بر خدا نسبت ندهند و محتويات قرآن را مرور و رجوع مكرر نماييد؛ و خانه آخرت، مایه خیر و برکت است برای کسانی که تقوا پیشه کنند، پس چرا تعقل نمی کنید؟!».1- مديريت از ديدگاه قرآن و معصوم

اسلاید 13: 13درس قرآن سنتی است که باید مدیریت فرهنگی، بویژه بدان متصف گردد تا سزاوار آن باشد که در سلک علمای ربانی( تربیت کننده جان خویش و دیگران، در جهت رضای رب ) قرار گیرد: «ولكِن كُونُوا ربّانِيَّّينَ بِماكُنتُم تُعَلَّمُونَ‌الكِتابَ وَ بِِماكُنتُم تَدْرُسُونَ» (آل عمران/79)«ولكن وجودهايي رباني باشيد بواسطه آن كه كتاب خدا را پيوسته آموزش مي‌دهيد و بواسطه آن پيوسته انس و رجوع دائمي به قرآن داريد.»1- مديريت از ديدگاه قرآن و معصومزمينه‌هاي اصلاح مديريت

اسلاید 14: 14از این فقره با توجه به ابتدای آیه، بر می آید که : ربانی شدن، مانع از خود محوری، و استبداد و استکبار مدیریت اسلامی خواهد بود؛ والا، فقدان اتصال مدیریت فرهنگی و اجرایی ، به این صفت متعالی، موجوب رکود، خمودگی، و موجب بردگی و اسارت انسانها، خواهد شد: 1- مديريت از ديدگاه قرآن و معصومزمينه‌هاي اصلاح مديريت

اسلاید 15: 15«ما کانَ لِبَشَرٍ أَن یُوتَیَهُ اللهُ‌الكتابَ وَ الحُکمَ وَالنُّبُوَّةَ ثُمََّ یَقولَ لِلناسِ کُونُو عِبِاداً لی مِن دُونِ اللهِ وَلکِن کُونُو رَبّانِیََِّنَ ....وَلا یَأمُرَکُم أن تَتَّخِذُوا المَلائِكةَ وَانَّبِینَ اَرباباً» (آل عمران/79-80)« هیچ بشری صلاحیت ندارد به اینکه خداوند به او قانون و حکومت و نبوت دهد؛ سپس این فرد به مردم بگوید: بردگان من در قبل خدا باشید! و لیکن باید بگویید که ربانی باشید....؛ و همچنین حق ندارد که شما را فرمان دهد تا ملائک و انبیاء را سرپرستان خویش، و شریک خدا، قراردهید!»1- مديريت از ديدگاه قرآن و معصومزمينه‌هاي اصلاح مديريت

اسلاید 16: 16از توصیف رِبیون که پیروان ربّانیّون می باشند، سطح انتظار الهی از مدیریت اسلامی ، آشکار می گردد:«وَ کَأَیَّن مِن نَبِیٍ قاتَلَ مَعَهُ رِبَّیُّونَ کثیرٌّ فَما وَهَنوا لِما اَصابَهُم فی سَبیلِ اللهِ وَ مَا اَشتَکانُوا وَ اللهُ یُحِِِبُّ الصّابِرینَ» (آل عمران/146)« و چه بسیار از پیامبرانی که ربیّون (خدائیان) فراوانی در معیتش جنگیدند؛ پس سست نشدند بدانچه که در راه خدا به آنان اصابت نمود؛ و ضعف نشان ندادند و تن به ذلت نسپردند؛ و خداوند صابران را دوست دارد»1- مديريت از ديدگاه قرآن و معصومزمينه‌هاي اصلاح مديريت

اسلاید 17: 17در سوره بقره از جمله دلايل انتخاب طالوت به فرماندهي و رهبري، اتصاف به توانايي معرفتي و اجرايي و تعالي معنوي عنوان شده‌است كه ضرورت اتصاف علمي و عملي مديريت اسلامي را به ارزشهاي قرآني تاكيد مي‌نمايد:1- مديريت از ديدگاه قرآن و معصومزمينه‌هاي اصلاح مديريت« قاَلَ اِنِّ اللهَ اَصطََفهُ عَلَیکُم وَ زَادَهُ بَسطَةً فی العِلمِ وَ الجِسم....َ» ( بقره /247)« پیامبرشان فرمود: به یقین، خداوند او را در صفا و خلوص بر شما برگزیده است و بساطت و وسعتی در علم و جسم به او ارزانی داشته است . »

اسلاید 18: 18تمسك به كل قرآن نه بخشي از آنقرآن كريم مجموعه‌اي فراگير از اعتقادات، اخلاق و احكام در حوزه فردي و اجتماعي مي‌باشد كه همه و همه بايد مورد التزام قرارگيرد. التزام به بخشي از قرآن و عدم التزام به بخش ديگر در واقع عدم التزام به كل قرآن مي‌باشد كه ذلت و خواري در دنيا و اشد مجازات را در آخرت در پي خواهدداشت:2- دین اسلام و علم

اسلاید 19: 19تمسك به كل قرآن نه بخشي از آن«اَفَتُؤمِنُونَ بِِبَعضِ الکِتابِ وَ تَکفُرونَ بِبَعضٍ فَمَا جَزاءُ مَن یَفعَلُ ذالِکَ مِنکُم اِلّاخِزیٌ فِی الحَیوةِ الدُّنیِا و یَِومَ القِیمَةِ یُرَدُّونَ الِی اَشَدَّ العَذابِ وَمَاللهُ بَغافَلٍ عَمَّا تَعمَلُونَ» (بقره/85)« پس آیا به بعضی از کتاب خدا ایمان دارید و به بعضی دیگر کفر می ورزید؟ پس مجازات کسی از شما که چنین کند، چیست؟ جز خفت و خواری در زندگی پست دنیا؛ و روز قیامت، به شدیدترین عذاب، کشیده خواهد شد و خداوند از آنچه می کنید، غافل نیست!». 2- دین اسلام و علم

اسلاید 20: 20تمسك به كل قرآن نه بخشي از آندر قرآن كريم در خصوص اشدّ عذاب مجازات فرعونيان در سوره غافر آمده‌است:«اَدخِلوُ ال فِرعَونَ اَشَدَّ العَذاب» (غافر/46)«آل فرعون را در شديدترين عذابها داخل كنيد.»2- دین اسلام و علم

اسلاید 21: 21قرآن کریم نسخه کامل دردهاقرآن كريم نسخه کامل دردهای بشریت است؛ و هر بخشی از این نسخه کنار گذاشته شود، تأثیر بخشهای دیگر را مختل کرده؛ در نهایت گمراهی و هلاکت را بدنبال خواهدکرد:«وَنُنَُزّلُ مِنَ اَلقُرآنِ مَا هُوَ شِفاءُ وَ رَحمَةٌ لِّلمُومِنینَ....» (اسراء/82)«و از قرآن، پیوسته و بتدریج، فرو می فرستیم، هر آنچه را که یکبارچه درمان دردها، و رحمت واسعه برای مؤمنان است.»2- دین اسلام و علم

اسلاید 22: 22قرآن كريم پيكري واحدآيات قرآن همچون اجزاي پيكر واحدي هستند كه حذف بعضي از آيات به منزله قطع عضوي از اين پيكر است نه آن عضو به تنهايي حيات دارد و نه اين پيكر ناقص كارآيي لازم را خواهد داشت. بلكه بالاتر از اين، آثار قطع عضو اين پيكر را عفوني كرده به تباهي خواهدكشاند.2- دین اسلام و علم

اسلاید 23: 23قرآن كريم پيكري واحداز این روست که قرآن کریم، مؤمنان به بعض قرآن را تجزیه طلب( مقتسم) نامیده! و آنان را به عذابی سخت، تهدید نموده است: 2- دین اسلام و علم «وَ قُل اِنّی اَناالنَّذيرُالمُبینُ، کَمَا اَنزَلنَا عَلَی المُقتَسمِیِنَ. اَلّذینَ جَعَلُوااَلقُرآنَ عِضینَ » (حجر/89-91)«و بگو به یقین، من شدیداً به عذاب الهی هشدار دهنده ای روشنگرم؛ همانگونه که عذاب را بر تجزیه طلبان(قرآن) فرو فرستادیم؛ آنان که قرآن را عضو عضو قرار دادند و پاره پاره نمودند.»

اسلاید 24: 24ادعاي اقتضايي بودن قرآناخيراً گروهي از روشنفكران مدعي فهم قرآن، ادعاي اقتضايي بودن بخشي از قرآن را مطرح نموده‌اند. اينان بر اين باورند كه هرآنچه در قرآن مطرح شده‌است، لزوماً ديني نيست، جوهر دين مطالبي است كه به امر تزكيه و تهذيب نفس و اصلاح امور اخروي مي‌پردازد، آن مقدار از قرآن موضوع تدين ماست كه به امر آخرت مربوط است و مابقي ِ قرآن از حوزه ديانت ما، خارج است و هيچ ضرورتي در التزام به اين گونه مباحث قرآني نيست.2- دین اسلام و علم

اسلاید 25: 25حوزه‌هاي مطرح در ادعاي اقتضايي بودن قرآنحوزه تكوينيات ( هست‌ها )حوزه تشريعيات ( بايدها )حوزه گزينش مطالب و مثالها2- دین اسلام و علم

اسلاید 26: 26الف-حوزه تكوينياتدر اين حوزه مقصود از اقتضايي بودن، همنوايي قرآن با دستآوردهاي علمي تجربي بشري زمان خويش مي‌باشد كه با گذشت زمان آن دستآوردها ، بعضاً بطلانش به اثبات رسيده‌است همچوم نظريه افلاك نه‌گانه بطلميوس كه با بطلان هيئت بطلميوسي مطالب نجومي قرآن باطل شده‌است و ديگر معني ندارد كه به اينگونه مطالب قرآن ملتزم شويم.2- دین اسلام و علم حوزه‌هاي مطرح در ادعاي اقتضايي بودن قرآن

اسلاید 27: 27الف-حوزه تكوينياتاينان اقتضايي بودن قرآن را اينگونه توجيه مي‌كنند كه قرآن كريم ضرورتاً مي‌بايست به مقتضاي زمانه نزول خويش از جمله مقتضاي علوم زمانه سخن مي‌گويد و بناچار به دروغ مصلحت آميز متوسل شود. چراكه بيان حقايق علمي مخالف زمان نزول ، موجب تعارض ميان قرآن كريم و علوم زمانه مي‌شد و چون راه بشري براي اثبات بيانات قرآن در كار نبود پس مشغله بيهوده‌اي براي پيامبر(ص) پديد مي‌آمد و نزاعي بي‌حاصل و منحرف‌كننده از غرض هدايت و ارشاد و تزكيه و تهذيب بشر درمي‌گرفت. 2- دین اسلام و علم حوزه‌هاي مطرح در ادعاي اقتضايي بودن قرآن

اسلاید 28: 28الف-حوزه تكوينياتاز اين رو براي قطع ريشه جنگ و دعوا و جاروجنجال بايد به جهت مصلحت قرآن كريم علوم زمانه را تاييد كند و اين مسأله هيچ خدشه‌اي به حقانيت مطالب اخروي قرآن وارد نمي‌كند.2- دین اسلام و علم حوزه‌هاي مطرح در ادعاي اقتضايي بودن قرآن

اسلاید 29: 29نقد و بررسي - حوزه تكوينياتاولّاً: خداوند قرآن را تماماً به حق نازل كرده و قرآن نيز صرفاً و تماماً مُلْتَبِس به حق در عالم طبيعت شده‌است: « وَبِالحَقِّ أنزَلنَاهُ وَ بِالحَقَّ نَزَلَ» (اسراء /105)«حق، نظر به امر ثابت مستقر دارد و با صدق قرین است.» 2- دین اسلام و علم حوزه‌هاي مطرح در ادعاي اقتضايي بودن قرآن

اسلاید 30: 30نقد و بررسي - حوزه تكوينياتثانياً: سخن خداوند تماماًٌ بر اساس حق و حقيقت و صداقت استوار است و دروغ را به قرآن راهي نيست.« وَعدَاللهِ حَقاً وَ مَن اَصدَقُ مِن اللهِ قیلاً» ( نساء/122)« خداوند به یقین وعده اش حق است؛ و کیست که در سخن از خداوند، راستگوتر باشد؟!»«اَللهُ لَاالهَ اِلّا هُوَ لَیَجمَعَنَّکُم اِلی یَومِ القِیمَةِ لَارَیبَ فیهِ وَمَن اَصدَقُ مِنَ اللهِ حَدیثاً» ( نساء/87)«اوست الله که هیچ معبودی جزاونیست،به یقین، شما را تا روز قیامت، به یکدیگر منضم کرده، در روز قیامت گردخواهد آورد که هیچ شکی در تحقق آن روز نیست؛ و کیست که در سخن تازه، از خداوند راستگوتر باشد؟!»2- دین اسلام و علم حوزه‌هاي مطرح در ادعاي اقتضايي بودن قرآن

اسلاید 31: 31نقد و بررسي - حوزه تكوينياتثالثاً: سخن از هفت آسمان و هفت زمين در قرآن چه ربطي به نظريه بطلميوس دارد و در كجاي آن نظريه اين سخن آمده‌است.بطلميوس سخن از افلاك نُه‌گانه دارد. شمس و قمر و هفت سياره منظومه شمسي: تير، ناهيد، زهره، زمين، مريخ، زُحل، مُشتري كه تا آن روز شناخته شده‌بود.2- دین اسلام و علم حوزه‌هاي مطرح در ادعاي اقتضايي بودن قرآن

اسلاید 32: 32ب-حوزه تشريعيات از نظر مدعيان، نه تنها حوزه علوم تجربي طبيعي خارج از حوزه التزامات ديني است ولو قرآن از آن سخن گفته‌باشد بلكه حوزه علوم انساني نيز كه دست‌اندر كارِ حل و فصل معضلات دنيايي بشر است از دخالت دين بيرون است و صرفاً اين مسئوليت حل و فصل معضلات بر عهده عقل و تجربه است.2- دین اسلام و علم حوزه‌هاي مطرح در ادعاي اقتضايي بودن قرآن

اسلاید 33: 33ب- حوزه تشريعيات و اگر مي‌بينيم سابقاً دين عهده‌دار پرداختن به اين مسائل شده‌است. به اقتضاي عدم بلوغ و نارسايي علوم انساني و اعصار گذشته‌بوده‌است. ولي اكنون اين علوم دوره بلوغ را سپري كرده‌اند اين مسئوليّت از دوش دين برداشته ‌شده ‌است.2- دین اسلام و علم حوزه‌هاي مطرح در ادعاي اقتضايي بودن قرآن

اسلاید 34: 34ب- حوزه تشريعيات قبل از علم مديريت ، علم فقه عهده‌دار علم مديريت بود و خلاصه ادعايشان اين است كه: دين عهده‌دار امور اخروي است و بدون دين مي‌توان دنيا را آباد كرد.2- دین اسلام و علم حوزه‌هاي مطرح در ادعاي اقتضايي بودن قرآن

اسلاید 35: 35نقد و بررسي - حوزه تشريعياتاولّاً: انسان موجودي است سه بعدي : مادي ، رواني ، معنوي كه در كليت شخصيت واحد انساني با يكديگر تعامل دارند و بر يكديگر مؤثرند و نمي‌توان بُعدي را مجرد از رابطه‌اش با ابعاد ديگر به درستي مورد مطالعه قرارداد و آن را شناخت و برخورد مناسب با آن نمود.2- دین اسلام و علم حوزه‌هاي مطرح در ادعاي اقتضايي بودن قرآن

اسلاید 36: 36نقد و بررسي - حوزه تشريعياتثانياً: سير تكامل علوم انساني نشان مي‌دهد كه هنوز ابعاد و ويژگيهاي وجودي انسان به درستي شناخته نشده‌است.«أَلَا یَعلَمُ مَن خَلَقَ وَ هُوَ اللَّطیفُ الخَبیرُ» (ملک/14)« آیا آن که خلق نمود، به مخلوقش معرفت ندارد!، حال آنکه او خالق ظرافت خلقتِ چیره دست، می باشد».«وَاللهُ یَعلَمُ وَ اَنتُم لَا تَعلَمُونَ!» ( نور/19- بقره/216،232)« و این خداست که همه چیز می داند و شما هیچ نمی دانید!»2- دین اسلام و علم حوزه‌هاي مطرح در ادعاي اقتضايي بودن قرآن

اسلاید 37: 37نقد و بررسي - حوزه تشريعياتثالثاً: دین، به دنیا و آخرت ، هر دو کار دارد؛ و بدون دین ، دنیا هرگز آباد نشده و نخواهد شد!: «فَقُلتُ أَستَغفِروا رَبِّکُم اِنَّهُ کَانَ غَفّاراً، یُرسِلِ السَّماَءَ عَلَیکُم مِدرَاراً وَیُمدِدکُم بِاَموالٍ وَ بَنینَ....» (نوح- 10-12)نوح(ع) می گوید: « پس گفتم از پروردگارتان طلب آمرزش نمایید، چراکه او بسیار آمرزنده است که در نتیجه استغفار، خداوند باران رحمت را به کرّات بر شما خواهید بارانید، و با اموال و فرزندانتان، به شما مدد خواهد رساند!».2- دین اسلام و علم حوزه‌هاي مطرح در ادعاي اقتضايي بودن قرآن

اسلاید 38: 38نقد و بررسي - حوزه تشريعياترابطه بین دنیا و آخرت را بخوبی در این آیه، ملاحظه می کنیم:«مَن کَانَ یُریدُ ثَوابَ الدّنیَا فَعِندَاللهِ ثَوَابُِ الدّنیَا وَالاخِرَةِ وَ کَانَ اللهُ سَمیعاً بَصیراً» (نساء- 134)« هرکه بهره دنیا طلب نماید،پس بهره و ثمره دنیا و آخرت ، صرفاً نزد خداست!؛ و خداوند، بسیار شنوایی بسیار بیناست ».2- دین اسلام و علم حوزه‌هاي مطرح در ادعاي اقتضايي بودن قرآن

اسلاید 39: 39نقد و بررسي - حوزه تشريعياترابعاً: قرآن كريم در ضمن بيان حل و فصل موارد بسياري از امور دنيوي همچون ارث ، طلاق و جنگ و .. با تاكيد، يادآور مي‌شود كه شما هيچ نمي‌دانيد و اين خداست كه همه‌چيز را مي‌داند!:ارث:«آباؤُ کُم وَ أَبنَاؤُکُم لاَتَدرُنَ أَیُّهُم اَقرَبَ لَکُم نَفعاً، فریضَةً مِنَ اللهَ اِنَّ اللهَ کَانَ عَلیماً حَکیماً » (نساء- 11)« اینان پدران و فرزندان شمایند که بدرستی نمی دانید که کدامیک در نفع، به شما نزدیکترند، این حدود ارث، واجبی است لازم الاجرا از جانب خدا، چراکه، خداوند بسیار آگاهِ بسیار با حکمت است.».2- دین اسلام و علم حوزه‌هاي مطرح در ادعاي اقتضايي بودن قرآن

اسلاید 40: 40نقد و بررسي - حوزه تشريعياتطلاق:«و أذًا طَلَّقتُمُ النَّسَاءَ فَبَلَغنَ أَجَلَهُنَّ فَلاَتَعضُلُوهُنَّ أَن یَنکحِنَ أَزوَاجَهُنَّ إِذا تَراضَوابَینَهُم بَالمَعرُفِ، ذَلِکَ یُوعَظَ بِهِ مَن کَانَ مِنکُم یُؤ مِنُ بِاللهِ وََاَلیَومِ الآخِرِ، ذلِکُم اَزکی لَکُم واَطهَرُ، وَاللهُ یَعلَمُ و اَنتُم لاَ تَعلَمُونَ!» (بقره- 232)« هرگاه زنان را طلاق داده، پس مهلتشان به سر آمد، پس آنان را با ایجاد سختی، مانع نشوید از این که با شوهرانشان ازدواج نمایند هر گاه که میان خود، به توافقی رضایتمندانه و نیکو برسند؛ آن حکم را به موعظه می پذیرد آن که به خدا و روز نهایی ایمان داشته باشد؛ آن پند پذیری برای شما، به رشد و تزکیه و طهارت، نزدیکتر است؛ چرکه، و خدا هرچیزی را می داند و شما نمی دانید!».2- دین اسلام و علم حوزه‌هاي مطرح در ادعاي اقتضايي بودن قرآن

اسلاید 41: 41نقد و بررسي - حوزه تشريعياتجنگ:«کُتِبَ عَلَیکُمُ القِتالَ وَ هُوَ کُرهٌ لَکُم وَ عَسی أَن تَکرَهُو شَیئاً وَ هُوَ خَیرَ لَکُم وَ عَسی أَن تُّحِبّوا شَیئاً وَهُوَ شرّ لَکُم، وَاللهُُ یَعلَمُ و اَنتُم لاَ تَعلَمُونَ!» (بقره- 216)« جنگ بر شما واجب شد، حال آنکه برای شما ناگوار است؛ وچه بسا که چیزی را ناخوش دارید، حال آنکه برای شما مایه خیر و خوبی است؛ و چه بسا چیزی را دوست دارید، حال آنکه برای شما مایه بدی است، و خدا هر چیزی را می داند و شما هیچ نمی دانید ».2- دین اسلام و علم حوزه‌هاي مطرح در ادعاي اقتضايي بودن قرآن

اسلاید 42: 42نقد و بررسي - حوزه تشريعياتشایعه پراکنی و اشاعه فحشاء:«إنَّ ألَّذینَ یُحِبُّونَ أَن تَشیعَ الفَاحِشَهُ فَِی الَّذینَ آمَنوا لَهُم عَذابٌ ألیمٌ فیِ الدُّنیَا وَالآخِرَةِ وَاللهُُ یَعلَمُ و اَنتُم لاَ تَعلَمُونَ!» (نور- 19)« به یقین، کسانی که دوست دارند نسبت فحشاء و منکرات، در میان کسانی که ایمان آوردند، شیوع یابد، یکسره برایشان عذاب بسیار دردناکی در دنیا و آخرت، مستقر می باشد؛چراکه،وخدا هر چیزی را می داند و شما هیچ نمی دانید ».2- دین اسلام و علم حوزه‌هاي مطرح در ادعاي اقتضايي بودن قرآن

اسلاید 43: 43نقد و بررسي - حوزه تشريعياتنماز:« فَاِذا أَمِنتُم فَاذکُرُو وَاللهُُ کَما عَلَّمَکُم مَا لَم تَکُونُوا تَعلَمونَ» (بقره- 239)« پس هر گاه ایمن شدید، پس خدا را یاد کنید، همانگونه که به شما آموخت، آنچه را که خود، توان فراگیریش را نداشتید. ».2- دین اسلام و علم حوزه‌هاي مطرح در ادعاي اقتضايي بودن قرآن

اسلاید 44: 44نقد و بررسي - حوزه تشريعياتشناخت خدا:« فَََلا تَضرِبُواللهَ الأَمثَالَ إِنَّ اللهَ یَعلَمُ وَ اَنتُم لَا تَعلَمُونَ » (نحل- 74)« پس برای خدا، مثلها و توصیفات بی جا نیاورید؛ چراکه، به یقین، خدا هر چیزی را می داند و شما هیچ نمی دانید».2- دین اسلام و علم حوزه‌هاي مطرح در ادعاي اقتضايي بودن قرآن

اسلاید 45: 45ت- حوزه گزینش مطالب و مثالها بعضی را نظر بر این است که، خداوند عالم در گزینش مطالب، همچون سیره انبیاء و یا مثال نعمتها همچون شتر یا توصیف بهشت، همچون نهرهای جاری در پای درختان(جَنّاتٌ تَجری مِن تَحتِهاالأنهارُ) و میوه های دنیوی و بهشتی همچون انجیر، انار، انگور، خرماوغیره، ملاحظه منطقه نزول خویش(یعنی خاورومیانه) را نموده است؛ چراکه، اگر قرآن در منطقه ای دیگر نازل می شد، بعید نبود که سخن از انبیائی دیگر، و نِعَم و مثالها و توصیفاتی دیگر، در قرآن کریم، مطرح می شد.2- دین اسلام و علم حوزه‌هاي مطرح در ادعاي اقتضايي بودن قرآن

اسلاید 46: 46ت- نقد و بررسی-حوزه گزینش مطالب و مثالها اولاً؛ بر فرض صحت ادعا، این سخن با ابدی بودن و جهانی بودن قرآن، منافاتی ندارد؛ چراکه، این موارد از قبیل مثالها و الگوهایی برای حقایق ثابت و لایتغیر قرآنی است؛ و حقایق را دگرگون نمی کند. 2- دین اسلام و علم حوزه‌هاي مطرح در ادعاي اقتضايي بودن قرآن

اسلاید 47: 47ت- نقد و بررسی-حوزه گزینش مطالب و مثالها ثانیاً؛ این سخن نیز، مردود است؛ چراکه قرآن کریم در امر سیره انبیاء، مهمترین و برجسته ترین موارد را گزارش می دهد:«نَحنُ نَقُصُّ عَلَیکَ أَحسَنَ القَصَصِ بِمَا أَوحَینَا إِلَیکَ هذَاالقُرآنَ» (یوسف/3)«ما با وحی این قرآن به سویت، برتوزیباترین قصص را با دقت، پی جویی می کنیم».2- دین اسلام و علم حوزه‌هاي مطرح در ادعاي اقتضايي بودن قرآن

اسلاید 48: 48ت- نقد و بررسی-حوزه گزینش مطالب و مثالها «وَکُلّاً نَقِصُّ عَلَیکَ مِن أَنباءِ الرُّسُلِ مَا نُثَبَّتُ بِه فُؤَادَکَ...»«هر یک از اخبار مهم رسولان که بر تو پی جویی می کنیم، محتوایی است که با آن دل تفتیده شما را ثبات می بخشیم». ودیگر اینکه؛ خاورومیانه، همچون بام بشریت و چهارراه ارتباطی شرق و غرب و شمال و جنوب می باشد؛ لذا نسبت به مثالهای مطرح شده، ملل دیگر بیگانه نبوده، از مشترکات جهان بشری به حساب می آید. 2- دین اسلام و علم حوزه‌هاي مطرح در ادعاي اقتضايي بودن قرآن

اسلاید 49: 49ت- نقد و بررسی-حوزه گزینش مطالب و مثالها و سوم اینکه؛ خاستگاه پیامبران اولوالعزم، خاورمیانه بوده که رسالت برای همه مناطق عالم را برعهده داشته اند که این نیز با ادعای گزینش منطقه ایِ صرف منافات دارد؛ خصوصاً گزینشهای قرآنی که مقید به هیچ عصر و زمان و منطقه ای نمی تواند باشد. 2- دین اسلام و علم حوزه‌هاي مطرح در ادعاي اقتضايي بودن قرآن

اسلاید 50: 50قبض و بسط معرفت ديني آنجا كه سخن از هستي اشياء است معرفتها ثابت مي‌باشد و آنجا كه سخن از چيستي و كيفيت هستي است، معرفتها مي‌تواند متفاوت گردد.در اين كه خدا هست، معرفت ما با معرفت علي(ع) تفاوتي ندارد امّا در وصف كيفيت هستي خدا، قطعاً معرفت ما با معرفت علي(ع) متفاوت خواهدبود.تفاوتها در درك فلسفه احكام و درك خصوصيات تفصيلي احكام و تجربه باطني حقيقت احكام است كه ميان مؤمنان تفاوت پديد مي‌آيد.2- دین اسلام و علم

اسلاید 51: 51قبض و بسط معرفت ديني مجموعه‌اي از معرفت به ضروريات اعتقادي، اخلاقي و فقهي و ... وجود دارد كه نه در افراد، نسبت به يكديگر متفاوت است و نه در باور مومنان، در طول قبض يا بسط معرفتي و وجودي آنان تفاوت مي‌يابد.اين باور مشترك ثابت است كه مؤمنان به دين را به يكديگر پيوند مي‌زند و جامعه ديني را پديد مي‌آورد.پس در غير ضروريات ديني است كه قبض و بسط و حتي‌گاه ابطال رُخ مي‌دهد كه حوزه تضارب آراء فقها و مجتهدين مي‌باشد، مجتهديني كه بر اساس اصول استنباطي كه بر اساس حكم عقل و وحي اثبات نموده‌اند به استنباط معرفت ديني از منابع ديني اقدام نمايند.2- دین اسلام و علم

اسلاید 52: 52عوامل قبض و بسط امر قبض و بسط و يا ابطال معرفتهاي ديني سابق از عوامل زير پديد مي‌آيد:عامل اول : ميزان آلودگيهاي نفساني و يا ميزان تهذيب نفس مؤمن به دين مي‌باشد:«اَفَلا يَتَدَبَّرونَ القُرآنَ اَم عَلي قُلُوبٍ اَقفَالُهَا؟» (محمد(ص)/24)«پس چرا در اين قرآنِ ژرف نمي‌انديشند مگر بر، دلهاي آنان قفل زده‌شده‌است.»2- دین اسلام و علم

اسلاید 53: 53عوامل قبض و بسط عامل دوم : ميزان آگاهيهاي سابق ديني، در حوزه‌هاي مختلف دين و ميزان احاطه نظري بر مباني استنباط و نحوه بكارگيري آن است كه در كيفيت و سِعِه و ضيق استنباطات، دخالت شدیدی دارد.عامل سوم : ميزان معرفتهاي انساني سابق بر دين مي‌باشد، كه در نوع نتايج مي‌تواند موثرباشد ليكن اين تاثير كلي و دائمي نيست.عامل چهارم : ميزان شناخت موضوعات احكام ديني مي‌باشد كه در درك چگونگي احكام آنها بسيار مؤ‌ثر است.2- دین اسلام و علم

اسلاید 54: 54از آنجاکه وحی الهی، معرفتی یقینی است؛ بر همه دستاوردهای بشری اعم از فلسفه و عرفان و علوم تجربی و نقلی سیطره داشته، برآنها نظارت می کند و به آنها مدد فکری می دهد. نظارت وحی، بدین معنی است که در هر حوزه ای از حوزه های پژوهش بشری، که در قرآن کریم و منابع متقن دینی ، بیانی وارد شده است، آن تبیین، به عنوان اصل راهنما و هدایتگر، برای مسلمان در حوزه پژوهشی اش خواهد بود؛ به عنوان مثال، اصل تقدم توحید برشرک(برخلاف جامعه شناسی ادیان که تقدم شرک بر توحید را مطرح می کند) بر پژوهشهای جامعه شناسی ادیان نظارت خواهد داشت. 2- دین اسلام و علم اثر وحی بر عقل و تجربه و عرفان بشری

اسلاید 55: 55راههاي تأثير وحي بر علوم بشري هستي‌شناسي و تبيين مبداء و منتها و غرض خلقت جهانانسان شناسي و تبيين نيازها و اهداف خلقت انسانتبيين احكام ارزش پديده‌ها و تبيين احكام روابط انسان با خويش انسانها با يكديگر، انسانها با عالم خلقت، و انسانها با مبداء و هستي و با عالم آخرتتبيين حداقل، بعضي از احكام جزيي يا كلي تجربي ، نقلي ، عقلي و قلبيطريق چهارم است كه به ما حق مي‌دهد پسوند اسلامي را به پژوهشهاي بشري اضافه نماييم، عناويني همچون مديريت اسلامي، روانشناسي اسلامي، جامعه‌شناسي اسلامي و ....2- دین اسلام و علم اثر وحی بر عقل و تجربه و عرفان بشری

اسلاید 56: 56طریق چهارم است که به ما حق می دهد پسوند اسلامی را به پژوهشهای بشری اضافه نماییم: و عناوینی همچون مدیریت اسلامی، روانشناسی اسلامی، جامعه شناسی اسلامی و غیره داشته باشیم؛ که در این پژوهشها،«عقل ووحی» هر دو در امر پژوهش دخالت دارند؛ و «وحی» بر «عقل»، همیشه سیطره و نظارت، خواهد داشت: «نُورٌ عَلی نُورٍ یَهدی اللهُ لِنورِهِ مَن یِّشَاءُ» (نور/35)«نوری غیر قابل توصیف(نوروحی)، بر فراز نوری دیگر(نورعقل) هر که را صلاحیت داشته باشد، به حق رهنمون خواهد کرد.»2- دین اسلام و علم اثر وحی بر عقل و تجربه و عرفان بشری

اسلاید 57: 57و این روشِ «راسخان در علم» است که، هنگام تعارض معقولات با بیانات وحی الهی، سر تسلیم در برابر وحی فرود آورده، دستاوردهای عقلانی خویش را زیر سؤال می برند و به آن مشکوک می نگرند: «وَالرّاسِخونَ فِی العِلمِ یَِقوُلونَ آمَنّا بِهِ کُلُّ مِن عِندِ رَّبَّنَا وَما یَذَّکَّرُ إِلّااُلُواالاَلبَابِ» (آل عمران /7)«و راسخان در علم می گویند به قرآن ایمان آوردیم، همه آیات از جانب پروردگارمان می باشد؛ و این معنی را متذکر نمی شوند، مگر صاحبان عقل خالص رهیده از بند شهوات و هوسها».2- دین اسلام و علم اثر وحی بر عقل و تجربه و عرفان بشری