اقدام پژوهی و کاربرد آن در آموزش و تدریس

اقدام پژوهی و کاربرد آن در آموزش و تدریس

اسلاید 1: اقدام پژوهیو کاربرد آن در آموزش و تدريسدبيرخانه شورای تحقيقات آموزش و پرورش شهر تهران

اسلاید 2: باسمه تعالیمقدمه آموزش و اشاعة روش‌هاي پژوهش درميان معلمان و كاركنان آموزش و پرورش از جمله فرصت‌هايي است كه به توسعة فرهنگ پژوهش در نظام آموزشي منجر خواهد شد . پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش همزمان با گسترش آموزش‌هاي پژوهش در حوزه‌هاي تخصصي ، نيازهاي ساير سطوح ازجمله معلمان را از نظر دور نداشته است . به‌ ويژه در طي ساليان اخير با طراحي و اجراي گستردة دورة اقدام‌پژوهي توانسته با همكاري سازمان‌هاي آموزش و پرورش استان‌ها، فرصت مناسبي را براي معلمان و مديران و ساير كاركنان فراهم سازد تا بتوانند پژوهش را به عنوان ابزاري سودمند در خدمت آموزش به‌كار گيرند . برگزاري دورة اقدام‌پژوهي همراه با اجراي برنامة معلم پژوهنده تا حد زيادي موفق به توسعة فرهنگ پژوهش در سطح مدارس و در ميان معلمان و مديران گرديده است . آنچه پيداست اقدام‌پژوهي در پيوند با ساير مهارت‌هاي معلمي معنا مي‌يابد و معلم اقدام‌پژوه ( پژوهنده) فردي است كه همزمان از مهارت‌هاي پژوهش در عمل و ديگر مهارت‌هاي معلمي برخوردار است .

اسلاید 3: بنابراين تكية متعادل بر توسعة مهارت‌هاي معلمان در همة ابعاد ، نياز نظام آموزشي است و مي‌تواند تحقق انديشة معلم فكور و پژوهنده را براي مدارس ما عملي سازد . دبيرخانه سازمان آموزش و پرورش شهر تهران در راستای بهبود مهارتهای پژوهشی در ميان معلمان اقدام به تهيه اين مجموعه آموزشی نموده است تا افراد بتوانند حتی الامکان بصورت خود آموز در مسير توسعه دانش پژوهشی خود گام بردارند . محتوای اين مجوعه عمدتا برگرفته از کتاب اقدام پژوهی راهبردی برای بهبود تدريس و آموزش اثر منتشره از سوی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش است که توسط دکتر رضا ساکی و همکاران ايشان تاليف شده است . تهيه اين مجموعه نيز با نظارت و کوشش آقای دکتر رضا ساکی و پشتيبانی آقايان اسدی گرمارودی و کرمانشاهی تهيه شده است که از زحمات ايشان تشکر و قدردانی می گردد .

اسلاید 4: فصل اولانتظار مي رود پس از مطالعة اين فصل بتوانيد:1) مفهوم معلم پژوهنده را توضيح دهید.2) سطوح و نقش هاي پژوهشي معلمان را بیان نمایید .3) نقش پژوهش را در تدارك تدريس اثربخش مطرح سازید.4) نحوة ايفاي نقش‌هاي پژوهشي معلمان را برشماريد.5 ) به یافته های چند پژوهش آموزشی مفید برای تدریس اشاره نمایید .

اسلاید 5: 1 )اقدام پژوهی، فعاليتی ضروری برای همه اقدام‌ پژوهي (پژوهش درعمل) رويكردي سازنده در جهت گسترش تواناييهاي كارورزان در عرصه‌هاي مختلف شغلي است . در حوزة آموزش و پرورش نيز اين انديشه گامي اساسي در جهت اصلاح و بهبود محسوب مي‌شود كه با تكيه بر توانايي‌ها و مشاركت عمومي به ثمر مي‌رسد. با اين رويكرد همة كاركنان مي‌توانند به عنوان عنصري سازنده و فكور در جهت شناسايي مسائل وحل آنها در محيط‌هاي آموزشي سازماندهي و به‌ كار گرفته شوند . اما ماهيت کار تدريس ، استفاده از اقدام پژوهی را برای معلمان بيش از سايرين ضروری ساخته است .

اسلاید 6: معلم پژوهنده کيست ؟معلم پژوهنده معلمی است که در راستای حل مسائل و مشکلات تدريس فکورانه و هنرمندانه با عنايت به روش اقدام پژوهی عمل می کند . معلم پژوهنده از ديدگاه دكتر محمودمهرمحمدي :معلم پژوهنده[1] يا كارگزار فكور[2] كسي است كه جسارت عدول از قواعد يا رويه‌هاي شناخته شدة حرفة معلمي را دارا بوده يا دست كم از توان و قابليّت تعديل آنها به تناسب شرايط و موقعيت خاص و ويژة كلاس درس خود برخوردار است. چنانچه در قالب نخست يا قالب به اصطلاح عدول عمل كند، در چارچوب انتظارات لئو تولستوي عمل نموده و در صورت اختيار نمودن قالب دوم يا قالب تعديل در چارچوب انتظارات ويليام جيمز گام برداشته است. به هر روي معلم پژوهنده با عمل در قالب راهبرد عدول يا تعديل، اين شعور و شناخت را به منصه ظهور مي‌رساند كه قلمرو تعليم و تربيت و تكليف عاملان و كارگزاران آن بسيار پيچيده‌تر از آن است كه به سادگي تحت انقياد قانونمندي‌هاي عام يا روابط علت و معلولي تعميم‌پذير درآيد. [1] teacher Researcher[2] reflective practitioner

اسلاید 7: معلم پژوهنده مفهومی عام فعاليت اقدام پژوهی برای همه دست اندرکاران امر آموزش و پرورش ضروری است . بنابر اين اقدام پژوهی کار هر کسی است که در عرصه تعليم و تربيت و با دانش آموزان سروکار دارد . به این ترتيب معلم پژوهنده مفهومی عام است که همه مديران ، مشاوران ، معلمان و ... را در بر می گيرد اما به هر حال معلمان بواسطه نزديکی به دانش آموزان ، بيش از ديگران نيازمند به انجام اقدام پژوهی هستند .

اسلاید 8: معلمی ، حرفه ای با زمينه های گوناگونمعلمي حرفه‌اي متشكل از دانش و مهارت‌هاي گوناگون است. يك معلم بايد براي تدريس مطلوب، همزمان مجموعه‌اي از دانش‌ها را به‌طور هنرمندانه درهم بياميزد تا در مسير تركيب و به‌كارگيري آنها تدريسي اثربخش طراحي و در كلاس درس ارائه كند. اهداف آموزشي براساس چنين فعاليتي امكان تحقق مي‌يابند. در واقع حرفة معلمي با تعامل مفهومي طيف متنوعي از دانش‌ها شكل مي‌گيرد.

اسلاید 9: 2 ) سطوح پژوهش در حرفه معلمي پاترسون و شانون[1] (1993) اظهار مي‌دارد معلمان در اشكال گوناگون با پژوهش پيوند برقرار مي‌كنند. ابتدا آنها در فرايند توليد دانش و اطلاعات مشاركت مي‌كنند تا نظريه‌اي براي بهبود عمل خود تدوين كنند. ديگر آنكه براساس يافته‌هاي پژوهش، تدريس خود را طراحي و به مرحلة اجرا درمي‌آورند. اين اقدامات منجر به توسعة و بهبود آموزش مي‌شود. معلمان بدون تكيه بر پژوهش قادر به توسعة مهارت‌هاي حرفه‌اي خود نخواهند بود. با استفاده از پژوهش تجربه‌هاي زيادي در معرض نقد قرار مي‌گيرد و تصميم‌گيري آگاهانه ميسر مي‌شود. پژوهش به معلمان كمك مي‌كند تا نياز به تغيير و بهبود را درك كنند، تغيير ثمربخشي را سامان دهند و تأثير اعمال آن را بر تدريس اندازه‌ بگيرند. پژوهش فرصتي ايجاد مي‌كند تا معلمان به دنياي جديدي از اطلاعات در مورد دانش‌آموزان و شيوه‌هاي تدريس دست يابند موضوعاتي كه بدون تكيه بر توليدات پژوهشي مشكل درك مي‌شوند (به نقل از باردين، 2003). [1] - Patterson & Shannon

اسلاید 10: 3 )سطوح تحقيقات آموزشیمهرمحمدي (1379) سه سطح پژوهشي را در حوزة تحقيقات آموزشي ترسيم مي‌كند: سطح اول: تحقيقات آموزشي و تربيتي در سطح يادگيرندگان :اين سطح از پژوهش‌هاي آموزشي و تربيتي، بنيادي‌ترين و گسترده‌ترين سطح از پژوهش‌ها در اين عرصه به شمار مي‌آيد. هدف اساسي اين سطح از تحقيقات تقويت روحية كنجكاوي و كاوشگري در دانش‌آموزان و آموختن مهارت‌هاي ضروري پژوهشي يا مهارت‌هاي حل مسئله و كشف مجهول به آنها است.سطح دوم: تحقيقات آموزشي و تربيتي در سطح معلم :در اين سطح از پژوهش‌هاي آموزشي و تربيتي، درگير ساختن معلمان در فعاليت‌هاي پژوهشي ضرورت دارد. معلم در ايفاي موفقيت‌آميز رسالت‌هاي حرفه‌اي خود مكلف است دست به پژوهش كند و در كسب دانش جديد و معتبر حرفه‌اي نقش داشته باشد. با دست‌يابي به چنين موقعيتي كه معلمان يا كارگزاران اصلي تعليم و تربيت نيز از توانايي و قابليت‌هاي پژوهشي برخوردار باشند و با اتكا به آن بتوانند امر ياددهي – يادگيري را سامان بخشند، نظام پژوهش‌هاي آموزشي و تربيتي به مرتبه‌اي اميدوار‌كننده ارتقاء مي‌يابد و نقطة عطفي در سير اين نظام به سوي كمال و بالندگي پديد مي‌‌آيد.

اسلاید 11: 3 )سطوح تحقيقات آموزشیسطح سوم: پژوهش‌هاي آموزشي و تربيتي در سطح دانشگاهي: سومين سطح از تحقيقات آموزشي و تربيتي، سطح علمي يا دانشگاهي ناميده مي‌شود. اين سطح از پژوهش‌ها از سطوح ديگر شناخته‌شده‌تر است و نوعاً در پاسخ به اين پرسش كه تحقيقات آموزشي و تربيتي چيست، به اين سطح از پژوهش‌ها اشاره مي‌شود. اين دسته از پژوهش‌ها در حيطة فعاليت‌هاي پژوهشگران به معناي كلاسيك آن است؛ خواه در محيط‌هاي دانشگاهي و خواه در غير آن انجام ‌پذيرد، هدف آنها كشف روابط موجود بين متغيرها به عنوان قانون‌مندي‌هاي عام و كم و بيش تعميم‌پذير است. در مباحث مطرح‌شده و سطوح مذكور، معلم نقش پژوهشي بارزي دارد. در واقع نقش‌هاي متعدد پژوهشي معلم از ميان مباحث مطرح‌شده ظهور مي‌نمايد كه در بخش بعدي بيشتر به آن اشاره مي‌شود. در شکل صفحه بعد گستردگی انجام اين سه سطح پژوهش ارايه شده است :

اسلاید 12: معلمان يادگيرندگانسطح سومسطح دومسطح اولسطوح پژوهش آموزشی دانشگاهي علمي

اسلاید 13: 4) نقش‌هاي پژوهشي معلمپژوهش در حرفة معلمي، فرآيند كارساز تركيب حوزه‌هاي متعامل دانش تدريس در مواجهه با مسائل و مشكلات موجود در كلاس درس مي‌باشد. با بهره‌گيري از پژوهش، مسائل و مشكلات دانش‌آموزان در مسير تحقق اهداف آموزشي بررسي و براي رفع آنها چاره‌جويي مي‌شود. معلم همچنين در مسير تدريس با عنايت به لزوم ايجاد فرهنگ پژوهش در دانش‌آموزان مجموعه‌اي از فعاليت‌هاي مسئله محور را طراحي و به مرحلة اجرا در مي‌آورد. تدارك اينگونه از فعاليت‌ها، پيش‌تر مستلزم شناخت معلم از مفهوم پژوهش و توانايي وي در پيش‌بيني فعاليت‌هاي مرتبط با آن مي‌باشد. به‌طور كلي معلمان با اعمال وظايف معلمي در مسيرهاي چندگانة زير ايفاي نقش پژوهشي مي‌نمايند:

اسلاید 14: 1. به‌كارگيرندة يافته‌هاي پژوهشي (مصرف‌كنندة دانش): در اين مرحله معلمان با استفاده از كوشش‌هاي پژوهشي و عالمانه‌اي كه عمدتاً توسط ديگران انجام گرفته است، مسير اميدوار‌كننده‌اي از تدريس را شناسايي و در آن گام برمي‌دارند. اشاره به چند يافته پژوهشي مي‌تواند به فهم بيشتر اين نقش كمك كند. :

اسلاید 15: . به‌كارگيرندة يافته‌هاي پژوهشي (مصرف‌كنندة دانش):در اواخر دهة شصت، وقتي كه كتابي به نام «پيگماليون» در كلاس درس منتشر شد، معلمان مبهوت شدند. نويسندگان كتاب چنين مطرح كردند كه انتظاري كه معلم ازتوانايي‌هاي دانش‌آموز دارد (بي‌توجه به واقعي يا غير واقعي بودن اين انتظارات) در چگونگي پيشرفت او در مدرسه تأثير مي‌گذارد (روز نتال و جاكوبسون، 1968)، و در عين حال در انگيزش، انتظار موفقيت و عزت نفس دانش‌آموزان نيز مؤثر است. از كودكستان به بعد، معلمان بعضي از شاگردان را با هوش ‌تر از بقيه مي‌دانند و انتظار دارند كه در مقايسه با بقيه عملكرد بهتري داشته باشند. هرچند نظري كه معلمان در مورد كودك پيدا مي‌كنند تا حدودي به عملكرد او بستگي دارد، اما در عين حال ممكن است اين نگرش تحت تأثير قالب‌هاي اجتماعي نيز باشد (ما سن و ديگران، ترجمه يا سايي، 1370، 488). اين پژوهش مطرح مي‌كند كه برخي عوامل غير آموزشي به ‌صورت مؤثر ولي ناعادلانة تدريس معلمان را تحت تأثير خود دارد.

اسلاید 16: به‌كارگيرندة يافته‌هاي پژوهشي (مصرف‌كنندة دانش):در تحقيق ديگري كه تحت عنوان «فرصت برابر در كلاس درس[1]» با مشاركت معلمان انجام گرفت، مشخص گرديد كه برچسب زدن به دانش‌آموزان تحت عناوين مختلف، جرياني است كه ناآگاهانه و مداوم در كلاس‌ها رخ مي‌دهد. نتيجة اين تحقيق نشان مي‌دهد معلمان متأثر از پيش‌داوري خود، راه‌هاي متفاوتي را در ارتباط با شاگردان مختلف پيش مي‌گيرند. در اين تحقيق از پانزده رفتار استفاده شد. هر رفتار برگرفته از نتايج تحقيقاتي بود كه نشان مي‌داد آن رفتار در پيشرفت تحصيلي و رشد يادگيري دانش‌آموزان مؤثرتر است. هرچند برخي از رفتارها براي معلمان كاملاً واضح و شناخته شده هستند، ولي اغلب معلمان يا اصلاً اين رفتارها را در كلاس درس بروز نمي‌دهند و يا اصلاً متوجه بروز رفتارهاي متفاوت خود نسبت به شاگردان بظاهر مختلف نيستند؛ يعني از تأثير پيش‌داوري خود نسبت به شاگردان آگاهي ندارند. پرسيدن نحوة سوال از دانش‌آموزان، حمايت از دانش‌آموزان، توجه به پاسخ‌هاي آنها، تعريف از نحوه پاسخ دانش‌آموزان و استناد به نظريات آنها از جمله محورهاي انجام اين پژوهش بوده است. براساس اين پژوهش برخي از دانش‌آموزان به‌دليل كم‌توجهي معلم به ظرافت‌هاي تدريس در كلاس كمتر مورد توجه قرار مي‌گيرند و از اين‌رو معلمان عملاً در ايجاد فرصت‌هاي برابر آموزشي ناكام مي‌مانند. درحالي‌كه آنها با آشنايي از ابعاد رفتار خود در مسير تدريس توانستند كيفيت آموزشي را به نحو قابل توجهي بهبود بخشند (بهرنگي، 1371، ص 143). [1] - Equal opportunity The classroom

اسلاید 17: به‌كارگيرندة يافته‌هاي پژوهشي (مصرف‌كنندة دانش):منادي (1373) نيز گزارش مي‌كند، اطلاعاتي كه معلمان از ويژگي‌هاي دانش‌آموزان دريافت مي‌دارند، در نحوه تدارك تدريس آنها نسبت به دانش‌آموزان مؤثر است. در يك تحقيق به معلمان مورد مطالعه اطلاعاتي غير واقعي از درجه هوشي برخي از دانش‌آموزان داده شد. در واقع درجة هوشي آنها بالاتر از سطح واقعي گزارش گرديد و لاجرم معلم با تصور مناسب و مثبتي از دانش‌آموزان كار خود را شروع و ادامه داد. اين تصور مثبت كه مبتني بر كسب اطلاعات غير واقعي بود بر پيشرفت تحصيلي اين دانش‌آموزان تأثير گذاشت و اين دانش‌آموزان پس از مدتي در شمار بهترين‌هاي مدرسه و كلاس قرار گرفتند.

اسلاید 18: به‌كارگيرندة يافته‌هاي پژوهشي (مصرف‌كنندة دانش):ساكي (1373) نيز در مطالعة خود به تأثير اسنادهاي متفاوت معلمان از علل شكست و موفقيت تحصيلي دانش‌آموزان اشاره مي‌كند. براساس نتايج اين پژوهش معلماني كه شكست و موفقيت تحصيلي دانش‌آموزان را بيشتر به عوامل بيروني (بيرون از توان معلم) نسبت دهند، در مقايسه با معلماني كه شكست و موفقيت تحصيلي دانش‌آموزان را عمدتاً در كنترل توانايي خود مي‌بينند، در تدريس موفقيت كمتري دارند و دانش‌آموزان آنها افت تحصيلي بيشتري را تجربه مي‌كنند. در واقع معلمان هنگامي كه عوامل مؤثر بر تدريس را خارج از كنترل خود مي‌دانند، عملاً كوشش كمتري را براي بهبود تدريس به عمل مي‌آورند. اين نتيجه عمدتاً به واسطة نگرش‌هاي متفاوت معلمان در مورد علل شكست و موفقيت تحصيلي دانش‌آموزان حاصل مي‌شود.

اسلاید 19: همه دانش آموزان می توانند یاد بگیرندروش تازه‌اي مبتني براين اعتقاد كه اكثر دانش‌آموزان مي‌توانند آنچه را مدرسه بايد به آنان بياموزد ياد بگيرند، تحت عنوان «يادگيري در حد تسلط[1]» گسترش يافته است. در حال حاضر ترجمان‌هاي گوناگوني از روش يادگيري در حد تسلط وجود دارد. همة اين موارد اين انديشه را اساس كار مي‌دانند كه اگر روش تدريس هشيارانه و با نظم لازم باشد، و اگر هنگام برخورد با مشكلات به موقع به كمك دانش‌آموز بشتابيم و اگر به دانش‌آموز وقت لازم براي يادگيري مطلب را در حد تسلط بدهيم، هم‌چنين اگر نوعي ملاك روشن براي سنجش آنچه يادگيري در حد تسلط مي‌دانيم وجود داشته باشد،‌آن‌گاه اكثريت دانش‌آموزان خواهند توانست به سطح بالايي از يادگيري نايل آيند.نظرية يادگيري آموزشگاهي كه كوششي در اين زمينه است، تعداد كمي متغير را كه سبب ايجاد قسمت بزرگي از تفاوت‌هاي افراد در يادگيري آموزشگاهي مي‌شود،‌ معرفي مي‌كند؛ سه متغير وابسته به هم كه اگر با دقت لازم به آنها توجه شود، آموزشگاه‌ها قادر خواهند شد به سمت يك نظام آموزشي خالي از اشتباه قدم بردارند. اين سه متغير عبارتند: [1]ـ Mastery Learning

اسلاید 20: همه دانش آموزان می توانند یاد بگیرندالف)ميزان تسلط دانش‌آموز بر پيش‌‌نيازهاي مربوط به يادگيري مورد نظرب) ميزان انگيزشي كه دانش‌آموز براي يادگيري دارد (يا مي‌تواند داشته باشد) پ) ميزان تناسب روش آموزشي با شرايط و ويژگي‌هاي دانش‌آموز به‌ طور مشخص،‌ اين نظريه دربرگيرندة ويژگي‌هاي دانش‌آموز، آموزش و بازده‌هاي يادگيري است.

اسلاید 21: متغيرهاي مهم نظرية يادگيري آموزشگاهي

اسلاید 22: همه دانش آموزان می توانند یاد بگیرندبسياري از معلمان با درك مفاهيم موجود در اين موضوع توانسته‌اند با طراحي و اجراي تدريس اثربخش، پيشرفت تحصيلي مناسب‌تري را براي دانش‌آموزان خود فراهم آورند (بلوم، ترجمه سيف، 1363).پذيرش اين باور که همه دانش آموزان می توانند ياد بگيرند و همه معلمان می توانند با برنامه ريزی تدریس ،تفاوتهای آموزشی و تحصيلی را کم کنند و همه دانش آموزان ( یا تقريبا همه دانش آموزان ) را به درجه در حد تسلط یادگیری برسانند مبنای تحقق تدريس و مدرسه اثربخش است .

اسلاید 23: مفهوم «درماندگي آموخته شده[1]» شدهاين موضوع نيز تا حدودي توسط پژوهشگران به تصوير كشيده شده است. درماندگی آموخته شده معرف منفي‌ترين حالت درك از خود است. این مفهوم در حوزة تعليم و تربيت به يادگيرندگاني اشاره مي‌كند كه كوشش را با پيشرفت مرتبط نمي‌دانند. آنها يادگيرندگاني هستند كه فكر مي‌كنند هر كاري انجام دهند به موفقيت دست نمي‌يابند. اين موضوع كه پيامدهاي رفتار مستقل از رفتار فرد هستند ابتدا به وسيلة سليگ‌من[2] (1975) مورد پژوهش قرار گرفت. سليگ‌من مفهوم درماندگي آموخته‌شده را به عنوان حالت ويژه‌اي كه اغلب در نتيجه اعتقاد فرد مبني بر اينكه رويدادها در كنترل او نيستند، در او ايجاد مي‌شود، تعريف كرد. به سخن ديگر، بعد از يك رشته تجربه كه در آن پاسخ‌هاي فرد در نتيجة رفتار او تغييري نمي‌كند، آزمودني مي‌آموزد كه رفتار و نتيجة رفتار او از يكديگر مستقل هستند (سيف، 1375).در آزمايش‌هاي اوليه مربوط به درماندگي آموخته‌شده، سگ‌هايي كه در معرض ضربة برقي (شوك الكتريكي) غير قابل اجتناب قرار گرفته بودند، آموختند كه هيچ‌يك از پاسخ‌هاي آنها، از جمله دوم تكان دادن، پارس كردن، راه رفتن، پريدن و جز اين‌ها سبب قطع شوك نمي‌شود. بعد وقتي كه اين سگ‌ها در موقعيتي قرار داده شدند كه در آ‌ن انداختن يك مانع باعث قطع شوك مي‌شد، سگ‌ها ابتدا كمي به اين طرف و آن طرف راه رفتند و بعد دراز كشيدند و به طور منفعل خود را تسليم شوك كردند. به بيان ديگر، حيوانات پس از تجربة صدمه كنترل ناپذير، انگيزة پاسخ دادن را از دست دادند و جاي آن را افسردگي و اضطراب گرفت. افزون بر اين، حتي اگر يكي از پاسخ‌ها در رفع مشكل موفقيت‌آميز بوده، حيوان در يادگيري اينكه آن پاسخ مؤثر است، ناتوان بود. پژوهش‌هاي بعدي با انسان‌ها يافته‌هاي آزمايش بالا را مورد تأييد قرار داد. (همان صص 378-377). [1]ـ Learned helplessness[2]ـ Seligman

اسلاید 24: موضوع فشار رواني و پيامدهاي آن را در كلاس‌هاي طبقه‌بندي شدهكديور (1372)، موضوع فشار رواني و پيامدهاي آن را در كلاس‌هاي طبقه‌بندي شده مورد مطالعه قرار داد. نتايج اين تحقيق بيانگر اين است كه طبقه‌بندي دانش‌آموزان در مدارس و استفاده از برچسب‌هاي «توانا» و «ناتوان» آنها را در تبيين «مناسب» از رويدادهاي زندگي خود دچار اشكال كرده است. يعني دانش‌آموزان با قرارگرفتن در برابر شرايط غير قابل كنترل به مرور به اين نتيجه رسيده‌اند كه در كنترل موفقيت و شكست‌هاي خود نقشي نداشته‌اند. اين نتايج با يافته‌هاي تحقيقات متعددي كه در اين زمينه به عمل آمده، هماهنگ است.

اسلاید 25: تأثير ناكامي بر رفتار پژوهش ديگري در اين زمينه به تأثير ناكامي بر رفتار يك اردك ماهي مي‌پردازد. يك اردك‌ماهي را در آكواريمي قرار دادند كه تعداد زيادي ماهي كپور در اطراف آن شناور بودند. وقتي اردك ماهي به وفور ذخيرة غذايي در اطراف خود عادت كرد، ميان او و ماهي‌هاي ديگر يك ديوار شيشه‌اي قرار دادند. وقتي اردك ماهي گرسنه شد سعي كرد خود را به ماهيهاي كپور برساند ولي مدام سرش به ديوار شيشه‌اي برخورد كرد. در وهلة اول نياز او به غذا شدت يافت و اردك ماهي سخت‌تر از پيش تلاش كرد به ماهيهاي كپور دست يابد. ولي بالاخره، شكست مكرر در وصول به هدف به اندازة كافي موجب ناكامي او گرديد، به طوري كه ديگر براي خوردن ماهي‌ها كوششي نكرد. در واقع وقتي ديوارة شيشه‌اي را برداشتند و ماهي‌هاي كپور دوباره در اطراف اردك ماهي شروع به شنا كردند، ديگر هيچ فعاليت هدف‌نگري از طرف اردك‌ماهي صورت نگرفت. بالاخره اردك ماهي در حالي‌كه در ميان وفور خوراكي قرار داشت از شدت گرسنگي جان سپرد (هرسي و بلانچارد، ترجمه علاقه بند، 1377، ص 28).

اسلاید 26: 1 .معلم به‌كارگيرندة يافته‌هاي پژوهشي (مصرف‌كنندة دانش):اين دسته از تحقيقات روشنگر برخي رفتارهاي آسيب‌زاي آموزشي ـ پرورشي است كه در محيط آموزشي رخ مي‌دهند. آگاهي از نتايج اين تحقيقات امكان بازنگري رفتارهاي آموزشي و اصلاح آن را فراهم مي‌كند. بنابر اين بعنوان معلم نياز داريد که همواره دانش خود را بر اساس تازه ترين يافته های پژوهشی مربوط به شغل خود به روز نماييد .

اسلاید 27: 2. معلم به عنوان مدرس پژوهش به دانش‌آموزان دومين نقش معلم در خصوص موضوع پژوهش، آموزش روش پژوهش به دانش‌آموزان است. تدريس پژوهش محور با اغلب رويكردهاي ياددهي- يادگيري سازگار است. كنجكاوي و خلاقيت دانش‌آموزان از مسير تدريس مبتني بر روش پژوهش توسعة مي‌يابد و به باروري مي‌رسد. تدريس پژوهش محور از برنامة درسي مبتني بر حل مسئله سرچشمه مي‌گيرد. با اين تعريف كه مقدمات كار براي حركت دانش‌آموزان پيش‌بيني مي‌‌شود، سپس آنها با راهنمايي معلم، خود به بررسي و حل مسائل مطرح شده كه برگرفته از محتواي برنامة درسي پيش‌بيني شده مي‌باشد، مي‌پردازند. پيداست براي تحقق رويكرد پژوهش محوري در تدريس، معلم بايد سازمان متناسب با آن را طراحي و اجرا كند. حل مسئله[1] و آفرينندگي يا خلاقيت [2]كه اصولاً از طريق روش تدريس مبتني پژوهش تحقق مي‌يابند، عناصر اصلي اين رويكرد مي‌باشند. [1]ـ Problem Solving[2]- Creativity

اسلاید 28: مراحل روش يادگيری اکتشافی 1 )آماده ساختن يادگيرندگان و توضيح دادن روش هاى اكتشافى: در آغاز آموزش براى يادگيرى اكتشافى، معلم بايد به يادگيرندگان بگويد كه در طول درس چه كارهايى بايد انجام دهند. همچنين بايد دانش آموزان را براى انجام فعاليت ها آماده كند. آندرز شيوه هاى مهم آموزش اكتشافى را به نحو زير توضيح داده است:الف. معلم به يادگيرندگان بگويد كه هدف درس مربوط به يادگيرى اكتشافى كسب اطلاعات تازه نيست، بلكه هدف انجام پژوهش و تفكر مستقلانه است.ب. معلم درباره موقعيت معمّابرانگيز يا مسئله آفرين از يادگيرندگان سؤال بپرسد. براى اين سؤال نبايد تنها يك جواب مطلقاً درست وجود داشته باشد و معلم هم نبايد در همان آغاز كار جواب سؤال را توضيح بدهد.ج. در ضمن جمع آورى داده هاى موردنياز براى پاسخ دادن به سؤال معلم، دانش آموزان بايد تشويق بشوند تا براى كسب راهنمايى از معلم سؤال بپرسند. معلم بايد تا حدّ توان خود سؤال هاى دانش آموزان را به بهترين شكل جواب بدهد.2)ارائه موقعيت معمّابرانگيز: در اين مرحله از آموزش اكتشافى، معلم موقعيت معمّابرانگيز را در اختيار يادگيرندگان قرار مى دهد. ارائه موقعيت مسئله آفرين بايد به گونه اى باشد كه دانش آموز را به خود جلب كند و در او حالت عدم تعادل شناختى بيافريند. اين امر موجب توفيق يادگيرنده در كسب اطلاعات لازم و رسيدن به جواب مسئله خواهد بود.3)جمع آورى اطلاعات يا داده ها و آزمايش گرى: در اين مرحله، يادگيرندگان به جمع آورى اطلاعات مورد نياز براى پاسخ دادن به سؤال يا سؤال ها و انجام آزمايش به صورت عينى يا ذهنى مى پردازند. جمع آورى اطلاعات از طريق پرسش از معلم، تفكر، مطالعه و مانند آن امكان پذير است.

اسلاید 29: مراحل روش يادگيری اکتشافی4) فرضيه سازى و توضيح دادن: پس از آنكه دانش آموزان اطلاعات و داده هاى ضرورى را گردآورى كردند و آزمايش هاى ضرورى را درباره پديده موردنظر انجام دادند، نوبت به ارائه توضيحات و ساختن فرضيه مى رسد. در اين مرحله است كه معلم تمام انديشه هاى پيشنهادى دانش آموزان را مورد تشويق و تأييد قرار مى دهد.نقش معلم در اين مرحله از آموزش اكتشافى آن است كه براى انديشه هاى دانش آموزان احترام قايل شود و تبادل آزاد انديشه ها را در بين آنان تشويق كند. البته مى تواند از دانش آموزان سؤال هايى بپرسد تا عقايد و انديشه هاى خود را مستند سازند و براى آن دلايل توجيهى بياورند.5)تحليل فرايند اكتشاف: منظور از تحليل فرايند اكتشاف اين است كه يادگيرندگان به كمك معلم فعاليت هايى را انجام دهند كه منجر به تجزيه و تحليل فرايندهاى فكرى خودشان بشود. براى اين منظور، معلم مى تواند از دانش آموزان بخواهد تا به انديشه خود بازگردند و دريابند كه در ضمن تفكر و رسيدن به جواب معمّا يا مسئله چه مراحل فكرى را طى كردند. از جمله مى تواند بپرسد: چه زمانى اولين توضيحات روشن به ذهنتان رسيد؟ چرا بعضى توضيحات را بر بعضى ديگر ترجيح داديد؟ چرا بعضى توضيحات را كلّاً كنارنهاديد؟ آيادر جريان درس عقايدتان را تغيير داديد؟ چه چيزى سبب اين تغييرات شد؟ و...(هادی حسین خانی /http://www.qabas.org/marefat/archive/117/03.htm)

اسلاید 30: 2. معلم به عنوان مدرس پژوهش به دانش‌آموزانشعباني وركي و طاهره جاويدي (1376) مؤلفه‌هاي تدريس فعال مبتني بر روش حل مسئله را به اين شرح معرفي نموده‌اند: 1) آماده‌سازي براي يادگيري؛ مواجه كردن دانش‌آموز با مسئله و كمك به وي در تعريف مسئله 2) تأكيد بر فرآيندي از فعاليت؛ گفتگو و پرسش، پيشنهاد راه حلهاي احتمالي از سوي دانش‌آموزان وگردآوري اطلاعات3) راهبري معلم در ارزيابي به راه حل پيشنهادي: نتيجه‌گيري دربارة تأثير راه‌حل و امكان استفاده از آن در موقعيت‌هاي مشابه الگوي تدريس كاوشگري نيز متناسب با رويكردهاي حل مسئله راهبردها را براي معلمان ارائه مي‌كند. آموزش كاوشگري براي آن تدوين شده است تا دانش‌آموزان به‌طور مستقيم به جريان تفكر علمي كشانده شوند. شلنكر (1976) گزارش مي‌دهد كه آموزش كاوشگري موجب افزايش فهم از علم، توليد در تفكر خلاق و مهارت‌هايي براي دريافت و تحليل اطلاعات مي‌‌شود.

اسلاید 31: 2. معلم به عنوان مدرس پژوهش به دانش‌آموزاناصل آموزش كاوشگري بر اعتقاد به آماده ساختن يادگيرنده‌اي مستقل قرار دارد؛ نظريه ساچمن در اين زمينه چنين است : 1) شاگردان وقتي با مسئله شگفت آوري مواجه شوند به كاوشگري مي‌پردازند.2) آنان مي‌توانند نسبت به راهبردهاي تفكر خود آگاه شوند و تحليل آنان را يادگيرند.3) راهبردهاي جديد را مي‌توان به‌طور مستقيم آموخت و به راهبردهاي موجود دانش‌آموزان افزود.4) كاوشگري جمعي به رشد تفكر و يادگيري دانش‌آموزان از آزمايش ، نوخاسته بودن ماهيت داشتن و توضيحات مناسب ديگر كمك مي‌كند (جريس، ويل، ترجمه بهرنگي، 1370، ص 87، 85).معلم با طراحي مناسب تدريس، شرايط لازم را براي هدايت كنجكاوي دانش‌آموزان در مسير كسب مهارت‌هاي مقدماتي نحوه انجام پژوهش مهيا مي‌كند و با اين اقدام به ايجاد جامعه‌اي علمي – تحقيقاتي كمك مي‌نمايد. يادگيري مسئله محور دانش‌آموزان را فكور ونسبت به مسائل اجتماعي حساس‌بار مي‌آورد.

اسلاید 32: مفهوم مساله در روش آموزش حل مسالهمسئله به عنوان موتور محركه انواع پژوهش، اشاره به موقعيت يا تكليفي دارد كه شخص در مواجهه با آن، با استفاده از اطلاعات و مهارت‌هايي كه در آ‌ن لحظه در اختيار دارد، قادر به پاسخ‌گويي سريع و مناسب نمي‌باشد؛ در واقع او در آن لحظه با مسئله روبه‌رو است. فرض كنيد شما در اتاقي قرار داريد كه در آن دو طناب با فاصله‌اي از سقف آويزان شده و از شما خواسته شده است كه آن دو طناب را به هم گره بزنيد. فاصله دو طناب به گونه‌اي است كه نمي‌توانيد با در دست گرفتن يكي از آنها و رفتن به سوي طناب ديگر اين طناب را هم در دست بگيريد و دو طناب را به هم گره بزنيد. اين وضعيت براي شما يك مسئله را به وجود آورده است، زيرا نمي‌توانيد بلافاصله آن را حل كنيد. بنابراين، ويژگي مهم مسئله آن است كه با اولين پاسخي كه به ذهن مي‌رسد نمي‌توان آن را حل كرد، بلكه حل كردن مسئله مستلزم استفاده از دانش‌ها و اصول آموخته شدة پيشين در تركيبي تازه است.مورگان و همكاران (1984، ص 182) گفته اند، «به طور كلي مسئله عبارت است از تعارض يا تفاوت بين يك موقعيت موجود و موقعيت ديگري كه ما مي‌خواهيم ايجاد كنيم» (سيف، 1375،ص 515).

اسلاید 33: 2. معلم به عنوان مدرس پژوهش به دانش‌آموزانجان ديويي اولين مرحله پژوهش را مواجهه با مسئله مي‌داند (دلاور، 1382، ص4) بنابراين در آموزش مبتني بر روش حل مسئله يا پژوهش، دانش‌آموزان در تدريس با نوعي ابهام و سردرگمي شناختي روبه‌رو مي‌شوند كه با راهنمايي و هدايت معلم در مسير رفع آن گام بر مي‌دارند و از رهگذر آن دانش و آگاهي خود را افزايش مي‌دهند. روش حل مسئله انگيزه و علاقه‌مندي بيشتري را براي يادگيري در دانش‌آموزان ايجاد مي‌كند. اين يادگيري پايدارتر از يادگيري در ساير روش‌ها است.

اسلاید 34: 2. معلم به عنوان مدرس پژوهش به دانش‌آموزانتوانايي حل مسئله در دانش‌آموزان را مي‌توان از طريق آموزش شيوه‌هاي درست برخورد با مسئله افزايش داد. همچنين در اكثر موضوع‌هاي درسي مي‌توان مسائل مختلفي را طرح كرد و از دانش‌آموزان خواست تا به حل كردن آنها بپردازند. اما به قول يلون[1] و وينستاين[2] (1977) حل مسئله به معني بالاترين سطح فعاليت ذهني را نبايد با مسائل معمولي كه معلمان در مدارس به عنوان تمرين براي يادگيري مطالب آموزشي به دانش‌آموزان مي‌دهند و به آن حل مسئله مي‌گويند، اشتباه كرد. يلون و وينستاين مي‌گويند، از دانش‌آموزان سوال‌هايي بپرسيد كه با تكرار آنچه قبلاً ياد گرفته‌اند نتوانند آن‌را جواب دهند؛ يعني سؤالهايي كه دانش‌آموزان را به انديشيدن وا مي‌دارند (سيف، 1375، صص 532 – 531). [1] - Yelon[2] - Weinstein

اسلاید 35: 2.معلم به عنوان مدرس پژوهش به دانش‌آموزانطبقه‌بندي مسائل قابل ارائه به دانش‌آموزان، آموزش مهارت‌هاي حل مسئله، تشويق دستاوردهاي آفرينندة يادگيرندگان، محدود ننمودن تجارب كودكان به موارد خاص و احترام به تفاوتهاي فردي از جمله فعاليت‌هايي ذكر شده‌اند كه مي‌تواند. در مسير روش‌ حل مسئله و آفرينندگي مؤثر باشند (همان، صص 555-550).

اسلاید 36: راهبردهايي برای تقويت توان پژوهشی دانش آموزان1 . ایجادعلاقه به واقعيت ها: واقعيت ها آنطور که هست (نه آنطور که با ميل و خواست من هماهنگ باشد ) بايد کشف و شناسايي شوند .از اين رو پرورش روحيه انصاف و بي تعصبي، حساس بودن به جست وجوي حقيقت در دانش آموزان به اين مهم کمک می کند .2 . پرورش شهامت متفكرانه: پژوهش واقعيتها را روشن می کند و روشن کردن واقعيتها ممکن است برای برخی افراد خوشايند نباشد . پژوهشگر بايد شجاعانه واقعيتها را بگويد . ( تاثير بازيهای کامپيوتری بر ....).

اسلاید 37: راهبردهايي برای تقويت توان پژوهشی دانش آموزان3 . پرورش پشتكار متفكرانه: پژوهش وقت گير است اما چشمگير نيست ، پژوهشگر بايد توان پيگيری يک کار وقت و طاقت بر را داشته باشد . بزرگترين دانشمندان اغلب هوش بالايي نداشتند بلکه آنها از پشتکار بالايي برخوردار بودند .4 . توانايي شكيبايي نمودن در قضاوت ها: در رويارويي با پديده ها و صحبت ها و ديدگاههای ديگران در ارزشيابی آنها عجله بخرج ندهيم . در باره آنها اطلاعات جمع کنيم .5 . مطالعه و خواندن فراوان : مطالعه ما را مجهز به دانش می کند و دانش مهمترين ابزار برای انجام پژوهش است .کتاب ، پژوهش و .... مطالعه و خواندن نقادانه، طرح سوالات موثر براي ارزيابي اظهارات نويسنده و ...

اسلاید 38: راهبردهايي برای تقويت توان پژوهشی دانش آموزان6 . بيننده و شنونده خوبی باشيم . تشخيص خطاها و جنبه هاي مثبت در يك موقعيتی که ديده ايد يا انديشه واظهار نظری که شنيده ايد . با تامل در نظرات موافق و مخالف گوش كنیم وديدگاه هاي جديد را با حوصله و دقت بررسي نمايیم.7 . به نوشتن عادت کنيم . خاطرات خود را بنويسيم . نوشتن انتقادي و استفاده انتقادي از واژگان در نگارش8 . از راهنمايي افراد با تجربه تر استفاده کنيم ( معلمان ، پژوهشگران ، پدر و مادر و ...)

اسلاید 39: راهبردهايي برای تقويت توان پژوهشی دانش آموزان9 . از مطالب درسی در انجام پژوهش خود استفاده کنيم.10 . انديشه های خود را را در باره موضوعات به صراحت بيان کنيم .11 . تقويت روحيه مباحثه ( با يکديگر در کلاس درس در باره موضوعات کنفرانس بگذاريم و مباحثه کنيم ).

اسلاید 40: 3 . معلم به عنوان پژوهشگر(معلم پژوهنده ) در اين نقش، معلمان در مسير ايفاي وظايف خود و در مواجهه با دشواري‌هاي تدريس به توليد دانش و اطلاعات قابل كاربرد در موقعيت‌هاي عملي مي‌پردازند. معلم پژوهنده يا پژوهشگر عموماً اشاره به اين وجه از نقش پژوهش معلمان دارد. بهبود سطح تدريس و رفع دشواري‌هاي فرا روي تدريس، هدف اصلي اين بخش از وظايف معلمي است كه از مسير نوعي مطالعه معروف به اقدام‌پژوهي يا پژوهش در عمل به سرانجام مي‌رسد. معلمان با پژوهش‌درعمل مسائل و مشكلاتي را كه مانع از تحقق اهداف آموزشي مي‌شود، شناسايي مي‌كنند؛ در مورد چگونگي آن به گردآوري اطلاعات مي‌پردازند، براي حل آنها چاره مي‌جويند و به اين ترتيب به‌طور مداوم در جهت تسهيل فرايند آموزش و رفع موانع گام بر مي‌دارند. اين وجه با تفصيل بيشتري ارائه خواهد شد.

اسلاید 41: 5 )پيوند سه نقش پژوهشی زمينه ساز رشد معلمان حرفه ایترديدي نيست كه نقش‌هاي سه گانة پژوهشي براي معلمان از يك سو با يكديگر و از سوي ديگر با ساير مهارت‌هاي آنها پيوندي اساسي دارد و تقويت هر يك از آنها موجبات تقويت مجموعه توانايي‌هاي معلمان را در پي دارد. معلمان حرفه ای با تکيه بر سه نقش پژوهشی ،شادابی و پيشرفت آموزشی را نصيب دانش آموزان خود می سازند .

اسلاید 42: 5 )پيوند سه نقش پژوهشی زمينه ساز رشد معلمان حرفه ایپژوهش پيوندي ناگسستني با حرفة معلمي‌دارد. از مسيرهاي متعددي ميان پژوهش با حرفه معلمي پيوند برقرار مي‌شود. معلم با ايفاي نقش‌هاي متعدد پژوهشي هم بر دشواري‌هاي تدريس و آموزش غلبه مي‌كند و هم دانش‌آموزان را براي پي‌گيري فعاليت‌هاي پژوهشي مهيا مي‌نمايد. زماني معلم در نقش مدرس پژوهش به دانش‌آموزان ظاهر مي‌شود و با طراحي و اجراي تدريس پژوهش محور، دانش‌آموزان را به مسير آموزش مبتني بر حل مسئله هدايت مي‌كند. با اين رويكرد معلم سهمي اساسي در پرورش مهارت‌هاي پژوهشي دانش‌آموزان دارد و زمينه ساز تقويت علمي – پژوهشي در جامعه مي‌باشد. در موقعيتي ديگر، معلم براساس تلاش‌هاي عالمانة ديگران، تدريس خود را سازمان مي‌دهد و به مرحلة اجرا مي‌آورد. در اين رويكرد، معلم در نقش بكارگيرنده يا مصرف كنندة توليدات علمي – پژوهشي ظاهر مي‌شود و از تجارب خردمندانة پژوهشگران براي ارائه تدريس اثربخش استفاده مي‌كند. اين وجه از نقش پژوهشي معلم شامل همة ابعاد شغلي وي مي‌شود.

اسلاید 43: 5 )پيوند سه نقش پژوهشی زمينه ساز رشد معلمان حرفه ایو سرانجام معلم خود به عنوان پژوهشگر ارائه نقش مي‌كند. در اين موقعيت وي با كوشش‌هاي ذهني، موانع فرا روي تدريس را شناسايي نموده، براي آنها راه حل ارائه مي‌كند و با اجراي آن مسير را هموار مي‌سازد. در اين نقش معلم از ظرفيتهاي ذهني خود براي مطالعه و حل دشواري‌هايي استفاده مي‌كند كه در محدودة عمل وي و بر سر راه آموزش و تدريس ممانعت ايجاد مي‌كنند. دشواري‌هايي كه به دليل موقعيت‌هاي بومي و ويژه كمتر از طريق پژوهش‌هاي كلاسيك قابل پاسخ‌گويي و حل مي‌باشند. اين سه موقعيت، حرفة معلمي را كاملاً در مسير فعاليت‌هاي پژوهشي قرار مي‌دهد، به شيوه‌اي كه وي بدون پژوهش و ايفاي نقش‌هاي مذكور عملاً از انجام وظايف و مأموريت‌هاي شغلي خود باز خواهد ‌ماند.

اسلاید 44: خودآزمايي 1) تركيب ساختار حرفه‌اي شغل معلمي را معرفي و در آن موقعيت پژوهش را برجسته نماييد.2) سطوح متفاوت تحقيقات آموزشي – تربيتي را توضيح دهيد.3) نقش‌هاي پژوهشي معلمان و نحوة ايفاي مطلوب آنها را برشماريد. 4) در نقش معلم به عنوان مدرس پژوهش به دانش‌آموزان، چه اقداماتي بايد صورت پذيرد؟5) يافته‌هاي پژوهشي مرتبط با آموزش و تدريس چگونه به طراحي و اجراي تدريس اثربخش كمك مي‌كنند؟6) يافتة يكي از پژوهش‌هاي آموزشي – تربيتي را ذكر و كاربرد آن را در تدريس ارائه نماييد.

اسلاید 45: فصل دومانتظار مي رود پس از مطالعة اين فصل بتوانيد به سوالات زیر پاسخ دهید :1)ضرورت و نیاز به اقدام پژوهی را توضیح دهید .2) تفاوت رویکرد کمی و کیفی را در تحقیقات تربیتی بیان نمایید. اقدام پژوهی در شمارکدام یک از رویکردهای فوق الذکر است ؟3 )کرت لوین برای ضرورت اقدام پژوهی چه استدلالی ارایه نموده است ؟اقدام پژوهی چگونه می تواند تدریس را بهبود بخشد ؟

اسلاید 46: 1 ) ضرورت پرداختن به موضوع اقدام پژوهي الف ) ضعف تحقيقات کلاسيک در حل مسايل کلاسهاي درس:بسياري از صاحب نظران و سياستمداران و خود معلمان معتقدند که تحقيقات کلاسيک نتوانسته کمکي چندان به حل مسايلي که انها هر روز با آن روبرو هستند . معلمان از اين رو خود بايد عامل پژوهش در کلاس درس باشند .رويکرد معلم پژوهنده بر اين مفهوم کليدي استوار است که رويدادهاي درون کلاس موقعيت هايي منحصر بفرد تلقي مي شوند که با تکيه صرف بر پژوهشهاي کلاسيک و دانشگاهي قابل تبيين نيستند.

اسلاید 47: 1 ) ضرورت پرداختن به موضوع اقدام پژوهيهاپکينز ( 2002 ) تاثير پژوهشهاي کلاسيک را کم تاثير در عمل تدريس مي داند و معلمان اغلب ارتباط چنداني ميان تحقيقات کلاسيک با دنياي شغلي خود قائل نيستند .آرتربولستر نيز مشکل تحقيقات کلاسيک را دوري آنها از واقعيتهاي جامعه معلمان ذکر مي کند .

اسلاید 48: 1 ) ضرورت پرداختن به موضوع اقدام پژوهيجين گلاس مي گويد اطلاعات ده معلم حرفه اي بسيار موثرتر از نتايج همه تحقيقاتي است که يک معلم قادر است از نتايج تحقيقات در دسترس استفاده کند .مرديت و همکاران وي مي گويند اگر دانش پزشکي حاصل از پژوهش را از پزشکان جراح مي گرفتيم آنها ديگر قادر به انجام کار خود نبودند . اما معلمان چطور ؟ کدام معلمی است که به این نسبت بخواهد از دانش پژوهشی در حوزه تعلیم و تربیت استفاده کند ؟

اسلاید 49: 1 ) ضرورت پرداختن به موضوع اقدام پژوهيلانگمن و شالمن ( 2000 ) مي گويند پژوهش کلاسيک بندرت منجر به بهبود عمل معلمان شده است . گر چه مثالهاي فراواني از تغييرات پژوهش مدار در کلاسهاي درس از گذشته و تا بحال وجود داشته است اما اکثر اين تغييرات زود گذر و کم دوام بوده اند.

اسلاید 50: 1 ) ضرورت پرداختن به موضوع اقدام پژوهي چرا اینچنین است ؟عمل تدريس با روش عقلانيت تکنيکي که مسايل شغلي را از نوع مسايل عادي و با راه حلي نسبتا مشخص تعريف مي کند سازگار نيست .شون (1987 ) اين مساله را با يک سوال مطرح مي کند که اگر کارورزان ( معلمان ) با مسايلي غير عادي در شغل خود روبرو شوند بر اساس اين ديدگاه چگونه عمل خواهند کرد ؟مهرمحمدي اين موضوع را تحت عنوان پژوهندگي و ادراک هنرمندانه مطرح مي کند و معلمي را شغلي مي داند که در آن معلم ناچار به استفاده از ادراک هنرمندانه خود است و از اين رو گاهي از قواعد موجود با جسارت عدول مي کند يا آنها را تعديل مي کند وی عقلانيت عملي را بجاي عقلانيت تکنيکي مطرح مي سازد.

اسلاید 51: 1 ) ضرورت پرداختن به موضوع اقدام پژوهياسترينگر بعنوان يک نظريه پرداز بزرگ در حوزه اقدام پژوهي در مقدمه کتاب تحقيق عملي خود مي گويد وقتي که نتوانستم عليرغم دانش اندوزي بسيار در حوزه تحقيقات کلاسيک و آماري آموزشي بعنوان يک معلم ،عمل آموزشي خود را بهبود بخشم به دنياي اقدام پژوهي قدم گذاردم وبه اين ترتيب توانستم دنياي پيچيده دانش آموزان را بخوبي درک ودر مسير بهبودي عمل آموزشي قدمهاي اساسي بردارم .

اسلاید 52: 1 ) ضرورت پرداختن به موضوع اقدام پژوهيحرفه معلمی با اقدام پژوهی پیوند خورده است هر آنچه که مطلوبيت آموزشي در خود دارد عملا در وجود معلم حرفه اي تجلي مي يابد و معلم حرفه اي اعتبار خود را از حوزه اقدام پژوهي دريافت مي کند . مدارس اثر بخش و کارآمد بعنوان آرمان نظامهاي آموزشي با اتکا به نيروي انساني پژوهنده تحقق مي يابند

اسلاید 53: ب . معلم اثربخش سازنده مدرسه اثربخش معلمان پژوهنده مدارس اثربحش را می سازند ميزان اثر بخشي مدارس به ميزان كوششي سنجيده ميشود كه معلمان براي تحقق يادگيري در حد تسلط براي همه دانش آموزان بعمل مي آورند .(روز و فلوريان ، 1996 Rouse & Florian) .)در واقع در مدارس اثربخش ، دستيابي به يادگيري اثر بخش بعنوان كليد تحول در مدرسه مطرح مي باشد . معلم پژوهنده کار خود را براين ديدگاه مبتني مي کند.

اسلاید 54: ب . معلم اثربخش سازنده مدرسه اثربخشدرمدارس اثربخش بيشترين فعاليتها برعهده معلمان پژوهنده است.آنها عملا پذيرفته اند که بايد کار خود را بر عملياتي نمودن مفهوم يادگيري متمركز کنند و تعهد دارند كه يادگيري با كيفيت بالا را بعنوان مهمترين هدف و وظيفه خود دنبال نمايند .(روزن .Rosen ، 2005 )چنين مقاصدي است که مدرسه را اثربخش مي سازد.

اسلاید 55: ب . معلم اثربخش سازنده مدرسه اثربخشرالف ( 2004) طي مطالعه اي در خصوص عملکرد معلمان پژوهنده در کلاس درس اعلام نمو د آنها کوشش ملموسي بعمل مي آورند تا :1 ) انتظارات مثبت براي همه دانش آموزان ايجاد شود كه هر يك خود ظرفيت مناسب را براي كسب موفقيت دارند 2 ) فرصت كسب تجارب موفقيت آميز براي هر يك از دانش آموزان را فراهم مي سازند . 3 ) فضا ي مناسب را براي انجام كار جدي توسط دانش آموزان فراهم مي کنند.

اسلاید 56: ب . معلم اثربخش سازنده مدرسه اثربخش كندي (Kennedy1999) اثربخشي مدرسه را مستلزم ايجاد فرهنگي مي داند که در آن توسعه حرفه اي معلمان در اولويت اول قرار مي گيرد. در اين فرهنگ مديريت اثربخش گردش اطلاعات و ارتباطات حاكم است . فرايندهاي برنامه ريزي بصورت باز و مبادله اي توسعه مي يابد .تخصيص منابع در ارتباط روشن با اهداف صورت مي پذيرد . تفكر بازتابي تشويق مي شود و راهبردهاي روشن و موثري براي ارزشيابي ارايه مي گردد.

اسلاید 57: ب . معلم اثربخش سازنده مدرسه اثربخشانجمن اولياي دانش آموزان در كانبراي استراليا( 2004 ) نيز مدارس اثربخش را با 8 ويژگي مشخص ساخته است:1 ) رهبري آموزشي2 )معلمان حرفه اي و فکور(معلمان پژوهنده) 3 ) داشتن فلسفه اي روشن و مثبت از يادگيري 4 ) استقرار نظام ارزشيابي مبتني بر بازخورد براي دانش آموزان 5 )محيط برانگيزاننده يادگيري 6 ) برنامه درسي فراگير 7 )مشاركت اوليا و جامعه 8) كفايت منابع و بهره گيري مناسب از آنها

اسلاید 58: پ) اقدام پژوهي همرا ه با ساير عناصر در خدمت يادگيري دانش آموزان قرار می گیرد .پژوهش در عمل توسعه حرفه اي معلمتوسعه برنامه ريزي توسعه مدرسهمنبعhttp://cd.enb.gov.nk يادگيري دانش آموزان

اسلاید 59: 2 ) مفروضات اقدام پژوهي ( تبار شناسي مفهوم اقدام پژوهي)اقدام پژوهی بر بستر فلسفي «نظريه انتقادي » يا ديدگاه فلسفي « انتقادي » استوار است . ديدگاهي كه مي گويد : «‌اگر مي‌خواهي به واقعيت پي ببري، بايد نه تنها به شناخت آن قادر باشي، بلكه بايد امكان اين را هم داشته باشي كه بتواني آن واقعيت را در جهت بهبودي تغيير بدهي. (بازرگان، 1382، ص 2) »

اسلاید 60: 2 ) مفروضات اقدام پژوهي ( تبار شناسي مفهوم اقدام پژوهي)اقدام پژوهي روشی از تحقيقات کيفي است .اما پژوهشهاي کيفي در مقايسه با پژوهشهاي کمي چه تفاوتهايي دارند. پژوهشهاي کمي ريشه در ديدگاه اثبات گرا( (positivismدارد که با اين فرض حرکت مي کند :جلوه هاي محيط اجتماعي واقعيتي مستقل از بسترهاي طبيعي خود و ديدگاههاي پژوهشگران هستند که در طي زمان وموقعيتها نسبتا ثابت و قابل مطالعه هستند . پژوهشگر اثبات گرا ، دانش را از طريق گردآوري داده هاي عددي و رفتارهاي قابل مشاهده نمونه ها و سپس عرضه اين داده ها به تحليل عددي فراهم مي آورد .

اسلاید 61: 2 ) مفروضات اقدام پژوهي ( تبار شناسي مفهوم اقدام پژوهي)فلسفه اثبات گرا يك مبناي معرفت شناختي از روشهاي كمي براي تحقيقات آموزشي فراهم مي سازد . در حاليكه بسياري از سوالات مربوط به آموزش و پرورش در قالب روشهاي كمي قابل سنجش نيستند . ))هال،(1991 .کار[1] (1995 ( پژوهش آموزشي را متاثر از سنت هاي پژوهش تجربي مي داند که عمدتا با تکيه بر نظريات روانشناسي تجربي و اخيرا جامعه شناسي در صدد کشف قاعده هاي کلي و قابل تعميم از تحقيقات پژوهشي است . [1] . Carr

اسلاید 62: 2 ) مفروضات اقدام پژوهي ( تبار شناسي مفهوم اقدام پژوهيتحقيقات کيفي ريشه در ديدگاه فرا اثبات گرا ( post positivism) دارد .در اين ديدگاه فرض بر اين است که جلوه هاي اجتماعي با تفسيرهاي فردي ساخته و پرداخته مي شوند و اين تفسيرها بشدت وابسته به موقعيت هايي هستند که آنها را احاطه کرده است .پژوهشگر فرا اثبات گرا دانش را از طريق درک پيچيدگيهاي محيطي و با استفاده از ابزار کيفي و انجام مطالعات جدي و عمقي بدست مي آورد و مرتب آن را اصلاح مي کند . پژوهشگران فرا اثبات گرا پديده ها را در بستر طبيعي آنها و با مشارکت عوامل درگير در آنها مطالعه مي کنند .

اسلاید 63: 2) مفروضات اقدام پژوهي ( تبار شناسي مفهوم اقدام پژوهي)تحقيقات تفسيري يک موضع معرفت شناختي متضاد با اثبات گرايي، مبتني بر اين فرض است که واقعيت اجتماعي به وسيله افرادي ساخته مي شود که درآن مشارکت دارند .

اسلاید 64: 2) مفروضات اقدام پژوهي ( تبار شناسي مفهوم اقدام پژوهي)پژوهش کيفي انواع گوناگوني دارد که اقدام پژوهي يک مورد از آنها است . مردم نگاري ( حضور در ميان مردم ) ، مورد پژوهي ، تحليل محتوا نیز برخي ديگر از شيوه هاي پژوهش به شيوه کيفي هستند .

اسلاید 65: 2) مفروضات اقدام پژوهي ( تبار شناسي مفهوم اقدام پژوهي)اقدام پژوهی (پژوهش درعمل) رويكردي کیفی وجامع‌نگر براي معرفي مجموعه تلاش‌هايي است كه توسط معلم به منظور تغيير و بهبود آموزش و تدريس انجام مي‌پذيرد. در واقع معلم در مسير تدريس همواره با مشكلات و مسائلي مواجه است كه براي حل آنها ناگزير از مراجعه به تجربه‌هاي خود و ديگران است. اين رفت و آمد به‌صورتي متناوب از عمل به پژوهش و از پژوهش به عمل در چارچوبي سازمان‌يافته از يك رويكرد علمي به نام اقدام‌پژوهي صورت مي‌پذيرد. اين رويكرد كه به منظور توسعة تواناييهايي معلمان براي طراحي و اجراي تدريس اثربخش ارائه شده است، دربرگيرندة ابعاد و مؤلفه‌هايي است كه در اين فصل بیشتر به آنها پرداخته مي‌شود.

اسلاید 66: 3) تاریخچهاقدام پژوهي را منتسب به کورت لوين و طرح آن را از سال 1944 توسط وي مي دانند . وي معتقد بود که اگر پژوهش اجتماعي صرفا منجر به توليد دانش گرد د ، بدون آنکه در چرخه فعا ليتهاي اجتماعي بهبودي و تغيير ايجاد کند به مقصود خود نرسيده است . از ديدگاه وي هدف پژوهش تنها شناخت جهان و تفسير آن نيست بلکه تغيير آن نيز مي باشد . وي اقدام پژوهي را عاملي نيرومند براي نيل به اين هدف مهم مي دانست .

اسلاید 67: 3) تاریخچهكورت‌لوين واضع واژة تحقيق عمل( اقدام پژوهی ) اين فرايند را بر حسب برنامه‌ريزي، حقيقت‌يابي و اجرا توضيح مي‌دهد«برنامه‌ريزي معمولاً با چيزي شبيه به يك ايدة عمومي شروع مي‌شود. دست‌يازيدن به يك عينيّت معلوم به هر دليل، مطلوب به نظر مي‌رسد. البته، تعريف و دستيابي به چنين عينيتي خيلي روشن نيست. در نتيجه، اولين قدم اين است كه با كمك ابزارهايي كه در دسترس هستند، ايده را با دقت امتحان كنيم. غالباً دربارة شرايط و موقعيت‌ها، حقيقت‌يابي بيشتري مورد لزوم است. اگر اين اولين دورةبرنامه‌ريزي با موفقيت پيش برود، دو مورد پيش مي‌آيد: يكي برنامة كلي در اين جهت كه چگونه به آن عينيت برسيم و ديگري اتخاذ تصميم با توجه به اولين قدم عمل است. در رشته‌هاي خيلي توسعة يافتة مديريت اجتماعي يا در گيرودار اجراي جنگ، اين قدم دوم به دنبال حقيقت‌يابي‌هاي قطعي برداشته مي‌شود. حقيقت‌يابي خود تابع چهار رشته عمليات است: نخست، بايستي عمل حاصل شده را با توجه به انتظارات از پيش تعيين شده بررسي كرد. سپس، بايد آن را به عنوان مبناي برنامه‌ريزي صحيح بعدي مورد استفاده قرارداد، و در ادامة اين فرايند، در مرحلة بعد آن را به منزلة مبنايي براي «تغيير و تعديل» برنامة كلي به كار گرفت؛ و سرانجام آنكه اين حقيقت‌يابي به برنامه‌ريزها فرصتي براي يادگيري و كسب بينشي جديد را مي‌دهد. (به نقل از كاروكميس[1]، 1984، ص 153 ـ 152). [1] Corr & Kemmis

اسلاید 68: 3) تاریخچهلوين تحقيق عمل را داراي سه ويژگي مهم مي‌داند كه عبارتند از: مشاركت، دموكراتيك بودن و كمك هم زمان به تغييرات اجتماعي و علوم اجتماعي. از نظر او حلقه‌هاي تحقيق عمل با تكرار دورة كامل، در مراحلي ديگر منجر به حقيقت‌يابي بيشتر مي گردند. در واقع حلزوني از آن حلقه‌ها با طي مجدد مراحل شكل مي‌گيرد. كورت‌لوين اين نوع روش تحقيق را بيشتر براي مسائل اجتماعي و جنگ وضع كرد و هدفش بهبود اوضاع و شرايط از طريق بررسي اعمال انجام شده و به دنبال آن تصميم‌گيري‌هاي مناسب بود.

اسلاید 69: 3) تاریخچهتعجب نکنيد که اگر گفته شود جنبش اقدام پژوهي در زبان ها، تخصص هاو موقعيت ها در طول تاریخ طيفي از اهداف را بخود اختصاص داده است . اما با اين همه تنوع : اقدام پژوهي اغلب با اين مفهوم کليدي تعريف مي شود که عمل بدون تفکر و تفکر بدون عمل راه به جايي نمي برند .با عمل بدون تفکر به يادگيري نائل نمي شويم و با تفکر بدون عمل قادر به تغيير محيط نخواهيم شد . ,( هوگز و ديگران،2004)

اسلاید 70: 3) تاریخچهبه این ترتیب هدف اصلی اقدام پژوهی بهبود عمل است .بينش بدون عمل ، رويايي بيش نيست ، عمل بدون بينش تنها هدر دادن زمان است . بينش با عمل است که مي تواند جهان را تغيير دهد (بارکر ، 1990 به نقل از شعباني ورکي و ديگران ،ص 137 ،1381 ).

اسلاید 71: عمل و پژوهشپيوند واژه هاي «عمل» و «پژوهش» مشخصة اصلي اقدام پژوهی را روشن و‌برجسته مي‌سازد. اين مشخصه يا ويژگي عبارت است از آزمون و بررسي انديشه‌ها در عمل به مثابة وسيله و ابزاري كه به بهبود شرايط اجتماعي و افزايش دانش مي‌انجامد ( هاتن و همكاران،1997).تركيب يا پيوند بين پژوهش و عمل از ويژگي‌هايي است كه در اغلب تعاريف اقدام‌پژوهي مشهود و بارز است مك نيف و همكاران (1382) هم با توجه و تأكيد بر اين پيوند ، عبارتي را به نقل از استفان كميس و رابين مك تا گارت (1982) بيان كرده‌اند. «آنها مي‌گويند با پيوند دو اصطلاح اقدام و پژوهش، چهرة اصلي اين روش نمايان مي‌شود . آزمون نظر در حين عمل ، به عنـوان وسيلـه‌اي براي بهبـود كـار و ابـزاري براي ارتقاء سطح دانش ... » آن‌ها نتيجه مي‌گيرند كه «اين تعريف بر اهميت اقدام تأكيد دارد . ما با اين نظر موافقيم كه اقدام باعث به جريان افتادن پژوهش مي‌شود و نيروي برانگيز اننده‌اي به حساب مي‌آيد . اقدام پژوهان اغلب نسبت به آنچه انجام مي‌دهند متعهد و علاقه‌مند هستند » ( مك نيف و همكاران، 1382، ص 28).

اسلاید 72: عمل و پژوهشدوم ، اقدام‌پژوهي به مشاهدة منفعل محدود نمي‌شود بلكه اقدام و عمل را در مركز توجه خود دارد. اين تمركز توجه ايجاب مي‌كند كه محققان به گونه‌اي در عمل درگير شوند كه به بهبود اقدامات تدريس در يك كلاس خاص يا در يك مدرسه منتهي شود . سوم ، اقدام‌پژوهي دمكراتيك[1] است . اين شيوة پژوهش ميزان بيشتري از گفتگو و تعامل بين همكاران را ترغيب كرده و مشاركت فعال در تلاش مداوم براي بهبود تدريس را ايجاب مي‌كند . چهارم ، اقدام‌پژوهي نظام‌مند[2] و فكورانه[3] و در چرخه‌اي چهارمرحله اي انجام مي‌شود . آنچه مسلم است در اقدام‌پژوهي به طور همزمان روي شناخت اقدام تربيتي ونيز بهبود و اصلاح آن تلاش مي‌شود . به عبارت ديگر، اقدام‌پژوهي روشي براي شناخت و نيز بهبود موقعيت آموزشي است . اقدام‌پژوهي رويكرد بهبود تعليم و تربيت از طريق تغيير آن و يادگيري و آموختن از پيامدها و نتايج تغييرات است . » ( به نقل از كميس 1994 ،ص23). اقدام‌پژوهي كاملاً وابسته به موقعيت[4] است؛ يعني محقق پس از تشخيص مشكلي در يك موقعيت خاص تلاش مي‌كند تا آن مشكل را در همان موقعيت حل كند. [1] Democratic[2] Systemmatic[3] Rrfelective4]- Situational

اسلاید 73: عمل و پژوهشكارسون و همكاران ( 1989) نيز اقدام‌پژوهي را تركيبي از عمل و پژوهش و تلاشي براي شناخت اقدامات تربيتي به منظور اصلاح و بهبود محيط آموزشي تعريف مي‌كنند و بر اين نكته تأكيد دارند كه بيشتر كساني كه در يك پروژه اقدام‌پژوهي مشاركت داشته‌اند، از نقش و جايگاه تجربه سخن مي‌گويند.آن‌ها در پاسخ به اين سؤال كه اقدام‌پژوهي چيست، مي‌گويند : اول از همه ، اقدام‌پژوهي جنبة عملي[1] دارد . به عبارت ديگر، اقدام‌پژوهي تلاشي در جهت شناخت بهتر مسائل زندگي واقعي كلاس درس و مدرسه و چگونگي رويارويي با آنهاست .[1] Practical

اسلاید 74: 4 ) فرايند اقدام پژوهیديك (1999) پژوهش در عمل را قالبي براي معرفي مجموعه‌اي از روش‌هاي تحقيق ذكر مي‌كند كه عمل (يا تغيير) و پژوهش (با دانستن) را به‌صورت توأمان مورد توجه قرار مي دهد. در مسير اقدام‌پژوهي معلم به‌صورت متناوب بين عمل و تفكر انتقادي (يا پژوهش) حركت مي‌كند كه نتيجه آن منجر به بهبود درك و در نتيجه بهبود عمل آموزشي است. با اين توصيف اقدام‌پژوهي فرايندي تكامل‌جو است كه منجر به افزايش دانايي در مورد مسائل و پديده‌هاي آموزشي موجود در كلاس درس مي‌شود و در جهت همگرايي تجربه‌هاي معلم در تدريس گام برمي‌دارد. گويا (1377) تحقيق عمل آموزشي را نوعي روش تحقيق ذكر مي‌كند كه محقق آن غالباً معلم شاغل به تدريس و هدف آن بهبود اوضاع تدريس است «تحقيق عمل»(اقدام پژوهی ) نوعي از تحقيق است كه به وسيلة افراد درگير در موقعيت‌هاي اجتماعي ـ آموزشي انجام مي‌شود و هدف آن بهبود استدلال و اعمال عدالت اجتماعي توسط آنها و بالا رفتن فهم و ادراكشان از اوضاع و شرايط است. در نتيجه، بهترين حالت چنين تحقيقي اين است كه با تشريك مساعي افراد درگير انجام گيرد كه در اين صورت گروه تحقيق كننده قدرت و اختيار بيشتري به دست مي‌آورد.

اسلاید 75: 4 ) فرايند اقدام پژوهیرويکرد معلم پژوهنده بر اين مفهوم کليدي استوار است که رويدادهاي درون کلاس موقعيت هايي منحصر بفرد تلقي مي شوند که با تکيه صرف بر پژوهشهاي کلاسيک و دانشگاهي قابل تبيين نيستند .اليوت آيزنر[1] که براي تدريس ماهيت هنري قائل است در يکي از آثار خود ، حقيقت تدريس را مستلزم برخورد ماجراجويانه معلم با موقعيت هاي حادث شده در کلاس درس مي داند . او يافته هاي پژوهش علمي را از حيث قدرت تعميم و بکارگيري در موقعيت هاي خاص کلاس درس ، به غايت مساله دار دانسته آنها را فاقد کارکرد تجويزي ارزيابي مي کند . آيزنر براي ادراک و تفسير معلم از وقايع کلاس درس که مبتني بر ژرفانگري اوست و همچنين راه حلهاي بر گرفته از نبوغ ، بصيرت ، خلاقيت ، و تخيل جايگاه ويژه اي بر خورداراست [1] .Eliot Eisner

اسلاید 76: 4 ) فرايند اقدام پژوهیمفهوم پژوهش در عمل همان طور که پیش تر گفته شد، بيش از هر چيز وابسته به دو فعاليت اساسي پژوهش و عمل است. اقدام‌پژوهي كوششي است كه بين پژوهش به عنوان وسيله‌اي براي آگاهي و دانستن و عمل آموزشي رابطة ارگانيك برقرار مي‌كند. آنگونه كه برين (1998) بيان مي‌كند، اقدام‌پژوهي با انواع نام‌ها شهرت دارد. پژوهش مشاركتي، بررسي گروهي، پژوهش‌ رهايي‌بخش، يادگيري همراه با عمل و پژوهش موقعيتي از عناوين متعددي است كه براي معرفي فعاليت اقدام‌پژوهي استفاده مي‌شوند. اما همه آنها مضمون مشتركي را در برمي‌گيرند. در بيان ساده، اقدام‌پژوهي يادگيري از طريق عمل كردن است. گروهي از افراد مسئله‌اي را شناسايي مي‌كنند، كوششي را براي حل آن سازمان مي‌دهند، چگونگي موفقيت خود را در مسير حل مسئله ارزيابي مي‌كنند و اگر اين كوشش‌ها نتيجه رضايت‌بخشي را به‌دنبال نداشته باشد، كوشش‌هاي دوباره‌اي طرح‌ريزي مي‌‌شود.

اسلاید 77: 4 ) فرايند اقدام پژوهیكلهان (2003) اقدام‌پژوهي را رويكردي براي مطالعه و حل مسائل آموزشي توسط معلمان ذكر مي‌كند. موضوعاتي نظير جوّ كلاس، مديريت كلاس، راهبردهاي تدريس و مواد آموزشي و رفتار اجتماعي و شناختي دانش‌آموزان مي‌توانند در مسير پژوهش حين عمل مورد مطالعه قرار گيرند و برحسب نياز، تغييرات لازم در اين زمينه‌ها انجام شود. وي مراحل اقدام‌پژوهي را به اين شرح ارائه مي‌كند:

اسلاید 78: 4 ) فرايند اقدام پژوهی

اسلاید 79: 4 ) فرايند اقدام پژوهیپژوهشعملرابطه اقدام پژوهی و عمل

اسلاید 80: 4 ) فرايند اقدام پژوهیمک تا گارت (1992 ) اقدام پژوهي را مشاهده و تفکر عميق و نظامدار آنچه مي داند که شخص با آن در گير است .هاپکينز و ابوت ( 1985 ) اقدام پژوهي را ترکيبي از عمل و تحقيق مي دانند که فرد در جريان آن مي کوشد تا عملي را بشناسد ، بهبود بخشد و اصلاح کند .از ديدگاه وايتهد اقدام پژوهي با اين سوال اساسي آغاز مي شود که چگونه مي توانم کارم را بهبود بخشم ؟

اسلاید 81: 4 ) فرايند اقدام پژوهی ساندرز و مك‌كاتچن (1984)[1] معلمي را يك كار عملي، و معلم را يك «كارورز بازتابي» مي‌دانند. تدريس، احتياج به بازتاب دائم بر روي عمل دارد. همان‌طور كه شون مي‌گويد، دنياي تدريس با عقلانيت تكنيكي متفاوت است و نيازهاي آن با ابزارهاي آن ديدگاه بر طرف نمي‌گردند. معلم، در كلاس درس خود عموماً با موقعيت‌هاي پيش‌بيني نشده مواجه مي‌شود؛ زيرا هميشه با انسان‌هايي كه سراسر پيچيدگي و ايجازند در حال واكنش است. هدف تدريس چنين معلمي، در واقع بارور كردن انسان‌ها ـ دانش‌آموزان يادگيرنده ـ است، و از همين رو شيوة عمل وي در حين تدريس بايد هدفمند، ماهرانه و همراه با شكيبايي باشد.اعمالي كه در موقعيت‌ها و حالات پيچيده‌اي چون تدريس اتخاذ مي‌گردند و هدف آنها توليد نتايج مطلوب است، نيازمند دانش خاصي هستند كه از آن تحت عنوان مجموعة «نظريه‌هاي عمل» ياد مي‌شود (آرگريس، 1982). [1] Sanders and Mc Cutcheon

اسلاید 82: 4 ) فرايند اقدام پژوهیگي (1991) هدف اقدام‌پژوهي توسط معلمان را مطالعه و حل مسائل كلاس درس از طريق به كارگيري روش‌هاي علمي ذكر مي‌كند. بر اين اساس، اقدام‌پژوهي ناظر بر مطالعه مجموعه‌اي از مسائل آموزشي فرا روي معلمان در سطح كلاس‌هاي درس است كه توسط خود آنها مورد مطالعه قرار مي‌گيرد. با اين ويژگي، محدودة فعاليت‌هاي اقدام‌پژوهي در حوزه كلاس درسي و ناظر بر موقعيت‌هاي خاص و محلي تعريف مي‌شود. از اين رو تعميم يافته‌ها و استفاده از نتايج اقدام‌پژوهي در ساير موقعيت‌ها اهميت چنداني پيدا نمي‌كند.

اسلاید 83: 4 ) فرايند اقدام پژوهیبا وجود تمامي تغييرات و تحولاتي كه مفهوم ( اقدام پژوهی )تحقيق عمل پيدا كرده، هنوز در تمامي تعاريف ‌جديد، تعريف اولية «لوين» و به خصوص مفهوم «حلزون» در برنامه‌ريزي، عمل، مشاهده و بازتاب حفظ شده است.

اسلاید 84: 4 ) فرايند اقدام پژوهیاقدام پژوهي از طريق يك حلزون خود - بازتابي[1] از چرخه‌هاي برنامه‌ريزي عمل، مشاهده و تفكر يا بازانديشي شكل مي‌گيرد و تكرار مي‌شود. در حقيقت اقدام پژوهشي يك فرايند يادگيري نظام‌دار است كه در جريان آن افراد دست اندركار با تدبير و انديشه دست به اقدام مي‌زنند . اعرابي و ايزدي عبارت «پيچش كنش و واكنش تحقيق عملي» را براي توضيح روش اصلي تحقيق عملي يا اقدام‌پژوهي برگزيده‌اند . استرينگر روش اصلي تحقيق عمل را چرخه‌اي از مراحل نگاه كنيد، فكر كنيد، عمل كنيد، معرفي مي‌كند وادامه مي‌دهد مشاركت كنندگان در تحقيق، هر مرحله ، جزئيات فعاليت‌ها و اقدامات خود را از طريق فرايند مستمر مشاهده ، تفكر و عمل مورد كندوكار قرار مي‌دهند، بعد از تكميل هر مرحله آنها را بررسي مي‌كنند ( دوباره نگاه كنيد)، در مورد آنها فكر مي‌كنند (دوباره فكر كنيد) و دوباره عمل مي‌كند ( آ‎نها را اصلاح مي‌كنند ) . تجربه نشان مي دهد تحقيق عملي فعاليتي منظم و مرتب نيست . بنابراين مشاركت كنندگان در تحقيق نمي‌توانند فعاليت‌ها را تا پايان فرآيند قدم به قدم ادامه دهند . آنها مجبورند به عقب برگردند فرآيند ها را تكرار كنند ، رويه ها را بازنگري كنند ، تفسيرها را مورد بررسي قرار دهند، قدم‌ها را جهشي بردارند و گاهي در مسير تحقيق تغييراتي تند و شديد اعمال كنند (اعرابي و ايزدي، 1378). [1] - Self - Reflective Spiral

اسلاید 85: 4 ) فرايند اقدام پژوهیپيش‌نيازهاي يك تحقيق عمل (اقدام پژوهی ) چيست؟حداقل پيش نيازهاي يك تحقيق عمل، ازنظر گراندي و كميس (1981، ص 88) سه شرط لازم و كافي هستند:●موضوع اصلي مورد تحقيق، يك عمل اجتماعي است، و چون به عنوان يك عمل استراتژيك در نظر گرفته مي‌شود، در نتيجه مستعد بهبود مي‌باشد.● پروژة تحقيق عمل، از طريق حلزوني از دوره‌هاي برنامه‌ريزي، عمل، مشاهده و بازتاب پيش مي‌رود، كه هر كدام از اين فعاليت‌ها به طور خودنقادانه و سيستماتيك به اجرا درمي‌آيند و از درون به هم مرتبط هستند.●پروژه تمام آنهايي را كه در «تمرين عمل[1]» مسئول هستند، در تمام لحظات فعاليت درگير مي‌كند؛ و تدريجاً مشاركت در پروژه وسيعتر مي‌شود تا افراد ديگري را كه متأثر از عمل هستند در برگيرد و در عين حال كنترل تداوم توأم با تشريك مساعي فرايند را حفظ كند. [1] Practice

اسلاید 86: 4 ) فرايند اقدام پژوهیدر اين سطح از فعالیت پژوهشی معلمان ، مديرا ن و ساير کارکنان مدرسه ، خود به توليد بومي ترين دانش براي حل مسائل محيط کار خود اقدام مي کنند. يکي از آرمان هاي نظام تعليم و تربيت دستيابي به هدف کارگزار فکور است که بتواند با بصيرت واستفاده هنرمندانه از پژوهش ، موقعيت تعليم و تربيت را ارتقا بخشد .

اسلاید 87: 4 ) فرايند اقدام پژوهیاهداف اقدام پژوهیبرخی از اهداف اقدام‌پژوهي به شرح زير مي‌باشند: ايجاد سازگاري ميان عمل و نظريه  توسعة تفكر انتقادي نسبت به رويدادهاي آموزشي (سدر من و نايز به نقل از ساكي 1382). تغيير و بهبود عمل آموزشي  كمك به افراد در افزايش شناخت آنها از موقعيت خود تقويت احساس خود ارزشمندي و اعتماد به نفس در معلمان افزايش شناخت از مسائل كلاس درس (رضايي، 1382).

اسلاید 88: 4 ) فرايند اقدام پژوهیمحور وحدت بخش كلية اهداف ذكرشده، توسعة توانايي‌هاي معلمان براي درك و فهم بيشتر دشواري‌هاي آموزش و تدريس و راه‌هاي رويارويي با آنهاست. پژوهش در عمل مي‌كوشد تا با تكيه بر دانش و تجربه معلمان، ظرفيت‌هاي جديدي را در حل مسائل آموزشي بگشايد .

اسلاید 89: 4 ) فرايند اقدام پژوهی مداخله و مشاركت معلم در امور پژوهشي مربوط به كلاس درس خود كاربست سريع‌تر يافته‌هاي پژوهشي تقويت بيشتر رابطة ميان معلمان و پژوهشگران آكادميك اشاعة نوآوري و شيوه‌هاي نوين آموزشي در ميان معلمان (سرمد و ديگران، 1378). پژوهش منظم براي بهبود كيفيت آموزشي. كشف رابطة ساختارهاي آموزشي و مدرسه با عمل تدريس و يادگيري آشنايي با روش‌هاي علمي كه به بهبود تدريس كمك مي‌كنند. كشف و فهم طيف منتوعي از راه‌هايي كه بوسيلة آنها دانش‌آموزان به تفكر و يادگيري دست مي‌يابند (جانسون، 1990).

اسلاید 90: 5 )آثاراقدام پژوهیجفري گلانز‌(1999) مدعي است بررسي پيشينه موجود مربوط به اقدام پژوهي دال بر آن است كه اين رويكرد:  تصميم‌گيري را تقويت مي‌كند و بهبود مي‌بخشد و احساس بهتري از صلاحيت و شايستگي در حل مسئله و اتخاذ تصميمات آموزشي به وجود مي‌آورد. باز انديشي وخود - ارزيابي[1] را ارتقاء مي‌بخشد.  تعهد و پاي بندي نسبت به اصلاح و بهبود مداوم را القاء مي‌كند .  يك جو مثبت تر آموزشي ايجاد مي‌كند كه در آن تدريس و يادگيري از جمله مهمترين و برجسته‌ترين مسائل مورد توجه هستند .  به طور مستقيم روي عمل و اقدام تأثير مي گذارد.  كساني را كه در اين فرايند شركت مي‌كنند، توانا مي‌سازد [1]- Self _Assessment

اسلاید 91: 5 )آثاراقدام پژوهیگلانز در تفسير اين مورد توضيح مي دهد مديران آموزشي كه دست به اقدام‌پژوهي مي‌زنند، ديگر حاضر نخواهند بود تئوريها ، نوآوري‌ها وبرنامه هايي را كه به ظاهر ارزشمند مي‌رسند به صورت غير انتقادي و بدون تفكر بپذيرند . از اين رو اقدام‌پژوهي مي‌تواند موجب تجديد ساختار مدارس و كلاسها به‌طور اخص و منشأ اصلاحات آموزشي به طور اعم گردد .

اسلاید 92: 6 ) وجوه اشتراك و افتراق اقدام‌پژوهي با ديگر پژوهش‌ها مك نيف و همكاران به وجوه اشتراك و افتراق اقدام‌پژوهي و ديگر پژوهش‌ها اشاره كرده و معتقدند اقدام‌پژوهي در اين ويژگي‌ها با ساير تحقيقات مشترك است :  به دانش جديد منجر و منتهي مي‌شود  شواهدي را براي پشتيباني از اين دانش تدارك مي‌بيند  فرآيند شكل‌گيري دانش جديد را آشكار مي‌سازد  دانش جديد را به دانش موجود پيوند مي زند و اما وجوه تفاوت آن عبارت است از :  اقدام‌پژوهي مستلزم عمل و اقدام به عنوان بخش مكمل و لازم از خود فرايند تحقيق است  بيشتر از جنبه ارزش‌هاي حرفه‌اي محقق روي آن تأكيد مي‌شود تا ملاحظات روش شناسانه ضرورتاً پژوهشي درون مجموعه اي[1] است؛ يعني مربي يا كارگزار اعمال حرفه‌اي خود را مورد بررسي و پژوهش قرار مي دهد (مك نيف و همكاران 1996). [1] - Insider Research

اسلاید 93: 6 ) وجوه اشتراك و افتراق اقدام‌پژوهي با ديگر پژوهش‌ها براي درك و دريافت تفاوت اقدام‌پژوهي با ساير روش‌هاي پژوهشي مي‌توان روي نمونه‌اي كه مك نيف و همكاران (1382) ذكر مي‌كنند، تأمل نمود. آنها معتقدند كه تفاوت بارز اقدام‌پژوهي با ديگر شيوه‌هاي پژوهشي در تفاوت موجود بين دو پرسش زير مشخص است:  در اينجا چگونه مي‌توانم كيفيت كارم را بهبود بخشم (پرسش وايتهد)  اينجا چه اتفاقي در حال وقوع است (پرسش بسي). «پرسش “وايتهد” برعكس پرسش “ بسي” پرسشي اقدام‌پژوهي است . پرسش من چگونه مي‌توانم ... را بهبود بخشم، نشان دهندة تعهد شما نسبت به راه حل مفروضي است كه دستيابي بدان به اقدام شما بستگي دارد». وايتهد و همكاران دراينجا باز بر اين نكته تأكيد دارند كه ويژگي اصلي و بارز اقدام‌پژوهي آن است كه به بهبود وضعيت كمك مي‌كند.

اسلاید 94: 7 )اقدام‌پژوهي چگونه به بهبود عمل منجر مي‌شود؟ همان‌طور كه مطرح شد، اقدام‌پژوهي وابسته به دو مفهوم اساسي پژوهش به معناي فرايند بهبود دانايي و عمل آموزشي است. در حوزة اقدام‌پژوهي، معلم متعهد به مطالعة پديده‌هاي آموزشي در محدودة تدريس خود با تكيه بر بصيرت و دانايي مي‌گردد. در واقع رويكرد اقدام‌پژوهي معلم را نسبت به وقايعي كه پيرامون وي در كلاس درس و مدرسه رخ مي‌دهد، حساس و هوشيار مي‌سازد. در اسلاید صفحه بعد کارکرد کلی اقدام پژوهی برای بهبود زندگی ارایه شده است :

اسلاید 95: 7 )اقدام‌پژوهي چگونه به بهبود عمل منجر مي‌شود؟

اسلاید 96: 7 )اقدام‌پژوهي چگونه به بهبود عمل منجر مي‌شود؟

اسلاید 97: 7 )اقدام‌پژوهي چگونه به بهبود عمل منجر مي‌شود؟اقدام‌پژوهي در آموزش و پرورش ، با برجسته نمودن مراحل زير، بهبود عمل آموزشي را عايد مي‌سازد: 1. آموزش و تدريس در مواجهه با مسائل و مشكلات است: نظام‌هاي آموزشي با وجود توسعة كمي و كيفي در طي دهه‌هاي اخير هنوز با دشواري‌هاي متعددي مواجهه هستند كه هر آن تحقق اهداف آنها را با مخاطره و بن بست روبه‌رو مي‌سازد. اتلاف تحصيلي در آموزش و پرورش در انواع خود همچنان هر ساله منابع انساني و مادي قابل توجهي را مي‌بلعد. براساس گزارش يونسكو از تعداد افرادي كه در سال 1995 براي اولين بار وارد مدرسه شده‌اند، تقريباً حدود آنها قبل از رسيدن به كلاس پنجم ترك تحصيل كرده‌اند. اين نسبت در كشورهاي مختلف متفاوت است. براساس اين گزارش نرخ ترك تحصيل در كشورهاي كمتر توسعه‌يافته به مراتب بالاتر است. در برخي از كشورها فقط 56 درصد دانش‌آموزان بعد از كلاس چهارم در مدرسه مي‌مانند. تكرار پايه يا مردودي نيز به عنوان يكي از مصاديق اتلاف تحصيلي، همچنان دشواري بسياري از نظامهاي آموزشي مي‌باشد (حسن‌راده ،1376)

اسلاید 98: 7 )اقدام‌پژوهي چگونه به بهبود عمل منجر مي‌شود؟ برنامة «آموزش براي همه»كه بسياري از كشورهاي در حال توسعة و بنگاه‌هاي امداد كار آن را تأييد كرده‌اند، تكرار پايه و ترك تحصيل را دو عامل بازدارندة كليدي در راه افزايش دسترسي آموزشي و دست‌آورد آموزشگاه مي‌داند (حداد و همكاران، 1990). ميزان تكرار پايه با ميزان ترك تحصيل همبستگي مثبت دارد كه گوياي نبود كارايي در سرمايه‌گذاري‌هاي همگاني در بخش آموزش دبستاني در بسياري از كشورهاي در حال توسعة است (ايندهم، 1989 به نقل از تاماس اون ايزمن، 1997، ترجمه منصور علي حميدي، 1378). به‌طور كلي پذيرفته شده است كه تكرار پايه سودمندي چنداني ندارد و به ناكامي آموزشگاهي و ترك تحصيل مي انجامد؛ هر چند كه هدف از آن افزايش توانايي دانش‌آموز و احتمال موفقيت آموزشگاهي او باشد (همان منبع، ص 25).دشواري‌هاي نظام آموزشي صرفاً ترك تحصيل يا مردودي را دربرنمي‌گيرد، بلكه شامل كساني است كه به‌ظاهر مراحل تحصيلي را طي كرده و مدارج لازم را به دست آورده‌اند، اما در عمل كمتر به اهداف آموزشي دست يافته‌اند. براساس گزارش يونسكو تعداد زيادي از دانش‌آموزان با وجود اتمام دوره‌هاي تحصيلي به دانش اجتماعي، اخلاقي، علمي و فرهنگي و مهارت‌هاي پيش‌بيني شده در برنامة آموزشي مدارس دست پيدا نمي‌نمايند. براساس گزارش يونسكو، نتايج تحقيقات هم در كشورهاي صنعتي و هم در كشورهاي در حال توسعة نشان مي‌دهد تعداد بسيار زيادي از دانش‌آموزاني كه دوره ابتدايي را تمام مي‌كنند، حتي مهارت كافي در خواندن هم به‌دست نمي‌آورند (ناصرالدين ،1376).

اسلاید 99: 7 )اقدام‌پژوهي چگونه به بهبود عمل منجر مي‌شود؟افت تحصيلي امروزه به درصدي از دانش‌آموزان با عنوان «ناتوان ذهني» محدود نمي‌شود ، بلكه اين مسئله با استعدادترين و پرتلاش‌ترين و محرومترين دانش‌آموزان را نيز دربرمي‌گيرد. ضمناً آنهايي كه ترك تحصيل نمي‌كنند و مدارج تحصيلي را با ظاهري موفقيت‌آميز نيز طي مي‌كنند در تعاريف جديد مشمول در برگيرندگي نوعي از افت تحصيلي مي‌گردند. از افت تحصيلي دانش‌آموزان حاضر در كلاس كه به‌دلايل متعدد با وجود نبود انگيزش لازم در كلاس درس مي‌مانند به اجساد موميايي‌شده تعبير شده است كه عملاً خود را از مسير دانش جدا نموده و ميزهاي مدرسه را با بي‌انگيزگي آموزشي اشغال نموده‌اند. اين افراد نيز به اندازة افرادي كه ترك تحصيل نموده ايجاد نگراني مي‌نمايند و تهديدي عليه ابعاد سلامت در جامعه به شمار مي‌آيند (ميرزا رضايي، 1382).

اسلاید 100: 7)اقدام‌پژوهي چگونه به بهبود عمل منجر مي‌شود؟2.معلمان و مدارس كانون بهبود یادگیری هستند: تجربيات و مطالعات متعدد، حكايت از نقش محوري مدارس در تحولات آموزشي دارد. امروزه اعطاي اختيارات براي تصميم‌گيري‌هاي آموزشي در سطح مدارس به نحو قابل ملاحظه‌اي در حال افزايش است. اين رويكرد مبتني بر اين فرض اساسي است كه مديران و معلمان به‌دليل سطح تماس نزديكي كه با دانش‌آموزان و فعاليت‌هاي ياددهي – يادگيري دارند‌ بيش از ديگران صلاحيت مطالعة راه‌هاي بهبود آموزش را دارا هستند بنابراين بايد در مسير اين هدف اختيار داشته باشند و متناسب با آن براي اعمال اين اختيار مهارت و توانايي لازم را به‌دست آورند.رويكرد مدرسه محوري كه امروزه در بسياري از نظام‌هاي آموزشي مورد توجه قرار گرفته است در پي تحقق چنين اهدافي است. مدارس به‌عنوان مؤسسات اجتماعي كه وظايف پيچيده‌اي را عهده‌دار گرديده‌اند بايد همسو با نيازهاي خود قدرت انتخاب و تصميم‌گيري در مورد حل مسائل آموزشي را نيز داشته باشند. توسعة نظام‌هاي آموزشي بدون توجه به نقش مدرسه و كاركنان آن عملاً ناكام خواهد ماند.

اسلاید 101: 7 )اقدام‌پژوهي چگونه به بهبود عمل منجر مي‌شود؟با تكيه بر اين رويكرد، مديران و معلمان به عنوان پايه‌هاي تصميم‌گيري در سطح مدارس مطرح مي‌شوند كه بايد خود اقدام به طراحي و اجراي برنامه‌هاي آموزشي نمايند و خود مسير تحقق اهداف آموزشي را با بينش و بصيرت هموار سازند. نقش ساير بخش‌ها صرفاً ارائه خدمات حمايتي و پشتيباني است و در مدرسه بيشترين فعاليت‌ها براي بهبود نظام آموزشي طراحي و به مرحلة اجرا درمي‌آيد.

اسلاید 102: 7 )اقدام‌پژوهي چگونه به بهبود عمل منجر مي‌شود؟3. معلمان در نقش رهبران تحول آموزشي ظاهر مي‌شوند: در مسير تحولات آموزشي همواره معلم نقش برجسته‌اي داشته است. به‌ويژه در طي دو دهة اخير، تعبير رهبران آموزشي از معلمان بيش از گذشته مورد استفاده قرار گرفته است كه به‌نظر برخي واسطة رسوخ رويكرد اقدام‌پژوهي در ساختار حرفه‌اي معلمان بوده است. كارنجاي فارن (1989) گزارش مي‌كند كه معلمان اگر اختيار نيابند و به عنوان افراد حرفه‌اي عمل نكنند، قادر به انجام تغييرات مهم آموزشي براي بهبود نخواهند شد. بعدها مطالعات متعددي منتشر شد كه نشان مي‌داد معلمان بايد به عنوان رهبران، مشاركت فعالي در فرايند تغيير مدرسه داشته باشد تا تغييرات همراه با موفقيت باشد (كانلي و مانسي[1] 1999، ليبرمن[2] 1989، يورانسكي و نيكلا[3] 1997). [1] - Conley Muncey[2] - Lieberman.[3] - Uranski Nicholaou

اسلاید 103: معلمان در نقش رهبری آموزشیبراي توصيف ويژگي نقش رهبري آموزشي در حرفه معلمي، پژوهشگران زيادي تلاش نموده‌اند. يك طبقه‌بندي از انواع اين ويژگي‌ها كه مورد توافق افراد بيشتري است، چنين است: ويژگي‌هاي معلم در نقش رهبري :1) خبرگي آموزشي و تدريس دارد و دانش خود را با ساير همكاران و متخصصان مبادله مي‌كند .2) خود را با تغييرات حرفه‌اي هماهنگ مي‌سازد. همگام با دانش معلمي حركت مي‌كند. 3) دائماً براي ايجاد فرصت بهتر براي يادگيري دانش‌آموزان تلاش مي‌كند. 4) به انجام مطالعه از طريق اقدام‌پژوهي و تعيين اثربخشي آن دلبستگي نشان مي‌دهد. 5) با ديگر همكاران، اوليا و سايرين در مورد موضوعات آموزشي، تشريك مساعي دارد6) از حيث اجتماعي هشيار و با مسائل درگير مي‌باشد.7) با انواعي از مدل‌هاي تغيير از طريق پژوهش در عمل مرتبط است. 8) مشاوره و راهنمايي معلمان تازه‌كار را برعهده مي‌گيرد.9) در برنامه‌هاي آموزشي دانشگاهها و مجامع علمي شركت مي‌يابد. 10) در تصميمات ريسك پذير مدرسه شركت مي‌جويند (واين، 2002).

اسلاید 104: 8 )اقدام‌پژوهي چگونه به بهبود عمل منجر مي‌شود؟4. توسعة توانايي حرفه‌اي معلمان مورد تأكيد قرار مي‌گيرد: اقدام‌پژوهي «تواناسازي شغلي[1]» معلمان را به عنوان عامل بهبود عمل آموزشي در محدودة اهداف خود قرار داده است. در اين ارتباط گام‌هاي مؤثري به شرح زير برداشته مي‌شود: ●خوداتكايي شغلي: از طريق اقدام‌پژوهي به طور قابل توجهي به دانش و توانايي معلم براي مطالعه و حل مسائل مربوط به آموزش و تدريس تكيه مي‌شود و نوعي خوداتكايي معلم براي تصميم‌گيري در مورد راهبري و حل مسائل و مشكلات فرا روي تدريس مطرح مي‌شود. اين رويكرد، معلم را در مسير هموارسازي موانع متعدد تدريس فعال نگاه مي‌دارد و مانع از توقف پي‌گيري وي در مطالعه با اين فرض سنتي مي‌گردد كه اين كار متوليان ديگري دارد و بايد توسط آنها مديريت گردد. ●فهم الگوهاي مؤثر تدريس و يادگيري: معلم از طريق رويكرد پژوهش در عمل فرصت فراواني را براي آزمون انواع الگوهاي تدريس به‌دست مي‌آورد و از رهگذر اين اقدام الگوهاي مناسب‌تر را برمي‌گزيند و از آنها استفاده مي‌كند. به عبارت ديگر، معلم با بهره‌گيري از اقدام‌پژوهي به‌طور مستمر در مسير بهبود و تكامل شيوه‌هاي تدريس و آموزش خود گام برمي‌دارد.●مشاركت عملي در توليد دانش و اطلاعات: در رويكرد پژوهش در عمل، معلم خود در نقش پژوهشگر در جهت توليد دانش و اطلاعات مورد نياز خود براي آموزش گام برمي‌دارد. در واقع، در اين رويكرد معلم از اين كه صرفاً در مواجهه با فرايند توليد دانش نقش منفعلي را ايفا كند دوري مي‌جويد و خود به عنوان يك فرد توانا در مسير توليد دانش حضور مي‌يابد و در اين فرايند مشاركتي فعالانه به عمل مي‌‌آورد. [1] - Empowerment[2] - Open your mind

اسلاید 105: 7 )اقدام‌پژوهي چگونه به بهبود عمل منجر مي‌شود؟●پرهيز از تعصب: اقدام‌پژوهي معلم را وادار مي‌كند تا دانش و بينش خود را در خصوص موضوع تدريس و يادگيري توسعة بخشد. شناسايي اهداف فردي و اجتماعي آموزش و پرورش و چگونگي تأثير آنها بر تدريس و يادگيري، بخشي از دستاوردهاي پژوهش در عمل توسط معلمان است. معلم در مسير پژوهش در عمل به منظور درك ماهيت دشواري‌هاي فرا روي تدريس به كسب آگاهي‌هاي ديگري در خصوص عوامل مؤثر بر آن مي‌پردازد تا با استفاده از اين آگاهيها قادر به ترسيم چشم‌انداز اميدوار كننده‌تري از تدريس گردد؛ در مسير آن برنامه‌ريزي كند، برنامه را اجرا نمايد؛ ثمربخشي اجراي برنامه را ارزيابي كند و براساس تجربة جديد گام‌هاي بعدي را مؤثرتر بردارد. ●توجه، مشاهده، بازتاب و تفسير: بهره‌مندي از رويكرد اقدام‌پژوهي توسط معلمان آنها را قادر مي‌سازد تا با توسعة و به‌كارگيري شيوه‌هايي از پژوهش كه مهارت‌هاي حل مسئله و تصميم‌گيري آنها را ارتقاء مي‌بخشد، به‌طور مستقيم درگير شوند. آنها بايد مهارت مسئله‌يابي را در حوزة تدريس كسب كنند، به مدد اين مهارت مسائل را شناسايي نمايند، ‌براي حل آنها انديشه كنند، انديشة خود را وارد عمل سازند و تأثير آن را مورد ارزيابي قرار دهند. اين فعاليت‌ها معلم را بارور از مجموعه‌اي از تواناييها مي‌نمايد كه نتيجة آنها در انتخاب برتر و تصميم‌گيري مناسب‌تر تجلي مي‌يابد.

اسلاید 106: 7 )اقدام‌پژوهي چگونه به بهبود عمل منجر مي‌شود؟5.تفكر انتقادي معلمان توسعة مي‌يابد: رويكرد اقدام‌پژوهي مبتني بر نقد وضع موجود براي دسترسي به وضعيتي بهتر است. در اين مسير معلم به‌طور مداوم كيفيت آموزش و تدريس خود و يادگيري دانش‌آموزان را مورد سؤال قرار مي‌دهد و در جهت يافتن پاسخ براي آنها به تفكر مي‌پردازد. چرا دانش‌آموز يا دانش‌آموزان در مسير يادگيري با دشواري مواجهند؟ چگونه مي‌توانم وضعيت تدريس خود را بهبود بخشم؟ چگونه برخي معلمان آموزش بهتري را براي دانش‌آموزان خود ارائه مي‌نمايند؟ چرا برخي دانش‌آموزان بهتر از برخي ديگر ياد مي‌‌گيرند؟و …اين رويكرد، ذهينت فلسفي[1] را در ميان معلمان توسعة مي‌بخشد و پويايي حاصل از داشتن چنين ذهنيتي را نصيب تدريس و يادگيري مي‌سازد. ديدن مسائل با جهات متعدد آنها، شكيبايي در قضاوت ، زير سوال بردن آنچه مسلم يا بديهي تلقي مي‌شود، به‌كارگيري قوة تعميم، نگريستن به موارد خاص در مورد زمينه‌اي وسيع؛ از جمله شاخص‌هاي اين ذهنيت هستند (اسميت، ترجمة بهرنگي، 1370) كه در رفتار معلمان در رويكرد اقدام‌پژوهي تجلي پيدا مي‌كنند. [1] - Philosophic - Mindedness

اسلاید 107: 7 )اقدام‌پژوهي چگونه به بهبود عمل منجر مي‌شود؟

اسلاید 108: 7 )اقدام‌پژوهي چگونه به بهبود عمل منجر مي‌شود؟الف) اطلاعات بيروني: كه در برگيرندة سوابق مطالعاتي موضوع اقدام‌پژوهي است و پژوهشگر با مراجعه به آنها فعاليت خود را در يك بستر مفهومي مورد مطالعه قرار مي‌دهد و از اين جهت از تجربيات گذشتگان براي اجراي مؤثرتر طرح خود بهره مي‌برد. ب) اطلاعات دروني: اين دسته از اطلاعات معرف ويژگي‌هاي مسئله و محيطي‌اي است كه اين مسئله در آن به‌وجود آمده است. اهميت اين بخش از اطلاعات به هدف اقدام‌پژوهي برمي‌گردد، كه بهبود عمل را در محيط واقعي مورد توجه دارد. تهية اطلاعات دقيق از ويژگي‌هاي مسئله و شرايطي كه موجب پديد آمدن آن گرديده است امكان تصميم‌گيري مناسب‌تر را فراهم مي‌سازد. تركيب اطلاعات دروني و بيروني موجب بينش بهتر براي تصميم‌گيري به‌خصوص مسائل آموزشي مي‌شود و در نتيجه تعليم و تربيت بهتري فراهم خواهد‌شد.

اسلاید 109: 7 )اقدام‌پژوهي چگونه به بهبود عمل منجر مي‌شود؟6. تغيير و بهبود عمل آموزشي محور اقدام‌پژوهي است: اصولاً فعاليت اقدام‌پژوهي با عمل آغاز مي‌شود. در واقع نقطة آغاز در اقدام‌پژوهي عمل است كه بايد بهبود يابد. اقدام‌پژوهي بدون در نظر گرفتن يك فضاي علمي قابل انجام نيست. در ادامة مراحل همچنان موقعيت فضاي عملي است كه روند كار را مشخص مي‌سازد. ارزشيابي عمل براساس اهداف از پيش تعيين شده، مرحله ديگر اقدام‌پژوهي است. آيا عمل در مسير اهداف در حركت مي‌باشد؟ آيا مانع[1] يا نوعي بي‌نظمي[2] فضاي عمل را دربرگرفته است؟ مرحلة ديگر، بازتاب[3] پيرامون نتايج ارزشيابي عمل است. مشكلات كدام‌ها هستند؟ در اين مرحله كوشش مي‌شود مسئله كالبدشكافي گرديده، راه‌هاي كاهش يا برطرف نمودن آن شناسايي شود. كدام ساختار كلي و مفهومي فضاي عمل را با دشواري مواجه نموده است؟ [1] Dravback[2] .Disturb[3] Reflection

اسلاید 110: 7 )اقدام‌پژوهي چگونه به بهبود عمل منجر مي‌شود؟آيا براي اثربخش نمودن فعاليت موجود، راه‌هاي ديگري را مي‌توان پيدا نمود. ايجاد يك مدل نظري[4] براي بهبود وضعيت موجود، دربرگيرندة مرحلة بعدي كار است. اين مدل نقاط قوت و ضعف و همچنين كاركردهاي اقدام پيش‌بيني شده را روشن مي‌سازد و سرانجام برنامه‌ريزي اعمال تغييرات[5] در عمل است. نظارت بر اعمال راه حل پيش‌بيني شده (در قالب مدل) به نحويكه انتظارات را به درستي فراهم سازد، از كوشش‌هاي اقدام‌پژوه در اين مرحله از كار مي‌باشد. به‌طور كلي فعاليت‌هاي اقدام‌پژوهي در يك فضاي تركيبي از نظريه و عمل به ثمر مي‌رسند. همان‌طور كه ذكر شد، همة مراحل اقدام‌پژوهي با تكيه بر موقعيت عمل، سازمان مي‌يابند. ابتدا و انتهاي اقدام‌پژوهي به عمل ختم مي‌شود.اين مفهوم در شكل حلزوني شكل شمارة 3 اسلاید به خوبي نمايان گرديده است:

اسلاید 111: 7 )اقدام‌پژوهي چگونه به بهبود عمل منجر مي‌شود؟

اسلاید 112: خودآزمايي 1 )چند دلیل بر ضرورت انجام اقدام پژوهی ذکر نمایید .2 ) ويژگی مدارس اثربخش را بر شمرید .3 )اقدام پژوهی بر کدام فلسفه استوار است ؟4 )استدلال کورت لوین در ضرورت اقدام پژوهی را بیان نمایید .5 )ويژگی های معلم در نقش رهبری آموزشی را بر شمارید .

اسلاید 113: فصل سوم روش اقدام پژوهیانتظار مي رود پس از مطالعة اين فصل بتوانيد به سوالات زیر پاسخ دهید :1)چند مساله اولویت دار برای انجام اقدام پژوهی را برشمارید .2) راههای گردآوری اطلاعات در اقدام پژوهی را بیان کنید .3 )راههای اعتبار یابی در اقدام پژوهی را بیان نمایید4 ) یک گزارش نهایی اقدام پژوهی را تهیه نمایید ؟

اسلاید 114: روش اقدام پژوهیبرای انجام اقدام پژوهی با توجه به ماهیت آن روش کاملا استانداردی وجود ندارد و پژوهشگر می تواند با توجه به آمادگی خود یک روش را انتخاب و بر اساس آن کار خود را دنبال سازد . چرخة اقدام‌پژوهي بطور کلی از چهار حلقه به شرح زير تشكيل مي‌شود : 1- برنامه‌ريزي 2- اقدام 3- مشاهده 4- بازتاب ( تحليل و تعديل اقدام ) اجرای این چرخه به زبانهای مختلفی مطرح گردیده است اين چرخه در اسلاید بعد ارایه شده است :

اسلاید 115: روش اقدام پژوهی

اسلاید 116:

اسلاید 117: روش اقدام پژوهییکی از رایج ترین اشکال اقدام پژوهی و ارایه گزارش آن در برگیرنده مراحل زیر است که بصورت تفصیلی تر مورد بحث قرار می گیرد :مشاهده عمل و انتخاب موضوعتوصیف وضع موجودگردآوري اطلاعات پيرامون مساله ( شواهد نوع اول )مطالعه و تفکر پيرامون راههاي حل يا کاهش مساله(انتخاب راه حل)اجراي راه حلمشاهده عمل و گردآوري اطلاعات پيرامون مساله( شواهد نوع دوم ) بحث و نتيجه گيري تهیه گزارشتکرار

اسلاید 118: روش اقدام پژوهی1 )مشاهده عمل و انتخاب موضوع:همانطور که پیش تر به فراوانی بیان شد ، اقدام پژوهی ناظر بر بهبود عمل آموزشی است . بنابر این باید موضوعات اقدام پژوهی از جریان عمل آموزشی انتخاب شوند . شما می خواهید با اقدام پژوهی عمل تدریس خود را با رفع موانع موجود ارتقاء بخشید . بنابر این موضوع خود را از تدریس و عوامل موثر بر آن بر گزینید . انتخاب موضوع اقدام پژوهی تابع شرایط خاصی است .

اسلاید 119: روش اقدام پژوهینکات لازم برای انتخاب موضوع با امکانات و توان حرفه ای شما منطبق باشد .مطالعه آن نیازمند به زمانی طولانی نباشد ( بطور معمول یکسال تحصیلی )با مطالعه آن زمینه ای برای کاربست و بهبود عمل فراهم باشد .حتی الامکان مطالعه آن با مشارکت دیگران انجام پذیرد .موضع ساده ، روشن و برای دیگران قابل فهم باشد .

اسلاید 120: روش اقدام پژوهینکات لازم برای انتخاب موضوعپاسخگویی به آن نیازمند به مطالعه باشد . به عبارت دیگر مساله ای وجود دارد که واقعا برای آن پاسخ روشنی نه شما و نه دیگران ندارند .از نظر اخلاقی و حقوقی موجب ایجاد مشکل نباشد .موضوع در چارچوب روش اقدام پژوهی باشد . شما نمی توانید هر مساله ای را با استفاده از اقدام پژوهی مطالعه نمایید . مرتبط با شغل فعلی شما باشد . شما باید در محدوده کار خود مطالعه نمایید تا بتوانید از نتایج آن در عمل استفاده کنید .

اسلاید 121: روش اقدام پژوهیبنابر این در اقدام پژوهی شما با پدیده ای نامطلوب مواجهید که فراروی عمل آموزشی شما قرار گرفته و برای شما مشکل ایجاد نموده است . این مشکل می تواند بر روی پیشرفت تحصیلی و پرورشی یک دانش آموز یا تمام دانش آموزان تاثیر داشته باشد . بنابراین شما بدون توجه به گستره ، متعهد به بررسی و حل مشکل هستید .بدین ترتیب مشکلات تحصیلی و رفتاری یک یا همه دانش آموزان می تواند منبعی برای انتخاب موضوع توسط یک معلم پژوهنده باشد .

اسلاید 122: راههاي تشخيص مساله وانتخاب موضوع در اقدام پژوهياما مسايل چگونه شناسايي مي شوند؟يکي از راهها مقايسه بين وضع موجود و مطلوب است؟ علل ضعف برخي دانش آموزان در مقايسه با سایر دانش آموزان کلاس ومدرسه و ... چرا برخي از دانش آموزان در کلاس کمتر از ديگران ياد مي گيرند؟چرا تدريس من در بچه ها ايجاد انگيزه يادگيري نمي کند ؟

اسلاید 123: راههاي تشخيص مساله و انتخاب موضوع در اقدام پژوهييک راه ديگر براي شناسايي مسائل بهره گيري از نظريه هاي علمي است. با بهره گيري از نظريه هاي علمي بصيرت مي يابيم تا مسائل فرا روي خود را تشخيص دهيم.نظريه ها مبنايي براي درست انديشيدن هستند . آنها ابزاري براي صيد واقعيت ها در جهان هستند .

اسلاید 124: راههاي تشخيص مساله وانتخاب موضوع در اقدام پژوهيبطور نمونه در نظريه يادگيري در حد تسلط که توسط بلوم ارايه گرديده ،همه دانش آموزان مي توانند به درجه تسلط يادگيري دست يابند. با اين نظريه افت تحصيلي در هيچ سطحي قابل توجيه نيست.توجه به نتايج تحقيقات ديگران بويژه در بعد ملي : مانند نتايج تيمز و پرلز و آمارمردودي و افت در ابعاد گونا گون و استفاده از نتايج آنان در بهبود عمل.در پایان مجموعه از موضوعات معلمان پژوهنده در طی سالیان اخیر ارایه شده است .

اسلاید 125: روش اقدام پژوهی2 ) توصیف وضع موجود( تبیین مساله )پس از آنکه موضوع خود را برای مطالعه برگزیدید باید حسب آن به توصیف آن بپردازید . شما بعنوان یک محقق باید بتوانید زمینه ای را که در آن مساله ای فرا روی شما ایجاد شده، بخوبی توصیف نمایید . اطلاعات جغرافیایی مدرسه ، تعداد دانش آموزان ، معلمان ، وضعیت فضا و تجهیزات در مدرسه و همچنین موقعیت اقتصادی – اجتماعی دانش آموزان می تواند به توصیف وضع موجود کمک کند .

اسلاید 126: روش اقدام پژوهی در ادامه به موقعیت موضوع یعنی کلاس درس ، دانش آموز یا دانش آموزان نزدیک و شرح بیشتری از وضعیت ارایه می دهیم . بطورمثال اگر دانش آموزی با نمره پایین درس ریاضی رو به رو است ، این مشکل از کی آغاز شده و این ضعف بر کدام مباحث درس ریاضی استوار است . ... دقت در توصیف وضع موجود به داوران بیرونی کمک می کند که دقیق تر موقعیت شما را لمس و اقدامات بعدی شما را مناسب تر ارزیابی کنند . نمونه هایی از توصیف وضع موجود توسط معلمان پژوهنده در پایان ارایه شده است .

اسلاید 127: روش اقدام پژوهی3 )گردآوري اطلاعات پيرامون مساله ( شواهد نوع اول )شما در این مرحله و در ادامه مرحله قبل اطلاعات ملموس سنجشی و رفتاری تر از وضع موجود ارایه می کنید . در واقع شواهد نوع اول هر آنچه را که می تواند به تشخیص علل مساله کمک کند با خود به همراه دارد . نمونه ای از اوراق و نمرات امتحان دانش آموزان ، توصیفی که دیگران از وضع موجود ارایه نموده اند و ... شما در این مرحله به کمک مستندات قابل قبول و با اتکا به امار ، جداول و اعداد شرحی دقیق از مساله ارایه می نمایید .

اسلاید 128: روش اقدام پژوهیشواهد نوع اول یا داده های تشخیصی مانند آزمایشاتی است که هر پزشک برای تعیین کم و کیف بیماری در بدو ورود بیمار به مطب برای وی پیش بینی و سپس بر اساس آنها اقدام به تجویز دارو می نماید بنابراین شما در این مرحله می توانید از انواع آزمونهای تشخیصی بهره برده و نتایج آن را در این بخش گزارش نمایید .نمونه هایی از گزارش شواهد نوع اول یا داده های تشخیصی توسط معلمان پژوهنده در پایان ارایه شده است

اسلاید 129: روش اقدام پژوهی4 ) انتخاب راه حل : در این مرحله شما به استناد شواهد نوع اول و هر آنچه که از مساله و ابعاد آن می دانید اقدام به تعیین راه حل یا راه حلها می نمایید . برای افزایش موفقیت خود در این مرحله تشخیص و راه حل خود را با دیگران در میان گذارید و از تجربه آنها بهره گیرید . یافته های تحقیقات پیشین و استفاده از منابع علمی نیز می تواند به شما در تشخیص درست و تعیین راه حل مناسب کمک کند . شما باید در این مرحله از تمام منابع موجود برای رفع یا حداقل کاهش مساله بهره گیرید . به عبارتی باید راه حل خود را با استفاده از منابع مختلف معتبر سازید .نمونه ای از راه حلهای انتخابی توسط معلمان در انتهای مطالب ارایه شده است

اسلاید 130: روش اقدام پژوهی5 ) اجرای راه حلپس ازآنکه به تشخیص خود و با استفاده از منابع معتبر به راه حلی برای رفع مشکل رسیدید باید برای بکارگیری آن برنامه ریزی کنید و شرایط را برای رفع مشکل مهیا سازید.در حین اجرا مراقبت و نظارت بعمل آید که راه حل بدرستی و در زمان و مکان خود به مرحله اجرا در آید . اقدام پژوهی روشی خطی و سلسله مراتبی نیست . بنابر این در حین اجرای راه حل ممکن است دریابید که راه حل شما مناسب انتخاب نشده و یا اصولا مساله درست تشخیص داده نشده است . بنابراین شما بر می گردید و از نو دوباره شواهد تشخیصی را مرور و مجددا مساله را تعیین و به انتخاب راه حل دست می زنید . به این ترتیب شما همواره امکان تغییر و تعدیل را در همه مراحل اقدام پژوهی دارید .

اسلاید 131: روش اقدام پژوهیشما در حین اجرا باید با مشاهده آثار اجرای راه حل ، تغییرات پدیدار شده را سنجش و ثبت نمایید . ثبت دقیق تغییرات به شما امکان ارزیابی اقدامات انجام شده را خواهد داد .در حین اجرا از همکاران و داوران بیرونی برای کمک به تعیین ثمربخشی راه حل خود کمک بگیرید . ممکن است آنها در نحوه اجرای راه حل شما نظرات بهتری داشته باشند که باید از آنها استفاده کنید .

اسلاید 132: روش اقدام پژوهی6 )مشاهده عمل و گردآوري اطلاعات پيرامون مساله( شواهد نوع دوم ) : شما این بار مجددا با مشاهده عمل آموزشی به جمع آوری شواهد با استفاده از ابزارهای گوناگون می پردازید . شما می خواهید در خصوص ثمربخشی راه حل خود اطلاعات مستند تری ارایه سازید . بنابر این اقدام به گردآوری اطلاعات پس از پایان اجرای راه حل خود می نمایید . دقت نمایید که اطلاعات جدید با هدف قضاوت گردآوری می شوند بنابر این بهتر است از ابزارهای اندازه گیری در مرحله گردآوری شواهد نوع اول استفاده نمایید تا بتوانید امکان مقایسه دقیق تر وضع قبل و بعد از اجرای راه حل را ارا یه سازید .

اسلاید 133: روش اقدام پژوهی7 )بحث و نتيجه گيري :بحث و نتيجه گيري ،آخرین مرحله از یک چرخه فعالیت اقدام پژوهی است . شما در اینجا دستاورد خود را پس از یک فعالیت چند مرحله ای ارایه و در خصوص نقاط قوت و ضعف کار خود بحث می کنید . بويژه اگر اقدامات شما کمکی به حل مشکل پیش رو ننموده باشد ، شما باید استنباط خود را از دلایل بروز این نتیجه شرح دهید .البته ممکن است در چنین شرایطی شما بخواهید مطالعه خود را با نظم و سازماندهی جدیدی تکرار نمایید. این ويژگی یکی از محاسن رویکرد اقدام پژوهی است که کارورز با تعهد و احساس مسوولیت گام به این راه نهاده و بنابراین با عزم جدی مرحله جدیدی از یک فعالیت اقدام پژوهی را برای حل مساله آغاز می نماید .

اسلاید 134: روش اقدام پژوهیروشهای ارتقاء کیفیت و اعتبار در اقدام پژوهی:تدبير اول: ارتقاي كيفيت مشاركت و توسعة ارتباط با ديگرانبه نظر مي‌رسد فرايند طبيعي اقدام‌پژوهي هيچ وقت بدون حضور و مشاركت ارزيابان و دوستان نقاد كامل نمي‌شود. وقتي اقدام فرد با بينش پژوهشي همراه ‌شود و از محك انتقاد ديگران نيز بگذرد، مقبوليت پيدا مي‌كند. همان طوري كه پژوهشگران دانشگاهي در هنگام بحث دربارة يافته‌هاي خود وجوه مشترك و جنبه‌هاي افتراقي آنها را با يافته‌هاي ساير پژوهشگران مورد توجه قرار مي‌دهند،‌اقدام پژوهان همواره بايد از نظرات افراد ذيربط اطلاع پيدا كنند تا بتوانند جنبه‌هاي مشترك و وجوه متمايز ديدگاه خود را با ساير نظرات دريابند. بنابراين، هم پژوهشگر دانشگاهي و هم اقدام پژوه به برقراري ارتباط مؤثر با ديگران نياز دارند.

اسلاید 135: روش اقدام پژوهیتدبير دوّم: توسعة روش‌هاي انجام عمل و به حداكثر رساندن فايدة عملي :وقتي اقدام پژوهان تغيير در روش‌ها و اعمال خود را مشاهده كردند، مي‌توانند اميدوار باشند كه فعاليت پژوهشي آنان روا و مناسب بوده است.

اسلاید 136: روش اقدام پژوهیتدبير سوم: افزايش روايي اقدام‌پژوهي از طريق كثرت‌گرايي1 و تركيب ديدگاه‌ها كثرت‌گرايي بر روش‌شناسي اقدام‌پژوهي هم حاكم است. اقدام پژوهان دامنه وسيعي از روش‌هاي تحقيق را به خدمت مي‌گيرند. جهان‌بيني مشاركتي مستلزم ارتباط و همكاري انسان‌ها با يكديگر است و چون همه انسان‌ها براي رسيدن به حقيقت از روش‌هاي متفاوت استفاده مي‌كنند، در رويكرد اقدام‌پژوهي از راه‌هاي مختلف براي كسب دانش استفاده مي‌شود. حتي براي ارزيابي برنامه اقدام‌پژوهي هم از نظرات ديگران استفاده مي‌شود و كثرت‌گرايي در همه مراحل اقدام‌پژوهي به چشم مي‌خورد. به همين دليل انتظار مي‌رود در روش شناسي اقدام‌پژوهي سوگيري كمتري وجود داشته باشد.1. pluralism

اسلاید 137: روش اقدام پژوهیتدبير چهارم: افزايش روايي اقدام‌پژوهي از طريق انجام يك كار معنادار:در اقدام‌پژوهي، معنايي كه افراد به موقعيت‌ها مي‌دهند انگيزه مشاركت آنها را تشكيل مي‌دهد. معنادار بودن اقدام‌پژوهي براي افراد شركت كننده مي‌تواند اهتمام آنها را براي انجام كار بهينه افزايش دهد و كيفيت كار را تا حدي تضمين كند. اقدام پژوهان مانند كارمنداني كه از طرف ديگران براي انجام پژوهش و عمل مأموريت يافته باشند، عمل نمي‌كنند، بلكه مانند ارباب و كارفرما در پي انجام مأموريت‌هايي هستند كه خودآنها تعيين كرده‌اند؛ يعني اقدام پژوهان به جاي اينكه پژوهش را براي ديگران انجام دهند، براي خودشان انجام مي‌دهند

اسلاید 138: روش اقدام پژوهیتدبير پنجم: افزايش روايي اقدام‌پژوهي از طريق تلاش براي پايدار كردن پيامدها:اقدام‌پژوهي اين ظرفيت بالقوه را دارد كه اعضاي خود را به انجام اصلاحات مداوم متعهد سازد؛ هر چند كه ممكن است از يك همكاري موقت و محدود آغاز شود و در نهايت به مشاركت فراگير و پايدار منجر شود. در همة اشكال مشاركت همكاري‌ها به تدريج شكل مي‌گيرند و توسعة مي‌يابند و در اقدام پژوهی کوشش برای پایدار سازی تعهدها به بهبود اوضاع می باشد .

اسلاید 139: روش اقدام پژوهیسؤال‌هاي ناظر بر كيفيت و روايي اقدام‌پژوهي1 ـ آيا اقدام‌پژوهي در شكل‌گيري و توسعة روابط اجتماعي و مشاركت جمعي موفق بوده است؟2ـ آيا برنامه‌ريزي و فرايند اقدام‌پژوهي به وسيله علايق و دغدغه‌هاي مربوط به پيامدهاي عملي هدايت شده است؟3ـ آيا در اقدام‌پژوهي از همة راه‌هاي ممكن (اصل كثرت‌گرايي) براي كسب دانش استفاده شده است؟4ـ آيا اقدام‌پژوهي به انسجام فكري اعضاي شركت‌كننده منجر شده است؟5ـ آيا اقدام‌پژوهي راه‌هايي فراتر از عقل نظري براي كسب دانش فراهم كرده است؟6ـ آيا اقدام‌پژوهي از روي آگاهي به عنوان رويكردي مناسب براي انجام تحقيق انتخاب شده است؟7ـ آيا اقدام‌پژوهي براي افراد شركت‌كننده به عنوان يك كار معنادار تلقي شده است؟8ـ آيا اقدام‌پژوهي به پايدار شدن و فراگير شدن اصلاحات به وجود آمده كمك كرده است؟

اسلاید 140: روش اقدام پژوهیانواع مرسوم اعتبار بخشی به کار اقدام پژوهیاعتبار بخشي توسط همكارانآيا مي‌توانيد گروهي از همكاران خود را نسبت به اهميت دانشي كه به دست آورده‌ايد متقاعد نماييد؟ آيا مي‌توانيد آن‌ها را قانع كنيد كه عمل شما مسئولانه و عالي بوده است؟ آيا مي‌توانيد براي ارزيابي از كار خود معيارهاي روشن ارائه دهيد و براي آن معيارها، شواهدي صريح فراهم آوريد؟اعتباربخشي توسط فرادستانآيا مي‌توانيد به مديران خود نشان دهيد كه كار خود را به منظور بهبود، تغيير داده‌ايد و روش جديد كار شما با طرح‌هاي توسعة سازماني سازگار است؟اعتباربخشي از سوي مراجعانآيا افرادي كه مورد حمايت شما بوده‌اند، موافقند كه عمل شما در راستاي منافع آنها بوده است و كيفيت زندگي آنها در اثر مداخلات اعمال‌شده توسط شما بهبود يافته است؟

اسلاید 141: روش اقدام پژوهیاعتباربخشي از سوي جامعة علميگاهي لازم است جامعة علمي نقش و سهم شما را در توليد دانش تأييد كند. بسياري از اقدام پژوهان كه پژوهش خود را براي دريافت نوعي جايزه از مجامع علمي انجام مي‌دهند، بايد آن را طوري عرضه كنند كه قابليت بررسي داشته باشد.اعتباربخشي توسط عامة مردمآخرين گروه اعتباربخش، مجموعة وسيعي از خوانندگاني هستند كه در محيط‌هاي سازماني يا بخش‌هاي ديگر جامعه قرار دارند. علاوه بر اعلان عمومي نتايج، پژوهش مي‌توان آنها را منتشر ساخت. پذيرش انتشار از سوي نشريات علمي ممكن است وقت زيادي از فرد بگيرد. در هر حال، تأمل دربارة اينكه يك پژوهش خوب چه مشخصاتي دارد، ضروري است. چه بسا هر كاري داراي جنبه سياسي باشد يا به نظريه‌ها يا جنبش‌هاي اجتماعي مختلفي مرتبط باشد. در هر حال، نظرات و يافته‌هاي روا فقط از طريق وارد شدن در زندگي ديگران تداوم مي‌يابد. (نویدی ،1383 )

اسلاید 142: روش اقدام پژوهیروش‌هاي گردآوري و تحليل داده‌ها در اقدام‌پژوهيمشاهده 1مشاهده يكي از مؤثرترين و كاربردي ترين روش‌هاي جمع‌آوري اطلاعات از كلاس است. معلم به لحاظ حضور خود در كلاس و ارتباط مستقيم با دانش‌آموزان و محيط پيرامون آنها بسياري از اطلاعات خود را از اين طريق به‌دست مي‌آورد . هر چند بين نگاه كردن عادي به پديده‌ها و مشاهده هدف‌دار تفاوت وجود دارد، ولي به هر حال نگاه كردن عادي به كلاس و فرايندهاي پيرامون آن نيز مي‌تواند در مشخص كردن ويژگي‌هاي خاص كلاس مؤثر باشد . براي اينكه معلمان بتوانند به‌طور دقيق و علمي محيط اطراف خود را مشاهده كنند بايد ماهيت مشاهده را بشناسند و نكات مهم آن را در نظر بگيرند .از ويژگي‌ اين روش آن است كه مي‌تواند همزمان با فرآيند تدريس و كار معلمان و ديگر دست‌اندركاران مدرسه همراه گردد 1-Observation

اسلاید 143: روش اقدام پژوهیمصاحبه 1مصاحبه با توجه به نوع نگاهي كه داريم به دسته‌هاي متفاوتي تقسيم مي‌شود . از نظر شكلي مصاحبه مي‌تواند ساختار يافته ، نيمه ساختاريافته و يا باز باشد . در مصاحبة ساختار يافته مصاحبه گر از يك طرح كاملاً مشخص براي مصاحبه استفاده كرده و سؤالات نوشته‌شده را براي مصاحبه شونده قرائت كرده و جواب شفاهي وي را ضبط يا ياداشت مي‌كند . در مصاحبةباز ، مصاحبه‌گر هدف كلي را در ذهن در نظر گرفته و به انتخاب خود سؤالات را مطرح كرده و جريان مصاحبه را به نحوي پيش مي برد كه اطلاعات مورد نياز به‌دست آيد . اين شيوه در مصاحبه‌هاي باليني مورد استفاده قرار مي‌گيرد . در مصاحبه نيمه ساختار يافته سوالات كلي از قبل مشخص شده، ولي مصاحبه گر مي‌تواند به صلاحديد خود ترتيب سؤالات را عوض كرده و يا آنها را تغيير دهد . نحوة انتخاب نوع مناسب مصاحبه بستگي به هدف پژوهش دارد . در صورتي كه هدف مصاحبه ارزشيابي باشد مصاحبه ساختار يافته مناسب است ولي در صورتي كه هدف پژوهش كسب پاسخهايي از مصاحبه شونده براي فرضيه سازي و شناسايي عناصر مهم كه قبلاً به آن آگاهي نداشته‌ايم باشد ، نوع مصاحبه به سوي مصاحبه هاي باز متمايل مي‌گردد (قاسمي‌پويا، 1373). 1 - Interview

اسلاید 144: روش اقدام پژوهیپرسشنامه پرسشنامه يكي از معمول‌ترين ابزارهاي جمع آوري داده‌ها در پژوهش هستند . وسعت استفاده از پرسشنامه در جمع‌آوري داده‌ها به اندازه‌اي است كه در بسياري مواقع پژوهش و پرسشنامه را مترادف هم به شمار مي‌آورند . در اقدام‌پژوهي نيز معلم مي‌تواند براي گردآوري اطلاعات از پرسشنامه استفاده كند، ولي بايد در نظر داشته باشد كه استفاده از پرسشنامه بنا بر ضرورت باشد . دو نوع پرسشنامه وجود دارد: اول پرسشنامه‌هاي استانداردشده كه توسط پژوهشگراني كه به طور مشخص در آن زمينه كار مي‌كنند ، ساخته شده و به نام پرسشنامه‌هاي استاندارد شده معروف هستند . مقياس‌ها ، پرسشنامه هاي نگرش‌سنج ، آزمون هاي روانشناسي و .... از جمله اين پرسشنامه‌ها هستند . نوع دوم، پرسشنامه ها محقق ساخته هستند كه پژوهشگر با توجه به نياز و هدف خود آن را مي‌سازد .

اسلاید 145: روش اقدام پژوهیتدوین گزارش نهایی پژوهششما بعنوان یک پژوهشگر باید بتوانید کار خود در قالبی روشن و قابل فهم برای دیگران گزارش نمایید .بطور معمول مراحل و اجزاء گزارشِ پژوهش در عمل شامل موارد زیر است :الف : مطالب مقدماتي 1- صفحة عنوان 2- تشكر و قدرداني ( در صورت لزوم )3- چكيده 4- فهرست محتوا5- فهرست شكل ها و نمودارها و جدول ها

اسلاید 146: روش اقدام پژوهیب : محتواي مطالب يا متن گزارش ج : منابع و مآخذ د : پيوست ها در صفحة عنوان معمولاً مطالب زير درج مي‌گردد : (1) عنوان تحقيق (2) نام و نام خانوادگي پژوهشگر يا گروه پژوهشگران (3) محل يا منطقة پژوهش ، مثل استان ، شهر ، نام مدرسه يا اداره و غيره . (4) تاريخ ارائه گزارش ( قاسمی پویا ، 1383 )

اسلاید 147: روش اقدام پژوهینمونه فهرست مطالب عنوان فهرست مطالب شماره صفحه چكيده الف تشكر و قدارني بمقدمه وتوصيف وضعيت موجود 1 گرد آوري اطلاعات ( شواهد 1) 3تجزيه و تحليل داده‌ها 4انتخاب راه جديد موقتي 6اجراي طرح جديد 8گردآوري اطلاعات ( شواهد 2) 10ارزيابي تأثير اقدام جديد و اعتباربخشي 13تجديد نظر و تصميم نهايي و پيشنهادي 17منابع و مأخذ 22پيوست‌ها 23 ( قاسمی پویا ، 1383 )

اسلاید 148: ضمایم

اسلاید 149: ضمایم :الف ) تعدادی از الگوهای اقدام پژوهی

اسلاید 150: مشاهدهِبرنامه بازتاب عمل بازتاب مشاهده برنامهمنبع:www.vcd.ie.teaching

اسلاید 151: چارچوب فعاليت اقدام پژوهي پروژه توسعه تدريسبرنامه ريزيعمل ارزشيابي بازتاب منبع:www.celt.vst.hk

اسلاید 152: مدل لاينرت 2002www.aifs.or.avمنبع:مشاهدهعملبرنامهبازتاببازتاببازتابعملعملبرنامهبرنامهمشاهدهمشاهده

اسلاید 153: مدل استريتايلد و ديلسون 1982 مراحل اقدام پژوهي گروهيتعريف گروهيمسالهتدوين گروهي برنامه عملنوآوري آزمايشي اجراي موقت راه حلاجراي دايميجمع آوري اطلاعاتبازخورد اطلاعاتيانظارت و بازنگريبازخورد نتايجياتعريف مجدد مساله منبع:http://information.net ص 312306

اسلاید 154: مدل بيسنيز 1999 فعاليت هاي اقدام پژوهيدر اين مرحله معلمان به يك رويكرد جديد دست يافته اند كه آن را براي استفاده عمل در قالب يك برنامه اجرايي آماده مي كنند.بازنگري تدريس و يادگيريبرنامه ريزي و توسعه تدريس و جمع آوري اطلاعاتبازنگري تدريس و يادگيريدر اين مرحله”نوآوري”جديد در قالب برنامه مرحله اجرا در مي آيد.*بازتاب پيرامون عمل و آنجه در حال اجراست*گردآوري اطلاعات ازموقعيت تدريس و يادگيري*تحليل اطلاعاتمنبع:www.oiso.utoronto

اسلاید 155: مدل سيگور (2000) اقدام پژوهي و توسعه مدارسافزايش اثربخشي فردي و گروهيتقويت روحيه جمعيبهبود عملكرد دانش آموزانجايگزيني فرهنگ حرفه ايهدايت به سمت اقدام پژوهي مشاركتيموقعيتهاي معمولي آموزشيانزواي معلمنوآوري پايينكنترل كيفي بيروني اثربخشي پائينخودپنداره”يقه آبي”كارگري

اسلاید 156: مدل مك كرنانز 1991 مرحله دوم عمل مرحله اول عملموقعيت مشكل يا مسالهتعريف مجدد مساله ارزيابي نيازها راه حل هاي جديد اجراي برنامه اصلاح شده ارزشيابي عمل بازتاب، توسعه درك تصميمات تعريف مسئله ارزيابي نيازها تعيين راه برنامه اجراارزشيابيبازتاب،توسعه،درك،عملتصميمات توسعه برنامه عمل زمان اول بازانديشي در برنامه عمل زمان دوم منبع:www.asedorg

اسلاید 157: ضمایم : ب ) دو گزارش اقدام پژوهیموضوع : چگونگي كيفيت بخشي به تكاليف رياضيطاهره سعيديانمقدمه و بيان مسئله مدت 28 سال است كه به عنوان معلم در مدارس ابتدايي شهر تهران مشغول تدريس هستم. هميشه در ساعات درس رياضي، شاهد غم و اندوه و نگراني در چشمان برخي از بچه ها به دليل نداشتن تكليف رياضي بوده‌ام. به اين دليل، كيفيت‌بخشي انجام تكاليف رياضي را از جمله هدف‌هاي اصلي و سرلوحة كار آموزشي خود در سال تحصيلي جاري قرار دادم و تصميم گرفتم تا با استفاده از روش‌هاي غير نوشتاري و تجربيات اوليا، همكاران مشاوران و متخصصين تعليم و تربيت به تقويت و پرورش قدرت تفكر و تحليل دانش‌آموزان در ارائه طرح‌ها و روش‌هاي ابتكاري بپردازم.

اسلاید 158: گزارش فعاليت اقدام‌پژوهيمعمولاً آنچه از رياضي در خانواده به كودك تفهيم شده آن است كه درس رياضي سخت است. در واقع، اغلب خانواده‌ها با به‌كارگيري تشويق و تنبيه تلاش دارند كه به كودك بفهمانند رياضي درسي غير از دروس ديگر است تا حتماً‌ كودك براي يادگيري آن ملزم شود وقت زيادتري صرف كند. به اين ترتيب درس رياضي و بخصوص انجام تكاليف رياضي براي كودكان به مشكلي غير قابل علاج مبدل مي‌شود. امسال كه در پاية دوم ابتدايي مشغول تدريس بودم، همچون سالهاي گذشته، وضعيت كلاس رياضي به گونه‌اي بود كه دانش‌آموزان به بهانه‌هاي مختلف مي‌خواستند از انجام تكاليف رياضي شانه خالي كنند. اين وضعيت كلاس، چه براي من و چه براي دانش‌آموزان، بسيار ناخوشايند و كسالت‌آور بود. نداشتن تمرين كه باعث كاهش مهارت در انجام تكاليف مي‌شد، سبب شده بود كه نمرات مستمر دانش‌آموزان نزول كند، لذا تصميم گرفتم با مطالعه در اين زمينه و مشورت با صاحب‌نظران، تغييري در اين وضعيت ايجاد كنم و مشكل را تا آنجا كه ممكن است حل نمايم. براي اين كار با خود‏‎‏ دانش‌آموزان مشورت كردم و سؤالهايم را اين چنين مطرح نمودم:

اسلاید 159: گزارش فعاليت اقدام‌پژوهي1- چرا عده زيادي از دانش‌آموزان از درس رياضي و تكليف آن وحشت دارند؟2- چرا برخي دانش‌آموزان هنگام انجام تكليف به دردهاي مختلف دچار مي‌شوند؟3- چرا برخي دانش‌آموزان با فشار خانواده تكليف مي‌نويسند؟4- چرا برخي دانش‌آموزان رابطة رياضي را با واقعيت هاي زندگي درك نمي‌كنند؟ هر يك از دانش‌آموزان پاسخي ارائه كردند كه با وجود آنكه اغلب آنها واقعيت داشت اما بهانه‌هاي تلخي بود كه موجب مي‌شد دانش‌آموزان از نوشتن تكاليف رياضي امتناع ورزند و سستي كنند

اسلاید 160: گزارش فعاليت اقدام‌پژوهيگردآوري اطلاعات و شواهد (1) ابتدا قبل از هر چيز پرسش‌نامه‌اي جهت بررسي وضعيت خانوادگي و بهداشتي دانش‌آموزان براي اوليا فرستادم و از آنها تقاضا كردم كه به پرسش‌نامه جواب كاملاً درست و واقعي بدهند تا بتوانم از آنها به عنوان يك رهنمود استفاده كنم. سپس با همكارانم جلسه‌اي براي جويا شدن علل بي‌علاقگي و فعال نبودن بچه‌ها در انجام تكاليف رياضي تشكيل دادم. در اين جلسه نظريات محققان و كارشناسان مختلف در اين زمينه را مطرح كردم. همچنان كه همكاران نظريه‌هاي خود را بيان مي‌كردند، من نيز تلاش مي‌كردم نكات مهم و عمدة صحبت‌هاي آنها را به طور خلاصه يادداشت كنم. جلسة ديگري با مدير و معاون محترم دبستان تشكيل دادم. معاون دبستاني به دليل سابقة طولاني در امر تدريس تجربيات گرانقدري داشتند و نكات جالبي را مطرح نمودند.

اسلاید 161: گزارش فعاليت اقدام‌پژوهياز جمله آنكه «كودكان، خالي از اطلاعات قرن نوزدهم ناگهان به كودك مملو از اطلاعات نيمه قرن بيستم مبدل شداند» مدير دبستان پيشنهاد نمودند موضوع را با برخي از والدين و صاحب‌نظران مطرح كنيم. لذا بنا به پيشنهاد ايشان جلسه‌اي با برخي از اولياي دانش‌آموزان مدير و معاون دبستان و دو نفر از نمايندگان دانش‌آموزان تشكيل گرديد. من نتيجة صحبت و نظريات والدين را يادداشت كردم . در ضمن از نظرات اساتيد مختلف كه در شوراهاي متفاوت مدرسه‌ دعوت مي‌شدند نيز استفاده كردم. تجزيه و تحليل اطلاعات شواهد (1) پس از بررسي پرسش نامه ها و مطالعه كتابهاي زياد و نظريه‌هاي دانش‌آموزان، همكاران، معاونت دبستان، مديريت دبستان و مشاوران و متخصصين اطلاعات حاصل از اين فرآيند مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. اشكالات تكاليف رياضي تقريباً مشخص و مواردي كه بايد در اين زمينه تغيير و اصلاح يابد، معين شد. خلاصه يافته‌هاي تجزيه و تحليل به شرح زير است:

اسلاید 162: گزارش فعاليت اقدام‌پژوهيخلاصه يافته‌هاي اوليه:برخي از علل فعال نبودن دانش‌آموزان در نوشتن تكاليف رياضي به اين شرح بود: 1- همگاني بودن تكليف در سطح كلاس 2- نداشتن تنوع در تكليف 3- بي ميلي بيشتر دانش‌آموزان در تكاليف نوشتاري 4- وضعيت آپارتمان نشيني 5- شاغل بودن اوليا در زمان طولاني 6- وضعيت آپارتمان نشيني 7- نداشتن معيار سنجش در ارزشيابي تكليف 8- ناآشنايي معلمان به راه‌هاي شكوفا سازي خلاقيت كودك 9- كار در كلاس به روش رقابتي 10- كار در كلاس به روش انفرادي 11- توجه نداشتن دانش‌آموزان به كاربرد رياضي در زندگي روزمره

اسلاید 163: گزارش فعاليت اقدام‌پژوهياصول و مباني تكليف رياضي پس از مطالعه كتاب هاي علمي بسيار زياد در اين زمينه و مشورت با اساتيد، كارشناسان، همكاران، اولياء دانش‌آموزان و خود دانش‌آموزان اين نتايج حاصل شده كه تكليف در شرايط مناسب در مدرسه و منزل بايد به‌صورت تكليف تمريني، تكليف آماده سازي تكليف بسطي و امتدادي و تكليف خلاقيتي به دانش‌آموزان داده مي‌شود و در نوشتن آنها اصول و مباني ويژه‌اي رعايت گردد. به اين ترتيب كه: 1- تكليف بايد به دانش‌آموز ارتقاء دانش، كسب مهارت و نگرش بدهد.2- طرح تكليف، خود نياز به نظرخواهي همكاران مجرب دارد، نه اين كه براي رفع تكليف و مسئوليت ارائه شود. 3- تكليف بايد بسيار كوتاه (حداكثر پانزده دقيقه) باشد و تمركز، تفكر و خلاقيت در دانش‌آموز به وجود آورد.4- اگر به دانش‌آموز تكليفي داده شود كه دانش‌آموز آن قسمت از درس را نياموخته باشد برايش مشكل و اضطراب‌آور است.

اسلاید 164: گزارش فعاليت اقدام‌پژوهي5- تكليف بايد احساس مسئوليت و سرعت انتقال در دانش‌آموز به وجود آورد و طوري تكليف داده شود كه در طول آن دانش‌آموز براي زندگي روزمره كسب تجربه كند. 6- تكليف بايد برپاية علاقه‌مندي دانش‌آموزان يا وقايعي كه در محيط اطراف آنان رخ مي‌دهد، تعيين شود.7- تكليف بايد در دانش‌آموز مهارت‌هاي اجتماعي (رعايت نوبت، ابراز عقيده كردن، بيان واضح افكار، تشويق ديگران و ....) و مهارت‌هاي تحصيلي (تمرين شفاهي، بلند فكر كردن) ايجاد كند.

اسلاید 165: گزارش فعاليت اقدام‌پژوهيالف – تكاليف تمريني اين نوع تكليف براي تقويت مهارت و دانش‌هاي كسب‌شده مناسب است و معمولاً به‌صورت كتبي (نوشتاري) ارائه مي‌گردد. اين تكاليف جهت تثبيت يادگيري و فعاليت‌هاي خواندن و كارهاي تمريني و انفرادي به كار گرفته مي‌شود. اين نوع تكليف از قديمي‌ترين و باسابقه‌ترين انواع تكاليف است. ب – تكليف آماده‌سازي و آمادگي اين نوع تكليف جهت آماده كردن شاگردان براي درس‌هاي روز بعد به كار مي‌رود و به صورت مطالعة كتاب درسي، مطالعة خارج از كتاب درسي، جمع‌آوري مطالب و مواد قبل از كنفرانس در كلاس درس، حفظ كردن، روخواندن و از قبل خواندن دروس انجام مي‌پذيرد. ج – تكليف بسطي و امتدادياين نوع تكليف شاگرد را فراسوي كارها و فعاليت‌هاي كلاس سوق مي‌دهد و موجبات يادگيري ديدگاه‌ها و مهارت‌ها را در موفقيت‌هاي جديد فراهم مي‌آورد. تكليف بسطي به صورت پروژه هاي طويل‌المدت و از طريق فعاليت‌هاي حل مسائل تحقق پيدا مي‌كند. د – تكليف خلاقيتي در اين نوع تكليف براي پرورش خلاقيت و نوآوري در دانش آموزان تكاليفي پيش‌بيني مي‌شود. هدايت يك فعاليت ناتمام و يا جمله‌سازي از كلمات ارايه شده از جمله محتوايي است كه در تكليف خلاقيتي پيش‌بيني مي‌شود.

اسلاید 166: گزارش فعاليت اقدام‌پژوهيبا بررسي و مطالعة اطلاعات جمع‌آوري شده و تجزيه و تحليل هر يك از آنها به اين نتيجه رسيدم كه براي «كيفيت‌بخشي به تكاليف رياضي» با بچه‌ها در سن پايين بايد به روش‌هاي طبيعي و غير رسمي (بازي) با زمان كافي و مواد آموزشي متوسل شوم اكنون به طور اجمالي به توضيح هر كدام از آن روش‌هاخواهم پرداخته: بازي: بازي موجب ايجاد انگيزه مي‌شود و زمينه را براي رقابت سالم آماده مي‌كند بسياري از دانش‌آموزان به بازي عشق مي‌ورزند و در آن حال، ابتكار و خلاقيت آنان بروز داده مي‌شود. زمان: تدريس حل مسئله به زمان احتياج دارد. توجه بايد بر ارتباط ميان مسئله و فرآيندهاي تفكري كه ما را به جواب مي‌رساند، متمركز شود. به اين سبب دانش‌آموزان بايد براي «هضم كردن» و تفكر كافي در مورد مسئله (يعني زمان براي درك موضوع، زمان براي كشف مسير حل و زمان براي فكر كردن به جواب) وقت كافي داشته باشند. مواد آموزشي: مواد آموزشي به مثابة پلي ميان زندگي واقعي و كاربردهاي انتزاعي الگوريتها هستند و در مسير درك مطالب درسي كمك قابل توجهي ارائه مي‌نمايند

اسلاید 167: گزارش فعاليت اقدام‌پژوهيچگونگي اجراي راه حل (1) با بررسي كامل آنچه در «اصول و مباني» و «راه‌هاي پيشنهادي» مطرح شد، به اين نتيجه رسيدم كه با تمام هدف‌هاي ذكرشده در ابتداي كار «چگونگي كيفيت‌بخشي به تكاليف رياضي» به روش طبيعي (غير نوشتاري) و غير رسمي (بازي) كه مورد علاقة بچه‌هاست، متوسل شوم، تا به اين طريق ميل و اشتياق دانش‌آموزان به حل مسئله رياضي بيشتر گردد و محيط را طوري فراهم كنم كه بعد از آنكه داراي انگيزه و علاقه شدند، كار خودرا از روش طبيعي (غير رسمي) به روش‌هاي رسمي سوق دهند.

اسلاید 168: گزارش فعاليت اقدام‌پژوهينمونه‌اي از تدريس (راه حل جديد) تدريس اعداد زوج و فرد تدريس اعداد زوج و فرد در يكي از كلاسهايي كه دانش‌آموزان به اردو رفته بودند، انجام شد. كلاس بزرگتر و وسيع‌تر بود و مي‌توانستم با آرامش بيشتر و راحت‌تر تدريسم را به كمك دانش‌آموزان و وسايل موجود در كلاس به صورت انفرادي و گروهي انجام دهم. بازي و فعاليت براي همه دانش‌آموزان آزاد و اختياري بود (نهُ نفر از دانش‌آموزان كلاس در گروههاي سه نفره از طريق گروه‌هاي همياري فعاليت كرده‌اند). مواد و وسايل آموزشي مورد استفاده: كتاب،‌ مداد، اسباب بازي كودكي، موزاييك كلاسي، طناب، توپ، چوب بستني، ني، انواع شكلات، گلفعاليت: «اعداد يك رقمي فرد» : بچه ها با عدد يك شروع به بازي كردند. چند نفر از بچه‌ها از روي يك موزائيك پريدند، عده‌اي با يك بار طناب زدن ، بعضي با يك شكلات يا گز، ساحل با راه انداختن عروسك و طي كردن يك متر راه، پريسا: من يك نفرم، خدا يكي است، كلمه الله يك تشديد دارد. زهرا: قرآن يكي است، كلمه زهرا يك نقطة دارد. شادي: من يك سر، و يك قلب دارم، يگانه: خورشيد و ماه، آيدا: هر انسان يك ستاره در آسمان دارد.

اسلاید 169: گزارش فعاليت اقدام‌پژوهي« اعداد يك رقمي زوج » : پريدن روي دو موزاييك،‌2 يا 4 بار توپ را به زمين زدن مريم: دو چشم، دو گوش، دو دست و پا دارم. اعضاي دوتايي بدنم يار و دوست يكديگرند. بدين ترتيب تمام اعداد يك رقمي زوج و فرد تمرين شد. اعداد دو رقمي زوج و فرد: عده‌اي از بچه ها با دسته‌بندي (ده‌تايي) و به كمك شكلات و گز به بازي زوج و فرد پرداختند، از جمله يگانه مقدار زيادي از شكلات‌ها را برداشت و بين بچه‌ها تقسيم كرد و قبل از تقسيم كردن گفت: بچه ها پيش‌بيني كنيد تعداد شكلاتي كه تقسيم مي‌كنم زوج است يا فرد؟ پيش‌بيني هر كس درست باشد يك شكلات به عنوان جايزه به وي داده خواهد شد. گروهي هفت نفره قايم باشك بازي مي‌كردند. گروهي دوازده نفره، طناب‌بازي مي‌كردند. يك سر طناب بوسيله هفت نفر و سر ديگر طناب توسط پنج‌نفر كشيده مي‌شد. چهار نفر از دانش‌آموزان، بي‌صدا و به كمك هم با كلمات نقطه‌دار و تشديددار جدول ساخته و ارائه دادند

اسلاید 170: گزارش فعاليت اقدام‌پژوهي

اسلاید 171: گزارش فعاليت اقدام‌پژوهيگردآوري شواهد (2) از تحولي كه در روحية دانش‌آموزان به وجود آمد و از رضايت خاطر همكاران و اوليا تصميم گرفتيم دربارة آنچة انجام داده‌ايم، اطلاعات دقيق‌تري را جمع آوري كنيم. يك جلسة مشترك با مديريت دبستان، معاونت و بعضي از همكاران و چند تن از اولياي دانش‌آموزان برگزار نموديم. در اين جلسه راه‌هايي را جهت مطلع شدن از نتايج كار پيش‌بيني كرديم، از جمله: 1- ارزشيابي در حضور همكاران از بعضي از مباحث كتاب رياضي مخصوصاً محور اعداد، متر و سانتي‌متر، زوج و فرد و نيز ارزشيابي از مبحث “كمتري و بيشتري و روي هم ”كه به صورت يك واقعيت روزمره توسط دانش‌آموزان با خريد از سوپر انجام شد. 2- مقايسة نمرات دانش‌آموزان با آزمون‌هاي مستمر كه قبلاً از هر بخشي گرفته شد. 3- ارزشيابي در ماه فروردين در حضور رابط تحقيقات منطقه...... تحت عناوين (كمتري يا بيشتري روي هم) انجام شد. انتخاب دانش‌آموزان نيز توسط ايشان انجام شد و نتيجه بسيار عالي بود. ايشان از تفكر، خلاقيت و اعتماد به نفس دانش‌آموزان بسيار خوشحال شدند و همگي را مورد تشويق قرار دادند. 4- يك ارزشيابي در حضور معاونت آموزشي منطقه.... تهران، مديريت و معاونت دبستان و كلية همكاران انجام شد كه نتيجة كار بسيار موفقيت‌آميز بود. 5- ارزشيابي دانش‌آموزان از عناوين زوج و فرد در حضور اوليا كه نتيجة پربار آن باعث مسرت خاطر آنان گرديد.

اسلاید 172: گزارش فعاليت اقدام‌پژوهيارزيابي از نتايج راه حل اجرا بعد از اينكه اطلاعات لازم دربارة چگونگي اجرا و نتايج آن جمع‌آوري شد و گزارش‌ها در اختيار مدعوين قرار گرفت، با توجه به نظرات و انتقادهاي اظهار شده، در جلسه با معلمان و افراد متخصص و مشاوران در اين طرح، تلاش كرديم كاستي‌هاي نظري و عملي خود را تا آنجا كه مي‌توانيم، برطرف كنيم. شواهد نشان داد كه روش‌هاي متنوع غير رسمي (بازي) و رسمي (گروه‌هاي همياري) انجام شده بسيار مؤثر واقع شده است؛ به طوري كه از دي‌ماه تا فروردين ماه، كل دانش‌آموزان به سطوح مطلوب علمي رسيدند.

اسلاید 173: گزارش فعاليت اقدام‌پژوهيخلاصة نتايج از آنچه گذشت مي‌توان نتيجه گرفت كه با اجراي اين روش‌ها: 1- دانش‌آموزان به انجام تكاليف فوق‌العاده علاقه‌مند شدند و شور و نشاط آموختن در كلاس به‌وجود آمد. 2- تقريباً تمام بچه‌ها در انجام تكاليف خودكفا شدند (خود، طراح مسئله و قادر به حل آن شدند)3- دانش‌آموزان به اين نتيجه رسيدند به طور غير نوشتاري كه مورد علاقه خاص بچه‌هاست نيز مي‌توان تكليف انجام داد. 4- والدين از بابت انجام تكاليف فرزندانشان بسيار خوشحال و احساس رضايت مي‌كردند. تصميم نهايي توصيه مي‌كنم خانواده‌ها از زمان كودكي فرزندانشان، آنها را با واقعيت‌هاي روزمرة زندگي و با اصول و مباني رياضي آشنا كنند. براي آموزش اوليه رياضي، با كودك در سنين پيش‌دبستاني به روش‌هاي طبيعي (بازي) زمان كافي و يا مواد آموزشي كار كنند. در اين صورت هنگامي كه به سن مدرسه مي‌رسند داراي قدرت تفكر، تخيلي، خلاقيت حس خودباوري و اعتماد به نفس خواهند شد. اين شيوه تدريس براي دروس ديگر كه خانواده‌ها به دليل مشكلات خاص اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي و .... نمي‌توانند مشكل‌گشاي فرزندانشان باشند بسيار شيرين، گيرا و جذاب و در نهايت موفقيت آميز خواهد بود.

اسلاید 174: موضوع :چگونه مي‌توانم ضعف پيشرفت تحصيلي دانش‌آموزانم را در كلاس پنجم ابتدايي كاهش دهم؟ صديقه رفعت‌پورتوصيف وضعيت موجود به عنوان آموزگاري با تجربة 15 سال تدريس در دورة ابتدايي، همواره به ضعف تحصيلي دانش‌آموزان به عنوان مشكلي كه مي‌تواند با تعامل ميان عوامل آموزشي حل شود، نگاه نموده‌ام. در سال جاري از تجربه‌هاي خود براي حل مشكل دانش‌آموزان پاية پنجم ابتدايي در درس رياضي بهره برده‌ام. در كلاس مورد مطالعه مشكل سال‌هاي قبل، يعني ضعف پيشرفت رياضي، در اغلب دانش‌آموزان خودنمايي دارد. هنوز ضرب‌ها را حفظ نيستند، ضرب چند رقمي يا عامل صفر در ضرب خوب انجام نمي‌شود. تقسيم از سمت راست حل مي‌شود. از همه بدتر توانايي حل مسئله و مباحث مربوط به مساحت و متر و كيلوگرم است. ضعف تحصيلي دانش‌آموزان در اين درس مي‌توانست با پايين آوردن اعتماد به نفس دانش‌آموز، در موقعيت آموزشي ساير دروس نيز تسري يابد و آيندة تحصيلي دانش‌آموزان را با مشكل مواجه كند. به عنوان معلم بايد چاره‌اي مي‌انديشيد و مشكل را حل مي‌كردم.

اسلاید 175: گزارش فعاليت اقدام‌پژوهيگردآوري اطلاعات مرحلة اول (شواهد نوع اول) بايد مشكل را در ابعاد مختلفش شناسايي مي‌كردم. براي حل مشكل ابتدا بايد آن را به درستي تشخيص داد. دانش‌آموزان در چه زمينه‌هايي مشكلات بيشتري دارند؟ گسترة مشكل در ميان دانش‌آموزان چقدر است؟ براي نيل به اين اطلاعات طي يك آزمون معلم ساخته وضعيت درسي دانش‌‌آموزان را اندازه گرفتم. نتيجة اين آزمون در جدول شمارة «1» ارائه شده است. گفتني است اين آزمون دربرگيرندة مطالب ارائه شدة رياضي در پايه‌هاي سوم تا پنجم بود.

اسلاید 176: گزارش فعاليت اقدام‌پژوهي

اسلاید 177: گزارش فعاليت اقدام‌پژوهيتجزيه و تحليل اطلاعات اطلاعات دريافتي مشخص كرد كه دانش‌آموزان علاوه بر مشكلات يادگيري مفاهيم پاية پنجم، بعضاً مفاهيم آموزشي را در پايه‌هاي پايين‌تر نيز فرا نگرفته‌اند. بنابراين دانش‌آموزان براي رسيدن به اهداف آموزشي در پاية پنجم بايد تحت پوشش آموزش‌هاي جبراني قرار گيرند. البته با توجه به تفاوت ضعف در افراد، پيش‌بيني آموزش‌هاي ويژه متناسب با نيازهاي هر يك نيز بايد مورد توجه قرار گيرد. اطلاعات نشان داد كه مشكل در ابعاد مختلف، بروز نموده است. در برخي موضوعات بايد تلاش اساسي و مداوم صورت پذيرد و برخي از موضوعات ديگر با تلاش كمتري قابل انجام هستند. ضرب و تفريق و محيط و نسبت، خمس، مفهوم وزن و درصد محتاج كار بيشتري است و عددنويسي، بخش‌پذيري و كسر مساوي با كوشش كمتري قابل بهبود است.

اسلاید 178: گزارش فعاليت اقدام‌پژوهيانتخاب و اجراي راه حل براي انتخاب راه حل تلاش گسترده‌اي را آغاز نمودم. دانش‌آموزان، اوليا و همكاران را براي رفع اين مشكل به كمك طلبيدم و به مطالعات مربوط به موضوع براي شناسايي چارة كار مراجعه كردم. با جمع‌بندي فعاليت‌هاي اين مرحله راه حلي را با ويژگي‌هاي زير انتخاب و به‌كار گرفتم:1. نظم و ترتيب ارائه مطالب كتاب را تغيير دادم.2.مطالب را از ساده به مشكل دسته‌بندي كردم.3.موارد كاربرد هر مبحث رياضي را دقيقاً مشخص كردم.4.زيرمجموعه هر مطلب را در پايه‌هاي قبل پيدا نمودم و در تدريس از آن به عنوان يك پيش سازمان دهنده استفاده كردم.5.وسايل كمك آموزشي متناسب با هر بحث را مورد استفاده قرار دادم.6.مفاهيم ذهني را با بهره‌گيري از موقعيت واقعي، عيني و ملموس نمودم.7.از شعر يا داستان يا كدهاي مشخص براي تدريس استفاده كردم.8.تكاليف انفرادي را در كنار تكاليف عمومي تعيين ارائه نمودم.9.سعي كردم كلاس درس رياضي لبريز از شادي و نشاط شود تا وهم و ترس از آن از بين برود.

اسلاید 179: گزارش فعاليت اقدام‌پژوهي10.مشاركت دانش‌آاموزان را در فرآيند تدريس تضمين نمودم.11.از وسيلة تشويق و تنبيه بهره گرفتم.12.از كارتون‌ها و مفاهيم خنده‌دار براي نام‌گذاري مباحث استفاده كردم؛ مانند سرزمين آدم كوچولوها براي اعشار.13. تعدادي جدول به نام گنگ طراحي كردم كه با ماژيك هر جلسه مفاهيم پايه‌اي دوره مي‌شد.مثل:  =    براي ضرب و يا  =    براي جمع و تفريق يك رقمي14.از ظرفيت اوليا بهره گرفتم.15.در بعضي مواقع با گفتن جمله‌اي «من هم نمي‌دانم بيا با هم پيدا كنيم»، دانش‌آموزان را وادار به تلاش و كوشش كردم.و....

اسلاید 180: گزارش فعاليت اقدام‌پژوهيگردآوري اطلاعات مرحله دوم (شواهد نوع دوم) اجراي شيوة پيش‌بيني شده به‌طور محسوس از بهبودي وضع موجود حكايت داشت. پس از مدتي براي ارزيابي اقدام خود با آزموني نسبتاً مشابه آزمون اول به اندازه‌گيري دانش رياضي دانش‌آموزان پرداختم. اين اطلاعات قضاوت پيرامون انتخاب را براي من هموار كرد.

اسلاید 181: گزارش فعاليت اقدام‌پژوهي

اسلاید 182: گزارش فعاليت اقدام‌پژوهيفراواني نمرات بالاي پانزده و ميانگين نمرات در مرحلة دوم به‌طور محسوسي افزايش يافت. در مرحله اول ده نفر نمرة پايين‌تر از ده داشتند، در حالي‌كه در مرحلة دوم فردي نمرة پايين‌تر از يازده نداشت. اطلاعات مذكوربخشي اقدام را مورد تأييد قرار داد، اما براي رسيدن به وضعيت مطلوب بايد بيش از اين تلاش كنم. هنوز به موقعيت مطلوب دست نيافته‌ام. بنابراين بر حسب اين تجربه به اجراي فعاليتي اثربخش‌تر مي‌انديشم. فعاليتي كه بتواند.....

اسلاید 183: ج )چكيده 15 فعاليت اقدام‌پژوهي 1) چگونه مي‌توان با توجه به علئيق دانش‌آموزان به حل مشكلات آموزشي املاء پرداختفاطمه اكبرزاده هدف اين پژوهش بالا بردن عملكرد دانش‌آموزان پاية پنجم ابتدايي در درس املا مي‌باشد. با شناسايي مشكل و استفاده از روش‌هايي از قبيل: ساختن حروف با حبوبات و پولك، استفاده از كتاب حروف الفبا، تصحيح كردن املاي دانش‌آموزان توسط يكديگر، گفتن ديكتة پاي‌تخته‌اي به دانش‌آموزان و اصلاح آن توسط دانش‌آموز ديگر، روخواني با صداي بلند و اختصاص تكاليف جبراني براي دانش‌آموزاني كه پيشرفت كمتري دارند؛ وضعيت موجود بهبود قابل ملاحظه‌اي يافت.

اسلاید 184: چكيده 15 فعاليت اقدام‌پژوهي2) ارائه الگوي تفكر استقرايي در آموزش درس علومناهيد فرقاني زماني‌كه‌ دانش‌آموزان پاية سوم دبستان در فهم مطالب مربوط به بخش مهره‌داران در كتاب علوم مشكل داشتند. پژوهشگر دريافت كه تنها توسط شيوه سنتي نمي‌تواند در تحقق اهداف مؤثر گردد. لذا تصميم گرفت تا از روش تلفيقي، شيوة تفكر استقرايي و دريافت مفهوم استفاده نمايد. فعاليت‌هاي اين روش داراي مراحلي است كه عبارتند از: تكوين مفهوم، تفسير مطالب و كاربرد اصول پس از اجراي اين شيوه محقق مشاهده كرد كه دانش‌آموزان به راحتي مي‌توانستند تكاليف مربوط به بخش مهره‌داران را انجام دهند. علاوه بر آن همكاري و همياري گروهي هم در بين آنها به‌وجود آمده بود.

اسلاید 185: چكيده 15 فعاليت اقدام‌پژوهي3) راه‌هاي رفع مشكلات يكي از دانش‌آموزان در درس املاء فروزنده فروغي هدف اين پژوهش رفع مشكل يكي از دانش‌آموزان پايه پنجم ابتدايي در درس املابود. پس از بررسي، مشخص شد كه استفاده از روش‌هاي سنتي براي حل مشكل كارساز نمي‌باشد. در نتيجه تصميم گرفته شد تا از روش‌هاي نوين استفاده گردد. ابتدا با برقراري رابطة صميمانه، علاقه و انگيزه در دانش‌آموز افزايش يافته، سپس با يادداشت كردن اشتباهات متعدد (با توجه به فراواني آنها) به علت بروز مشكل و كوشش در برطرف نمودن آن پرداخته شد. با اجراي راه‌حل‌ها به‌تدريج تعداد اشتباهات كم شد. اين امر منجر به ايجاد شادماني و دلگرمي بيشتر در دانش‌آموز گرديد.

اسلاید 186: چكيده 15 فعاليت اقدام‌پژوهي4) چگونگي ارتقاء سطح نمرات ديكته در دانش‌آموزان كم‌توان ذهني پاية دوم‌ابتداييفرزانه رفعي، پروين قربانيان اين پژوهش به منظور ارتقاي سطح نمرات ديكتة يكي از دانش‌آموزان كم‌توان ذهني پاية دوم ابتدايي صورت گرفت مشكل اين دانش‌آموز كه اشكال در يادگيري حروف الفباي فارسي بود. پس از شناسايي علل عمده ضعف (كه عبارت بودند از: عدم شناخت حروف الفباي فارسي و بيسوادي والدين) و پس از مشورت با همكاران و مطالعة كتب تصميم به اجراي طرحي نو گرفته شد. اين طرح استفاده از الفباي دستي اشاره‌اي به شكل نوشتاري حروف و كاملاً متفاوت از الفباي اشاره‌اي ناشنوايان بود. طرح مورد نظر به دليل ملموس بودن براي دانش‌آموزان كم‌توان ذهني منجر به شناخت حروف و افزايش قابل ملاحظة نمرات ديكتة مورد مطالعه گشت.

اسلاید 187: چكيده 15 فعاليت اقدام‌پژوهي)آموزش در كلاس همراه با عروسكي بنام قلي منصوره عليون‌مقدم پژوهشگر به منظور رفع مشكلات يكي از دانش‌آموزان پاية دوم ابتدايي كه عبارت بودند از: بي‌علاقگي به مدرسه، ترس از مدرسه، عدم همكاري با معلم، عدم انجام تكاليف به طور منظم، گوشه‌گيري و انزواطلبي، ضعف درسي و ... از روشي ساده و جذّاب يعني استفاده از عروسكي به نام قلي بهره برده است. ابتدا از طريق محبت و تشويق او را به مدرسه و درس علاقمند ساخته، سپس عروسك را به عنوان نمايندة خود و ناظر به همراه دفتر ارتباطي بين خانه و مدرسه براي چند روزي به خانة دانش‌آموز فرستاده است. علاوه بر مزبور نامبرده از روش‌هاي ديگر مانند: آموزش برخي مطالب سال قبل به‌طور انفرادي، تأييد نكات مثبت دانش‌آموز و تشويق او، دادن مسئوليت، استفاده بيشتر از وسايل كمك آموزشي و ... پژوهشگر توانست مشكلات درسي و اخلاقي او را كاهش دهد. اين امر توسط همكاران در مدرسه و اولياي دانش‌آموز مورد تأييد قرار گرفت.

اسلاید 188: چكيده 15 فعاليت اقدام‌پژوهي6)روشي نو براي تدريس درس جغرافياي پاية چهارم ابتداييمريم ياري هدف اين پژوهش برطرف نمودن مشكلات يادگيري درس جغرافياي دانش‌آموزان پايه چهارم بود كه در مواردي مانند: عدم توانايي در مشخص كردن جايگاه‌ها و خصوصيات يا محصولات هر ناحيه، اضطراب از امتحان، پايين بودن سطح نمرات اين درس و تلقي كردن درس جغرافيا به عنوان درسي مشكل جلو پيدا نموده‌ است. با توجه به مشكلات موجود تصميم گرفته شد از نقشه، كارت‌هاي مجسم، مشاركتي كردن تدريس بين آموزگار و دانش‌آموز و عيني كردن تدريس استفاده شود. با ادامه اين روند مشاهده گرديد كه به تدريج نمرات دانش‌آموزان در آزمون‌هاي نوبت اول و دوم افزايش يافته و احساس رضايت و علاقمندي در بين دانش‌آموزان نسبت به درس جغرافيا به‌وجود آمده است.

اسلاید 189: چكيده 15 فعاليت اقدام‌پژوهي) شيوه‌هاي فعال‌سازي دانش‌آموزان براي مشاركت در آموزش و امور مدرسه ميكائيل رسول‌زاده با توجه به اهميت موضوع مشاركت دانش‌آموزان در امور مدرسه و تأثيرات تجربه‌هاي مشاركتي آنها در زندگي آينده‌شان، پژوهشگر بر آن شد تا وضعيت مشاركت دانش‌آموزان در امور مدرسه را بهبود دهد و نتايج ارزندة آن‌را در زندگي فعلي و آينده آنها لمس نمايد. لذا به منظور گردآوري اطلاعات از روش‌هاي مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه استفاده شد. پس از تجزيه و تحليل اطلاعات به منظور رفع مشكل از روش‌هايي مانند: گروه‌بندي دانش‌آموزان كلاس، اجراي روش يادگيري از طريق همياري، انتخاب نمايندة كلاس توسط آراء دانش‌آموزان، سپردن مسئوليت‌هاي مختلف مدرسه به دانش‌آموزان، تشكيل كانون‌هاي مختلف و عضويت در يكي از آنها، واگذاري مسئوليت‌هايي به هر يك از كانون‌ها، برگزاري شوراي مدرسه و شهردار مدرسه، تهيه برنامه امتحاني كلاس توسط دانش‌آموزان و همبستگي ملّي و مذهبي استفاده گشت. همة راه‌حل‌هاي به كار برده شده منجر به افزايش حس مشاركت دانش‌آموزان در مدرسه و خانه و ... شد به نحوي كه آنها توانستند با حضور فعال خود مقام‌هاي عالي‌اي را در المپيادها و مسابقات كسب نمايند.

اسلاید 190: چكيده 15 فعاليت اقدام‌پژوهي8) ارتقاي يادگيري در آموزش افراد لمسي افتخار جوانبخت هدف اين پژوهش رفع مشكل يادگيري فارسي و رفتاري يكي از دانش‌آموزان پاية اول ابتدايي بود. پس از بررسي‌هاي زياد و مطالعة كتب و صحبت با متخصصان معلوم گشت كه دانش‌آموز مزبور لمسي بوده و يادگيري‌اش از طريق لمس صورت مي‌گيرد. لذا پژوهشگر تصميم گرفت با تهيه كتابچة پارچه‌اي كه بر روي آن حروف الفباي فارسي دوخته شده بود و برش مصوت‌ها بر روي مقوا، كار آموزش را انجام دهد. پس از ماه‌ها طبق نظر ديگر همكاران معلوم گشت كه دانش‌آموز توانسته حروف را به‌درستي بشناسد. همين امر منجر به كاهش اختلالات رفتاري او شد.

اسلاید 191: چكيده 15 فعاليت اقدام‌پژوهي9) استفاده از رشته‌هاي مختلف هنري در تدريس تعليمات ديني جواد حسين‌زاده هدف از پژوهش مذكور اين است كه با استفاده از هنر بتوان در مدارس راهنمايي به افق‌هاي روشن معنويت رسيده و درس تعليمات ديني را به دانش‌آموزان آموزش داد. پژوهشگر با بهره‌گيري از كمك همكاران و مشورت با متخصصان هنر و دين كار خود را آغاز كرد. ابتدا با معرفي جايگاه هنر و زيبايي در دين، انگيزه و علاقه دانش‌آموزان را نسبت به درس مذكور بالا برده، سپس با استفاده از روش‌هايي مانند سرود، نمايش، نقاشي تصوير ذهني، خوشنويسي، داستان و نقاشي توأم، گرافيك، عكاسي و حجم‌سازي توانست معجزة هنر را در تدريس ديني مشخص كند. اين امر باعث شد تا شور و اشتياق بچه‌ها نسبت به درس تعليمات ديني افزايش يابد و آنها نمرات بهتري را از اين درس كسب نمايند.

اسلاید 192: چكيده 15 فعاليت اقدام‌پژوهي10) چگونگي ترغيب دانش‌آموزان به انجام فعاليت‌هاي عملي درس حرفه‌وفنربابه معماري‌بناب، فرحناز ميثاقي و ريحانه ناصري در پژوهش مزبور هدف ايجاد هماهنگي ميان مغز با دست، تقويت روحيه انجام كار گروهي در دانش‌آموزان، ايجاد زمينه براي شكوفايي استعدادهاي علمي و عملي، پرورش خلاقيت، آشنايي با فرآيند طراحي و آشنايي دانش‌آموزان با مشاغل مختلف موجود در محيط زندگي بود. كه براي نيل به آنها از روش‌هايي از قبيل: مشخص نمودن شيوه ارزشيابي از كارهاي عملي براي دانش‌آموزان، توجه به ميزان همكاري و خلاقيت، نظم و دقت و ...، برگزاري نمايشگاهي از كارهاي دستي و جلوگيري از اجبار دانش‌آموزان به انجام كارهايي كه به آن علاقه ندارند، استفاده گرديد.

اسلاید 193: چكيده 15 فعاليت اقدام‌پژوهي11) افزايش ميزان دقت ديداري و شنيداري دانش‌آموزان پيش‌دبستانيفهيمه موچاني هدف پژوهش مذكور افزايش قدرت تشخيص و ميزان دقت در دانش‌آموزان پيش‌دبستاني به جهت استفاده بهينه از فضاي زندگي اطرافشان بود. به منظور نيل به اهداف فوق از روش‌هايي مانند: بازي ببين و بگو در اشكال مختلف، استفاده از روش دريافت مفهوم در زمينة زبان‌آموزي، شناسايي و اصلاح اشتباهات يك متن غلط خوانده شده، دادن تصاوير جهت رنگ‌آميزي مورد خاص به صورت پراكنده و پيچيده كردن اشكال استفاده گرديد. تشويق دانش‌آموزان و همكاري مدير آموزشگاه نتيجه حاصل از اين رويكرد ‌بود. سرعت عمل و دقت نوآموزان در اين مسير در حد محسوسي افزايش يافته و به كارهايي كه خواسته شده بود، علاقه نشان ‌دادند.

اسلاید 194: چكيده 15 فعاليت اقدام‌پژوهي12) كاربرد الگوهاي تدريس در كلاس‌هاي درس مدرسه‌ي مازهره رهسپار هدف از اجراي اين پژوهش آن بود كه معلمان از روش‌هاي الگوهاي تدريس به‌ويژه جديد در كلاس‌هاي درس استفاده نمايند. روش‌هاي به كار گرفته شده عبارتند از: معرفي كتاب‌هايي در زمينه الگوهاي نوين تدريس، معرفي روش تدريس به معلمان به صورت ماهانه و پي‌گيري آن توسط معلمان، ترويج الگوي تفكر استقرايي، ترويج الگوي دريافت مفهوم و الگوي بديعه‌پردازي. به مرور تمامي معلمان جذب اين روش شده و دانش‌آموزان علاقه بسيار زيادي نسبت به يادگيري درس و مدرسه از خود نشان ‌دادند.

اسلاید 195: چكيده 15 فعاليت اقدام‌پژوهي13) روش‌هاي مناسب استفادة مفيد از زمان در كلاس زيست‌شناسي دورة پيش‌دانشگاهي محبوبه جمالي‌نسب پژوهش مذكور به منظور افزايش انگيزه و بهره‌وري كلاس زيست‌شناسي و تفهيم مطالب براي دانش‌آموزان دوره پيش‌دانشگاهي صورت گرفت. پژوهشگر براي رسيدن به اهداف فوق راه‌حل‌هايي را به كار گرفت كه عبارت بودند: تهية برنامه‌هاي آموزشي به صورت طرح‌هاي روزانه، هفتگي يا ماهانه براي دانش‌آموزان، تغيير در روش تدريس و اجراي طرح‌هاي جديد تدريس، تقسيم كار بين گروه‌هاي دانش‌آموزي؛ سازمان دادن فعاليت‌هاي كلاسي، تهية كتابخانه در كلاس، ايجاد تغيير در ظاهر كلاس و نصب بُرد زيست‌شناسي، برگزاري گردش‌هاي علمي و تفريحي و داشتن چهارچوب جامع تدريس حرفه‌اي. فعاليت‌هاي به كار گرفته شده منجر به اين نتيجه گرديد كه نمرات دانش‌آموزان بهتر و انگيزه و علاقة آنان به درس زيست‌شناسي بيشتر شود.

اسلاید 196: چكيده 15 فعاليت اقدام‌پژوهي14) ضعف در يادگيري صحيح درس توليد مثل در گياهان و چرخه‌هاي زندگي گياهي در سال سوم تجربي خوشرو رحيم‌زاده هدف پژوهش مزبور اين بود كه مطالب و بخش‌هاي مربوط به گياهان كتاب زيست‌شناسي براي دانش‌آموزان قابل فهم و مأنوس باشد و تدريس از حالت تئوري صرف خارج شود تا از اين طريق علاقة دانش‌آموزان به اين درس افزايش يابد. به همين منظور پژوهشگر روش‌هايي را به كارگرفت كه عبارت بودند از : آوردن نمونه‌هايي از گياهان به كلاس توسط دانش‌آموزان، استفاده از ميكروسكوپ توسط دانش‌آموزان جهت درك تفاوت‌ها، خشك كردن نمونه‌هاي گياهي و جمع‌آوري آنها به‌صورت يك مجموعه توسط دانش‌آموزان و آموزش جديدترين اطلاعات در زمينة خواص دارويي گياهان. روش‌هاي به كار برده شد باعث گرديد تا دانش‌آموزان در فراگيري درس فعال و علاقمند شوند، به گونه‌اي كه حتي با انجام كارهاي عملي قصد شركت در جشنوارة خوارزمي را داشتند.

اسلاید 197: چكيده 15 فعاليت اقدام‌پژوهي15) فعال‌سازي دانش‌آموزان سال سوم راهنمايي در درس هنرروح‌اله مالمير هدف پژوهش پرورش خلاقيت‌ها و ايجاد گسترش مهارت‌هاي حسي، ذهني و دستي در زمينه‌هاي مختلف هنري در دانش‌آموزان بود. براي رسيدن به اين هدف از راهكارهاي گفتگو در كلاس، كار گروهي، بازديد، فيلم، تماشاي كار هنري ديگر دانش‌آموزان، به كارگيري وسايل جديد طراحي يا نقاشي، استفاده شد. نتيجة به كارگيري روش‌هاي نامبرده منجر به افزايش علاقة دانش‌آموزان به درس هنر و آشنايي آنها با كارهاي جمعي و گروهي گرديد.

اسلاید 198: د ) عناوين 115طرح از فعاليت‌هاي معلمان پژوهنده (موضوعات اقدام‌پژوهي) تأثير ورزش در پيشرفت تحصيلي سميه.بررسي علل ضعف املاي فارسي يك دانش‌آموز پايه پنجم ابتدايي.نحوة استفاده از علايق دانش‌آموزان در امر يادگيري.چگونه مي‌توانم به پيشرفت دانش‌آموزان در درس رياضي كمك كنم؟چگونگي ترغيب دانش‌آموزان به انجام فعاليت‌هاي عملي حرفه‌وفن.حل مشكل انشانويسي دانش‌آموزان.بررسي علل پرخاشگري فاطمه و راه حل آن. بررسي نحوة حل مشكلات گفتاري مهدي.علل عدم يادگيري مناسب و بدخطي يكي از دانش‌آموزان.فعال‌سازي ليلا در درس حرفه‌وفن.راه‌هاي ترغيب معلمان به استفاده از وسايل كمك آموزشي. شيوه فعال‌سازي دانش‌آموزان براي پژوهش.تأثير بازي‌هاي آموزشي بر يادگيري واژگان زبان انگليسي.علل مشكل نگارش در كلاس اول راهنمايي.

اسلاید 199: عناوين 115طرح از فعاليت‌هاي معلمان پژوهنده (موضوعات اقدام‌پژوهي) بررسي علل ناتواني رضا در پاسخ دادن به سؤالات شفاهي.فعال‌سازي دانش‌آموزان در كار گروهي علوم.افزايش مشاركت دانش‌آموزان در درس زبان انگليسي.تقويت روخواني كتاب فارسي پنجم.شيوة فعال‌سازي دانش‌آموزان براي مشاركت.چگونگي ترغيب دانش‌آموزان به كار عملي حرفه‌وفن.چگونه مي‌توان دانش‌آموزان را به تمركز بيشتر بر محتوا برانگيخت؟راهي نو براي تقويت تفكر در دانش‌آموزان.ارائه راه حل جهت تدريس مطلوب درس اجتماعي.چگونه مي‌توانم روش صحيح درس خواندن را به دانش‌آموزان بياموزم؟چگونه مي‌توانم مشكل انضباطي دانش‌آموزان را حل كنم؟چگونه مي‌شود با استفاده از طنز علاقة دانش‌آموزان به درس عربي را بيشتر كرد؟چگونه روخواني دانش‌آموزان را در پاية اول تقويت كنيم؟راه‌هاي تقويت علاقه دانش‌آموزان در يادگيري زبان.چگونه مي‌توانم روش تدريس خود در انگليسي را بهبود بخشم.

اسلاید 200: عناوين 115طرح از فعاليت‌هاي معلمان پژوهنده (موضوعات اقدام‌پژوهي) بررسي علل كندي دانش‌آموزان نابينا در انجام تكليف.استفاده از بشقاب پرندة اعداد در آموزش اعداد تركيبي.چگونه مفهوم نقشه را بياموزم؟چگونه مي‌توانم مشكل سستي يكي از دانش‌آموزان در انجام تكليف را حل كنم؟بررسي تأثير كارگروهي بر ميزان فرايند يادگيري.بهبود روش‌هاي يادگيري ضرب اعداد چند رقمي در عددهاي چند رقمي.ارائه تجربه‌اي موفق در ارائة الگوي تفكر استقرايي در دانش‌آموزان.چگونه توانستم عادت سرقت دانش‌آموزان را اصلاح كنم؟فعال‌سازي دانش‌آموزي در انجام تكاليف درس.بررسي علل عدم مشاركت دانش‌آموزان در فعاليت‌هاي كلاس.راهبرد ارتقاي انگيزش دانش‌آموزان ديرآموز.

اسلاید 201: عناوين 115طرح از فعاليت‌هاي معلمان پژوهنده (موضوعات اقدام‌پژوهي) راه‌هاي افزايش تمركز دانش‌آموزان در كلاس درس.نقش ماكت‌هاي دست‌ساز در پيشبرد يادگيري.چگونه مي‌توان عقب‌ماندگي ناشي از كمبود گنجينه لغات دانش‌آموزان را جبران كرد؟ارتقاي يادگيري در آموزش افراد لمس.بررسي استفاده از سؤالات تصويري براي يادگيري دانش‌آموزان.شيوه‌هاي فعال‌سازي دانش‌آموزان در درس فارسي و ديكته.راه‌هاي كاهش پرخاشگري در دانش‌آموزان دختر پنجم ابتدايي.چگونگي كيفيت‌بخشي به تكاليف رياضي.چاره‌انديشي براي مشاركت گروهي دانش‌آموزان.راهبردهاي ايجاد انگيزه در جهت پيشرفت درس املا در كلاس دوم ابتدايي.چگونه مي‌توانيم براي دانش‌آموزان در درس تاريخ ايجاد انگيزه كنيم؟چگونگي ترغيب و فعال كردن دانش‌آموزان در درس هنر.راه‌هاي فعال‌سازي دانش‌آموزان در درس زبان.

اسلاید 202: عناوين 115طرح از فعاليت‌هاي معلمان پژوهنده (موضوعات اقدام‌پژوهي) بررسي راه‌هاي ايجاد انگيزه به تحصيل در دانش‌آموزي به‌نام سعيد در درس حرفه‌وفن.چگونه مي‌توانم حل يك مسئله را به دانش‌آموز بياموزيم؟افزايش توان نوشتاري محمد از طريق بازي درماني.تدريس رياضي با تأكيد بر كاربردها و ارائه روش تدريس براي جلوگيري از فراموشي درس در دانش‌آموزان.چگونه مي‌توانم با وسايل كمك آموزشي كلاس زبان را براي دانش‌آموزان جذاب كنم؟چگونه مي‌توانم دانش‌آموزان كلاسم را در درس جغرافيا فعال سازم؟آموزش در كلاس همراه با عروسكي به نام قلي.افزايش رغبت دانش‌آموزان سوم راهنمايي نسبت به درس علوم.چگونه مي‌توانم فرآيند يادگيري هندسه را اصلاح كنم؟ضعف در نوشتن كلمات و اقدام به بهبود آن در دانش‌آموزان.چگونه مي‌توانم نمرات نامطلوب درس املاي فاطمه را بهبود بخشم؟

اسلاید 203: عناوين 115طرح از فعاليت‌هاي معلمان پژوهنده (موضوعات اقدام‌پژوهي) بهبود روند سازگاري اجتماعي كودكان كم‌توان ذهني.شيوه‌هاي تقويت مهارت‌هاي زباني و گفتاري دانش‌آموزان نيمه شنوا.بررسي بي‌توجهي دانش‌آموزان به درس تعليمات ديني.اصلاح رفتار پرخاشگرانة يك كودك پيش‌دبستاني.راه‌هاي بهسازي در درس علوم.ايجاد اعتماد به نفس در رياضيات.افزايش توان يادگيري دانش‌آموزان در رشتة حسابداري.روش‌هاي مقابله با ضعف درسي دانش‌آموزان در درس املاي فارسي.راهكارهاي ترغيب دانش‌پژوهان پيش‌دانشگاهي به اجراي همياري در درس شيمي.چگونه مي‌توان دانش‌آموزان را نسبت به درس هنر علاقمند كرد؟چگونه مي‌توان نوجوان گوشه‌گير را به فعاليت‌هاي ورزشي ترغيب نمود؟روش‌هاي استفادة مفيد از زمان در كلاس زيست‌شناسي دورة پيش‌دانشگاهي.راه‌هاي افزايش كارآيي و اثربخشي فعاليت‌هاي پرورشي در دورة دبيرستان.

اسلاید 204: عناوين 115طرح از فعاليت‌هاي معلمان پژوهنده (موضوعات اقدام‌پژوهي) راه‌هاي تقويت نقاط قوت دانش‌آموز.بررسي علل عدم علاقه حضور دانش‌آموزان در پاية اول.در فرآيند ياددهي و يادگيري چگونه مي‌توان تمركز ذهني دانش‌آموزان را افزايش داد؟با چه روش‌هايي مي‌توان مشكلات رفتاري يك دانش‌آموزان ناسازگاري را برطرف كرد؟بازنگري و نوانديشي در فرآيند تدريس تعليمات ديني.تقويت يادگيري تصويرسازي با تكليف مداد شمعي.چگونه عددنويسي را در كلاس اول تدريس كنم؟راهكارهاي براي تدريس شيوه ضرب در دانش‌آموزان.چگونه دانش‌آموزان مفهوم ضرب را بهتر ياد مي‌گيرند؟چگونه مي‌توان دانش‌آموزان كم توان ذهني را به مهارت رساند؟به چه روشي مي‌توانم علاقه و انگيزش دانش‌آموزان را به حرفه و فن بيشتر كنم؟

اسلاید 205: عناوين 115طرح از فعاليت‌هاي معلمان پژوهنده (موضوعات اقدام‌پژوهي) راهكارهاي عملي و حمايتي جهت بالا بردن علمي دانش‌آموزان.شيوه‌هاي ايجاد مهارت روخواني در درس ادبيات.ترغيب و تقويت دانش‌آموزان در انجام درس حرفه و فن.شيوه‌هاي بهينه‌سازي تدريس اتحادها.چگونه مي‌توان به دانش‌آموزان در يادگيري رياضي كمك كرد؟چگونه مي‌توانم بدون استفاده از تنبيه و خشونت نظم را بهبود بخشم؟چگونه مي‌توان علاقه دانش‌آموزان را به درس انشا افزايش داد؟چگونه توانستم علاقه دانش‌آموزان را به درس علوم زياد كنم؟چگونگي ارتقاي سطح نمرات ديكته در دانش‌آموزان كم توان ذهني.راهكارهاي كاهش مشكلات رفتاري در دانش‌آموزان كم توان ذهني.افزايش جذب دانش‌آموزان سال اول به رشته‌هاي كار و دانش فني و حرفه‌اي.چگونه مي‌توان هنرجويان سال دوم رشته برق را در درس اصول اندازه‌گيري وادار به فعاليت كرد.نقش بازي‌هاي آموزشي در بهبود يادگيري دانش‌آموزان پايه اول ابتدايي.تغيير باور غلط يك خانواده در رابطة با لكنت زبان.چگونه با طراحي آموزشي توانستم توانائي حل مسائل رياضي را در دانش‌آموزان تقويت كنم؟

اسلاید 206: عناوين 115طرح از فعاليت‌هاي معلمان پژوهنده (موضوعات اقدام‌پژوهي) چگونه مي‌توانم به مهسا كمك كنم تا انرژي بيش از حد خود را در جهت مثبت به كار برد؟چگونه مي‌توان با ايجاد رفتارهاي تازه و خوشايند به تقويت و نگهداري دروس كمك كرد؟چگونه مي‌توان در مدرسه x بين كاركنان روابط دوستانه‌تري ايجاد نمود؟چگونه پرخاشگري يكي از دانش‌آموزان كلاس را درمان كنم؟چگونگي كيفيت‌بخشي روند تدريس رياضيات در پايه اول دبيرستان.چگونه مي‌توانم ضعف استقامت گردش خون و تنفس دانش‌آموزان دبيرستان دخترانه سميه را كاهش دهم؟چگونه مي‌‌توانم در پاية پنجم ابتدايي با بهبود روش تدريس، ضعف‌هاي رياضي را كم‌رنگ‌تر كنم؟چگونه كلاسم را براي اوّلي‌ها جذاب كنم؟چگونه در كلاس روش حل مسئله را به كار برم؟چرا حسين اخيراً دچار افت تحصيلي شده است؟چگوته معلمان را به مشاركت در امور مدرسه تشويق كنم؟آيا مي‌توانم موقعيت تحصيلي بهروز دانش‌آموز پاية اوّل راهنمايي را در درس رياضي بهبود بخشم؟

اسلاید 207: فهرست منابعاسترينگر ، ارنست تي (1378) تحقيق علمي ، راهنماي مجريان تغيير و تحول. ترجمة سيد محمد غزالي و داود ايزدي ، تهران ، دفتر پژوهش‌هاي فرهنگي بازرگان، عباس(1372) اقدام‌پژوهي و كاربرد آن در تعليم و تربيت، فصلنامه تعليم و تربيت، شماره 3 و 4،‌پاييز و زمستان بلوم، بنجامين س(1363) ويژگي‌هاي آدمي و يادگيري آموزشگاهي، ترجمة دكتر علي‌اكبر سيف، انتشارات نشر دانشگاهي،.سيف، علي اكبر(1375) روانشناسي پرورشي، انتشارات آگاه،. ساکی ، رضا و همکاران(1383 )اقدام پژوهی :راهبردی برای بهبود آموزش و تدریس (اصول ،نظریه ها و چارچوب عمل )، پژوهشکده تعلیم و تربیتساكي، رضا: نگرش معلمان در مورد علل شكست و موفقيت تحصيلي دانش‌آموزان، فصلنامة تعليم و تربيت، شماره 39 و 40.كديور، پروين(1372) فشار رواني در كلاس‌هاي طبقه‌بندي شده، فصلنامة تعليم و تربيت، پاييز و زمستان .

اسلاید 208: فهرست منابعگويا، زهرا(1372) تاريخچة تحقيق عمل و كاربرد آن در آموزش، فصلنامة تعليم و تربيت، پاييز و زمستان. قاسمي پويا، اقبال(1381) راهنماي عملي پژوهش در عمل، انتشارات پژوهشكدة تعليم و تربيت،. مهر‌محمدي، محمود. (1379). جُستارهايي در پژوهش در قلمرو آموزش و پرورش. تهران: انتشارات پژوهشكدة تعليم و تربيت.مك‌نيف و ديگران، ( 1382 ) اقدام‌پژوهي : طراحي، اجر، ارزشيابي. ترجمة محمدرضا آهنچيان، تهران ، انتشارات رشد نويدي، احد) 1382 (بحث اجمالي دربارة ماهيت، اهداف، كيفيت و روايي اقدام‌پژوهي، پژوهشنامة آموزشي، ويژه‌نامه شمارة 13،