الزامات تحقق سهم ۳۰ و ۱۸ درصدی حمل و نقل ریلی بار و مسافردرافق چشم انداز

الزامات تحقق سهم ۳۰ و ۱۸ درصدی حمل و نقل ریلی بار و مسافردرافق چشم انداز

اسلاید 1: مجید باباییمهرماه 1392الزامات تحقق سهم 30 و 18 درصدی حمل و نقل ریلی بار و مسافردرافق چشم انداز (چالش ها و فرصت های پیش رو)پانزدهمین همایش بین المللی حمل و نقل ریلی

اسلاید 2: وضعیت بخش ریلی (برنامه ها و عملکرد)

اسلاید 3: اهداف کمی تا 1404برنامه ها و پروژه ها استراتزی کلان25000کیلومترخط یا 17000کیلومتر شبکه 6000کیلومتر خطوط دو خطهاتصال مراکز عمده بار و مسافر بر اساس اولویت توسعه شبکه ریلی دسترسی حد اکثری منابع بار و مسافر160میلیون مسافر 202 میلیون تن بارافزایش سهم حمل بار و مسافر ریلی در افق چشم اندازتوسعه شبکه ریلی دسترسی حد اکثری منابع بار و مسافر3000کیلومتراحداث خطوط اختصاصی مسافری سریع السیرتوسعه شبکه ریلی دسترسی حد اکثری منابع بار و مسافر2000کیلومتراحداث خطوط حومه ای در اطراف کلانشهر ها توسعه شبکه ریلی دسترسی حد اکثری منابع بار و مسافر3000کیلومتراحداث خطوط فرعی جهت اتصال مراکز عمده بار و مسافر به شبکه موجودتوسعه شبکه ریلی دسترسی حد اکثری منابع بار و مسافراستراتژیهای کلان ، برنامه ها و اهداف کمی مندرج در سند چشم انداز حمل و نقل ریلی ایران در افق 1404 منبع: سند چشم انداز حمل و نقل ریلی در افق 1404

اسلاید 4: مجموعا 2156دستگاهتامین لکوموتیو اصلی (1615دستگاه ) و مانوری ( 541دستگاه ) متناسب با توسعه شبکه و تقاضا توسعه ناوگان ریلی متناسب با شبکه ریلی به منظور رسیدن به سهم پیش بینی شده از حمل بار و مسافر50393دستگاهتامین واگن باریتوسعه ناوگان ریلی متناسب با شبکه ریلی به منظور رسیدن به سهم پیش بینی شده از حمل بار و مسافر5607دستگاه مسافری و 962دستگاه خدماتیتامین واگن مسافری و خدماتیتوسعه ناوگان ریلی متناسب با شبکه ریلی به منظور رسیدن به سهم پیش بینی شده از حمل بار و مسافر67ست سه تاییتامین ریل باس و ترنستتوسعه ناوگان ریلی متناسب با شبکه ریلی به منظور رسیدن به سهم پیش بینی شده از حمل بار و مسافر40درصدناوگانتامین لکوموتیوهای برقی و ناوگان سریع السیرتوسعه ناوگان ریلی متناسب با شبکه ریلی به منظور رسیدن به سهم پیش بینی شده از حمل بار و مسافر13/5میلیارددلارتامین اعتبارات مورد نیاز ناوگانتوسعه ناوگان ریلی متناسب با شبکه ریلی به منظور رسیدن به سهم پیش بینی شده از حمل بار و مسافرمنبع: سند چشم انداز حمل و نقل ریلی در افق 1404استراتژیهای کلان ، برنامه ها و اهداف کمی مندرج در بند چشم انداز حمل و نقل ریلی ایران در افق 1404

اسلاید 5: جدول شاخص‌هاي اهداف كمي حمل و نقل ريلي در برنامه پنجم

اسلاید 6: آمارعملکرد ریلی

اسلاید 7: عملکرد حمل بار در شیوه های مختلف حمل و نقل (میلیارد تن-کیلومتر)ردیفسهم بخش/ سال1376137713781379138013811382138313841385138613871388138913901جاده ای50.750.854.555.556.257.460.261.862.063.665.967.768.169.571.02هوایی0.810.600.550.540.850.500.430.540.931.500.980.760.640.510.503دریایی3.64.44.04.44.24.64.24.34.14.24.02.22.72.72.84لوله ای34.334.831.730.730.128.425.824.524.122.121.021.520.919.618.75ریلی10.59.39.38.98.79.19.48.88.88.68.17.97.67.77.0سهم شقوق مختلف از مجموع حمل ونقل باری کشور

اسلاید 8: وضعیت سهم شقوق حمل و نقل در بخش بار

اسلاید 9: روند تغییرات سهم ریلی در بخش باری

اسلاید 10: عملکرد حمل مسافر در شیوه های مختلف حمل و نقل (میلیارد مسافر-کیلومتر)ردیفسهم بخش/سال1376137713781379138013811382138313841385138613871388138913901جاده ای87.387.787.187.285.885.685.585.384.282.782.282.081.779.178.92هوایی6.56.26.15.66.15.85.85.86.37.16.86.66.38.08.13دریایی0.060.060.070.120.120.170.170.200.160.150.150.200.220.490.494ریلی6.16.06.77.18.08.48.58.79.410.010.811.211.812.412.5سهم شقوق مختلف از مجموع حمل ونقل کشور

اسلاید 11: سهم شقوق حمل و نقل در حمل مسافر

اسلاید 12: روند تغییرات سهم ریلی در بخش مسافری

اسلاید 13: عملکرد بار و مسافر

اسلاید 14: شاخصواحد13841385138613871388138913901391طول خطوط اصلیکیلومتر839185958745907994829795999210223تناژ بار حمل شدهمیلیون تن30.233313332.833.533.134.3تن – کیلومترمیلیارد19.120.520.220.520.221.82122.6تناژ بار ترانزیتهزار تن1.31.51.51.414871432.96.9مسافر جابجاشدهمیلیون نفر19.421.324.426.227.728.828.627نفر - کیلومترمیلیارد11.112.513.915.316.817.617.917.2واگن باری درسرویسهزار دستگاه18.319.820.320.520.620.319.820.4کل لکوموتیودرسرویسدستگاه334357362370395407439432لکوموتیودرگردش بخش خصوصیدستگاه----11236580لکوموتیو درسرویس بخش خصوصیدستگاه----10205655واگن مسافری در سرویسدستگاه10651175120013231414146614831522درصد جذب اعتبارات عمرانیدرصد%52%79%70%65%79%78%79N/Aبهره وری شبکه (در ازای هر کیلومتر خط اصلی)میلیون تن- نفر کیلومتر 3.63.83.93.94.243.93.9بهره وری واگن باری (به ازای هر واگن باری در سرویس)هزار تن- کیلومتر104410359951000980100010001100بهره وری واگن مسافری (به ازای هر واگن مسافری در سرویسمیلیون نفر کیلومتر10.410.611.611.611.8121211.3بهره وری لکوموتیو (به ازای هر لکوموتیو در سرویس)میلیون تن- نفر کیلومتر9092949794968992اهم شاخص های عملکردی حمل و نقل ریلی کشور)1384-1391(

اسلاید 15: روند تغییرات شاخص های اصلیشاخصسالسالسالدرصد رشد سالانهدرصد رشد سالانهمتوسط افزایش سالیانهمتوسط افزایش سالیانهشاخص818691متوسط رشد دهساله منتهی به 91متوسط رشد پنج ساله منتهی به 91متوسط ده سالهمتوسط پنج سالهطول خط اصلی7,2688,74510,2233.5%3.2%295295تناژ بار حمل شده (میلیون تن)26,43134,32.7%2.0%0.790.66جابجایی مسافر (میلیون نفر)14,324,4276.5%2.0%1,270.52تعداد واگن مسافری در سرویس6881,2001,5228.5%5.5%8364تعداد واگن باری در سرویس14,75420,30020,4003.5%0.0%56520لکوموتیو در سرویس2843624324.0%3.3%1514

اسلاید 16: سرمایه گذاری بدون بازگشتشرحواحدمقدارتناژ بارمیلیون33تن – کیلومترمیلیارد21تعداد واگن بارگیری شدههزار دستگاه522تعداد واگن باری در اختیارهزار دستگاه20متوسط دفعات بارگیری هر واگن در سالدفعه26متوسط فاصله بارگیری هر واگنروز14متوسط سیر بارکیلومتر635متوسط سیر روزانه هر واگن باردار***کیلومتر45سهم درآمد راه آهن از حمل بار ( به جز ترانزیت)میلیارد تومان529برآورد درآمد کل حمل بار (با احتساب 80 درصد سهم راه آهن)میلیارد تومان661سهم درآمد بخش خصوصی از حمل و نقل بار (20 درصد درآمد کل)میلیارد تومان132سهم بخش خصوصی از متوسط درآمد سالیانه هر واگن بارگیری شدهتومان253/000متوسط درآمد یک واگن در سالتومان6/600/000متوسط قیمت یک دستگاه واگن باری نوتومان200/000/000حداقل سود بانکی سالیانهتومان40/000/000دوره بازگشت سرمایه (با فرض 50 درصد درآمد به عنوان هزینه و بدون احتساب ارزش زمانی پول)سال60ماخذ : سالنامه آماری سال 90 شرکت راه آهن

اسلاید 17: اهم تغییرات شاخص های مورد مطالعه در بخش حمل و نقل ریلی بار آمریکا (پس از اعمال قانون اصلاحات بخش حمل و نقل در سال 1980)ردیفشاخص19802009درصد تغییرات (سال پایانی به سال پایه)1سهم ریلی از مجموع حمل و نقل (تن-مایل)27%39% (2007)45% +2تن-مایل جابجا شده (میلیارد)9001800 (2007)100% +3شاخص نسبت درآمد به هزینه های عملیاتی60360 (2008)500% +4شاخص پوشش هزینه ها100300200% +5تعداد کانتینر جابجا شده2,000,0008,500,000325% +6شاخص رشد هزینه ها90 (1990)190 (2008)110% +7شاخص رشد قیمت100 (1985)65.5 (2007)35% -8شاخص نسبت قیمت به هزینه140 ( 1990)55 (2008)61% -9نرخ بازگشت سرمایه (ROI )2.93%8%173% +10تعداد نیروی انسانی450,000150,000 (2008)67% -11شاخص هزینه نیروی انسانی100250 (2008)150% +12بهره وری نیروی انسانی بازای هر ساعت ایجاد درامد (دلار)7924177427% +13شاخص هزینه سوخت مصرفی100130 (2008)30% +14بهره وری سوخت مصرفی بازای هر گالن ایجاد درامد (دلار)228480110% +15بهره وری خطوط ریلی بازای هر مایل خط (دلار)32979530189% +16تعداد سانحه بازای هر یک میلیون قطار-مایل11.42.677% -

اسلاید 18: Rail Volume and Fuel Consumption, US 1980-2008 (1980=100)

اسلاید 19: Performance of Class I Railroads, 1964-2005

اسلاید 20: ظرفیت های قانونی در بخش ریلی

اسلاید 21: برنامه پنجم توسعه (ماده 164) به دولت اجازه داده مي‌شود به منظور ايجاد رويكرد توسعه‌اي در شبكه حمل و نقل ريلي و افزايش سهم بار و مسافر توسط بخشهاي خصوصي و تعاوني و با هدف تفكيك وظايف حاكميتي و تصدي‌گري در حمل و نقل نسبت به اصلاح ساختار و تغيير اساسنامه راه‌آهن جمهوري اسلامي ايران و واگذاري بخشهاي غيرحاكميتي آن به بخشهاي خصوصي و تعاوني و ايجاد ظرفيتهاي جديد توسط بخشهاي خصوصي و تعاوني اقدام  قانوني معمول و زمينه استفاده از منابع داخلي و خارجي را براي رشد و توسعه فعاليتهاي ريلي فراهم نمايد. 

اسلاید 22: با توجه به مزيت‌هاي حمل و نقل ريلي و در صورت عدم تكافوي نرخ بهره‌برداري براي تأمين هزينه‌هاي نگهداري شبكه، دولت مي‌تواند از سال 1385 اعتبارات مورد نياز اين شيوه از حمل و نقل را همانند هزينه‌هاي نگهداري تأسيسات زيربنايي ساير شقوق حمل و نقل، در بودجه‌هاي سنواتي از محل صرفه جويي مصرف سوخت منظور نمايد.تبصره 2 ماده 6 قانون دسترسي آزاد به شبکه حمل و نقل ريلي مصوب سال 1384

اسلاید 23: قانون برنامه پنجم توسعه کشور تبصره 2 ذیل بند د ماده 101 چنانچه قیمت فروش کالا یا خدمات کمتر از قیمت عادله روز تکلیف شود، مابه التفاوت قیمت عادله روز و تکلیفی باید همزمان تعیین و از محل اعتبارات و منابع دولت در سال اجرا پرداخت شود و یا از محل بدهی دستگاه ذيربط به دولت تهاتر گردد.

اسلاید 24: جدول اصلاحی اهداف قانون توسعه حمل ونقل عمومي و مديريت مصرف سوخت مصوب 1386بدلیل عدم تحقق اهداف مندرج در قانون تا پایان سال 90 , اجرای آن تا انتهای برنامه پنجم تمدید گردید

اسلاید 25: فرصت ها و چالش ها

اسلاید 26: فضای پیرامونی حمل و نقل ریلیچالشهای پیش روی حمل و نقل ریلیفرصتهای پیش روی حمل ونقل ریلیتضاد و رفتار دوگانه دولت در حمایت از بخش ریلی و جاده ایبهره وری پائین به ویژه در بخش ناوگان و بهره برداریعدم توجه به سازوکارهای بازارساختار صلب و ناکارای راه آهن به عنوان ذینفع اصلی در چرخه حمل و نقلعدم حضور نهاد تنظیم مقرراتعدم تمایل بخش خصوصی به سرمايه گذاري در طرح هاي ريلي بدلیل نرخ بازگشت پائین سرمایه و مداخلات بی رویه دولتبی توجهی دولت به اجرای قوانین حمایتی بخش ریلیبرخورداری از تجربه ده ساله خصوصی سازی به شیوه جدیدبرخورداری از ظرفیتهای قانونی نظیر قانون دسترسي آزاد به شبكه ريلي , قانون توسعه حمل ونقل و مديريت مصرف سوختامید به آزاد سازی واقعی قیمت حامل های انرژیتاکید مسولین عالی رتبه بر توسعه ریلیمصرف به مراتب پایین تر انرژیايمني بالا در جا به جايي بار و مسافروجود نيروهاي متخصص و با تجربه در بخش اجرايي و عملياتي راه آهنموقعيت بسيار مناسب كشور براي حمل و نقل ترانزيتي

اسلاید 27: بهره وری منابع در سطح پائینی است و به اشتباه بدنبال راه های دیگر جهت جایگزینی منابع جدید هستیم (سرمایه گذاری جدید در زیربنا و ناوگان)حمل و نقل ریلی توان پاسخگویی به تقاضای بازار را ندارد (در حالیکه تقاضای بالقوه برای بخش بسیار بالاست)جذب سرمايه هاي بخش خصوصی بدلیل وجود موانع جدی در روند خصوصی سازی (از جمله نرخ بازگشت پائین) با مشكلات جدی مواجه مي باشدتوان جذب منابع مالی در صنعت ریلی پائین است (عامل مهمی در فرایند توسعه)توان فنی , اجرائی و مالی در پروژه ها ی ریلی ناچیز استبرنامه های توسعه بخش از کارائی لازم برخوردار نبوده استنبود یک نقشه راه عملیاتی برای تعیین مسیر صحیح توسعه بخشو مهمتر اینکه حمایت ناعادلانه دولت از بخش جاده ای فضای رقابت را به نفع بخش جاده ای تغییر داده استچرا تحقق سهم 30 و 18 درصدی با روند فعلی غیر ممکن است؟

اسلاید 28: مشکل کجاست؟ چرا علی الرغم مزایا و فرصت های موجود رشد مورد نظر محقق نگردیده است؟

اسلاید 29: یک سوال مهم مهمترین عامل رشد سهم حمل ونقل ریلی چه می تواند باشد؟ توسعه شبکه؟بطور متوسط 50% شبکه موجود بلااستفاده استتوسعه ناوگان؟در بهترین شرائط تنها 30% از ظرفیت ناوگان باری استفاده می گرددمتوسط سیر روزانه هر واگن باری باردار 45 کیلومتراست در حالی که سیر 300 کیلومتر مورد نظر بوده استافزایش تعرفه؟در بخش باری تعرفه ریلی در وضعیت موجود هم رقابتی نیستدربخش مسافری بدلیل مازاد تقاضا ظرفیت رشد تعرفه را داریم اما به تنهایی جبران سرمایه گذاری را نمی کندتزریق بودجه؟طی سالیان اخیر میلیاردها تومان صرف توسعه شبکه ناکارا گردیده در خوشبینانه ترین حالت حدود 25% از ظرفیت 22000 واگن باری استفاده می گردد. خرید ناوگان جدید و ورود به چرخه غیر بهره ور چه مشکلی را حل خواهد کردمتوسط درسرویس بودن لکوموتیوها حدود 55% استبرخورد مشابه جاده ای با ریلی؟با فرض افزایش مضاعف تقاضا برای بخش ریلی آیا چنین پتانسیلی برای جذب وجود داردچرا در بخش مسافری علی الرغم وجود تقاضای بالا سهم ریلی افزایش جدی نداشته است

اسلاید 30: الزامات وگلوگاه های تحقق سهم 30 و 18 درصدی حمل و نقل ریلی ازمجموع بار و مسافر کشورکدامند؟

اسلاید 31: دولت و حمایت دوگانهبخش ریلیبخش جاده ایدریافت 57% حق دسترسیهزینه نگهداری شبکه برعهده بخش خصوصیدولت همچنان نقش متصدی امورات حمل ونقل را در بسیاری از موارد برعهده داردنهادی مستقل بر امر تنظیم مقررات و جلوگیری از یکجانبه گرایی بخش دولتی تشکیل نگردیده استهیچگاه صرفه جویی های ناشی از سوخت در بخش ریلی بطور مستقیم یا غیر مستقیم به بخش داده نشده استدریافت حداکثر 3% عوارضنگهداری شبکه تماما برعهده دولتدولت صرفا در نقش سیاست گذار در حوزه های کلان ظاهر می گرددسالانه صدها میلیارد تومان یارانه سوخت به بخش جاده ای پرداخت می گردد که چندین برابریارانه بخش ریلی می باشدخسارات هزاران میلیارد تومان سالیانه به اقتصاد ملی از محل سوانح , کشته ها , محیط زیست و انرژی محلی از توجه از سوی دولت نداشته است

اسلاید 32: الزامات رشد سهم ریلیالزامات درون بخشیالزامات فرا بخشیارتقاء بهره وری بویژه در ناوگان و بهره برداریرشد سرمایه گذاری از طریق رفع موانع پیش روی بخش خصوصیحرکت به سمت سازوکارهای بازارتشکیل نهاد مستقل تنظیم مقرراتحذف یارانه سوخت بخش جاده ای (ویا پرداخت معادل یارانه به بخش ریلی)حذف یارانه غیرمستقیم زیرساخت در بخش جاده ای(ویا حذف حق دسترسی شبکه ریلی)فراهم نمودن بستر حمل و نقلفراهم نمودن بستر رقابترقابتی شدن تعرفه ریلی رشد حجم و سهم حمل و نقل ریلی

اسلاید 33: 4 برنامه راهبردیدرون بخشیارتقاء بهره وریحرکت به سمت سازوکارهای بازارفرابخشیتشکیل نهاد تنظیم مقررات ریلیرفع تبعیض بین ریل و جادهتدوین نقشه راه با دوره اجراء سه ساله جهت تحقق اهداف و برنامه ها

اسلاید 34: از توجه شما متشکرم