اندیشه اسلامی 2

صفحه 1:
= بسم الله الرحمن ن الرحیم 

صفحه 2:
انديشه اسلامی 0 

صفحه 3:
حبیب محمدنژاد نیمسال اول 1390-1 

صفحه 4:
بخش یکم: وحی, پیامبری و دین كدو 9 وحی-1 قران-2 Sup 9 ele ‏رلبطه‎ ‏خاتمیت4‎ قلمرو دین-5 ی وا را ای تک و بخش دوم: امامت و مهدویت امامت 7 مهدویت8 بخش. سوم: مرجعیت و ولایت در عصر غیبت والینف_قیه -9 

صفحه 5:
نبوتو وحی-1 هدفاز خلقنچیس -1 2-آيا بشر بدون نياز به نبى می تواند به هدف خلقت دست يابد؟ 3- وحى جيست؟ 

صفحه 6:
بندگی:قل ان صلاتی و نسکی و محیای و مماتی لله رب العالمین (انعام/162) وما خلقْ الجن و الانس الا لیعبدون (ذاریات/56) انا لله و انا اليه راجعون (بقره/156) يا ايها الانسان. انى كادح الى ربك كدحا فملاقيه (انشقاق/6) يقين: واعبد ربك حتى ياتيك اليقين(حجر/99) آرامش:واذ قال ابراهيم رب ارنى كيف تحى الموتى قال اولم تومن قال بلى و لكن ليطمئن قلبى ... (بقره/160) حیات طیبه (سعادت دنیا و آخرت) :من عمل صالحا من ذكر او انثى و هو موّمن فلنحیینه حیاتا طیبا و لنجزينهم اجرهم باحسن ما کانوا یعملون (نحل/97) 

صفحه 7:
محدودیت های عقل بشری الف) کلی بودن و اجمالی بودن احکام عقلی ب) ناتوانی عقل در شناخت آثار اخروی اعمال انسان ج) ی پدیری عفل در مر له بسشحیص و ما منافع و علایق . هواهای نفسانی , دلدادگی های شخصی , پیشینه های روج وعاطفی, احساسات و کنش و واکنش های درونی در اندیشه انسان اثر گذارند 

صفحه 8:
راه های اثبات صدق ادعای پیامبران ۴ قرائن اطمینان بخش مانند: عدم انحراف از مسیر حق و عدالت در سراسر زندگی (قبل و بعد از ادعای نبوت) © معجزه معجزه تنها راه اثبات نبوت خاصه مى باشد 

صفحه 9:
برشان اتبات رورت نیوت( با تاکید بر دف خلقت) پیش فرضها: ۲ 1- خداوند حکیم است و حکمت اقتضا می کند که آفرینش اين جهان هدفمند باشد. 2- هدف از آفرينش. اين جهان ايصال و رسيدن به كمال است 3- منظور از كمال در جهان بينى اسلامى لقاء الله و تقرب Gal اوست (یعنی سعادت ابدی وخوشبختی در جهان آخرت). 

صفحه 10:
شبهات منکران بعثت پیامبران اگرآموزه های وحیانی و آنچه را که پیامبران به بشر عرضه کرده اند مطالعه کنیم از دو حال ‎cus TE‏ ؛ يا موافق مدرکات و احکام ‎lac‏ ِ است و عقل به تنهایی می تواند انها را درک و در باره آنها حکم صادر کند و یا مخالف ومتضاد با عقل می باشد که درصورت اول بعثت انبيا لغو و در صورت دوم غير قابل يذيرش و مردود خواهد بود. ‎es Pe Le ee Or ee)‏ ا سس شا 

صفحه 11:
وحی در لغت , به معنای اشاره, اعلام در خفا و تفهیم و القای سریع و پنهانی یک پیام و یا معنا می باشد و در :اصطلاح وحی عبارت است از القای پیام از سوی خداوند به انسان برگزیده جهت ابلاغ به انسانها در راستای هدایت به سمت سعادت این پدیده که رابطه ای خارق العاده میان خداوند و برخی انسان های برگزیده است کاملا ناشناخته بوده و غیر از رابطه حسی, عقلی , تجربی , کشف و شهود و امتال آن .می باشد 

صفحه 12:
:در یک تقسیم می توان وحی را به چهار نوع تقسیم کرد وحی‌خداوند بر لنبیاء ( وحیرسا یی | تشریعی) -1 وحی‌جداوند بر انسان‌غیر نی( هام )2-1 وحی‌خداوند بر غیر لنساناعم ازحیولناتو جمادات( هدلیت3 غریزی) القاوييام سريع توسط دیگران( اشاره ينهانى) -4 و در یک تقسیم دیگر وحی رسالى را مى توان به سه نوع ‎eee‏ .وحی از ورای حجاب و وحی به وسیله ی فرشته تقسیم کرد 

صفحه 13:
دین‌و علم -2 هچ پیامیری از وی خداونه میعوت نشده است که انسانها رازب جيل ونادانت دعوت كيد ”كت اسقانى خسوصا فران انسانها رابت ل ل رك i ‎ols:‏ باس سوال چم انبات جفایی سعی دبای فر منک کر باه ‏- وجود بسیار زیاد کلماتی مانند علم ,تدبر ,تفکر و تفقه در قرآن نشان از اهمام دين اسلام بر این موضوع دارد. ‏- پیامبر اسلام (ص) مرکب علم و دانایی را در مسیر رسیدن به قرب الهی رهوارتر از عبادت می داند. 

صفحه 14:
رابطه و نسبت علم و دین ‎abl,‏ و نسبت علم با دين در اين معنا خارج از اين سه حالت نيست: ‏1- علم و دين دو نهاد متمايز از هم مى باشند 2- علم و دين دو نهاد متعارض با هم مى باشند 3- علم و دين دو نهاد مكمل هم مى باشند 

صفحه 15:
- علم و دین دو نفاد متمایز از هم می باشند در اين دیدگاه به تفاوت موضوع, زبان وغایت و روش در دو نهادعلم ودین استدلال می شود و لذا معتقدند هیچ تعارضی بين اين دو 2979 ندارد , تعارض, حاصل وحدت موضوع و تفاوت در احکام می باشد. در اعتقاد اینها متون مقدس هیچ مطلب معتبری راجع به مسائل علمی به ما نمی گویند . برای مثال آگزیستانسیالیستها معتغدند موضوع علم اشیای مادی و تفش ۲ و کارکرد آنهاست و معرفت نسبت به آنها غیر شخصی است ولی موضوع دین واقعیتهای شخصى و اخلاقی است و معرفت دینی هم عمیقا شخصی و ذهنی است. 

صفحه 16:
فیلسوفان تحلیل زبان معتقدند:غایت علم نوعا پیش بینی و کنترل است اما زبان دین برای مقاصدی نظیر نیایش و کسب آرامش بکار می رود . ۲ کارا ار که یکی ۱ ار کار رس مان مسیحی است معتقد بود که الهیات و علم با موضوع ‎Sle‏ از بن متفاوتی سر و کار دارند. موضوع الهیات تجلی خداوند در مسیح است و موضوع 

صفحه 17:
فرق بين روشهاى الهيات و علم ناشی از تفاوت بين موضوع آنهاست .الهيات با خداوند متعال و مرموز سر و كار دارد و خداوند آن چنان بی شباهت به جهان یعنی عرصه ی تحقیق علم است که روشهای یکسانی را نمی توان در هر دو حوزه به کار برد.(ایان باریور/علم و دیناص 199) نکته: به رغم نکات مثبتی که در اين دیدگاه وجود دارد , اشکال اساسی آن , نادیده گرفتن بخشی از زبان دین است , که بیان حقایق طبیعی است. 

صفحه 18:
علم و دین‌دو نفاد مکمل‌هم موب‌اشند -2 در اين نكرش اعتقاد بر اين است که ممکن است بين علم و دين موضوع واحدى وجود داشته باشد مثلا هردو در موضوع واحدى مثل طبيعت سخن بكويند ولى هدف از طرح این ماحت در هر کدام فرن کند امل ع 2 عل حوادث طبیعت بپردازد و دین به معانی حوادث طبیعی. نکته: این مطلب بهره ای از حقیقت دارد و واقعا دین در نقل بسیاری از حوادث هدفش طرح معانی آن حوادث است و اکثرا همه ی حوادث ل م نشانه هايى از صفات الهى مى داند . ولى وى رانباید فراموش كرد و أن اين كه دين بعضا 

صفحه 19:
علم و دین‌دو نهاد متعایض با هم مرب‌اشند -3 طبق این نظر حد اقل بین برخی از آموزه های اساسی دين با داده هاى علم تجربى تعارض وجود دارد .بيش فرض اصلى اين دیدگاه آن است که,هم متون وحیانی در باره طبیعت سخن گفته اند و هم علم , مدعی ۲ حقیقت نمایی در این عرصه است ؛ لکن گفته های آن دو در برخى موارد متعارض است. دليل اثبات تعارض مواردى از كتاب مقدس خصوصا ‎c‏ رةه 

صفحه 20:
و راه های برون رفت از تعارض متصور بین علم و دین 1- تفسیر و آموزه ‎ow sh‏ 2- فهم این واقعیت که ‎ple‏ هیچگاه انعکاس واقعیت خارجی نمی باشد بلکه علم دیدگاه بشر در خصوص واقعیت خارجی است و خطا پذیر . بط کی کرش به عم که ابر آنکار یلم ام دارد یافته - های علمی اختراع نظریه است نه اکتشاف نظر . 3 ا ا كد دي به دليل 

صفحه 21:
قرن اعجاز و محونینتن از تحریف -3 معجزم چیست؟ معجزه پدیده ای خارق العاده و خارج از نظامات علت و معلول شناخته شده مادی است که به منظور اثبات دعوی نبوت , همراه با تحدی و با اذن خاص الهی صادر می شود. ویبژگی های معجزه: - قابل تعلیم و تعلم نیست - مغلوب و تحت تأثیر نیروی قوی تر قرار نمى كيرد - همراه با تحدی است 

صفحه 22:
راه های شناخت قرآن - مطالعه محتوایی در پرتو اصول پذیرفته شده علمی و عقلی مطالعه تاریخی و سند شناختی قرآن مطالعه آثار فردی, اجنماغی و علمی قرآن در زندگی بشر مطالعه در باره فعالیت های انجام گرفته برای حفظ, قرائت. نگهداری, تقدیس و...قرآن مطالعه قرآن از نگاه صاحب نظران و قرآن شناسان مطالعه قرآن از نگاه قرآن مطالعه قرآن از نظر رعایت نکات ادبی (فصاحت و بلاغت) مطالعه قرآن به لحاظ سازگاری و ناسازگاری آیات با یکدیگر و مباحثی دیگر 

صفحه 23:
الف) تحدی به متن قرآن(فصاحت و بلاغت) ب ) تحدی به امی بودن پیامبر ج ) تحدی به عدم اختلاف در آیات: 1- ویژگی ‎sb‏ انسان(تکامل تدریجی, خطاپذیری, تفاوت استعدادها و محدودیت) 2- ویژگی های قرآن(جامعیت,نزول تدریجی و در اوضاع و احوال مختلف) 

صفحه 24:
دلایل خارق العاده بودن قرآن 1 اعحاز طریفی: پنامیر اسلام امی بوده است (اعراف/158) 2 عجار لقطی : فساحت , بلافت , اسلوب بیانی حاص آدوری از یال ار اتسار ار ی وا ات بی نظیر) صوت و آهنگی که علاوه بر زیب‌ایی احساس معنوی و حس قاس آسان را تیدا موی کند؛ 3- اعجاز معنایی: مفاهیم قرآن برای رسیدن انسان به سعادت دنیا و 

صفحه 25:
قران از تحریف تحریف از ریشه حرف به معنای لبه, کناره و مرز یک چیزگرفته شده است و در لغت به معنای مایل کردن, منحرف ساختن و دگرگون نمودن آمده است و تحریف سخن به معتای ایجاد دگرگونی ‎ol»‏ است.مقصود از مصونیت قرآن از تحریف مصوتیت از تغییر لفظی است؛ یعنی مصونیت 3 تغییر در اعراب و کلمات و افزایش و کاستی در برخی آیات کلمات و حروف قرآن مجید که ‎Sol sinless pers‏ شواهد تاریخی مصونیت قران از تحریف دلایل روایی مصونیت قران از تحریف دلایل عقلی عدم تحریف الف ) آیات تحدی ب ) اوصاف قرآن دلایل قرآنی عدم تحریف 

صفحه 26:
ویزگیهای قرآن 1- کلمه به کلمه ی قرآن سخن خداوند است . ‎aun, 2‏ تمام علوم اسلامی در قرآن است ۰ 3- تحریف در قرآن راه نیافته است . 4- قرآن معجزه ی جاوید است . 

صفحه 27:
/ سر _ ) ‏جاود انگی اسلام ( خاتمیت‎ ae ‏ما كان محمد ابا احد من رجالکم و‎ ‏لکن ۲ و‎ ‏رسول الله و خاتم النبیّین و کان الله‎ ‏بکل‎ شیی علیما (احزاب /2۰) 

صفحه 28:
انواع پیامبران اولین انسانی که پا به عرصه وجود نهاده و در زمین زندگی را آغاز نموده ييامبرى از ب مبران خدا بوده است .انبيا الهی جند دسته بوده اند: -بيامبرانى كه رسالت آنها به مكان و زمان خاصى محدود مى - بيامبرانى كه تبليغ و استقرار شريعت بيامبران بزركى مانند نوح و موسى را بر عهده داشتند . یا تفع رای یک فوم با 6[ ‎ae ۲1‏ 

صفحه 29:
دلبل تبات خاتييت 08 كر ام 2- آیه ی 158 سوره ی اعراف صراحت دارد که :محمد پدر هیچ یک ازمردان شما مس ولی فرستاد, ی قاری خانم پیامبران اسب , خدا هموارن بر مرا چیزی دانا است . 3- احادیث پیامبر اکرم (ص) دراثبات خاتمیت خودش از جمله حدیث آن حضرت در ماجرای غزوه ی تبوک: ای علی تو برای من مانند هارون برای موسی هستی با این تفاوت که بعد از من پیامبر دیگری نخواهد آمد. 4 آیاتی از قران که تمام انسانها را در تمام اعصارمخاطب حود می داند دای کدردین اسلام ا شكل تامل وناك ین الم ‎RES ee Gs ea‏ 

صفحه 30:
| بلوغ بشر و توانمندی آن در حفظ, اجرا و تطبیق قوانین کلی الهی " وجود قوانین الهی کلی, کامل, کافی و مصون از " عدم وجوددلیل برای ادامه بعثت انبیا با وجود ولی زنده در هر عصری 

صفحه 31:
دلايل بعثت انبیا 1 از بیس بردن حریت هایی که در شرا سابی ایجاد 2- تشریع قوانین جدید 3- ترویج و تبیین شریعت الهی 4- تطبیق اصول کلی شریعت بر مصادیق جزئی آنها 

صفحه 32:
حکمت ختم نبوت الف) اسلام و مقتضیات زمان تب و در دین و نیازهای بشر ب) ویژگی های سیستم قانون گذاری در اسلام و عناصر پویایی آن 1- ورود عقل در حریم قانون گذاری د رك الم 3- مبتنى بودن احكام اسلامى بر مصالح و مفاسد واقعى 4- توجه به احكام اولى و ثانوى 5- عدم توجه به شكل و صورت ظاهرى زندكى 6- قوانين كنترل كننده ‎isl oe beg‏ 

صفحه 33:
يكانكمرام اسلام - ما اكنون با واقعيتى به نام تكثر اديان مواجهيم و اين موضوع مساله ی _ ا این که هر یک از ادیان موجود خود را بر حق می داند و نیل , به سعادت را فقط از رهگذر خود ممکن می شمارد اين پرسش برمی آنکیر که ابا ما انسانها درمواجهه با يديده ى تكثراديان ‎we‏ توانیم به دلخواه ‎@yi‏ _ SS wal oe SS 

صفحه 34:
:ياسخ انسانها در مواجهه با تکثر ادیان - ‎bol 3% :( pluralism) v5 i6 -1‏ نشانگر وجود راههای ‎ae‏ ‏سوی خداوند است و در واقع به جای یک راه مستقیم صراطهای مستقیم وجود دارد (دردیدگاه بعضی ازمعتقدین به تکثرگرایی این راه ها محدود در ادیان آسمانی نیست) ‏2- حص ركرايى63:01115171511)) : براى هدايت انسان فقط يى راه مستقيم ‏وجود دارد و هر راه دیگری , بیش و کم از حالت اعتدال و استوا خارج است . ‏( حصرگرایی نگرش غالب در میان پیروان هر دینی است ) 

صفحه 35:
عوامل پیدایش و پذیرش بلورالیزم در ارویا از دیدگاه فلیپ کوبین 1- خستگی از جنگهای مذهبی و سوق به سمت نوعی تساهل و تسامج 5-2 گسترش مطالعات ادیان در جامعه ی مسیحی قرن 3- همزيستى ييروان اديان مختلف در كشورهاى غربى و از بين رفتن فاصله هاى ذهنى بين اديان 

صفحه 36:
: مدعاى كتثرت گرایان همه ی اديان آسمانى راه رستكارى اند. زيرا روح رستكارى انسان ( كوهر دين ) رهايى از خود محورى و سروسامان دادن به زندگی بر اساس واقعیت مداری است که همان محوریت خداوند می باشد و اين در تمام ادیان اصیل وجود دارد؛ اگر چه اختلاف هایی در ادیان هست ولی چون گوهر دین در همه آنها وجود دارد هیچ تأثیری در سعادتمن دی بشر و حتی پیروان آن ادیان ندارد. نقد یا اشکال : ادیان اختلاف های فاحش مناسکی و حتی اعتقادی با هم دارند . یکی تجسد را بر ۲ ساحت خداوند جایز و دیگری از آن منزه می داند , یکی معاد را 

صفحه 37:
تحص رن پاسخ كثرت كرايان (جان هيك ) آنجه به عنوان اعتقاد در اديان , ظاهرى حقيقت نما يافته است و گاه شاهد اختلاف = در آنها هستیم در حقیقت آیینه ی تمام نمای واقعیت نیستند , بلکه اینها محصول پنداشت های ما است که گمان کرده ایم آن بیان ها حکایت از واقعیت دارند . آ نچه ما به آن اعتقاد داریم لبته حقیقت است آفریده ی ذهن و خیال ما در توصیف بهره ای از حقیقت دارد ولی تمام حقیقت نیست مانند همان كه مولوى در باره ى جند كوري كه مى خواستند فيلى را شناسايى كنند ‎plas ym5‏ كم ‏دستشان به عضوی از ز اعضای فیل بر می خورد و قضاوتی از ا ۰ ‎ 

صفحه 38:
== _ — نقد پاسخ جان هیک ( كثرت كرايان ) 1- كفته ى ايشان بر خلاف فهم عرف مؤمنان است و همه ی مومنان ادیان اصیل ۲ مد هبتر که آو ورن های اعتعاری آنها مضایی با واف است ۱ ‎ole te 5‏ هنک برای مونان نسبت به شناخت حقیقعی چون خداوند به ناب ‎We plea zeal ale ‏ال ور سس رورس‎ ss ‏تمثیل مناسب‎ , ‏مَتّل انسان های بینا وفیل در تاریکی است که شمع وحی می تواند آنها را درشناخت ‏خداوند یاری دهد . ‏3- در حقیقت جان هیک راه معرفت انسان ها رانسبت به خداوند مسدود می داند و ‏معتقد است بشر هیچگاه نخواهد توانست به خداوند شناخت ‎3 

صفحه 39:
حصر كرابى مدعا:اگر روح همه ی اديان همان بيروى از خداوند است حق ندارد به بهانه ی اینکه در آیینی می باشد ( معتقد به دين ييامبرى الهی است) نسبت به پیامبر جدیدی که خداوند فرستاده تا پیام جدید خود وس 5 ابلاغ نماید بی تفاوت باشد و بی اصولا رسالت یک فرایند تکاملی می باشد وخدا به اقتضای رشدآگاهی ای ار ار ‎Tet‏ 

صفحه 40:
تعد 7-5 - پذیرش حصرگرایی در دین موجب دست کشیدن از مدارا با سایر ادیان می باشد. و انحصار طلبى و تعصب , حاصل جنين اعتقادى است. رس یک دین به عنوان تتهازراه ساب یبای وادار ررك 0 ان به تسلیم شدن در برابر این حقیقت نیست زیرا تسلیم شدن قهری سعادتی به ارمغان نمی- آورد باب تعببری دیگر با به امور های آخرین دینسمانی اند ببن تجاب بافتن و حدق بودن تقاوت قال شد رين اسلام مسلعانان را به مزاراو رفتار متضفانه يأ همه دعوت مى كند . نكته1: لیات ( سوره ى شور 42/5 نوب 107/6 وانشاءر98 ) حکم اسلام را نسیت به انسان- های متدین به دین های مختلف بیان می کند .( برای مطالعه ی بیشتر می توانید به تفسیر المیژان ذیل آیه ی 40 سوره ی توبه مراجعه کنید . 

صفحه 41:
نکته 2 مدارا جزو فضایل اخلاقی در اسلام می باشد ولی دارای حد و مرزی است و نباید به حدی گسترده شود که شامل اعتقادات شده موجب تردید در حقایق هم بشود. و لن ترضی عنک الیهودٌ و لاالنصاری حتی تتبع ‎agile‏ قل ‎S|‏ هدی الله هو الهدی و لان اتبعت آهوائهم بعد ‎ye Sl sul‏ lS Al 72 ۱11 ‏اس‎ | 1 || 

صفحه 42:
بخش سوم امامت گفتار اول: ولایت پیامبر اکرم (ص) تاردوم: مرجعیت و خلافت از دیدگاه اهل سنت گفتارسوم: مرجعیت دینی امامان از دیدگاه ‎ae‏ ‏گفتارچهارم: رهبری و ولایت امامان تارپنجم: : ولایت معنوی امامان ‎ares‏ نکاتی در باره ی نظریه ی امامت شيعه i 

صفحه 43:
ولایت و نکاتی چند در آن 1- الف : بر مبنای جهان بینی توحیدی از آنجایی که خداوند مالک تمام هستی است سررشته و اختیار هستی نیز به دست او است . ب: شخص موّمن همواره خداوند را ولی و اختیاردار خود می داند ج: شخص مومن خداوند را بهترین مولا می داند و از هر مولای دیگری بی نیاز است .(کفی بالله ولیا) د:کسی که ولایت خداوند را نپذیرفته است بی پناه خواهد ماند . (والظالمون ما لهم من ولی و لا تصیر) و ولایت شیطان که بدترین ولایت هاست را خواهد ذیرفت. 

صفحه 44:
2-الف: نشانه ی پذیرش ولایت خدا , در عرصه ی ‎dot‏ فردی تن دادن به احکام اوست و در عرصه ی اجتماع ,دل نبستن به غیر قانون الهی است. ب: پذیرش قانونی غیر از للمريعى أو و من لم يحكم بما انزل الا قانون خداوند كفر ورزيدن به ربوبيت له فاولئك هم الكافرون (مائده/44) ج:عدم تبعيت از قانون الهى ظلم به خداوند محسوب مى شود و من لم يحكم بما انزل الا د: ظالم در حق يروردكار | و من لم یحکم بما انزل الا له فاولتک هم الظالمون (مائده/45) از عدالت و تقوی خارج است له فاولتک هم الفاسقون (مانده/47) رد اعد ای که ولای و اك راتها ار آن دا مس 

صفحه 45:
3- الف: اجراي قانون در مورد دیگران , نوعی دخالت در حيطه ی اختیارات آنان است . از اين رو به صرف این که قانون بر گرفته از دستورات دینی است کافی نیست تا هر کسی بتواند آن را در مورد دیگران به اجرا در آورد . ب: فرد و یا دستگاهی واجد حق اجرای قانون خداوند برروی زمین است که اجازه یا مشروعیت داشته باشد. ج: مجوز تصرف و ولایت جز از سوی خداوند صادر نمی شود. د : برای نمونه در قرآن از جعل حکومت برای حضرت داود یاد شده است و وی از سوی خداوند اجازه می یابد که میان مردم حکم براند. یا داود انا جعلناک خلیفه فی الارض فاحکم بین الناس بالحق (ص/26) نات 

صفحه 46:
4- الف: انسان ها مجبور به پذیرش ولایت خداوند نیستند و حق ۳ آزادی انسان منافات ندارد. ب: حاکم اصلی خداوند است ولی می تواند اين حاكميت و ولايت را برای دیگری اعار کند در ان حور ولایت آلهی اصلي و دانی است و ولایت دیگران تبعی. سوال: خداوند به جه کسانی ولایت داده است 3 اطاعت از چه کسانی را واجب کرده است؟ 

صفحه 47:
كفتار اول : ولایت پیامبر اکرم (ص) الف - مناحب ييامبر( ص) 1- رسالت ( تلقى وابلاغ وحى ) 2- مرجعیت دینی ( تبیین وتفسیر خطاناپذیر ازوحی,بیان فروعاتی از دين كه در قرآن نیامده است ,تطبیق مصادیق با کلیات و اسوه بودن ) ( فص وان 9و 7 ونم /دونوا ح و 21 ) 3- ولایت ( رهبری مردم ,قضاوت ,ریاست عام بر مردم ,نصب حاکمان مناطق تحت امر بصدور دستور العمل اجرایی .نصب قضات .اجرای حد , انعقاد قرارداد و عهدنامه دریافت مالیات ,تشکیل و فرماندهی نیروی نظامی برای دفاع و... 

صفحه 48:
ب - دینی بودن ولایت پیامبر (ص) آیا ولابت پیامبر اسلام یک ضرورت اجتماعی بود یا امری دینی؟ از آیات قرآن و دستوراتی که برای نبی اکرم وظیفه از سوی خداوند مشخص می- سازد فهمیده می شود که ولایت منصبی است که خداوند از پیامبرش می خواسته است : یا ایها النبی جاهد الکفار و المنافقین(توبه/73) حرض المژمنین علی القتال(انفال/65) لتحکم بین الناس بما اراک الله(نساء/105) ‎(Moda) Illes aay Kelley‏ خذمن اموالهم صدفه (تی-/103) 

صفحه 49:
- دیدگاه اصداب درباره ی جانشینی پیامبر(ص) " پس ازرحلت آن حضرت 1 اکتریت اصحات - نبوت. خاتمه یافته است وبعد از حضرت محمد (ص) پیامبری مبعوث نخواهد شد. - مرجعیت دینی وظیفه پیامبر خدا می باشد وازعهده ی انسان های عادی خارج است. - ریاست عامه تنها وظیفه ای است که پیامبراکرم باید بعد از خود جانشین داشته باشد. 2- اقلیت اصحاب - نبوت, خاتمه یافته است وبعد از حضرت محمد (ص) پیامبری مبعوث نخواهد شد. - مرجعیت دینی تنها وظیفه ای است که پیامبراکرم بعد ازخود بایدجانشین داشته باشد. 

صفحه 50:
گفتار دوم : مرجعیت دینی و خلافت (رباست عامه ) . از ديدكاه اكثريت اصحاب ( اهل سنت ) 1- جانشینی از مرجعیت دینی پیامبر اکرم (ص) پیامبر اکرم در مرجعیت دینی خود نیازی به جانشین ندارد زیرا: - آنجه نيار امت اسلام اسث در كناب و سنت آقده ارت و الا كلام او درقران صاذق نخواهد بود که الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی - بعضی از وظایف جزئی دینی مانند تطبیق مصادیق با دستورات قران را همه ی اصحات زیاسیر اکرم (ص) که در لسان نبی به ستارگان آسمان ار آنها یاد شده است به عهده دارند و لذا جانشین خاص ندارد. نکته: 1- صحابه به کسی گفته می شد که زمان پیامبر را درک کرده باشد .تعداد صحابه را تا 12000 نفر گفته اند. رس یه تا تا اد ‎a he‏ أت ذا 

صفحه 51:
با رهیری احساعی) ا عا رو رياس عامه رسول اكرم (ص)تنها وظيفه اى است كه بايد براى آن جانشين داشته ا ان ل 12 ال ا وید 1- قال رسول الله: انتم اعلم بشؤون دنياكم 7 2- عدم نصب جانشین از سوی خود پیامبر از روی اهمال نبوده بلکه آن را به مباحب تظران واكدار تود ا نشت ( تفتازانى . شرح مقاصد اع 5) ص 263) 3- با توجه به تغيير شرايط و لزوم تغيير در شكل حكومت متناسب با . ‏بيامبر اكرم(ص) امر حكومت را به خود مردم واكذار فرمود‎ aly ا ا لین و ود تفای قوب ‎E>‏ حكومت , تهدیدات خارجی و وجود مدعیان دروغین نبوت , حساس بوده 0 انتخاب روش مرسوم نبوده است و نوع به حكومت رسيدن جهار بعدار پیایر(ص) پیرصی این سین راااشکار بی کند 

صفحه 52:
امام علی (ع) تحولات سالهای پیش از خلافت خود را مثبت ارزیابی نمی کند و منشاً همه ی این نابسامانی ها را دوری از مرکز حقیقی فضایل یعنی اهل بیت پیامبر (ص) می بیند. و می فرماید : چگونه است که صحابه بودن فضیلت شمرده ا ۱ شمرده نمی شود . 

صفحه 53:
گفتار سوم : 0 دینی و امامت و رضبری اجتماعی از دیدگاه اقلیت اصحاب (شبعه) 1- مرجعیت دینی امامان از دیدگاه شیعه پیامبر اکرم (ص) در امر دین باید جانشین تعیین می کرد زیرا: الف - نه قران ناقص نازل شده و نه بیامبر(ص) در بیان دین ؛ بیانی ناقص داشته است ؛ ولی امکان ابلاغ معصومانه ی بیان پیامبر به شکلی اطمینان آور در زمان خود پیامبر وجود نداشته است .(مطهری, امامت و رهبری,. ص52) ب - حفظ و صیانت دین از تغییر و تبدیل نیازمند فردی است که نظارت و پاسداری از شریعت را به عهده داشته باشد .(سید مرتضی, الشافی,ج1.ص276) 

صفحه 54:
5 el - امامت و رضبری از دیدگاه اقلیت اصحاب ( شیعه از دیدگاه تشیع امامان دارای منصب مرجعیت دینی اند و آنان با دریافت های خطاناپذیر و معصومانه ی مضامین دین , می توانند مردم را به صراط حق رهنمون باشند .( کسی که مرجع دینی است حق امامت امت را دارد )زیرا: 1- از جهت علم و ایمان افضل از همه است . آیا خداوند با بودن افضل با ان كمالات . مفضول را با تمام نواقصى كه دارد به امامت منصوب مى كند؟ 2 - حديث ثقلين دلالت بر اين دارد كه اكمال دين تنها به قران نبوده ودريرتو 

صفحه 55:
گفتار پنجم : ولایت معنوی امامان - در دیدگاه تشبع, امامت درجه و مرتبه ی سومی دارد که اوج مفهوم امامت است که از آن به عنوان حجت زمان , خلافت كبراء انسان کامل و ولايت معنوى ياد مى شود. در بيان متصوفه نيز با همين تعريف تعبير قطب به كار مى رود . - در قرآن مقام حضرت ابراهيم و امامت ايشان با اين مفهوم شيعى قابل تطبية است - اين مقام بر خلاف امامت ومرجعيت دينى نياز به نصب ازسوى خداوند ندارد بلكه منزلتى است كه شخص با دارا بودن شرايطى ازاين موقعيت 

صفحه 56:
ویژگی هایی که برای خلافت کبری وجود دارد: 1- جهل به ساحت وجودی او راه نمی یابد . 2 هام های یی اور شاه مکی 3- از عصمت و طهارت روح و جسم برخوردارند. 4 حق تصرف و تسلط بر عالم را دارند. 5- در نتیجه ی قدرت روحی و معنوی بالا می توانند کرامات و رت انجام دهند.مانند :حرکت درخت ,اژدها شدن و يا به سخن در آمدن عصا , ‎law‏ بیمار , به طلا تبدیل شدن ماده ای دیگر و ... 6 ولایت باطنی بعنی بطور خاص هذایت مومنان را بر عهده دارند, عقده های از ل سا ای ی 

صفحه 57:
كفتار ششم : نكاتى در باره ى نظربه ى امامت شیعه 1- تمامى امامان با بيان ييامبر (ص) و يا بيان امام ييشين شناسايى مى شوند . 2- علت دوازده عدد بودن امامان بر ما آشكار نمى باشد و با توجه به مفهوم امامت در تشيع فقط مى توان كفت در نزد خداوند براى حفظ دين جنين تعدادى كافى بوده است. ل تاد بتتوار را الما تربیت الهی به مقام امامت ميرسند . سن اثرى در تعيين امام ندارد. 4- هر جند انحراف مسير تاريخ اسلام و عدم يذيرش همكانى ولايت امامان معصوم 

صفحه 58:
پاره ای از فواید حضور امامان در جامعه 1- انتقال معارف ‎Sou‏ و تفسیر معصومانه از کتاب و سنت در ضمن احادیث و ‎ae‏ زیادی که امروز در اختیار شیفتگان آن بزرگواران قرار دارد. ‏2- تربیت علما و دانشمندان بسیاری که همه از سرچشمه ای وتات الا ‏سيراب شده بودند. ‏ات الاععی بی نعیرازر السق رت 0 اسلامی و بیان ‏ماعط اررشمی ور فان کفتارها ناس ها وادعیه و مایا و تربيت اخلاقى ‏مؤمنان و اعتلای معنوی آنها. ‎8 0 ‏تک‎ = i ar 

صفحه 59:
گفتار هفتم : اك آنجه در اين مقال ضرورى به نظر مى رسد كه به آنها يرداخته شود عبارت است از: مك200 2- آيا نظريه ى امام غايب بعد از غيبت امام دوازدهم دارای پیشینه ای بیش از اين مى باشد؟ درل دایعا درس انس ۱ چنین اعتقادی به وهم بیشتر شباهت ندارد؟ 

صفحه 60:
منظور شيعه از امام غايبكيستة -1 -امام يازدهم شيعه حضرت امام حسن عسكرى (ع) فرزند خود مهدى(عج)را به رؤيت اصحاب خاص خود رساند و اعلام فرمود: بعد از من او امام خواهد بود fom ‏رو در عت‎ ee eel - ييام امام براى اصحاب ابتدا توسط نماينده ى امام يازدهم(ع) عثمان بن سعيد عمروى مى رسيد و سيس محمد بن عثمان بن سعيد . حسين بن روح و على بن محمد سمرى به ترتيب اين مسئوليت را به عهده داشتند. - آخرین نایب از نواب خاص در انتهای حیات خود , نامه ای از اوه رام ‎ee‏ 

صفحه 61:
]- آيا نظريه ی امام غايب بعد از غيبت امام دوازدهم مطرم شد یا دارای 7" ای بیش از اين می باشد؟ - مسئله ی امام غایب از زمان پیامبر اکرم(ص) مطرح بوده و منشاً آن روایاتی است که آن حضرت , بشارت تولد فرزندی را از سلاله ی خود داده بود که از دیده ها پنهان خواهد شد . - هر یک از امامان نیز در گفتارهای جداگانه به وجود امام غایب اما کر - در شعر برخی از شعرا نیز به وقوع غیبت , اشارات روشنی است. - از همه جالب تر نگارش کتاب هایی است که پیش از وقوع غیبت بطور خاص به مسأّله ی غیبت امام بر داخته اند. 

صفحه 62:
باهتندارد ؟ 1- وجود احادیث بسیار زیاد از پیامبراکرم (ص) و ائمه ی اطهار(ع) در خصوص رد صاری زن رت (عم ارو لنی که ااز حالب کم الم مترلاه خواهد شد . 2- سازگاری اعتقاد به امام غایب(عج) با مبانی اعتقادی شیعه . 3- امام غایب دربیش از شصت سال از طریق نایبانی که جلالت شأن و منزلت ایتماعی آبان بر ‎ays lh ere oct Ae ye TE‏ ار باس دارد. 4- مردم مسائل و مشکلات خود را توسط نایبان بطور کتبی به عرض امام (عج) ال 0 

صفحه 63:
مقهوم ولايتيك امام غایببر انسان‌چیست؟ -4 در عقيده ى تشيع امامت منصبى فراتر از خلافت ظاهرى است و شامل خلافت م ل (ع)امام غايب به خورشيد يشت ابر تشبيه شده است . امام غايب نيز همانند ساير امامان خليفه ى خدا است و وظايف خود را به عنوان واسطه ى فيض ميان خدا و جهان هستی از یک سو و خدا و انسان ها از سوی دیگر ادا می کند . در بین ساير امامان نیز اکثرا به دلیل موانع خارجی برحی از ابعاد امامت نحفی بیدا نمی کرد واين دليل برنفی 

صفحه 64:
كفت شنم : 5 مهدوبت -بعد ازاعتقاد به خدا, نبوت ومعاد آنجه همه ى اديان بر آن اتفاق نظر دارند اعتقاد به ظهور مردى آسمانى است كه سعادت عمومى و صلح جهانى و خیروبرکت را ِ برای همگان به ارمغان خواهد آورد. - قرآن و روایات معتبر اسلامی پر از بشارت فراگیری عدل و حاکمیت دین خاتم انبيا (ص) بر جهان مى باشد. 0 - كرجه در اصل اعتقاد به ظهور مهدى در آخرالزمان تفاوتى ميان 558 مختاه اسلامی وجود ندارد ولی اختلاف عمده ی شیعیان با اهل سنت در اين است كه 

صفحه 65:
یت ۳ فصحل ‎equ‏ مرجعیت و ولایت عالمان دين گفتار اول : مرجعیت عالمان دینی درعصر غیبت گفتاردوم : نگاه تاریخی به ولایت عالمان گفتار سوم : ولایت عالمان دینی از منظر عقل و شرع گفتار چهارم : ولایت فقیه گفتار پنجم : ولایت و جمهوریت 

صفحه 66:
گفتار اول : مرجعیت عالمان دینی درعصر غیبت © استناد تاريخ عالمان تشيارى ايها محص را قافان معضوم اه اثافته و گفته های آن ۲ ‎pastel day ae gay Gee eb oes‏ جبت و فلدرت يه و تحلیل نیز داشتند و اماما دم را در ا و تجزیه و نیز و امامان نیز مردم را در امر فراگیری معارف دینی به آنان حواله می دادند . در دوران غیبت نیز همین وظیفه توسط علما دنبال شد ؛ بر اثر تلاش اين بزركان مجموعه هاى روايى در موضوع هاى مختلف شكل كرفت مثلا اصول و فروع کافی, ‎eae‏ الفقيه . تهذيب و استبصار در سال هاى ابتداى از 

صفحه 67:
تغیییر شرایط و مسئولیت علمای دینی در عصر غیبت ( سنت اجتهاد ) ‎Joli‏ و تدبر و تجزیه و تحلیل در منابع روایی از دوران شیخ مفید آغاز گردید و ‏بعد ها در زمان شيخ طوسی موقعیت بسیار مطلوبی پیدا کرد.به اين عمل اجتهاد ‏گفته می شود . مجتهد کسی است که توانایی استنباط ای ار ار ‏احادیث و روایات معصومین دارد .از نظر شیعه اجتهاد ویژگی های زیر را دارد: ‏1- غیر انحصاری است و هر کسی از هر طبقه ی اجتماعی می تواند مجتهد شود. ‏2- باب آن باز می باشد و هر شخصی مادام که ضوابط حاکم براستنباط را رعایت ‎6 

صفحه 68:
خلتاردوم نگاه تاریخی به ولایت عالمان - در اندیشه ی سیاسی شیعه , حکومت از آن خدا است و بیامبر (ص)و امامان (ع) کسانی هستند که حق تصرف در حوزه ی عمومی دارند ومی توانند برمردم فرمان برانند ودر صورت فقدان امام معصوم این وظیفه بر عهده ی نماینده ایشان است. این انديشه (ولایت فقیه) ابتدائا در انتهای دوران غیبت صفرا توسط حضرت مهدی (عج) اعلام و سپس در آثار تقری تمام علمای شیعی مطرح و زوایای تبیین گردید. - اين تفكر حتى در بين عرف شيعه و حتى حاكمان شيعى نيز رايج 

صفحه 69:
گفتار سوم : ولایت عالمان دینی از منظر عقل و شرع الف - ولایت فقیه از نگاه عقل: م نهاد ولایت یک نیاز فطری است.لابد للناس من امیر بر او جر 2- اكر ولايت امرى فطرى و ضرورى است بايد ديد ولايت جه شخصى مشروعيت دارد.از قانون عقلى تناسب شغل و شاغل مى شود به دو شرط عمومى و اختصاصى رسيد كه مشروعيت ولايت شخص را ثابت مى كند. شرايط عمومى مانند عقل وتدبير ‎lp las‏ ای بای شاه را ‏3- اصل اولی عدم ولایت برانسانها است و درعین حال ولايت ضرورتی اجتماعی 

صفحه 70:
نگاه شرع ب - ولایت فقیه از فا سول انز الاوی ار ای ار ار خلفاوک؟ قال الذین یأتون من بعدی یروون عنی حدیثی و سنتی .(من لایحضره الفقیه ج4.ص420) - قال الصادق(ع): من کان منکم قد روی حدیثنا و نظر فی حلالنا و حرامنا و عرف احکامنا ...فانی قد جعلته حاکما.(وسائل الشیعه ,ج18 .98,0( ‎eeen sk‏ ال ‎(moje‏ و[ ‎Pals asleep‏ ‏7 للك ل لك اال سم ناسا زاس ج2.ص844) ‏ویر تن بر اسان ها ار ‎١‏ 4 هق 

صفحه 71:
گفنار چهارم : ولايت مطلقة فقیه معناى ولايت مطلقه همانطوری که قبلا نیز اشاره شد ولایت. مصادیق بسیار زیادی دارد: رهبری مردم ,قضاوت ,ریاست عام بر مردم ینصب حاکمان مناطق تحت امر ,صدور دستور العمل اجرایی ,نصب قضات ,اجرای حد , انعقاد قرارداد و عهدنامه دریافت مالیات تشکیل و فرماندهی نیروی نظامی ‎Sly‏ دفاع و... اگر معتقد باشیم که ‎wally‏ عالمان دين درحوزه هاى خاصىء مانند قضاوت يا امثال آن است ويا درمحدوده هايى است كه ضرورت اقتضا مى كند در آن صورت قائل به نيابت 

صفحه 72:
نکاتی در بارهٌ معناى وزابت مطلقة فقیه 1- ولایت فقیه یعنی ولایت فقه و شریعت لذا این ولایت در محدودة قانون اسلام و اهداف دين است ودر ‎ari‏ هیچگاه سر از استبداد در نخواهد آورد. 2- ولایت فقیه در حقیقت استمرار ولایت معصومین (ع) است و الجدار اخبارات ‎sly‏ معصومين قائليم براى ولى فقيه نيز قائل مى باشيم. تفاوت در ولایت, جه به ‏معنای تفاوت درکم و کیف یک حکم شرعی و چه در حیطه ای تا ‏3- معصومین (ع)در اعمال ولایت محدودیت داشتند و بدون مصالح کل جامعه در ‎Test, Bias ee as Ib. a oul ‎ 

صفحه 73:
ولابت و جمهوریت - جکومت اسلامی از یک طرف خواست و اراد خداوند است وازسوی دیگر , این خود مردم هستند که به این جاکمیت و ولایت تن داده , أن را پذیرا می شوند ؛ كك اينكه مى توانتد ابا كتند و به جنين حكومتى بر خود رضايت ندهند. - شاخصة اصلى ومهم جمهوريت, احترام به رأى انسانها وجلوكيرى از دیکتاتوری است ولزوما وهميشه انتخابات و دموكراسى به عدم ديكتاتورى نمى انجامد 7 که در نظام اسلامی, ولی فقیه با یک گناه مسلم از ولایت ساقط مى شود. - دخالت رأی مردم درانتخاب رئیس جمهور,نمایندگان مجلس قانون گذاری ومجلس خبرگان قانون اساسی ورهبری و اعضای دولت درتظام جمهوری اسلامی نشان ازجمهوریت و مردمی بودن این نظام در کنار اسلامی بودن دارد. 

بسم هللا الرحمن الرحیم اندیشه اسالمی 2 حبیب محمدنژاد نیمسال اول 1390-91 سرفصل مطالب بخش یکم :وحی ،پیامبری و دین ن بوتو وحی1- ق رآن2- رابطه علم و دین3- خاتمیت4- ق لمرو دین5- اسالم و ادیانآسمانیدیگر 6- بخش دوم :امامت و مهدویت امامت7- م هدویت8- بخش سوم :مرجعیت و والیت در عصر غیبت والیتف قیه 9- ن بوتو وحی1- چیست 1- ؟ خلقت هدفاز -2آیا بشر بدون نیاز به نبی می تواند به هدف خلقت دست یابد؟ -3وحی چیست؟ هدف خلقت در قرآن ‏بندگی:قل ان صالتی و نسکی و محیای و مماتی لله رب العالمین (انعام)162/ خلقت الجن و االنس اال لیعبدون (ذاریات)56/ وما ُ انا لله و انا الیه راجعون (بقره)156/ یا ایها االنسان انک کادح الی ربک کدحا فمالقیه (انشقاق)6/ ‏یقین :واعبد ربک حتی یاتیک الیقین(حجر)99/ ‏آرامش:واذ قال ابراهیم رب ارنی کیف تحی الموتی قال اولم تومن قال بلی و لکن لیطمئن قلبی ( ...بقره)160/ ‏حیات طیبه (سعادت دنیا و آخرت):من عمل صالحا من ذکر او انثی و هو مؤمن فلنحیینه حیاتا طیبا و لنجزینهم اجرهم باحسن ما کانوا یعملون (نحل)97/ محدودیت های عقل بشری الف) کلی بودن و اجمالی بودن احکام عقلی ب) ناتوانی عقل در شناخت آثار اخروی اعمال انسان ج) آسیب پذیری عقل در مرحله تشخیص و عمل منافع و عالیق ،هواهای نفسانی ،دلدادگی های شخصی ،پیشینه های روحی وعاطفی ،احساسـات و کنش و واکــنش های درونی در اندیشــه انسان اثر گذارند راه های اثبات صدق ادعای پیامبران قرائن اطمینان بخش مانند :عدم انحراف از مسیر حق و عدالت در سراسر زندگی (قبل و بعد از ادعای نبوت) ‏معرفی پیامبر پیشین معجزه معجزه تنها راه اثبات نبوت خاصه می باشد برهان اثبات ضرورت نبوت ( با تأکید بر هدف خلقت) پیش فرضها: -1خداوند حکیم است و حکمت اقتضا می کند که آفرینش این جهان هدفمند باشد. -2هدف از آفرینش این جهان ایصال و رسیدن به کمال است - 3منظور از کمال در جهان بینی اسالمی لقاء الله و تقرب به اوست (یعنی سعادت ابدی وخوشبختی در جهان آخرت). شبهات منکران بعثت پیامبران اگرآموزه های وحیانی و آنچه را که پیامبران به بشر عرضه کرده اند مطالعه کنیم از دو حال خارج نیست ؛ یا موافق مدرکات و احکام عقلی است و عقل به تنهایی می تواند آنها را درک و در باره آنها حکم صادر کند و یا مخالف ومتضاد با عقل می باشد که درصورت اول بعثت انبیا لغو و در صورت دوم غیر قابل پذیرش و مردود خواهد بود.  :معنای لغوی و اصطالحی وحی وحی در لغت ،به معنای اشاره ،اعالم در خفا و تفهیم و القای سریع و پنهانی یک پیام و یا معنا می باشد و در :اصطالح وحی عبارت است از القای پیام از سوی خداوند به انســـــان برگزیده جهت ابالغ به انسانها در راستای هدایت بـــــه سمت سعادت این پدیده که رابطه ای خارق العاده میان خداوند و برخی انسان های برگزیده است کامال ناشناخته بوده و غیر از رابطه حسی ،عقلی ،تجربی ،کشف و شهود و امثال آن .می باشد انواع وحی :در یک تقسیم می توان وحی را به چهار نوع تقسیم کرد وحیخداوند ب ر انبیاء ( وحیرسا لیی ا ت شریعی) 1- وحیخداوند ب ر انسانغیر ن بی( ا لهام ) 2- وحیخداوند ب ر غیر انساناعم ازحیواناتو جمادات( هدایت3- غریزی) ا لقایپ یام س ریع ت وسط دیگران( اشاره پ نهانی) 4- و در یک تقسیم دیگر وحی رسالی را می توان به سه نوع ،وحی مستقیم .وحی از ورای حجاب و وحی به وسیله ی فرشته تقسیم کرد دینو ع لم 2- هیچ پیامبری از سوی خداوند مبعوث نشده است که انسانها را بهجهل و نادانی دعوت کند. کتب آسمانی خصوصا قرآن انسانها را به فکر و اندیشه دعوتنموده است. قرآن با طرح سؤال جهت اثبات حقایق سعی در احیای فرهنگتفکر دارد. وجود بسیار زیاد کلماتی مانند علم ،تدبر ،تفکر و تفقه در قرآننشان از اهتمام دین اسالم بر این موضوع دارد. پیامبر اسالم (ص) مرکب علم و دانایی را در مسیر رسیدن بهقرب الهی رهوارتر از عبادت می داند. رابطه و نسبت علم و دین رابطه و نسبت علم با دین در این معنا خارج از این سه حالت نیست: -1علم و دین دو نهاد متمایز از هم می باشند -2علم و دین دو نهاد متعارض با هم می باشند -3علم و دین دو نهاد مکمل هم می باشند  -1علم و دین دو نهاد متمایز از هم می باشند در این دیدگاه به تفاوت موضوع ،زبان وغایت و روش در دو نهادعلم ودین استدالل می شود و لذا معتقدند هیچ تعارضی بین این دو وجود ندارد ،تعارض ،حاصل وحدت موضوع و تفاوت در احکام می باشد. در اعتقاد اینها متون مقدس هیچ مطلب معتبری راجع به مسائل علمی به ما نمی گویند . برای مثال اگزیستانسیالیستها معتقدند موضوع علم ،اشیای مادی و نقش و کارکرد آنهاست و معرفت نسبت به آنها غیر شخصی است ولی موضوع دین واقعیتهای شخصی و اخالقی است و معرفت دینی هم عمیقا شخصی و ذهنی است. فیلسوفان تحلیل زبان معتقدند:غایت علم نوعا ً پیش بینی و کنترل است اما زبان دین برای مقاصدی نظیر نیایش و کسب آرامش بکار می رود . کارل بارت که یکی از تأثیرگذارترین متکلمان مسیحی است معتقد بود که الهیات و علم با موضوع های از بن متفاوتی سر و کار دارند .موضوع الهیات تجلی خداوند در مسیح است و موضوع فرق بین روشهای الهیات و علم ناشی از تفاوت بین موضوع معرفت آنهاست .الهیات با خداوند متعال و مرموز سر و کار دارد و خداوند آن چنان بی شباهت به جهان یعنی عرصه ی تحقیق علم است که روشهای یکسانی را نمی توان در هر دو حوزه به کار برد(.ایان باریور/علم و دین/ص )199 نکته: به رغم نکات مثبتی که در این دیدگاه وجود دارد ،اشکال اساسی آن ، نادیده گرفتن بخشی از زبان دین است ،که بیان حقایق طبیعی است. ع لم و دیندو ن هاد م کملهم م یب اشند 2- در این نگرش اعتقاد بر این است که ممکن است بین علم و دین موضوع واحدی وجود داشته باشد مثال هردو در موضوع واحدی مثل طبیعت سخن بگویند ولی هدف از طرح این مباحث در هر کدام فرق کند ،مثال علم به علل حوادث طبیعت بپردازد و دین به معانی حوادث طبیعی. نکته: این مطلب بهره ای از حقیقت دارد و واقعا دین در نقل بسیاری از حوادث طبیعی هدفش طرح معانی آن حوادث است و اکثرا همه ی حوادث طبیعی را آیات و نشانه هایی از صفات الهی می داند . ولی حقیقت دیگری را نباید فراموش کرد و آن این که دین بعضا ع لم و دیندو ن هاد م تعارضب ا هم م یب اشند 3- طبق این نظر حد اقل بین برخی از آموزه های اساسی دین با داده های علم تجربی تعارض وجود دارد .پیش فرض اصلی این دیدگاه آن است که،هم متون وحیانی در باره طبیعت سخن گفته اند و هم علم ،مدعی حقیقت نمایی در این عرصه است ؛ لکن گفته های آن دو در برخی موارد متعارض است. دلیل اثبات تعارض مواردی از کتاب مقدس خصوصا نظریه تعامل علم و دین و راه های برون رفت از تعارض متصور بین علم و دین -1تفسیر و تأویل آموزه های دینی -2فهم این واقعیت که علم هیچگاه انعکاس واقعیت خارجی نمی باشد بلکه علم دیدگاه بشر در خصوص واقعیت خارجی است و خطا پذیر . بر طبق این نوع نگرش به علم که ابزار انگاری علم نام دارد یافته - های علمی اختراع نظریه است نه اکتشاف نظر . -3احتمال خطا در بعضی از کتب دینی به دلیل ق رآ ن،اعجاز و م صونیتآناز ت حریف 3- م عجزه چ یست؟ معجزه پدیده ای خارق العاده و خارج از نظامات علت و معلول شناخته شده مادی است که به منظور اثبات دعوی ِ نبوت ،همراه با تحدی و با اذن خاص الهی صادر می شود. ویژگی های معجزه: قابل تعلیم و تعلم نیست مغلوب و تحت تأثیر نیروی قوی تر قرار نمی گیرد -همراه با تحدی است راه های شناخت قرآن ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ مطالعه محتوایی در پرتو اصول پذیرفته شده علمی و عقلی مطالعه تاریخی و سند شناختی قرآن مطالعه آثار فردی ،اجتماعی و علمی قرآن در زندگی بشر مطالعه در باره فعالیت های انجام گرفته برای حفظ ،قرائت، نگهداری ،تقدیس و...قرآن مطالعه قرآن از نگاه صاحب نظران و قرآن شناسان مطالعه قرآن از نگاه قرآن مطالعه قرآن از نظر رعایت نکات ادبی (فصاحت و بالغت) مطالعه قرآن به لحاظ سازگاری و ناسازگاری آیات با یکدیگر و مباحثی دیگر دالیل اعجاز قرآن الف) تحدی به متن قرآن(فصاحت و بالغت) ب ) تحدی به امی بودن پیامبر ج ) تحدی به عدم اختالف در آیات: -1ویژگی های انسان(تکامل تدریجی ،خطاپذیری، تفاوت استعدادها و محدودیت) -2ویژگی های قرآن(جامعیت،نزول تدریجی و در اوضاع و احوال مختلف) دالیل خارق العاده بودن قرآن -1اعجاز طریقی :پیامبر اسالم امی بوده است (اعراف)158/ -2اعجاز لفظی :فصاحت ،بالغت ،اسلوب بیانی خاص )دوری از خیال پردازی ،استفاده از تشبیه و زیبایی های کالمی به شکلی بی نظیر) صوت و آهنگی که عالوه بر زیبــایی احساس معنوی و حس قدسی انسان را بیدار می کند. -3اعجاز معنایی :مفاهیم قرآن برای رسیدن انسان به سعــادت دنیــا و مصونیت قرآن از تحریف تحریف از ریشه حرف به معنای لبه ،کناره و مرز یک چیزگرفته شده است و در لغت به معنای مایل کردن ،منحرف ساختن و دگرگون نمودن آمده است و تحریف سخن به معنای ایجاد دگرگونی در آن است.مقصود از مصونیت قرآن از تحریف مصونیت از تغییر لفظی است؛ یعنی مصونیت از تغییر در اعراب و کلمات و افزایش و کاستی در برخی آیات کلمات و حروف قرآن مجید که سبب دگرگونی در معنا و مفهوم آیات گردد. شواهد تاریخی مصونیت قرآن از تحریف دالیل روایی مصونیت قرآن از تحریف دالیل عقلی عدم تحریف الف ) آیات تحدی ب ) اوصاف قرآن دالیل قرآنی عدم تحریف ویژگیهای قرآن -1کلمه به کلمه ی قرآن سخن خداوند است . -2ریشه ی تمام علوم اسالمی در قرآن است . -3تحریف در قرآن راه نیافته است . -4قرآن معجزه ی جاوید است .  -4جاودانگی اسالم ( خاتمیت ) محم ٌد ابا اح ٍد من رجالکم و ما کان َّ لکن هلل خاتم رسول اهلل و النبیین و کان ا ُ ِّ َ بکل شیئ ٍعلیما (احزاب)40/ انواع پیامبران اولین انسانی که پا به عرصه وجود نهاده و در زمین زندگی را آغاز نموده پیامبری از پیامبران خدا بوده است .انبیا الهی چند دسته بوده اند: پیامبرانی که رسالت آنها به مکان و زمان خاصی محدود میشد . پیامبرانی که تبلیغ و استقرار شریعت پیامبران بزرگی مانندنوح و موسی را بر عهده داشتند . -پیامبرانی که فقط برای یک قوم یا ملت خاصی پیام الهی را دالیل اثبات خاتمیت -1در بین پیامبران آسمانی هیچ پیامبری غیر از پیـامبر اسـالم ادعـای خاتمـیـت نکرده است. -2آیه ی 158سوره ی اعراف صراحت دارد که :محمد پدر هیـچ یک ازمـردان شما نیست ولی فرستاده ی خدا و خاتم پیامبران است و خدا همواره بر هر چیـزی دانا است . - 3احادیث پیامبر اکرم (ص) دراثبات خاتمیت خودش از جمله حدیث آن حضــرت در ماجرای غزوه ی تبوک :ای علی تو برای من مانند هارون برای موسی هستی با این تفاوت که بعد از من پیامبر دیگری نخواهد آمد. - 4آیاتی از قرآن که تمام انسانها را در تمام اعصارمخاطب خود می داند - 5آیاتی که دین اسالم را شکل کامل و تام دین الهی معرفی می کنند. فلسفه ی ختم نبوت بلوغ بشر و توانمندی آن در حفظ ،اجرا و تطبیق قوانین کلی الهی وجود قوانین الهی کلی ،کامل ،کافی و مصون از تحریف عدم وجوددلیل برای ادامه بعثت انبیا با وجود ولی زنده در هر عصری دالیل بعثت انبیا -1از بین بردن تحریف هایی که در شرایع سابق ایجاد می شد . -2تشریع قوانین جدید -3ترویج و تبیین شریعت الهی -4تطبیق اصول کلی شریعت بر مصادیق جزئی آنها حکمت ختم نبوت الف) اسالم و مقتضیات زمان سنت و تجدد دین و نیازهای بشر ب) ویژگی های سیستم قانون گذاری در اسالم و عناصر پویایی آن -1ورود عقل در حریم قانون گذاری -2اجتهاد ،قوه محرکه اسالم -3مبتنی بودن احکام اسالمی بر مصالح و مفاسد واقعی -4توجه به احکام اولی و ثانوی -5عدم توجه به شکل و صورت ظاهری زندگی -6قوانین کنترل کننده -7اختیارات حکومت اسالمی ی گانگیراه اسالم 5- ما اکنون با واقعیتی به نام تکثر ادیان مواجهیم و این موضوع مسأله ی مهمی است که باید به آن پرداخت .با توجه به این که هر یک از ادیان موجود خود را بر حق می داند و نیل به سعادت را فقط از رهگذر خود ممکن می شمارد این پرسش برمی انگیزد که:آیا ما انسانها درمواجهه با پدیده ی تکثــرادیان می توانیــم به دلخـواه :پاسخ انسانها در مواجهه با تکثر ادیان -1تکثرگرایی( :) pluralismتکثر ادیان نشانگر وجود راههای مختلف به سوی خداوند است و در واقع به جای یک راه مستقیم صراطهای مستقیم وجود دارد (دردیدگاه بعضی ازمعتقدین به تکثرگرایی این راه ها محدود در ادیان آسمانی نیست) -2حصرگرایی : ))exclusivismبرای هدایت انسان فقط یک راه مستقیم وجود دارد و هر راه دیگری ،بیش و کم از حالت اعتدال و استوا خارج است . ( حصرگرایی نگرش غالب در میان پیروان هر دینی است ) عوامل پیدایش و پذیرش پلورالیزم در اروپا از دیدگاه فلیپ کویین -1خستگی از جنگهای مذهبی و سوق به سمت نوعی تساهل و تسامح -2گسترش مطالعات ادیان در جامعه ی مسیحی قرن بیستم -3همزیستی پیروان ادیان مختلف در کشورهای غربی و از بین رفتن فاصله های ذهنی بین ادیان :مدعای کثرت گرایان همه ی ادیان آسمانی راه رستگاری اند ،زیرا روح رستگاری انسان ( گوهر دین ) رهایی از خود محوری و سروسامان دادن به زندگـی بر اســاس واقعـیـت مــداری اسـت کـه همـــان محوریت خداوند می باشد و این در تمام ادیان اصیل وجود دارد؛ اگر چه اختالف هایی در ادیان هست ولی چون گوهر دین در همه آنها وجود دارد هیچ تأثیری در سعادتمنــدی بشر و حتی پیروان آن ادیان ندارد. نقد یا اشکال : ادیان اختالف های فاحش مناسکی و حتی اعتقادی با هم دارند . یکی تجسد را بر ساحت خداوند جایز و دیگری از آن منزه می داند ،یکی معاد را پاسخ کثرت گرایان (جان هیک) آنچه به عنوان اعتقاد در ادیان ،ظاهری حقیقت نما یافته است و گاه شاهد اختالف در آنها هستیم در حقیقت آیینه ی تمام نمای واقعیت نیستند ، بلـکه اینــها محصـــول پنداشت های ما است که گمان کرده ایم آن بیان ها حکایت از واقعیت دارند . آ نچه ما به آن اعتقاد داریم آفریده ی ذهن و خیال ما در توصیف حقیقت است البته بهره ای از حقیقت دارد ولی تمام حقیقت نیست .مانند همــان مثـلی که مولــوی در باره ی چند کـوری که می خواستنـد فیـلی را شنـاسـایی کنـنـد وهر کــدام از آنـهـــا دسـتـشـان به عضوی از اعضای فیل بر می خورد و قضاوتی از نقد پاسخ جان هیک (کثرت گرایان) -1گفته ی ایشان بر خالف فهم عرف مؤمنان است و همه ی مؤمنان ادیان اصیــل معتقد هستند که آموزه های اعتقادی آنها مطابق با واقع است . -2تمثیل جان هیک برای مؤمنان نسبت به شناخت حقیقتی چون خداوند به نابینایان و فیل تمثیل درستی نیست و نمی تواند واقعیت را منعکس سازد ،تمثیــل منــاســب مثَل انسان های بینا وفیل در تاریکی است که شمع وحی می َ تواند آنها را درشناخت خداوند یاری دهد . -3در حقیقت جان هیک راه معرفت انسان ها رانسبت به خداوند مسدود می داند و معتقد است بشر هیچگاه نخواهد توانست به خداوند شناخت حصرگرایی مدعا:اگر روح همه ی ادیان همان پیروی از خداوند است هیچ انسانی حق ندارد به بهانه ی اینکه در آیینی می باشد ( معتقد به دین پیــامبـری الهی است) نسبت به پیامبر جدیدی که خداوند فرستاده تا پیام جدید خود را مناسب زمان و مکان ابالغ نماید بی تفاوت باشد و بی اعتنا. اصوال رسالت یک فرایند تکاملی می باشد وخدا به اقتضای رشدآگـاهی نقد: پذیرش حصرگرایی در دین موجب دست کشیدن از مدارا با سایر ادیان می باشد و انحصار طلبی و تعصب ،حاصل چنین اعتقادی است. پاسخ: پذیرش یک دین به عنوان تنها راه سعادت ،به معنای وادار کردن دیگران به تسلیم شدن در برابر این حقیقت نیست زیرا تسلیم شدن قهری سعادتی به ارمغان نمی- آورد یا به تعبیری دیگر بنا به آموزه های آخرین دین آسمانی باید بین نجات یافتن و حق بودن تفاوت قایل شد .دین اسالم مسلمانان را به مدارا و رفتار منصفانه با همه دعوت می کند . نکته:1 آیات ( سوره ی شوری42/و توبه107/و نساء ) 98/حکم اسالم را نسبت به انسان- های متدین به دین های مختلف بیان می کند (.برای مطالعه ی بیشتر می توانید به تفسیر المیزان ذیل آیه ی 40سوره ی توبه مراجعه کنید . نکته 2 مدارا جزو فضایل اخالقی در اسالم می باشد ولی دارای حد و مرزی است و نباید به حدی گسترده شود که شامل اعتقادات شده موجب تردید در حقایق هم بشود. وَ لن ترضی عنک الیهود ُ و الالنصاری حتی تتبع ن ملتهم قل إ ّ عت أهوائهم بعد هدی الله هو الهدی و إلن اتب َ َ من الذی جائک ِ بخش سوم امامت گفتار اول :والیت پیامبر اکرم (ص) گفتاردوم :مرجعیت و خالفت از دیدگاه اهل سنت گفتارسوم :مرجعیت دینی امامان از دیدگاه شیعه گفتارچهارم :رهبری و والیت امامان گفتارپنجم :والیت معنوی امامان گفتارششم :نکاتی در باره ی نظریه ی امامت شیعه مقدمه والیت و نکاتی چند در آن -1الف :بر مبنای جهان بینی توحیدی از آنجایی که خداوند مالک تمام هستی است سررشته و اختیار هستی نیز به دست او است . ب :شخص مؤمن همواره خداوند را ولی و اختیاردار خود می داند . ج :شخص مؤمن خداوند را بهترین موال می داند و از هر موالی دیگری بی نیاز است (.کفی بالله ولیا) د:کسی که والیت خداوند را نپذیرفته است بی پناه خواهد ماند . (والظالمون ما لهم من ولی و ال نصیر) و والیت شیطان که بدترین والیت هاست را خواهد پذیرفت. -2الف :نشانه ی پذیرش والیت خدا ،در عرصه ی عمل فردی تن دادن به احکام اوست و در عرصه ی اجتماع ،دل نبستن به غیر قانون الهی است. ب :پذیرش قانونی غیر از قانون خداوند کفر ورزیدن به ربوبیت تشریعی اوست و من لم یحکم بما انزل الله فاولئک هم الکافرون (مائده)44/ ج:عدم تبعیت از قانون الهی ظلم به خداوند محسوب می شود و من لم یحکم بما انزل الله فاولئک هم الظالمون (مائده)45/ د :ظالم در حق پروردگار از عدالت و تقوی خارج است و من لم یحکم بما انزل الله فاولئک هم الفاسقون (مائده)47/ ه :فرد و جامعه ای که والیت و حاکمیت را تنها از آن خدا می  -3الف :اجرای قانون در مورد دیگران ،نوعی دخالت در حیطه ی اختیارات آنان است .از این رو به صرف این که قانون بر گرفته از دستورات دینی است کافی نیست تا هر کسی بتواند آن را در مورد دیگران به اجرا در آورد . ب :فرد و یا دستگاهی واجد حق اجرای قانون خداوند برروی زمین است که اجازه یا مشروعیت داشته باشد. ج :مجوز تصرف و والیت جز از سوی خداوند صادر نمی شود. د :برای نمونه در قرآن از جعل حکومت برای حضرت داود یاد شده است و وی از سوی خداوند اجازه می یابد که میان مردم حکم براند. یا داود انا جعلناک خلیفه فی االرض فاحکم بین الناس بالحق (ص)26/  -4الف :انسان ها مجبور به پذیرش والیت خداوند نیستند و حق حاکمیت خداوند با آزادی انسان منافات ندارد. ب :حاکم اصلی خداوند است ولی می تواند این حاکمیت و والیت را برای دیگری اعتبار کند .در این صورت والیت الهی اصلی و ذاتی است و والیت دیگران تبعی. سؤال: خـداونـد بـه چـه کسـانی والیت داده است و اطـاعت از چه کســانی را واجب کرده است؟ گفتار اول :والیت پیامبر اکرم (ص) الف -مناصب پیامبر(ص) -1رسالت ( تلقی وابالغ وحی ) -2مرجعیت دینی ( تبیین وتفسیر خطاناپذیر ازوحی،بیان فروعاتی از دین که در قرآن نیامده است ،تطبیق مصادیق با کلیات و اسوه بودن ) ( نحل44/و64ومائده19/وحشر7/ونجم3/و4واحزاب) 21/ -3والیت ( رهبری مردم ،قضاوت ،ریاست عام بر مردم ،نصب حاکمان مناطق تحت امر ،صدور دستور العمل اجرایی ،نصب قضات ،اجرای حد ، انعقاد قرارداد و عهدنامه دریافت مالیات ،تشکیل و فرماندهی نیروی نظامی برای دفاع و) ... ب -دینی بودن والیت پیامبر (ص) آیا والیت پیامبر اسالم یک ضرورت اجتماعی بود یا امری دینی؟ از آیات قرآن و دستوراتی که برای نبی اکرم وظیفه از سوی خداوند مشخص می- سازد فهمیده می شود که والیت منصبی است که خداوند از پیامبرش می خواسته است : یا ایها النبی جاهد الکفار و المنافقین(توبه)73/ حرض المؤمنین علی القتال(انفال)65/ اراکَ الله(نساء)105/ لتحکم بین الناس بما َ و ان احکم بینهم بما انزل الله(مائده)49/ خذ من اموالهم صدقه(توبه)103/ ج -دیدگاه اصحاب درباره ی جانشینی پیامبر(ص) پس ازرحلت آن حضرت -1اکثریت اصحاب نبوت ،خاتمه یافته است وبعد از حضرت محمد (ص) پیامبریمبعوث نخواهد شد. مرجعیت دینی وظیفه پیامبر خدا می باشد وازعهده ی انسان هایعادی خارج است. ریاست عامه تنها وظیفه ای است که پیامبراکرم باید بعد از خودجانشین داشته باشد. -2اقلیت اصحاب نبوت ،خاتمه یافته است وبعد از حضرت محمد (ص) پیامبریمبعوث نخواهد شد. مرجعیت دینی تنها وظیفه ای است که پیامبراکرم بعد ازخودبایدجانشین داشته باشد. گفتار دوم :مرجعیت دینی و خالفت (ریاست عامه) ،از دیدگاه اکثریت اصحاب ( اهل سنت ) -1جانشینی از مرجعیت دینی پیامبر اکرم (ص) پیامبر اکرم در مرجعیت دینی خود نیازی به جانشین ندارد زیرا: آنچه نیاز امت اسالم است در کتاب و سنت آمده است و اال کالمخداونـد درقرآن صادق نخواهد بود که :الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی بعضی از وظایف جزئی دینی مانند تطبیق مصادیق با دستـوراتقرآن را همه ی اصحاب پیامبر اکرم (ص) که در لسان نبی به ستارگان آسمان از آنها یاد شده است به عهده دارند و لذا جانشین خاص ندارد. نکته: -1صحابه به کسی گفته می شد که زمان پیامبر را درک کرده باشد .تعداد صحابه را تا 12000نفر گفته اند.  -2ریاست عامه (والیت یا رهبری اجتماعی) ریاست عامه رسول اکرم (ص)تنها وظیفه ای است که باید برای آن جانشین داشته باشد و قطعا مشروعیت ا ِعمال والیت مبتنی بر اذن الهی است ولی: - 1قال رسول الله :انتم اعلم بشؤون دنیاکم - 2عدم نصب جانشین از سوی خود پیامبر از روی اهمال نبوده بلکه آن را به صاحب نظران واگذار نموده است (.تفتازانی ،شرح مقاصد ،ج ،5ص)263 - 3با توجه به تغییر شرایط و لزوم تغییر در شکل حکومت متناسب با مقتضیات زمان ،پیامبر اکرم(ص) امر حکومت را به خود مردم واگذار فرمود . نکته: - 1شرایط زمان بعد از پیامبر(ص) به دلیل وجود اختالفات قومی ،عدم تجربه در حکومت ،تهدیدات خارجی و وجود مدعیان دروغین نبوت ،حساس بوده است. - 2روش انتخاب روش مرسوم نبوده است و نوع به حکومت رسیدن چهار خلیفه بعد از پیامبر(ص) نیزصحت این سخن را آشکار می کند امام علی (ع) تحوالت سالهای پیش از خالفت خود را مثبت ارزیابی نمی کند و منشأ همه ی این نابسامانی ها را دوری از مرکز حقیقی فضایل یعنی اهل بیت پیامبر (ص) می بیند. و می فرماید :چگونه است که صحابه بودن فضیلت شمرده می شود ولی صحابه ای که از اهل بیت است فضیلت شمرده نمی شود . گفتار سوم : مرجعیت دینی و امامت و رهبری اجتماعی از دیدگاه اقلیت اصحاب (شیعه) -1مرجعیت دینی امامان از دیدگاه شیعه پیامبر اکرم (ص) در امر دین باید جانشین تعیین می کرد زیرا: الف -نه قرآن ناقص نازل شده و نه پیامبـر(ص) در بیان دین ، بیانی ناقص داشتــه است ؛ ولی امکان ابالغ معصومانه ی بیان پیامبـر به شکلی اطمینان آور در زمان خـود پیامبر وجود نداشته است (.مطهری ،امامت و رهبری ،ص)52 ب -حفظ و صیانت دین از تغییر و تبدیل نیازمند فردی است که نظارت و پاسداری از شریعت را به عهده داشته باشد (.سید مرتضی، الشافی،ج،1ص)276 گفتار چهارم : ( -2امامت و رهبری از دیدگاه اقلیت اصحاب ( شیعه از دیدگاه تشیع امامان دارای منصب مرجعیت دینی اند و آنان با دریافت های خطاناپذیر و معصومانه ی مضامین دین ،می توانند مردم را به صراط حـق رهنمون باشند (.کسی که مرجع دینی است حق امامت امت را دارد )زیرا: - 1از جهت علم و ایمان افضل از همه است .آیا خداوند با بودن افضل با آن کماالت ،مفضول را با تمام نواقصی که دارد به امامت منصوب می کند؟ - 2حدیث ثقلین داللت بر این دارد که اکمال دین تنها به قرآن نبوده ودرپرتو گفتار پنجم : والیت معنوی امامان در دیدگاه تشیع ،امامت درجه و مرتبه ی سومی دارد که اوجمفهوم امامــت است که از آن به عنــوان حجت زمان ،خالفت کبــرا ،انسان کامل و والیت معنـــوی یاد می شود .در بیان متصوفه نیز با همین تعریف تعبیر قطب به کار می رود . در قرآن مقام حضرت ابراهیم و امامت ایشــان با این مفهــومشیــعی قابل تطبیــق است. این مقام بر خالف امامت ومرجعیت دینی نیاز به نصب ازسویخداوند ندارد بلکه منزلتی است که شخص با دارا بودن شرایطی ازاین موقعیت برخوردارمی شود. ویژگی هایی که برای خالفت کبری وجود دارد: -1جهل به ساحت وجودی او راه نمی یابد . -2الهام های غیبی ،او را نشانه می گیرند . -3از عصمت و طهارت روح و جسم برخوردارند. -4حق تصرف و تسلط بر عالم را دارند. -5در نتیجه ی قدرت روحی و معنوی باال می توانند کرامات و افعال خارق عادت انجام دهند.مانند :حرکت درخت ،اژدها شدن و یا به سخن در آمدن عصا ،شفای بیمار ،به طال تبدیل شدن ماده ای دیگر و ... -6والیت باطنی یعنی بطور خاص هدایت مؤمنان را بر عهده دارند ،عقده های آنان را می گشایند و آنها را از تنگنا بیرون می آورند. گفتار ششم : نکاتی در باره ی نظریه ی امامت شیعه -1تمامی امامان با بیان پیامبر (ص) و یا بیان امام پیشین شناسایی می شوند . -2علت دوازده عدد بودن امامان بر ما آشکار نمی باشد و با توجه به مفهوم امامت در تشیع فقط می توان گفت در نزد خداوند برای حفظ دین چنین تعدادی کافی بوده است. -3از آنجا که امامان ،نه از راه کسب و اجتهاد بلکه از راه الهام و تربیت الهی به مقام امامت میرسند ،سن اثری در تعیین امام ندارد. -4هر چند انحراف مسیر تاریخ اسالم و عدم پذیرش همگانی والیت امامان معصوم پاره ای از فواید حضور امامان در جامعه -1انتقال معارف نبوی و تفسیر معصومانه از کتاب و سنت در ضمن احادیث و روایات زیادی که امروز در اختیار شیفتگان آن بزرگواران قرار دارد. -2تربیت علما و دانشمندان بسیاری که همه از سرچشمــه اصـلی وناب اســالم سیراب شده بودند. -3ارائه الگویی بی نظیر از اخالق و معنویت برای جامعه ی اسـالمی و بیــان مواعظ ارزشمند در قالب گفتارها و نامه ها و ادعیه و مناجات و تربیت اخالقی مؤمنان و اعتالی معنوی آنها. گفتار هفتم : امام غایب آنچه در این مقال ضروری به نظر می رسد که به آنها پرداخته شود عبارت است از: -1منظورشیعه از امام غایب کیست ؟ -2آیا نظریه ی امام غایب بعد از غیبت امام دوازدهم مطرح شد یا دارای پیشینه ای بیش از این می باشد؟ -3دالیل پذیرش امام غایب در بین شیعیان چیست آیا چنین اعتقادی به وهم بیشتر شباهت ندارد؟ م نظور ش یعه از امام غ ایبکیست؟ 1- امام یازدهم شیعه حضرت امام حسن عسکری (ع) فرزند خودمهدی(عج)را به رؤیت اصحاب خاص خود رساند و اعالم فرمـود :بعد از من او امام خواهد بـود اما امامت او در غیبت است. پیام امام برای اصحاب ابتدا توسط نماینده ی امام یازدهـم(ع)عثمان بن سعیــد عمروی می رسید و سپس محمد بن عثمان بن سعید ،حسین بن روح و علی بن محمد سمری به ترتیب این مسئولیت را به عهده داشتند. -آخرین نایب از نواب خاص در انتهای حیات خـود ،نامـه ای از  - 2آیا نظریه ی امام غایب بعد از غیبت امام دوازدهم مطرح شد یا دارای پیشینه ای بیش از این می باشد؟ مسئله ی امام غایب از زمان پیامبر اکرم(ص) مطرح بوده و منشأآن روایاتی است که آن حضـرت ،بشـارت تولد فرزندی را از ســالله ی خود داده بود کـه از دیـده ها پنهان خواهد شد . هر یک از امامان نیز در گفتارهای جداگانه به وجود امام غایباشاره کرده اند . در شعر برخی از شعرا نیز به وقوع غیبت ،اشارات روشنیاست. از همه جالب تر نگارش کتاب هایی است که پیش از وقــوع غیبتبطـور خاص به مسأله ی غیبت امام پرداخته اند. دالیلپ ذیرشامام غ ایبدر ب ینش یعیانچ یستآیا چ نیناعتقادیب ه وهم 3- ب یشتر ش باهتن دارد؟ -1وجود احادیث بسیار زیاد از پیامبراکرم (ص) و ائمه ی اطهار(ع) در خصوص وجود مبارک آن حضرت (عج ) و این که از صلب کدام امام متولد خواهد شد . -2سازگاری اعتقاد به امام غایب(عج) با مبانی اعتقادی شیعه . -3امام غایب دربیش از شصت سـال از طریـق نایبانی که جاللـت شـأن و منــزلت اجتماعی آنان بر خاص و عام پوشیده نیست ،با مردم ارتباط دارد. -4مردم مسائل و مشکالت خود را توسط نایبان بطـور کتبی به عـرض امام (عج) م فهوم والیتی ک امام غ ایبب ر انسانچ یست؟ 4- در عقیده ی تشیع امامت منصبی فراتر از خالفت ظاهری است و شامل خالفـت و امامت حقیقی نیز می شود .در روایات اهل بیت (ع) امام غایب به خورشیــد پشت ابر تشبیه شده است .امام غایب نیز همانند سایـر امامان خلیفه ی خدا است و وظایف خود را به عنوان واسطه ی فیض میان خدا و جهان هستی از یک سو و خدا و انسان ها از سوی دیگر ادا می کند .در بین سایر امامان نیـز اکثرا به دلیل موانع خارجی ،برخی از ابعاد امامت تحقق پیدا نمی کرد واین دلیل برنفی گفتار هشتم : مهدویت بعد ازاعتقاد به خدا ،نبوت ومعاد آنچه همه ی ادیان بر آن اتفاقنظر دارند اعتقاد به ظهور مردی آسمانی است که سعادت عمومی و صلح جهانی و خیروبرکت را برای همگان به ارمغان خواهد آورد. قرآن و روایات معتبر اسالمی پر از بشارت فراگیری عدل وحاکمیت دین خاتم انبیا (ص) بر جهان می باشد. گرچه در اصل اعتقاد به ظهور مهدی در آخرالزمان تفاوتی میانفِ َرق مختلف اسالمی وجود ندارد ولی اختالف عمده ی شیعیان با اهل سنت در این است که فصل سوم مرجعیت و والیت عالمان دین گفتار اول :مرجعیت عالمان دینی درعصر غیبت گفتاردوم :نگاه تاریخی به والیت عالمان گفتار سوم :والیت عالمان دینی از منظر عقل و شرع گفتار چهارم :والیت فقیه گفتار پنجم :والیت و جمهوریت گفتار اول : مرجعیت عالمان دینی درعصر غیبت به استناد تاریخ عالمان بسیاری به محضرامامان معصوم راه یافته وگفته های آن بزرگان را ضبط و ثبت می کردند و عالوه بر نقل آن احادیث ، صالحیت و قـدرت تفسیر و تجزیه و تحلیل نیز داشتند و امامان نیز مردم را در امر فراگیری معــارف دینی به آنان حواله می دادند . در دوران غیبت نیز همین وظیفه توســط علما دنبـال شد ؛ بر اثر تالش این بزرگان مجموعه های روایی در موضـوع های مختلف شکل گرفت مثال اصــول و فــروع کافی ،من ال یحضره الفقیه ،تهذیب و استبصــار در سال های ابتـدای بعـد از غیبت تغییر شرایط و مسئولیت علمای دینی در عصر غیبت ( سنت اجتهـاد ) تأمل و تدبر و تجزیه و تحلیل در منابع روایی از دوران شیـخ مفیـــد آغاز گردید و بعد ها در زمان شیخ طوسی موقعیت بسیار مطلوبی پیدا کرد.به این عمــل اجتهــاد گفته می شود .مجتهد کســی است که توانایی استنبــاط احکــام را از آیات قــرآن و احادیث و روایات معصومین دارد .از نظر شیعه اجتهاد ویژگی های زیر را دارد: -1غیر انحصاری است و هر کسی از هر طبقه ی اجتماعی می تواند مجتهد شود. -2باب آن باز می باشد و هر شخصی مادام که ضوابط حاکم براستنباط را رعایت گفتاردوم : نگاه تاریخی به والیت عالمان در اندیشه ی سیاسی شیعه ،حکومت از آن خدا است و پیامبر(ص)و امامان (ع) کسانی هستند که حق تصرف در حوزه ی عمومی دارند ومی توانند برمردم فرمان برانند ودر صورت فقدان امام معصوم این وظیفه بر عهده ی نماینده ایشان است. این اندیشه (والیت فقیه) ابتدائا در انتهای دوران غیبت صغرا توسط حضرت مهدی (عج) اعــالم و سپس در آثار تقریبا تمام علمای شیعی مطرح و زوایای مختــلف آن تبیین گردید. این تفکر حتی در بین عرف شیعه و حتی حاکمان شیعی نیز رایجبوده است . گفتار سوم : والیت عالمان دینی از منظر عقل و شرع الف – والیت فقیه از نگاه عقل: بر او -1وجود نهاد والیت یک نیاز فطری است.البد للناس من امیر ّ فاجر -2اگر والیت امری فطری و ضروری است باید دید والیت چه شخصی مشروعیت دارد.از قانون عقلی تناسب شغل و شاغل می شود به دو شرط عمومی و اختصاصی رسید که مشروعیت والیت شخص را ثابت می کند .شرایط عمومی مانند عقل وتدبیر و شرایط اختصاصی مانند فقاهت و عدالت. -3اصل اولی عدم والیت برانسانها است و درعین حال والیت ضرورتی اجتمــاعی ب – والیت فقیه از نگاه شرع قال رسول الله (ص) :اللهم ارحم خلفایی .قیل یا رسول الله منخلفاؤک؟ قال الذین یأتون من بعدی یروون عنی حدیثی و سنتی (.من الیحضره الفقیه ج،4ص)420 قال الصادق(ع) :من کان منکم قد روی حدیثنا و نظر فی حاللنا وحرامنا و عرف احکامنا ...فانی قد جعلته حاکما(.وسائل الشیعه ،ج، 18ص)98 قال حجه بن الحسن(عج):اما الحوادث الواقعه فارجعوا فیها الیرواه احادیثنا فانهم حجتی علیکم و انا حجه الله (اکمال الدین و اتمام النعمه ج،2ص)844 -آیات والیت در قرآن نیز با انسان هایی سازگار است که والیت گفتار چهارم : والیت مطلقۀ فقیه معنای والیت مطلقه همانطوری که قبال نیز اشاره شد والیت ،مصادیق بسیار زیادی دارد :رهبری مردم ،قضاوت ،ریاست عام بر مردم ،نصب حاکمان مناطق تحت امـر ،صــدور دستــور العمل اجرایی ،نصب قضات ،اجرای حد ،انعقاد قرارداد و عهدنامه دریافت مالیات تشکیل و فرماندهی نیروی نظامی برای دفاع و ...اگر معتقد باشیم که نیابت عالمان دین درحوزه های خاصی ،مانند قضاوت یا امثال آن است ویا درمحدوده هایی است که ضــرورت اقتضا می کند در آن صــورت قائل به نیابت نکاتی در بارۀ معنای والیت مطلقۀ فقیه -1والیت فقیه یعنی والیت فقه و شریعت لذا این والیت در محدودۀ قانون اســالم و اهداف دین است و در نتیجه هیچگاه سر از استبداد در نخواهد آورد. -2والیت فقیه در حقیقت استمرار والیت معصومین (ع) است و آنچه از اختیـارات برای معصـومین قائلیم برای ولی فقیه نیز قائل می باشیم. تفاوت در والیت ،چـه بـه معنای تفاوت درکم و کیف یک حکم شرعی و چه در حیطه احکام ممکن نیست. -3معصومین (ع)در اعمال والیت محدودیت داشتند و بدون مصالح کل جامعــه در گفتار پنجم : والیت و جمهوریت حکومت اسالمی از یک طرف خواست و ارادۀ خداوند است وازسوی دیگر ،اینخود مردم هستند که به این حاکمیت و والیت تن داده ،آن را پذیرا می شوند ؛ کمــا اینکه می توانند ابا کنند و به چنین حکومتی بر خود رضایت ندهند. شاخصۀ اصلی ومهم جمهوریت ،احترام به رأی انسانها وجلوگیری از دیکتاتوریاست ولزوما وهمیشه انتخابات و دموکراسی به عدم دیکتاتوری نمی انجامد درحالی که در نظام اسالمی ،ولی فقیه با یک گناه مسلم از والیت ساقط می شود. دخالت رأی مردم درانتخاب رئیس جمهور،نمایندگان مجلس قانون گذاریومجلس خبرگان قانون اساسی ورهبری و اعضای دولت درنظام جمهوری اسالمی نشان ازجمهوریت و مردمی بودن این نظام در کنار اسالمی بودن دارد.