صفحه 1:
ل رز ‎cre)‏ ا ۱۳

صفحه 2:
ofp, ir git}

صفحه 3:

صفحه 4:

صفحه 5:
1- تعريف و ضرورت نبوت ال سر سر سر باس ر رن زر لب سای ‎eye‏

صفحه 6:
او مراب ل ل ا 1-عامه 2 خاصه وت عا مه: مجموعه مباحنی که سامبر معینی اختصاص ندارد و درباره ‎DS Be hy Sy‏ ا ‎Sen‏ ‏مانند حضرت محمد بحث و كفتكو مي كند.

صفحه 7:
م

صفحه 8:
الك نهنا و مدوم امسر د 5 أت ‎AS‏ براي هدایت انسانها شده تا معارفی را بدون واسطه انسا

صفحه 9:
درتعريف سل در 1- پیامبر با ee) oe eee eo

صفحه 10:
ب) متا و ‎wp pag‏ وحي تعبیر مي گردد يكي

صفحه 11:

صفحه 12:
-ب) سي در ثرآن

صفحه 13:

صفحه 14:
اتتعربة ن حتل ر حدس و شود عرفائي ofl se ge Gig, 0

صفحه 15:
نظر یه شیخ مفید؛ ‎vet‏ ار

صفحه 16:

صفحه 17:

صفحه 18:
CE ed et Id ad

صفحه 19:
تفاوت وحي با تجربه ديني:

صفحه 20:

صفحه 21:
6 فرورت وی و تیابری

صفحه 22:
«بتموخ مطالب آلنسیس کارل درراره شتاخت انسانء ۳ حمه‌عد رح ۳ سحسرعه و روابطش با محیط خار

صفحه 23:

صفحه 24:

صفحه 25:
a Gees dye Je ‏دو‎ ‏ذو الف ب‎

صفحه 26:

صفحه 27:
يذ مخ 7 حارو ‎ae‏ اه

صفحه 28:

صفحه 29:

صفحه 30:
20

صفحه 31:

صفحه 32:
‎ce‏ ای بر ار رت را زند کي سقول و پاك رسنسون نسوده است ‎

صفحه 33:
الف) نظريه تتارض عير و ديز دو تحول مهم در قرن 17 و 19 ميلادي در كيهان شناسي و

صفحه 34:
نظربه داروین (کتاب تبار انسان) الف- تغييرات كوجك و ظاهرا تصادفيء در ميان افراد يك نوع .پدید مي آید ب در رقابت و تدازعي که میان افراه يك توع ی نع كوناكون در يك محيط يديد مى آيدء تغييرات ياد شدهء «امتیازهای نامحسوس اس و ج- افرادی که دا ‎Prue)‏ امتیازات هستندد بیشتر عمر اکرده ‎a‏ بيشتري در این ‎aes‏ در دراز مدت و به ات طبيعي صوزرت مي كيرد

صفحه 35:
PEt eed KS Nee el eons Le. سیر رز رك در ظاهر —— 0 ضين

صفحه 36:

صفحه 37:
عللي كه در يبدايش اين شهرت نقش داشته اند:

صفحه 38:

صفحه 39:
off ge Gig, ۲ 0

صفحه 40:
#ب) ذظریه تمایز طبر و ذين مدافمان این نظری ‎ells‏ سل کل رت بر اد

صفحه 41:

صفحه 42:
احکام ایمان آورده اید و به بعضی کافر می شوید. پس جراي تین سردم بد تردار یس — lt

صفحه 43:
‎a Bale:‏ تعامل عللم و دین ‎Se‏ 3 رود را به دون دستد تقسییر سي ‎BS‏ ‎

صفحه 44:
: 2 میات برحی از ۶۱۵ های عل ودب ‎sa a‏

صفحه 45:
را را

صفحه 46:

صفحه 47:

صفحه 48:
‎eh‏ ل ا د برداخته يس جرا كفته مي شود كه براي دنياي امروز قرآن ارائه تكنيك نموده است. ‎resell)‏ ا ‎pyres‏ ل سح ل ا اه ‎248

صفحه 49:
)هت در ثرآن دسته بندي حوادث تكنيك ساز در قرآن كريم: الف - تكنولوزي اطلاعات 1 ار طرش موحودات برنده هوابي 2 ترسزلای ساتیر بر جت بتدو ‎SINE‏ ‏وتان از آمازدات وحي

صفحه 50:
—_—_ lt

صفحه 51:
98 مس ل 0

صفحه 52:
و بر برد ‎Se‏ ofl se

صفحه 53:

صفحه 54:
هنشت در ثرآن در يك جمع بندي نهايي مي نوان گفت: 1- قرآن تصريح به صنايع مختلفي دارد. برخي از اين صنايع در ضمن آيات اعجاز و آيات فيامت است و برخى در متن الا ‎ROW | Speer Mone rea‏

صفحه 55:
هنشت در ثرآن در يك جمع بندي نهايي مي نوان گفت: 2- از همه آيات می نوان برای تولید ایده هاي نو بای بارادایم تكنيكي وحي مدار استفاده کرد. در تکنيك وک ء زحمات عرقاني كاركاهي در كنار لا برد از مراد ر جع رح تفكيك مي بردازد. مدار تجارب بشر

صفحه 56:
8)ضنعت ذر قرآن در يك جمع بندى نهابي مي توان كفت: 3- در جهان سه پارادایم فكري براي تولید 0 3 00 cee nee

صفحه 57:
4 قرآن. اعجاز و مصونیت از تحریف الف) از سوي خدا بودن فرآن 1 تست ر رات ر کر ترارن

صفحه 58:
قرآن» امار و مصولیت از تس رد يه قرآن از وهای بر می‌توات نارق كرقت: بر را بای ان سان ا ‎eee‏ اه ن در زندگي فردي و اجتماعي و علمي بشرء و میزان اهتمام پیروان به قرائت. حفظ. نگهداري؛ دیس راطا شار

صفحه 59:
‎Cl‏ ت رآن: اشتاز ز معئیت از تعریف ‎ ‏درشناخت فرآن از راهبای ربر می‌توان باری گرفت: ‎٩‏ رن اه سا وان 5 ‎Als‏ اس ‏ات ترا ار ترا ‏3 سل ترآن به اسیار ارتاری ر ار ارکری آیات با دیسر ‎Fees Tes eee rena ee ene ‏کلامي و لفظي آن(قصاحت و بلاغت)‎

صفحه 60:
لما قرآن: اتبجاز و مسووئیت از تعريف شرت خدا بودن قرآن آياتى كه بیان دلایل از سوي خدا مي پردازند به دو دسته کلی: Ge ‏اد آيات را آيات‎ fare, Gls, UNS ‏بيانكر‎ Shia ‏مي نامند.‎ 2~ - آیات بیانگر نقلي بشارت ‎centr rg Bee‏ ان لا ‎yay Denes DU) ree‏ رل تا

صفحه 61:
"7۳۹

صفحه 62:
با ترآرنه اصبتاز و سولیت از تحریش: ب - مصویت قر آن از تحریف Buys Wester a SoS See) eines ees ears ‏شده است و در لغت به معناي منحرف ساختنء مايل كردن و‎ ‏رو زر ۱ بر دا و‎ ‏ا‎

صفحه 63:
ترآزنهاستتاز و مصونیت از ت#عریش رز رل لالز لت( را کار در ثاربخي عدم تحریف قرآن. آموری چند مطرح است: سا حرف عرر ساصر ترآ ر سارت مترسا آنان به ار دا رای ب ی اس رات را سر ات ار 2- انس فراوان مسلمانان با قرآن و حفظ و تلاوت آنان

صفحه 64:
لها قرآن: اتنجاز و مصرنيت از #تريف wes eye) 3 نقدس فران ‎IG ayy Cee cena‏ تست به هرگونه تغییر در آن. 4- دستورها و توصيه هاى ويرّه ييامبر درباره تلآاوتء كتابتء حفظ و جمع اوري قران 5- مسئله تحریف نشدن قرآن در ضمن انتقادهايي که از سوي صحابه و ائمه اهل بیت به زمامداران پس از رسول خدا شده است .

صفحه 65:
قرآن» امار و مصولیت از تس رد ب- مصونیت قر آن از تحریف 3- دلایل روايي: در ان ا ‎es‏ رت انار سس = یت ی ب- روایات پرشمار که قران را مرجع و محك بازشناسي اراء و تساياات و جريائناي سل زر باطل سر داند. ج- در روایاتی ضرورت محك زدن روایات با قران و کنر گذاردن رابت سبح نار رانررد تات ترار نب ‎eS‏

صفحه 66:
‎Cl‏ ت رآن: اشتاز ز معئیت از تعریف ‎ ‏ب- مصونيت قرآن از تحجريف ‏4- دلایل قرآنی: ‏ترا ار رال ان و فصلت مبداء نزول ذکر دستگاه وحی الاهی است و دیکر آنکه سیانت ر پاستاری از کر برای ال دسر

صفحه 67:

صفحه 68:
)| خاقدیت نش ان آاذلة نقلي ‎Cos‏ ادلهنقلي خاتمیت

صفحه 69:
0

صفحه 70:
Pe ese eee are Seal) ‏لل را ی(‎ ‏ب) كيفيت هماهنكي دين ثابت با نياز متغير‎

صفحه 71:

صفحه 72:

صفحه 73:
6 اسالم و مقتفیات زمان Soe eed

صفحه 74:
0- اسلام و مقتفيات زمان ب- كيفيت هماهنكى دين ثابت با نياز متغيو

صفحه 75:
- اسللام ر مقتضیات زمان ‎ee Nar a)‏ ا ‎

صفحه 76:
6- اسلام ن مقتضیات زمان ‎orn‏ ۳ ار ‎

صفحه 77:
و 2 اجتراد بويا 4- توجه به احکا

صفحه 78:
ofp, _ apatite

صفحه 79:
7- قلمرو دين ‎Bay Sus (Al‏ ان ‎

صفحه 80:

صفحه 81:

صفحه 82:
9 7

صفحه 83:
1- تاترز ین ue ee ‏از در‎

صفحه 84:

صفحه 85:

صفحه 86:

صفحه 87:
Paps gpl ا ی بو

صفحه 88:
ج - جامعیت دین Farge

صفحه 89:
ج - جامعیت دین اكر ‎etal alls‏ را

صفحه 90:

صفحه 91:
aes es ‏الا‎ "7۳۹

صفحه 92:

صفحه 93:

صفحه 94:
تسرد ادران- لا 0 ‏ا‎ nee ae ‏آنها مورد قبول پیروان و نیز مورخان ادیان و‎ on ‏وحاني‎

صفحه 95:
Bayhalaw 5

صفحه 96:
مرت سر بربردللیر اسر یم آسماني پیشین, جزء انان نهر

صفحه 97:
سید ادیان 3

صفحه 98:
تسده اسیان دق بر ار

صفحه 99:

صفحه 100:

صفحه 101:
0 Ter oe 1- کلیات امامت الف) ماهیت امامت

صفحه 102:
با مامت نراع بر سر جانتيني پیاسبر از نخستیرن مباحت است که لازاه حشرت ميان ملالا رو ات"

صفحه 103:

صفحه 104:

صفحه 105:
دابا مامت ل بل یت بت ی بت و 'مفتذا دا

صفحه 106:

صفحه 107:

صفحه 108:
11 ‏تواست‎ Ly رد رد در تم نب 0 es 7 ۳1

صفحه 109:
11 ‏تواست‎ Ly ب تتارت در ‎Sab) S575‏ شیت ‎oa‏ دارای در اخترف لاس در سايكاد ادادت نيز

صفحه 110:

صفحه 111:
> تسیین اسام شاه ماد

صفحه 112:

صفحه 113:

صفحه 114:

صفحه 115:

صفحه 116:
1

صفحه 117:

صفحه 118:

صفحه 119:

صفحه 120:

صفحه 121:
نايا مامت د- ضرورت کر لت

صفحه 122:
0 Ter oe

صفحه 123:
وله و یه تزا 558 2 لل ا حد یبن

صفحه 124:
راواقعارعد م2

صفحه 125:
بث تقلین : جکیده مدلول این حدیت. آن است که سوله سدان اولي به نقر, یا اولی بد طاعت است.

صفحه 126:

صفحه 127:

صفحه 128:
Qa ‏بلواعتاند‎ رن اس

صفحه 129:

صفحه 130:

صفحه 131:
مالمللسزفااضق -2 ا ل ا ان .سیوآمدهلست

صفحه 132:

صفحه 133:

صفحه 134:

صفحه 135:
0 Ter oe

صفحه 136:

صفحه 137:

صفحه 138:
138

صفحه 139:

صفحه 140:
فولمیت "3 لت چا در بسشایتاددبان‌پسیش از لسلام 1 در انين مسب اندیشه موعوه در سه رکونه نشان داده شده است که گونه دود یرای سای ات ‎Comey eis‏ ار را ‏نويد وجءسعيسوبه منابه داور جهازدر آخر يمان- 2 ‏بسا سر ترا ح سر درا د

صفحه 141:

صفحه 142:
سولادویت*3 الک بل درب هدف اساسى بعثت ييامبران كامل كردن شرايط رشد و تكامل آكاهانه ‎ah,‏ 15 بااخزار كرفي رسي در دسترس دره تن مى را را كه الام آخرين دين آسماني الدكاء 55-5 سس لس آخرین بیامبر خداست. و نا ابد آیین و پیامیر ‎Fee es aes Us‏

صفحه 143:
عوزوست :3 See ‏ال‎ لاتوت لا ‎eee ay als‏ ترا 1 Boe Nees Sas ee ese ‏مشود‎ ‎ie eal oe‏ سر ند لس زار ‎crear‏ م ‎Pyar race Fe‏ ‎ay Sle SLs OM ‎ ‎143

صفحه 144:
سولادویت*3 تخرد اسر ل ‎ea‏ لا رل زر رت ( رد ل ره رل مر هجري در نوشته هاي متعددي كرداوري شده است. این پرشتد سا که بد احول مدرنه خيرت يانسد: إمالى تنبا .قرن 4و د هجری را ‎Se Oe)‏

صفحه 145:
كينوت 3 دنر رد ‎poll‏ ‏راز غیبطمام مهد یدعج) -2 ‎eee‏ ۱ 1 De ‏ا‎ Fee Tee Vay ab ‏رت‎ ae ‏ا‎ داشته پاش ات راز و حكمت واقعي غیست مهدي (عج) را تنها خدا مي داند و به | 0 لاد دار

صفحه 146:
كينوت 3 دنر رد ‎poll‏ تت و اگر عمر ‎ese‏ رت زر مارد تال ‎z‏ شناخته شده باشدء دستكاه مهدويت از لا و معجره اي از معجزات مكرر تاريخ أديان و ييامبران است. همانطور كه در قران در سوره كهف خفتن 300 ساله اصحاب كهف و در سوره عنكبوت در آيه 14 عمر نوح 950 سال امده .است

صفحه 147:
ناوین بحس سوم

صفحه 148:

صفحه 149:
سناشی‌سول- 2 ‎J‏ اس را را ‎

صفحه 150:
مهمترین برسش در دوران غیبت کبراء بس از تبیین علل ‎fo ED | one eran Bony Pe cane‏ ار را ۱۱ ۱ ‎Com Uni‏ ۱۳ 2 rns en ee eee roe ‏رهبري‌خویش‌سه چه کسوباید رجوع کند؟‎ 150

صفحه 151:
آیا جان شیر ‎Cee‏ معصوم متصور اسستا وظایف-3 لنازرا لنجام دهد؟ با 0 علرزود بر ريش يابي تاريخي سزضرح و بررسي, تصزص ستبره بل ‎ee) Se‏ .از ابعاد قضيه در رسيدن به ياسخ منطقي مؤثر باشد 15

صفحه 152:

صفحه 153:
مي توان استدلال كرد كه رياست و سريرستي جامعة جر اسر ورس ا م ات سر را سر زار بر زر( 1 ‏مر سر سر سره زنرج می‌گردد‎ ey 2- ‏لتصافجانشيزبه صفات لازم دارد‎

صفحه 154:
در تعیین امام معصوم صفاتی چون عصمت و اعلمیت باعث مي شد رکه انتخاب امام در ورای صلاحت انتجاب مردم ‎PT ey Deen eae arene Sse be‏ ‎aye als (Ge 2 5) eee de ae‏ i ۱ cing eerie 154

صفحه 155:
60! il ‏ير‎ Lae rom ge ary ‏با نصب نواب اربقه بو19۵‎

صفحه 156:

صفحه 157:

صفحه 158:

صفحه 159:

صفحه 160:
اشوس للیت»(4

صفحه 161:

صفحه 162:
ریت4 الک ولات تا آغاز غيبت (ع) ‎etre‏ ان بد صزرت رسي شكل ترفك

صفحه 163:
تسار شش وللیت 4 مت در عصر غیبت (ع)

صفحه 164:

صفحه 165:
ریت4 ب ولابت در عصر عیبت (ع)

صفحه 166:
معصوم از ذ ‎ee‏ كن كك عنوا ‎ne‏

صفحه 167:
ofl ao w= By we) is

صفحه 168:
ریت4 2 = PD ‏احمد نراشي در کناب عوائدالايام اشاره کرده که‎ ‏بردو امرو‎

صفحه 169:

صفحه 170:
3 ‏شرلیطررلایت‎ pols الف- ولابت جیست؟ (۱

صفحه 171:

صفحه 172:

صفحه 173:

صفحه 174:

صفحه 175:
«فرلهم‌می‌سا )63 باشد

صفحه 176:

صفحه 177:

صفحه 178:
این شسوایطو یت 9 0 ار ‎eu‏ ج١٠‏ ایران + زیزتی سا رسبرء میرن بیان 2

صفحه 179:
ناوین بحس سوم

صفحه 180:
فصو روت تسفرق 9۳ ل - ‎Sign Mae S35‏

صفحه 181:
سر لاس لا

صفحه 182:

صفحه 183:

صفحه 184:
حر و تبرش ۳ Ga ۳4 رد بل ‎١‏ نقلي زر ‏بت ‎

صفحه 185:
Seen

صفحه 186:

صفحه 187:
Yo Mand Sy SET ef ey =| err ere:

صفحه 188:

صفحه 189:

صفحه 190:
)). .تصرف كنندة رت هت مسلمانان 2

صفحه 191:
راد راب رات

صفحه 192:

صفحه 193:
ال نالرت ‎EWEN‏ 5 مرت ests 9 ‏امام خمینب‎ ‏سر فرمايد‎

صفحه 194:

صفحه 195:
هموايهم لمورى وجود دارد كه مربوط به فرد

صفحه 196:
ولايض هد و اوملسي 9 ال بر نرب ات

صفحه 197:
9 ‏ولعي‎ pd pels. ال بر نرب ات

صفحه 198:
9 ‏ولعي‎ pd pels.

صفحه 199:
Dyas Fay ES pes ‏جانكاة فرنام‎

صفحه 200:
۳ ار ری رلي‌جانبداریاز صمو کرد سارگاریم شروط -3

صفحه 201:
کیمانه ‎sl‏ در 005 بیفتد بیمناك اند ofl se ge By we) 3

صفحه 202:
ofl se

صفحه 203:

صفحه 204:
ofl se

صفحه 205:
9 ‏ولعي‎ pd pels. ‎ae‏ ی دیس زد ترلاس ‎

صفحه 206:
9 ‏ولعي‎ pd pels. ج- تست تین ز ما

صفحه 207:

صفحه 208:
لتیبته ليري بعزرت استتراي كليلاق درس

صفحه 209:
لتیبته ليري بعزرت استتراي كليلاق درس

صفحه 210:

اسالمي22 انديشهاسالمي انديشه چاپ انتشارات دانشگاه پيام نور تهيه كننده پاورپوينت :زهرا خيراللهي 1 اهداف كلي دين شناسي نبوت امامت 2 اهداف رفتاري آشنايي دانشجو با: -1وحي و پيامبري -2رابطه علم و دين -3صنعت در قرآن -4اعجاز قرآن -5خاتميت -6اسالم و متقاضيان زمان -7قلمرو دين -8تعدد اديان -9امامت و رهبري -10مرجعيت و واليت در عصر غيبت 3 بخش يكم 4 -1تعريف و ضرورت نبوت الف) معنا و مفهوم پيامبر ب) معنا و مفهوم وحي -1ب) معناي لغوي وحي -2ب) وحي در قرآن ج)ضرورت وحي و پيامبري -1ج) صفات خداوند -2ج) جاودانگي انسان 3ـ ج) حدود عقل بشري -4ج)شبهه منكران 5 نبوت ضرورتنبوت تعريفووضرورت --11تعريف تقسيم بندي مباحث نبوت -1 :عامه -2خاصه نبوت عا مه :مجموعه مباحثي كه پيامبر معيني اختصاص ندارد و درباره امورمشترك پيامبران بحث مي كند. نبوت خاصه :به مباحثي اطالق مي شود كه درباره نبوت يكي از پيامبران مانند حضرت محمد بحث و گفتگو مي كند. است. عامهاست. نبوتعامه فصلنبوت اينفصل اصلياين دغدغهاصلي دغدغه 6 نبوت محورينبوت عناصر محوري عناصر است وحي است همان وحي كه همان قانونكه قانون 7 همان كه همان وحي كه آورندهوحي آورنده است پيامبر است پيامبر الف) معنا و مفهوم پيامبر تعريف: پيامبر بشري است كه براي هدايت انسانها برانگيخته شده تا معارفي را بدون واسطه انساني دـيگر از مبدا الهي دريافت و ابالغ كند. 8 درتعريف قبل چند قيد وجود دارد : -1پيامبر بشر است -2پيامبران براي هدايت انسانها آمده اند. -3پيامبران برانگيخته شده از سوي خدا هستند -4ميراث پيامبران مجموعه معارف نظري و عملي خاصي است كه بينشي نو و روشي ديگر در زندگي انسانها ايجاد كرده است. -5يكي از وظايف مهم پيامبران دريافت پيام الهي است. 9 ب) معنا و مفهوم وحي دريافت پيام الهي كه از به عنوان وحي تعبير مي گردد يكي .ازوظايف اساسي پيامبران است حقيقت وحي دست يافتني نيست زيرا پديده وحي يك پديده .طبيعي قابل شناخت با ابزار متعارف عمومي و علمي نيست 10 -1ب) معناي لغوي وحي واژه وحي و مشتقات آن در لغت داراي معاني مختلف و سرعت ،تفهيم و القاي ْ،كاربردهاي گوناگون آن :نظير :اشاره پنهاني مطلبي به ديگران ،اعالم در خفا ،نوشتن تعريف لغت شناسان :جامع تمام معاني و كاربردهاي ويژه وحي ((تفهيم و القاي سريع و نهاني )) است كه متوجه خاص .مخاطب بوده و بر ديگران پوشيده است 11 -2ب) وحي در قرآن معاني وحي در قرآن: -1اشاره پنهاني -2هدايت غريزي -3الهام -4وحي تشريعي 12 طبق آيات قرآن راههاي ارتباط پيامبران با خدا منحصر(وحي نبوي و ارسالي) به سه راه بوده است: -1وحي مستقيم -2ايجاد صورت از پشت حجاب -3القاي وحي به وسيله فرشته 13 تعريف وحي در مباحث اعتقادي و كالمي: عبارت است از تفهيم يك سلسله حقايق و معارف از سوي خداوند به انسانهاي برگزيده براي هدايت مردم ،از راه ديگري ،غير از راههاي عمومي و شناخته شده معرفت همچون حس .تجربه و عقل و حدس و شهود عرفاني 14 نظريه شيخ مفيد: حـقايـقيكـه در روـيا بــه اـنـسانـهـا اــلقا مـيشود و هـمچنينعـلومـي... كـه پــساز پــيامـبر اـكرم(صـ) بــه اـمامانمـعصوم اراـئـه و اــلقا ـتنــام وـحـيبــر اـيـنهـا اـطـالقنــميگــردد ،زـيرا مـسلمانان شــدهـ اـس ، اـتـفاقنــظر دارـند كـه پــساز پــيامـبر(ص) بــر كـسيوـحـينــخواـهد .شــد 15 نظريه عالمه طباطبايي: ادب ديني در اسالم اقتضا مي كند كه وحي بر غير از رابطه اي كه .ميان خداوند و فرستادگان او وجود دارد ،اطالق نگردد وحي آموزه ويژه اي است كه از ناحيه خداوند سبحان به برخي از ....انسانهاي برگزيده اضافه مي شود 16 تفاوت وحي با نبوغ : وحي آموزه ويژه اي است كه از ناحيه خداوند سبحان به برخي انسانهاي برگزيده اضافه مي شود ولي نبوغ ،قدرت شديد ذهني است كه برخي افراد را بدون نياز به طي مراحل علمي الزم و .معمول ،به درك حقايق توفيق مي دهد 17 :تفاوت وحي با كشف و شهود انسان اگر مدتي نفس را رياضت دهد ،حقايقي در عمق جان خود مي يابد ولي اين حقايق را از كسي دريافت نمي كند ،بر خالف وحي ،پيامبر تنها گيرنده و پيام است .و خود مخاطبي است كه كسي براي او سخن ميگويد 18 تفاوت وحي با تجربه ديني: وحي بر خالف تصور رايج در ميان برخي فرقه هاي :مسيحيت كه آن را با تجربه ديني قياس كرده و مي گويند كتاب مقدس تفسير اموري است كه عيسي(ع) در كشف و شهود خود يافته است ،از هرگونه دخالت ذهن پيامبر در .بيان آن ،خالي است 19 پيامبري وحي وو پيامبري ج)ضرورت وحي ج)ضرورت -1ج) صفات خداوند خداوند حكيم است و حكمت از صفات ذاتي خداست .حكمت خداوند اقتضا مي كند كه سفيراني را براي هدايت خلق به سوي مردم گسيل دارد و نظر آنان را به هدف مطلوب راهنمايي كند. -2ج) جاودانگي انسان انسان در زندگي اين جهاني كمتر نيازمند وحي است .اصل سعادت و كمال ابدي و زندگي .جاودان انسان ،نياز بشر به وحي را آشكارتر و ملموس تر مي كند 20 ج)ضرورت وحي و پيامبري برهان ضرورت نبوت با تكيه بر 4مقدمه هدف از آفرينش انسان ،كمال راستين اوست كمال واقعي انسان در گرو اختيار و انتخاب صحيح است اختيار و انتخاب صحيح بدون معرفت و شناخت كافي ،ممكن نيست آگاهي هاي برخاسته از عقل و حس ،در پاسخ به نيازهاي انسان و رساندن او به سعادت واقعي كافي نيست. 21 مجموع مطالب آلكسيس كارل درباره شناخت انسان: -1علم در شناخت انسان ،تاكنون پيشرفتي نداشته است. -2روشي در دست نيست كه بتواند انسان را در اجزا و در مجموعه و روابطش با محيط خارج بشناسد. -3انساني را كه متخصصان علوم معرفي مي كنند ،شبحي ساخته و پرداخته تكنيك هاي همان علم است. 22 3ـ ج) حدود عقل بشري انسان با عقل خويش مي تواند بسياري از معارف نظري نظير مسائل مربوط به جهان بيني خويش را اثبات كند .همچنين برخي اصول اخالقي نظير خوبي عدل و بدي ظلم تشخيص دهد .ولي با اين حال عقل بشر داراي محدوديت هاي فراوني است 23 محدوديت هاي عقل: -1احكام عقل ،كلي و اجمالي است. -2عقل در تشخيص آثار اخروي رفتارهاي انساني ناتوان است. -3عقل در مرحله تشخيص و عمل آسيب پذير است. 24 ج)ضرورت وحي و پيامبري -4ج) شبهه منكران شبهه :طرفداران اين شبهه ميگويند”وقتي آموزه هاي وحياني و آنچه را كه پيامبران به بشر عرضه كرده اند مطالعه مي كنيم ،از دو حال بيرون نيست يا موافق مدركات و احكام عقلي است يا “.متضاد و مخالف با عقل و برهان هاي عقلي است 25 حالت اول شبهه :اگر چنين بود يعني اين گزاره ها و تعاليم بوسيله وحي در اختيار ما قرار نمي گرفت ،عقل به تنهايي آنها درك كرده و درباره آنها حكم صادر مي كرد، كه در اينصورت عقل ما از وجود پيامبران بي نياز .مي گردد حالت دوم شبهه :اگر مخالف عقل و برهان هاي عقلي باشد .كه در اينصورت مردود است و قابل پذيرش نخواهد بود 26 پاسخ شبهه :گزاره ها و تعاليم وحياني بر حسب فرض به سه دسته تقسيم مي شوند: -1موافق عقل بشري -2گزاره هاي خردستيز -3گزاره ها و آموزه هاي فراحسي و فراعقلي 27 -1موافق عقل بشري: شمول وحي بر تعاليمي كه عقل نيز به صورت مستقل آن را درك مي كند ،مستلزم لغويت نيست ،زيرا تاييد دانسته هاي عقلي از سوي وحي ،سبب مي شود كه آدمي به صحت و شناخت و داوري عقل خود اطمينان بيشتري يابد و احتمال خطاي عقل را منتفي بداند. 28 -2گزاره هاي خردستيز گزاره هايي كه نه فوق عقل ،بلكه ضد عقل هستند ،يعني با اصول قاطع عقلي ناسازگارند ،اين دسته از گزاره ها در زمره تعاليم .آسماني نخواهند بود 29 -3گزاره ها و آموزه هاي فراحسي و فراعقلي الف) عقل انسان به گونه اي احساس مي كند كه مي تواند تبيين و توضيح عقالني از تعاليم وحياني از خود ارائه .دهد ،يا فلسفه فرامين الهي را درك كند ب) عقل قادر به تحليل و درك تعاليم و فرمان هاي فراعقلي .نيست 30 ادامه عناوين بخش يكم -2رابطه علم و دين الف)نظريه تعارض علم و دين ب)نظريه تمايز علم و دين -1ب) استقالل در زبان -2ب) تمايز در روش و موضوع ج)نظريه تعامل علم و دين 31 دين علم وو دين رابطه علم --22رابطه دستاوردهاي عقل بشري پاسخگوي نيازها و انتظارات انسان نيست و از تامين سعادت راستين او ناتوان است بنابراين چاره اي جز .ياري خواهي و بهره گيري از وحي و تعاليم آسماني نيست خداوند با علم به اين نياز ،همه انسانها را با فرستادن پيامبران ،به زندگي معقول و پاك رهنمون نموده است 32 الف)نظريه تعارض علم و دين: دو تحول مهم در قرن 17و 19ميالدي در كيهان شناسي و زيست شناسي ميان متكلمان مسيحي و صاحب نظران درگرفت : تحول اول :دفاع شجاعانه گاليله از نظريه خورشيد مركزي كپرينگ و تالش او براي بسط اين نظريه به عنوان يك واقعيت بود. تحول دوم :بحث درباره خلقت و تكامل در سال 1859م .كه ميان عالمان كليسا و دانشمندان در گرفت 33 نظريه داروين (كتاب تبار انسان) الف -تغييرات كوچك و ظاهرا تصـادفي ،در ميان افراد يك نوع .پديد مي آيد ب -در رقابت و تنازعي كه ميان افراد يك نوع يا انواع گوناگون در يك محيط پديد مي آيد ،تغييرات ياد شده، .امتيازهاي نامحسوس ايجاد مي كنند ج -افرادي كه داراي اين امتيازات هستندد ،بيشتر عمر كرده و زادوولد بيشتري دارند ،اين تغييرات در دراز مدت و به .انتخاب طبيعي صورت مي گيرد 34 علل و عوامل تاريخي طرح نظريه تعارض ميان علم و دين: ـناـساسا بــسيارـياز 1- بــه عـقيدهـ بــسيارـياز صــاحـبنظرا ، ـت اـيـنتــعارـضها و روـياروـيـيها مـيانعـلم و دـيـننــبودـهـ اـس ، بــلكه جـنگمـيانســايـنتيسم و اــالهياتقــروـنوـسـطايـي شهرتبــودـهـ كـه در ظـاهر بــه جـنگمـيانعـلم و دـيـن .يــافـته اـسـت 35 عللي كه در پيدايش اين شهرت نقش داشته اند: الف -مردم عادي و عامي ،ميان گرايشها و معتقدات حقيقي دين و آداب و رسوم و ظواهري كه از سوي دستگاههاي .ديني ترويج مي شود ،فرق نمي گذارند 36 عللي كه در پيدايش اين شهرت نقش داشته اند: ب -در ميان ارباب مذاهب و عالمان ديني ،بودند كساني كه هرگاه ،انديشه هاي رايج آنان ،و نه مباني و ضروريات دين، مورد انتقاد قرار مي گرفت ،چنين وانمود مي كردند كه .دين مورد حمله قرار گرفته است ج -در ميان اهل علم و قلم نيز كساني به چشم مي خوردند كه در نوشته ها و اظهارات خود ،اغراضي غير از حقيقت .يابي و كنجكاوي دارند 37 علل و عوامل تاريخي طرح نظريه تعارض ميان علم و دين: بــا آـنهويـتراـسـتينيكـه عـلم دارد ،نــميتــواـنبــشريـترا در 2- پــوشـشهويـتكـاذـبـيكـه گــروـههـاييــادـشدهـ از عـلم مـيســازـند، فــريـبداد و اـيـنواـقـعيترا نــادـيدهـ گــرفـتكـه بــسيارـياز مـتفكراـن .بــزرـگقــرنها ،مـرداـنمـذهبيبــودـهـ اـند 38 علل و عوامل تاريخي طرح نظريه تعارض ميان علم و دين: اـيـنبــحثبــيشتر در جـهـانمـسيحيو غـربمـجاـلرـشد داـشـته اـما 3- در جـهـاناـسـالم بــه دـلـيلعـدم تــحريـفقــرآـنو گــواـهيتــارـيـخ عـلوم در بــستر تــمدناـسـالمـيكـمتر مـجاــليبــراـيطـرخ اـيـنبــحث ـتو اـساسًا يــكياز كـارـهايمـهماـنـبيا و اوـلـياياــلهيآـموزـش بــودـهـ اـس . .و تــروـيـج حـقايـقعـاــلم بــودـهـ اـسـت 39 :ب)نظريه تمايز علم و دين مدافعان اين نظريه تمايز استقالل كامل علم و دين به اين اعتقاد .دارند كه روش علمي تنها روش ممكن در شناخت واقع نيست تعميم نارواي مفاهيم علمي و تبديل كردن يك شيوه به اصلي كلي، نظير اين قاعده كه روش هاي تجربي و حسي تنها روش قابل .اعتماد در فهم و تبيين واقعيت است ،نارواست 40 نتايج مشابه در نظريه تمايز علم و دين -1استقالل زبان :برخي معتقدند كه علم و دين تمايز موجود در زبان هريك ،منطق و عملكردهاي خاص خويش را دارند. -2تمايز در روش و موضوع :برخي معتقدند كه علم و دين مي بايست كام ً ال جدا و مستقل از يكديگر باشند. 41 نقد نظريه تمايز علم و دين اشكال اين ديدگاه ناديده گرفتن بخشي از زبان دين است كه حقايق طبيعي را بيان مي كند .علم و دين به رغم تعلقات گوناگون شان ،به يك جهان طبيعت مي نگرند. بقره آيه :85 ((چرا به برخي احكام ايمان آورده ايد و به بعضي كافر مي شويد، پس جزاي چنين مردم بد كردار چيست؟))... 42 :ج)نظريه تعامل علم و دين :طرفدارن اين گروه را به دو دسته تقسيم مي كنند كساني كه كه در ناحيه روش و پيش فرض ها ،از حمايت غير مستقيم علم و دين از يكديگر سخن گفته اند و گروه ديگر درباره آموزه و دستاوردها و نظريات است و علم و دين را در .محتوا ،مكمل يكديگر مي دانند 43 براي حل تعارض هاي ظاهري و احتمالي ميان برخي از داده هاي علم ودين مي توان روش ديگري پيشنهاد كرد: -1مفاد گزاره هاي ديني و علمي ،ظني و غير يقيني باشد. -2مفاد اين گزاره ها هر دو يقيني باشند. -3گزاره هاي علمي ،يقيني و گزاره هاي ديني ،ظن آور باشند. -4گزاره هاي ديني ،يقيني و گزاره هاي علمي ،ظن آور باشند. 44 ادامه عناوين بخش يكم -3صنعت در قرآن الف)تكنولوژي اطالعات -1از طريق موجودات پرنده هوايي -2فرمولهاي حاكم جمع بندي اطالعات -3محافظت اطالعات از وحي ب) صنايع هوايي -1حاضر كردن تخت بلقيس -2مدل گيري از پرندگان 45 ج) صنايع دريايي -1صنعت كشتي سازي -2تكنولوژي هدايت كشتي -3صنايع صيادي و غواصي -4صنعت شناورهاي زير دريايي -5صنعت جهانگردي و گردشگري د) تكنولوژي بادي -1جابجايي ابرهاي باران زا -2هالكت مردم مجرم -3باردار كردن طبيعت ه) صنايع عمراني -1صنعت سد سازي ذوالقرنين -2تكنولوژي ايجاد راه شوسه در ديا 46 )3صنعت در قرآن قرآن از حوادثي نام مي برد :رعد و برق ،واقعه بمباران هوايي طير ابابيل ،تبديل شدن چوب به اژدها و ...نگاه تكنيكي به حوادث ذكر شده برخي اشخاصـ را دچار شبهه كرده است. -1برخي از اين امور از معجزات انبيا هستند و ربطي به تكنيك ندارند. 47 -2قرآن كريم به بيان حوادث و صنايع موجود در زمان انبياء پرداخته پس چرا گفته مي شود كه براي دنياي امروز قرآن ارائه تكنيك نموده است. -3آيات خلقت براي بيان عظمت و خلقت است .چه ربطي به صنعت و تكنولوژي امور دست ساز بشر دارد. 48 )3صنعت در قرآن دسته بندي حوادث تكنيك ساز در قرآن كريم: الف – تكنولوژي اطالعات -1از طريق موجودات پرنده هوايي -2فرمولهاي حاكم بر جمع بندي اطالعات -3محافظت از اطالعات وحي 49 )3صنعت در قرآن دسته بندي حوادث تكنيك ساز در قرآن كريم: ب -صنايع هوايي -1حاضر كردن تخت بلقيس -2مدل گيري از پرندگان 50 )3صنعت در قرآن دسته بندي حوادث تكنيك ساز در قرآن كريم: ج -صنايع دريايي -1صنعت كشتي سازي -2تكنولوژي هدايت كشتي -3صنايع صيادي و غواصي -4صنعت شناورهاي زير دريايي -5صنعت جهانگردي و گردشگري 51 )3صنعت در قرآن دسته بندي حوادث تكنيك ساز در قرآن كريم: د -تكنولوژي باد -1جا به جايي ابرهاي باران زا -2هالكت مردم مجرم -3باردار كردن طبيعت 52 )3صنعت در قرآن دسته بندي حوادث تكنيك ساز در قرآن كريم: ه -صنايع عمراني -1صنعت سد سازي ذوالقرنين -2تكنولوژي ايجاد راه شوسه در دريا 53 )3صنعت در قرآن در يك جمع بندي نهايي مي توان گفت: -1قرآن تصـريح به صنايع مختلفي دارد .برخي از اين صنايع در ضمن آيات اعجاز و آيات قيامت است و برخي در متن آيات خلقت و برخي خارج از اين سه حوزه است. 54 )3صنعت در قرآن در يك جمع بندي نهايي مي توان گفت: -2از همه آيات مي توان براي توليد ايده هاي نو براي پارادايم تكنيكي وحي مدار استفاده كرد .در تكنيك وحي مدار تجارب بشري ،زحمات عرفاني و كارگاهي در كنار ايده پردازي ،ارزش گزاري و جهت دهي وحي به توليد تفكيك مي پردازد. 55 )3صنعت در قرآن در يك جمع بندي نهايي مي توان گفت: -3در جهان سه پارادايم فكري براي توليد تكنيك وجود دارد كه با هم فرق دارند :الف -پارادايم صنعتي ب -پارادايم عرفاني ج -پارادايم كامل يا وحي مدار 56 -4قرآن ،اعجاز و مصونيت از تحريف الف) از سوي خدا بودن قرآن -1فصاحت و بالغت و نظم قرآن -2امي بودن پيامبر -3هماهنگي آيات ب) مصونيت قرآن از تحريف -1معناي تحريف -2شواهد تاريخي -3داليل روايي -4داليل قرآني 57 )4قرآن ،اعجاز و مصونيت از تحريف درشناخت قرآن از راههاي زير مي توان ياري گرفت: -1مطالعه تاريخي و سند شناختي قرآن از جهت زمان ،و نحوه پيدايش اثر و پديد آورنده آن. -2مطالعه به لحاظ نقش آفريني قرآن در زندگي فردي و اجتماعي و علمي بشر ،و ميزان اهتمام پيروان به قرائت ،حفظ ،نگهداري، تقديس و استنساخ و تكثير آن. 58 )4قرآن ،اعجاز و مصونيت از تحريف درشناخت قرآن از راههاي زير مي توان ياري گرفت: -3مطالعه قرآن از نگاه صاحبنظران و قرآن شناسان. -4مطالعه قرآن از نگاه قرآن. -5مطالعه قرآن به اعتبار سازگاري و ناسازگاري آيات با يكديگر -6مطالعه قران به اعتبار رعايت قواعد و صنايع ادبي در ساختار كالمي و لفظي آن(فصاحت و بالغت) 59 )4قرآن ،اعجاز و مصونيت از تحريف الف -از سوي خدا بودن قرآن آياتي كه بيان داليل از سوي خدا مي پردازند به دو دسته كلي: -1آيات بيانگر دليل عقلي كه مجموعه اي آيات را آيات تحدي مي نامند. -2آيات بيانگر نقلي بشارت پيامبران گذشته و كتابهاي آسماني پيشين را درباره بعثت پيامبر اسالم و نزول قران نقل مي كند. 60 )4قرآن ،اعجاز و مصونيت از تحريف الف -از سوي خدا بودن قرآن تقسيم بندي آيات تحدي: -1فصاحت و بالغت و نظم قرآن -2امي بودن پيامبر -3هماهنگي آيات 61 )4قرآن ،اعجاز و مصونيت از تحريف ب -مصونيت قرآن از تحريف -1معناي تحريف: تحريف از ريشه (حرف) به معناي لبه ،كناره ،مرز يك چيز ،گرفته شده است و در لغت به معناي منحرف ساختن ،مايل كردن و دگرگون نمودن آمده است و تحريف سخن به معناي ايجاد گونه اي دگرگوني در آن است. 62 )4قرآن ،اعجاز و مصونيت از تحريف ب -مصونيت قرآن از تحريف -2شواهد تاريخي: در تاريخي عدم تحريف قرآن ،اموري چند مطرح است: -1حافظه شگرف عرب معاصر قرآن و عالقه مفرط آنان به حفظ و قرائت قرآن به سبب فصـاحت و بالغت و آهنگ خارق العاده آن. -2انس فراوان مسلمانان با قرآن و حفظ و تالوت آنان 63 )4قرآن ،اعجاز و مصونيت از تحريف ب -مصونيت قرآن از تحريف -3تقدس قرآن نزد مسلمانان و حساس بودن آنان نسبت به هرگونه تغيير در آن. -4دستورها و توصيه هاي ويژه پيامبر درباره تالوت ،كتابت ،حفظ و جمع آوري قرآن -5مسئله تحريف نشدن قرآن در ضمن انتقادهايي كه از سوي صحابه و ائمه اهل بيت به زمامداران پس از رسول خدا شده است. 64 )4قرآن ،اعجاز و مصونيت از تحريف ب -مصونيت قرآن از تحريف -3داليل روايي: در ميان روايات داليلي كه درباره اثبات مصونيت اشاره شده است: الف -حديث ثقلين ب -روايات پرشمار كه قرآن را مرجع و محك بازشناسي آراء و تمايالت و جريانهاي حق و باطل مي داند. ج -در رواياتي ضرورت محك زدن روايات با قرآن و كنارگذاردن روايات مخالف قرآن را مورد تاكيد قرار مي دهند. 65 )4قرآن ،اعجاز و مصونيت از تحريف ب -مصونيت قرآن از تحريف -4داليل قرآني: در آيات 15سوره حجر-58 ،آل عمران -44 ،نمل-8 ،صـ و - 41 فصلت مبداء نزول ذكر دستگاه وحي االهي است و ديگر آنكه صيانت و پاسداري از ذكر براي ابد است. 66 -5خاتميت الف) ادله نقلي خاتميت ب) مباني ختم نبوت -1جهاني بودن -2جاودانگي اسالم -3جامعيت دين اسالم -4مراتب دين 67 )5خاتميت الف -ادله نقلي خاتميت يكي از محكم ترين ادله نقلي خاتميت حضرت محمد (ص) آيه خاتم النبيين است كه مي فرمايد: ((محمد پدر هيچيك از مردان شما نيست ،ولي فرستاده خدا و خاتم پيامبران است و خدا همواره بر هر چيزي دانا است)). رواياتي نيز در اين مورد از ائمه معصومين آمده است. 68 )5خاتميت ب -مباني ختم نبوت -1جهاني بودن -2جاودانگي اسالم -3جامعيت دين اسالم -4مراتب دين 69 -6اسالم و مقتضيات زمان الف)رابطه اسالم با مقتضيات زمان ب) كيفيت هماهنگي دين ثابت با نياز متغير ج) قانون پوياي اسالم -1ورود عقل در قانونگذاري -2اجتهاد پويا -3بناي احكام بر مصالح واقعي -4توجه به احكام اولي و ثانوي -5عدم جمود به شكل خاص ظاهري زندگي -6قوانين كنترل كننده -7اختيارات حكومت اسالمي 70 -6اسالم و مقتضيات زمان الف -رابطه اسالم با مقتضيات زمان براي روشن شدن حقيقت بايد مقتضيات زمان را تفسير كرد: -1تقاضاي زمان ،يعني هر چه در زمان به وجود آيد.يعني پديده هايي كه در مقتضيات زمان پيدا شده اند و تطبيق دادن خويش با آنها. 71 -6اسالم و مقتضيات زمان الف -رابطه اسالم با مقتضيات زمان براي روشن شدن حقيقت بايد مقتضيات زمان را تفسير كرد: -2تقاضاي زمان ،يعني تقاضاي مردم زمان و پسند مردم .در اين تفسير پسند و ذوق و سليقه مردم مالك است. 72 -6اسالم و مقتضيات زمان الف -رابطه اسالم با مقتضيات زمان -3مقتضياي زمان ،به معناي اين است كه احتياجات واقعي بشر در طول زمان تغيير مي كند و بشر در هر زمان ،نياز خاصي دارد .اسالم مي تواند نيازهاي متغير انسانها را در زمان هاي مختلف پاسخگو باشد. 73 -6اسالم و مقتضيات زمان ب -كيفيت هماهنگي دين ثابت با نياز متغير اشكالي كه مطرح مي شود: ديني كه ثابت است ،چگونه مي تواند راهنماي زندگي بشري باشد كه همواره در حال تغيير است؟ پاسخ به اين سوال : -1نيازهاي انسان به دو دسته تقسيم مي شوند نيازهاي ثابت و نيازهاي متغير كه نيازهاي ثابت برگرفته از ساختمان جسم انسان است نيازهاي ثانوي .نياز اولي و ثابت بشر به سوي ... 74 -6اسالم و مقتضيات زمان ب -كيفيت هماهنگي دين ثابت با نياز متغير توسعه و كمال زندگي است ،ولي نيازهاي ثانوي ،ناشي از توسعه و كمال زندگي است.بيشتر نيازهاي بشر ثابتند .در نظام قانون گذاري اسالم نيازهاي ثابت ،قوانين ثابت و براي نيازهاي متغير قوانين متغير در نظر گرفته شده است. 75 -6اسالم و مقتضيات زمان ب -كيفيت هماهنگي دين ثابت با نياز متغير اشكالي كه مطرح مي شود: ديني كه ثابت است ،چگونه مي تواند راهنماي زندگي بشري باشد كه همواره در حال تغيير است؟ پاسخ به اين سوال : -2چه شكل نياز عوضـ شود چه نيازهاي جديد در گذر زمان به وجود آيد ،در پرتو قوانين ثابت حق مدار و عدالت گستر قابل پاسخگويي هستند. 76 -6اسالم و مقتضيات زمان ج-قانون پوياي اسالم ويژگي هاي سيستم قانونگذاري اسالم: -1ورود عقل در قانونگذاري -2اجتهاد پويا -3بناي احكام بر مصالح واقعي -4توجه به احكام اولي و ثانوي 77 -6اسالم و مقتضيات زمان -5عدم جمود به شكل خاص ظاهر زندگي -6قوانين كنترل كننده -7اختيارات حكومت اسالمي 78 -7قلمرو دين الف) هدف بعثت پيامبران -1تفسير دنيا گرايانه -2تفسير آخرت گرايانه -3تفسير جامع گرايانه -4داليل نظريه جامع گرا -5اهداف پيامبران در قرآن )1دعوت به معاد )2دعوت به خدا و توحيد )3تعليم و تربيت )4دعوت به تزكيه و تقوا 79 )5آزادي انسان )6عدالت اجتماعي )7اصالح جامعه و مبارزه با فساد ب)سيره عملي پيامبر اسالم ج) جامعيت دين 80 -7قلمرو دين الف -هدف بعثت پيامبران: -1تفسير دنياگرايانه :كه بر روي سه هدف جهاني متمركز است :عدالت اجتماعي ،رفاه آباداني و رهايي از اضطراب و رنج دايمي زندگي دنيوي -2تفسير آخرت گرايانه :نگاه فقط نگاه اخروي است. 81 -7قلمرو دين الف -هدف بعثت پيامبران: -3تفسير جامع گرايانه :ديدگاه جامع نگر در جهت گيري پيامبران ،همه شئون زندگي بشر ،اعم از زندگي دنيوي و اخروي را شامل است و پيامبر اسالم (صـ) به جهت خاتم بودن ،پيامي جامع و كامل براي بشر آورده است. 82 -7قلمرو دين الف -هدف بعثت پيامبران: -4داليل نظريه جامع گرا :در اينجا طرفداران اين نظريه با دو روش درون ديني و برون ديني جامعيت پيام و دعوت پيامبران را اثبات مي كنند. برهان هايي كه جهت ضرورت نبوت ارائه مي شوند به گونه اي تفسير جامع گرايانه دعوت پيامبران را اثبات مي كند. 83 -7قلمرو دين -4داليل نظريه جامع گرا :در اينجا طرفداران اين نظريه با دو روش درون ديني و برون ديني جامعيت پيام و دعوت پيامبران را اثبات مي كنند. پيام و دعوت پيامبران ناظر به بخشي از زندگي آدمي و غافل از بخش ديگر نيست. تصوير جامع متفكران شيعه و سني از امامت ،تصوير جامع يعني رياست دين و دنياست .بنابراين تصوير جامع گرايانه در امامت ،در نبوت نيز جريان مي يابد. 84 -7قلمرو دين الف -هدف بعثت پيامبران: -5اهداف پيامبران در قرآن: -1دعوت به خدا و توحيد -2دعوت به معاد -3تعليم و تربيت -4دعوت به تزكيه و تقوا -5آزادي انسان -6عدالت اجتماعي -7اصالح جامعه و مبارزه با فساد 85 lن7- ‏lي قlلمرو د ب -سيره عملي پيامبر اسالم يكي از روشن ترين داليل درون ديني بر گستردگي قلمرو دين اسالم ،شيوه عملي پيامبر است .سيره عملي ايشان نشان مي دهد كه تعاليم دين اسالم .همه شئون زندگي فردي و اجتماعي ،دنيوي و اخروي مسلمانان را در بر مي .گيرد 86 lن7- ‏lي قlلمرو د ب -سيره عملي پيامبر اسالم پيامبر در زمان خود تشكيل حكومت داد ،كساني را به عنوان حاكم و ولي براي قبايل مختلف منصوب كرد ،حل و فصل اختالفات ،انعقاد عهد نامه ها و پيمان نامه هاي بسيار و ... اين اقدامات تنها در منظومه وجود يك دولت و حكومت كه .رأس آن پيامبر بوده است ،مفهوم مي يابد 87 lن7- ‏lي قlلمرو د ج -جامعيت دين يكي از راههاي شناسايي قلمرو دين ،جامعيت دين است. اسالم مكتب جامع و همه جانبه و واقع گراست كه در آن به همه جوانب نيازهاي انسان ،اعم از دنيوي و اخروي، جسمي و روحي ،عقلي و عاطفي ،فردي و اجتماعي توجه .شده است . 88 lن7- ‏lي قlلمرو د ج -جامعيت دين اگر قوانين اسالم را مطالعه كنيم ،از يك جهت به سه دسته :تقسيم مي شوند اـحـكام و قـواـنـينمـربوط بــه راـبـطه اـنـسانبــا خـدا 1- اـحـكام و قـواـنـينمـربوط بــه راـبـطه اـنـسانبــا خـودـش2- آـموزـهـ هايدـيـنيمـربوط بــه راـبـطه اـنـسانبــا دـيـگراـن3- . 89 lن7- ‏lي قlلمرو د ج -جامعيت دين :استاد مطهري درباره جامعيت دين مي نويسد ـلحـاوـي(( ـيـسـتكـليو جـامـع و هـمه جـانـبه و مـعتدلو مـتعاد . اـسـالم طـرح ا )).هـمه طـرح هايجـزئـيو كـارآـمد در هـمه مـوارد در كتاب اصول كافي فصلي است به نام ((تمام نيازهاي مردم در كتاب و سنت بيان شده است)) كه احاديث زيادي از ائمه نقل .شده است . 90 lن7- ‏lي قlلمرو د د -مهدويت و احياي دين موعودي كه در روايات اسالمي ،به آمدنش در فرجام تاريخ وعده داده شده است ،نمونه صالحان صادق و خليفه الهي است كه پس از جهاني شدن ظلم ،قيام كرده و زمين را پر ...از عدل داد ميكند . 91 ادامه صفحه بعد lن7- ‏lي قlلمرو د د -مهدويت و احياي دين حتي اگر از عمر اين جهان يك روز بيش نمانده باشد ،خداوند آن روز را طوالني مي كند تا خليفه اي از خاندان رسول خدا و از فرزندان فاطمه ،خالفت خدا در زمين را بر عهده گيرد .نام او مهدي به معناي هدايت يافته است و خداوند .كار او را يك شبه به سامان مي رساند 92 -8تعدد اديان الف) دين يا اديان ب) وظيفه مسلمان درباره اديان آسماني ج) گزينش در ميان اديان 93 lيان8- ‏lدد اد تlع موضوع بحث ما ادياني است كه به لحاظ تاريخي الهي يا وحياني بودن آنها مورد قبول پيروان و نيز مورخان اديان و .مذاهب است الف -دين يا اديان از نظر قرآن ،اديان وحياني با همه جلوه هاي تاريخي شان داراي ماهيت واحدند .نام عمومي اين اديان كه در واقع، بيانگر روح تعاليم همه پيامبران آسماني است ‹‹اسالم›› .است 94 lيان8- ‏lدد اد تlع الف -دين يا اديان تفاوت شرايع آسماني ،يا در سلسله مسائل جزئي و فرعي است كه بر حسب مقتضيات زمان و ويژگيهاي محيط ،و ويژگيهاي مردمي كه به دين دعوت مي شده اند ،متفاوت است يا در سطح و مرتبه است و پيامبران بعدي به موازات تكامل بشر در سطح باالتري ،تعليمات خويش را القا كرده .اند 95 lيان8- ‏lدد اد تlع ب -وظيفه مسلمان درباره اديان آسماني حقانيت پيامبران و كتابها و شرايع آسماني پيشين ،جزء تعاليم انكارناپذير قرآن كريم است .بر اين اساس هر مسلمان معتقدي ،به صحف ابراهيم و شريعت نوح و موسي و عيسي نيز ايمان دارد .به همين دليل براي پيروان قرآن ،ضرورتي ندارد درباره حقانيت اين اديان .مطالعه كنند 96 lيان8- ‏lدد اد تlع ب -وظيفه مسلمان درباره اديان آسماني شواهد و قرائن نشان مي دهد كه اين متون آن چيزي نيست :كه قرآن حافظ و مؤيد آنهاست ـتنــخستاز 1- اـيـنكـتباز جـهـاتـيمـخدوـشو قــابـلمـناقـشه اـس : ـاتـصاــلتو ســند كـه تــحقيقو مـطاــلعه درـبارـهـ تــوراـت جـه ا ـلبـنبــه صــورـتقــطعيبــه دـسـتمـوسـي نــشانمـيدـهد مـطاـ آ .تــدوـيـننــشدهـ اـسـت 97 lيان8- ‏lدد اد تlع ب -وظيفه مسلمان درباره اديان آسماني ادـبـياتو اـسـفار پــنج گــانـه ،بــه لــحاظ طـرح و گــزارـش2- ـني مـانـند ادـبـياتبــه كـار رـفـته در روـيدادـها و گــفتارـهايدـي ، ـيـسـتكـه هر خـواـنـندهـ بــي اـناجـيلچـهـارـگانـه ،بــه گــونـه ا ا طـرفـيمـيفــهمد كـه آـنـهـا ،بــه قــلم شــخصيــا اـشـخاصـي .گــرد آـمدهـ اـسـتكـه راوـيانمـوسـيو عـيسيبــودـهـ اـند 98 lيان8- ‏lدد اد تlع ج -گزينش ميان اديان در باب وظيفه ،نمي توان حكم به عموميت داد ،بلكه بايد به ديني عمل كرد كه بيشترين نزديكي را به حقيقت مطلق دارد و آن دين اسالم است .زيرا دستخوش هيچ تحريفي نشده و كالم ناب الهي است .بر همين پايه نيز ،دعوت به دين اسالم معنا مي يابد و راه شمول گرايان ،از كثرت .گرايان جدا مي شود 99 بخش دوم 100 عناوين بخش دوم -1كليات امامت الف) ماهيت امامت ب) تفاوت در تعريف امامت ج) تعيين امام د) ضرورت عقلي امامت )1مرجعيت علمي امام )2مرجعيت سياسي امام 101 lت1- ‏lمام ‏lليات ا ك نزاع بر سر جانشيني پيامبر از نخستين مباحثي است كه .پس از آن حضرت ميان مسلمانان رواج يافت 1گروـهيمـعتقد بــودـند كـه پــيامـبر جـانـشينخـود را اـنـتخاب كردـهـ و نــظريـه اـمامـتبــه عـنواـناـسـتمرار نــبوترا مـطرح نـمودـهـ و مـيبــايـستاز عـلي(ع) و دـيـگر پــيشواـيانكـه از سويپــيامـبر مـعرفـيشــدهـ اـند پــيروـيكـرد .از اـيـننــظر آـنان .شlيعه عlلي(ع) نــام گــرفـتند 102 lت1- ‏lمام ‏lليات ا ك گــروـهيمـعتقد بــودـند كـه اـمامـتبــا هـمه اـهميتو2- ـبـنبــه ـيـسـتكـه صــاح آ ـشيــك مـقام اـجـتماعـيو عـاد ا ضــرورـت ، دـسـتتــودـهـ مـردـم يــا نــخبگانو يــا از راـهـ مـعرفـيخـليفه .پــيشينبــه اـيـنمـقام بــرگزيدهـ مـيشــود 103 lت1- ‏lمام ‏lليات ا ك امام شناسي در مذهب اهل بيت و براي دانشمندان شيعه، خود نقش روش شناختي در باورهاي ديني دارد و فهم توحيد و نبوت ،بر آن استوار است .در اصطالح روايات، .شناخت صحيح حجت خدا ،ضامن هدايت يافتگي است 104 lت1- ‏lمام ‏lليات ا ك الف -ماهيت امامت .امام به معناي پيشوا ،پيشرو ،سرپرست و مقتدا آمده است امام در نزد عرب ،چيزي است كه پيروي و اطاعت مي شود، اعم از اينكه آن چيز ،انسان باشد يا كتاب ،به حق باشد يا .به باطل 105 lت1- ‏lمام ‏lليات ا ك الف -ماهيت امامت :امامت در اصطالح متكلمان كـسيـسـتكـه پــساز پــيامـبر بــر 1- ا جـانـشينيپــيامـبر :اـمام .مـسند او مـينــشيند رـياسـتعـامـه :وـاليـتبــر اـمـتدر اـمور دـيـنيو دـنـيوي2- ـنقــيد ((وـاليـتو ســرپرسـتيخـود وـجوب3- ـبــالطاعـه بــود : واـج ا .اـطاعـترا بــه دـنـباـلدارد 106 lت1- ‏lمام ‏lليات ا ك الف -ماهيت امامت :امامت در اصطالح متكلمان :بدين ترتيب ،امامت را مي توان چنين تعريف كرد پــيشواـيـيو رـياسـتعـامـه دـيـنيبــر اـمـتمـسلماندر اـمور دـنـيوي(( ـني كـه بــه جـانـشينيپــيامـبر اـعـظم (ص) و بــراـيحـفظ و دـي ، اــلهيـسـت ا )).شــريـعتو تــداوـم 107 lت1- ‏lمام ‏lليات ا ك ب -تفاوت در تعريف امامت تفاوت اهل تشيع با تسنن در تصور امامت ،نه تنها تفاوت آشكار ،كه اساس اختالف آنان در مسايل مهمي از قبيل چگونگي نصب امام ،ويژگيهاي امام و مانند اينهاست زيرا ديدگاه دو مذهب متفاوت است .يكي امام را تبيين گر مسايل معنوي مردم ميداند ولي ديگري امام را فقط .تحليل گر امور سياسي مردم مي داند 108 lت1- ‏lمام ‏lليات ا ك ب -تفاوت در تعريف امامت شيعه و سني داراي دو اختالف اساسي در جايگاه امامت نيز :هستند نخست ،كالمي بودن امامت نزد شيعه و فقهي بودن و فرعي بودن آن نزد اهل سنت است؛ ديگر آنكه در نزد شيعه، نصب امام از افعال واجب خداست ،اما در نزد اهل سنت از .افعال واجب بندگان خداست 109 lت1- ‏lمام ‏lليات ا ك ج -تعيين امام در شيوه گزينش امام به دست ارباب حل و عقد و صاحب نظران ،اتفاق نظر وجود ندارد و نظرات متنوعي به شرح :زير دارند اـمامـتجـز بــا حـضور و مـواـفـقتهـمه ارـبابحـلو عـقد از هر 1- ـيتــعييننــمييــابد .شــهـر و دـيار ، 110 lت1- ‏lمام ‏lليات ا ك ج -تعيين امام ـنشـمام پــنج تــناز اـهلحـلو 2- كـمتريـنتــعداد دـخـيلدر گــزي ا عـقد مـيبــاشد؛ .اـمامـتبــه رأـيســه تــنهـم حـاصـلمـيشــود 3- .اـمامـتحـتيبــا گــزيـنشيــك نــفر هـم حـاصـلمـيشــود 4- اـمامـتبــااـعـماـلزور و قــدرـتحـاصـلمـيشــود و نــياز بــه 5- ـمامـيـمـيراــلمؤمـنينخـواـندهـ مـي ـنين ا بــيعتــدارد .چ ا ن گــزيـنشو .شــود 111 lت1- ‏lمام ‏lليات ا ك د -ضرورت عقلي امامت ‍:براي امامت عامه از ادله عقلي كمك گرفته مي شود متكلمان دو را ه پيشنهاد كرده اند -1 :راه لطف -2راه حكمت .نقطه مشترك هر دو روش ،تصوير امامت به عنوان .تداوم رسالت و جانشيني پيامبري است 112 lت1- ‏lمام ‏lليات ا ك د -ضرورت عقلي امامت در اصطالح متكلمان لطف آن فعلي است كه خداوند درباره بندگانش انجام مي دهد تا انجام تكليف براي آنان سهل و .آسان شود پيام اصلي استدالل از راه حكمت ،آن است كه امامت مجوز .ختم نبوت است 113 lت1- ‏lمام ‏lليات ا ك د -ضرورت عقلي امامت ـلميـمام 1- مـرجـعيتع ا علم به كتاب و سنت و مصونيت از خطا دو مقام هدايت و .پيشوايي ،دو شرط ضروري خالفت و همانندي است پس از پيامبر معارف و و احكام دين به تماميت خود و بي شائبه جعل و اختالف و بدعت ،در اختيار هيچ گروهي قرار نگرفت .حال چرا؟ 114 lت1- ‏lمام ‏lليات ا ك د -ضرورت عقلي امامت ـلميـمام 1- مـرجـعيتع ا :با فراهم آوردن چند مقدمه مي توان اين چرا را پاسخ داد بــيشاز نــيمياز دوراـنبــعثتتــا وـفاتپــيامـبر در مـكه 1- ـتســرسـختيو آزار و اذـيـتبــتپــرسـتاندر بــراـبر گــذش . عـمليـسـالم ،بــاعـثشــد تــا مـسير ا آـموزـهـ ها و اـصولعـلميو .وـحـيدر جـهتتــحكيماـيـنگونـه مـبادـيقـرار گــيرد 115 lت1- ‏lمام ‏lليات ا ك د -ضرورت عقلي امامت شــراـيـط ســختو جـنگهايپــيدرـپـيبــاعـثمـردـم يــثربو 2- مـهـاجر تــا جـايـيكـه فــرصـتو تــواـنآـنانبــه جـايآـموزـش ـتـيـينو دوـلـتدـيـني ـنبــه دـفاع از مـوجودـي آ مـعارـفو اـحـكام دـي ، جـديد صــرفشــد و هرچـندگاهيبــه دور پــيشواـيخـود گــرد مـيآـمدند ،تــنهـا بــخشياز عـلم كـتابو ســنترا مـي .آـموخـتند 116 lت1- ‏lمام ‏lليات ا ك د -ضرورت عقلي امامت ـي 3- ـفـعـتقادـيو اـخـالق ، ســنتـفزوـنبــر اـصولو مـعار ا ا كـتابو ـتـجـتماعـيو ســياسـي شــامـلبــخشقــابـلتــوجـهياز مـقررا ا ـنـسـتكـه آـشـنا نــمودـنچـنينجـواـمـعيبــا اـيـنحـجم ـتروـش ا اـس . وـسـيع مـقرراـتو اـحـكام دـيـنينــامـمكنو فــراـتر ظـرفـيتو .اـسـتعداد مـخاطـبانخـواـهد بــود 117 lت1- ‏lمام ‏lليات ا ك د -ضرورت عقلي امامت ـلميـمام 1- مـرجـعيتع ا بر اساس حكمت و لطف الهي ،اين دستگاه نيز بايد مانند دستگاه نبوت ،هم عالم به كتاب و سنت باشد و هم در تبليغ و عمل ،مصون از خطا .از اين نظر تكميل هدف بعثت و تبليغ و گسترش صحيح دين خاتم در ميان ملل جهان ايجاب مي كند كه كسي به جانشيني پيامبر از .طرف پروردگار تعيين گردد 118 lت1- ‏lمام ‏lليات ا ك د -ضرورت عقلي امامت ـيـمام 2- مـرجـعيتسـياس ا شواهد روايي و تاريخي قابل توجهي داللت بر آگاهي و نگراني پيامبر (ص) از فتنه ها ،دشمني ها و دسته بندي هاي پس از خود دارد .از مجموع سخنان پيامبر مي توان اين موضوع را فهميد كه ايشان موضوع رهبري را امر الهي .و انتصابي مي دانسته است 119 lت1- ‏lمام ‏lليات ا ك د -ضرورت عقلي امامت ـيـمام 2- مـرجـعيتسـياس ا :داليل امر الهي و انتصابي بودن از ديدگاه حضرت رسول(ص) نــپذيرفـتنپــيشنهـاد بــحيرهـ بــراـيجـانـشينيحـضرتپــاسـخ اـيـشان1- ـتهر جـا كـه بــخواـهد قـرار بــه او(( :اـمر جـانـشينيبــه دـسـتخـداـس ، مـيدـهد)). بــيعتعـقبه دوـم كـه يــكياز نــقطه هايتــاثـيرگذار در جـامـعه 2- .اـسـالمـيمـديـنه بــود 120 lت1- ‏lمام ‏lليات ا ك د -ضرورت عقلي امامت ـيـمام 2- مـرجـعيتسـياس ا ـتـمـتبــود ضــرورـتداـشـتكـه 3- اـگر مـوضوع اـنـتخابخـليفه بــه دـس ا پــيامـبر ،نــه تــنها اـصـلمـوضوع را بــه مـردـم گــوشزد كـند ،بــلكه اـمـت بــرگزيدناـنـتخابو شــراـيـطاـنـتخابشــوندگانآـگاهـ ســازد ، .از نــحوهـ ـيــويـسانيــكياز مـوضوعاتـيكـه گــوشزد كـردـهـ اـند4- ، مـورـخانو مـغاز ن اـقداـم و اـصرار پــيامـبر در تــعيينجـانـشينخـود در مـديـنه در آـسـتانـه ـتـسـت .تــمامـيغـزوا ا 121 عناوين بخش دوم -2امامت خاصه الف) حديث ثقلين ب) حديث غدير ج) حديث منزلت د) حديث اثنا عشر خليفه 122 2- l ‏lه ‏lاص ‏lتخ ‏lمام ا با توجه به احاديث و روايات مدولول آيه امامت را به امامت خاصه :سوق مي دهد كه معروف ترين آنها عبارـت است از حـديـثثــقلين1- حـديـثغـدير 2- حـديـثمـنزلـت3- ـثـثـنا عـشر خـليفه 4- حـدي ا 123 2- l ‏lه ‏lاص ‏lتخ ‏lمام ا حديث ثقلين :چكيـده مدلول اين حديث ،آن است كه منظور از موال ،همان اولي به نفس يا اولي به طاعت است، :زيرا پــيامـبر پــيشاز گــفتنمـنكـنتمـوالهـ فــعليمـوالهـ ،فــرمود1- : ((آـيا مـننــسبتبــه شــما از خـودـتاناوـلـيتــر نــيستـم؟)) هدف تــقارـناـيـندو عـبارـتچـيزيجـز اـثـباتوـاليـتعـلي(ع) نــبود . 124 2- l ‏lه ‏lاص ‏lتخ ‏lمام ا حديث ثقلين :چكيده مدلول اين حديث ،آن است كه منظور از موال ،همان اولي به نفس يا اولي به طاعت است، :زيرا پــيامـبر در آـغاز ســخنراـنـياز نــزدـيـك شــدنمـرگخـود 2- ســخنگــفته ،نــشانمـيدهد كـه پــيامـبر بــراـيپــساز مـرگ خـود ،مـيخـواـهد خـلليرا كـه از رـحـلتاو پــديد مـيآـيد پــر .كـند 125 2- l ‏lه ‏lاص ‏lتخ ‏lمام ا ـيـسـتكـه بــرخـياز يــاراـنپــيامـبر مـانـند 3- گــزارـشهايتــارـيـخيحـاك ا ـضرتوـاليـتعـلي(ع) را بــر وـي ـطابپــساز اـتـمام ســخنانآـنح ، عـمربـنخ ، .تــبريـك و تــهنيتگــفته اـند بر فرض كه موال به معناي يار و ياور باشد ،بي شك تقاضاي رسول خدا از مردم اين بوده كه بعد از من علي را دوست بدارند و او را ياري .كنند 126 2- l ‏lه ‏lاص ‏lتخ ‏lمام ا در حديث سفينه و حديث ثقلين مرجعيت ديني و نقش .هدايتي اهل بيت مورد تاكيد قرار گرفته است در حديث اثنا عشر خليفه پيامبر در رواياتي تعداد امير و يا خليفه يا والي هاي پس ازـ خود را 12تن دانسته و عزت اسالم و .قوام دين را به گونه اي با خالفت آنان پيوند زده است 127 2- l ‏lه ‏lاص ‏lتخ ‏lمام ا :درباره روايات (اثنا عشر خليفه) چند نكته قابل توجه است صـــالح اـمـتشبــا 1- رـسولخـدا بــه مـردـم اـيـنخـبر را دادـهـ كـه ص .خـالفـتدوازدـهـ تــنگــرهـ خـوردـهـ اـسـت در بــسيارـياز رواـياتتــصريـح شــدهـ كـه اـيـنانفــقط از 2- .قــريـشهـستند در شــمار دـيـگرياز رواـياتتــصريـح شــدهـ اـسـتكـه اـيـن3- دوازدـهـ نــفر قــريـشيمـانـند نــقيبانو ســركردـگانبــني ...اـسراـيـيلهـستند 128 2- l ‏lه ‏lاص ‏lتخ ‏lمام ا ـياتعـنواـنـيكـه پــيامـبر بــه آـنـهـا 4- در بــسيارـياز اـيـنروا ، .مـيدهد خـليفه اـسـت در بــرخـيرواـياتعـنواـنواــليو اـمـير نــيز بــه آـناندادـهـ 5- .شــدهـ اـسـت درـبارـهـ اـيـنكه مـنظور پــيامـبر از اـيـندوازدـهـ مـرد قــرشـيچـه 6- ـتـند ـيـهلســنتســاك ا .كـسانـيهـستند مـنابـع رواـي ا 129 2- l ‏lه ‏lاص ‏lتخ ‏lمام ا درـبارـهـ مـهديمـوعود و اـيـنكه تــنهـا اـمام قــرشـيو عـلويدر آـخر زـمان7- ســنتجـهانرا پــر از عـدلخـواـهد كـرد ،جـاي ، اـسـتكـه بــر اـساسكـتابو .مـناقـشه قــابـلتــوجـهينــيست ـذهبـهلبــيتبــه دـسـتمـا 8- در رواـياتـيكـه از طـريـقخـانداـنپــيامـبر و م ا .رـسـيدهـ ،نــمونـه هايـياز اـيـنشــواـهد مـيتــواـنيــافـت ـنـبـنعـربـيبــر اـساسنــقلعـارـف9- مـحيــلدي ا ا عـارـفبــزرـگقــرنهـفتم ســنتعـبداــلوهابشــعراـنـيبــه هـمه نــام هايآـنان ـامـيـهل ، فــقيه نـ ا .اـشارـهـ كـردـهـ اـسـت 130 2- l ‏lه ‏lاص ‏lتخ ‏lمام ا كـتابـهل10- ا شــرح بــسيارـياز اـئـمه تــا اـمام رـضا بــه تــفضيلدر .تــسننآـمدهـ اـسـت ـنان مـخصوصمـنابـع 11- ـاـل ، اـطـالعاتتــفضيليدرـبارـهـ اـمامـتو شــرح ح آ ـثي كـالمـيو تــارـيـخيشــيعه اـسـت .حـدي ، 131 2- l ‏lه ‏lاص ‏lتخ ‏lمام ا شـيخ مـفيد پــساز بــياناـعتقاد شــيعه در بــارـهـ تــعداد 12- اـمامانو اـسامـيآـنـهـا ،فــشردـهـ اـياز عـقايد شــيعه درـبارـهـ شــأنو مـنزلـت :اـمامانرا بــه قـرار ذـيـلفــهـرسـتكـردـهـ اـسـت ـت(( ـيـالمرهايـيهـستند كـه خـداوـند بــه اـطاعتشانفــرماندادـهـ اـس ؛ آـناناوـل ا ...آـنانشــاهداـناـعماـلمـردـم اـند 132 2- l ‏lه ‏lاص ‏lتخ ‏lمام ا آنان گنجينه هاي علم الهي و ترجمان وحي و اركان يكتا پرستي اند؛ آنان از خطا و لغزش مصون و معصوم اند؛ آنان كساني هستند كه خداوند؛ پليدي را از وجودشان زدوده و به راستي پاكشان ساخته است .آنان داراي معجزات و نشانه هاي الهي اند؛ آنان سبب آسايش زمينيان هستند، چنان كه ستارگان؛ امان آسمانيانند؛ 133 2- l ‏lه ‏lاص ‏lتخ ‏lمام ا آنان بندگان گرامي خدايند كه هيچ گاه در گفتار ،بر او .پيشي نمي گيرند ،در رفتار ،فرمانبردار او هستند دوستي شان ايمان و دشمني شان كفر است .فرمان آنان فرمان خداي بزرگ و نهي شان نهي خداي متعال است و )).پيروي شان پيروي خداي تعالي است 134 عناوين بخش دوم -3مهدويت الف) مباني مهدويت )1بشارت اديان پيش از اسالم )2بشارت قرآن كريم )3فلسفه خلقت و بعثت ب) موعود اسالم )1غيبت امام مهدي )2راز غيبت امام مهدي )3طول عمر امام مهدي 135 lت3- ‏lي ‏lدو مlه الف – مباني مهدويت ـتدـيانپــيشاز اـسـالم 1- بــشار ا در آيين يهود ،دركتاب مقدس عبراني عنوان مسيح ،تداعي گر نجات .بخشي رسالت مدار است بنابر باور يهود آن زمان كه مسيح بيايد ،پادشاهي خدا بر زمين مستقر .خواهد شد و همه ملتها به اورشليم باز خواهند گشت 136 lت3- ‏lي ‏lدو مlه الف – مباني مهدويت ـتدـيانپــيشاز اـسـالم 1- بــشار ا در آيين هندو شخصيتي به نام كلكي در پايان دوره سياهي كه تمام دنيا را ستم و تاريكي گرفته سوار بر اسبي سپيد و شمشيري آخته و شهاب گون ظهور ميكند تا شرارت و ستم را ريشه بركند و .عدالت و فضيلت را بر قرار سازد 137 lت3- ‏lي ‏lدو مlه الف – مباني مهدويت بــشارـتادـيانپــيشاز اـسـالم 1- در آيين بودا منجي موعود در آيين بودا ،با مفهوم ميتريه تبيين مي گردد .كه اين واژه به معناي مهربان است .در الهيات بودايي ،او را بوداي پنجم و آخرين بودا مي دانند كه هنوز نيامده است او خواهد .آمد تا همگان را نجات دهد 138 lت3- ‏lي ‏lدو مlه الف – مباني مهدويت بــشارـتادـيانپــيشاز اـسـالم 1- در آيين زرتشت ،موضوع نجات بخش با مفهوم سوشينت گره خورده است كه به معناي سود رساننده است .اين مفهوم اشاره به كساني است كه به نوبت در رأس هر هزاره از واپسين هزاره روزگار مي آيند تا پليدي را ريشه كن و جهان را نو كنند.مهمترين آنها، .آخرينشان است 139 lت3- ‏lي ‏lدو مlه الف – مباني مهدويت بــشارـتادـيانپــيشاز اـسـالم 1- در آيين مسيح ،انديشه موعود در سه گونه نشان داده شده است كه گونه دوم براي ما مهم است عـيسايــاصرينــقشمـسيح نــجات1- ن ـيـسـتكـه هـماناـنديـشه مـوعود يــهود ا .بــخشرا اـيـفا مـيكـند نــويد رـجـعتعـيسيبــه مـثابـه داور جـهاندر اـخر زـمان2- ـگريـسـتكـه خـود عـيسيمـسيح وـعدهـ آـمدنـشرا مـي3- ســخناز شــخصدـي ا .دـهد 140 lت3- ‏lي ‏lدو مlه الف – مباني مهدويت بــشارـتقـرآـنكـريـم 2- در قرآن كريم وعده داده شده است كه روزي حق پرستان و صالحان جهان ،وارثان زمين خواهند شد و قدرت و حكومت جهاني را به .دست خواهند گرفت و اسالم بر همه اديان چيره خواهد شد در آيات 21سوره انبياء و 28سوره قصص به اين موضوع اشاره شده .است 141 lت3- ‏lي ‏lدو مlه الف – مباني مهدويت فــلسفه خـلقتو بــعثت3- هدف اساسي بعثت پيامبران كامل كردن شرايط رشد و تكامل آگاهانه براي انسانهاست كه با قرارگرفتن وحي در دسترس مردم ،تحقق مي يابد .اگر اين حقيقت را كه اسالم آخرين دين آسماني است، حضرت محمد(ص) آخرين پيامبر خداست ،و تا ابد ،آيين و پيامبر :ديگري نخواهد آمد ،نتيجه مي گيريم 142 lت3- ‏lي ‏lدو مlه الف – مباني مهدويت فــلسفه خـلقتو بــعثت3- اوالً ،تحقق مشيت الهي و هدف بعثت تنها در قلمرو اين دين و چارچوب .قرآن و سنت ،عملي خواهد شد ثانياً ،رهبري ديني از ميان پيروان همين پيامبر همين دين بر پا مي .شود ثالثاً ،از آنجا كه او رهبري حكومت جهاني صالحان را بر عهده خواهد داشت ،كاملترين و صالحترين انسانها و به مفهوم دقيق كلمه ،مهدي و .هدايت يافته خواهد بود 143 lت3- ‏lي ‏lدو مlه ب -موعود اسالم ـمام مـهدي(ـعـج) 1- ـيبت غ ا سخنان پيامبر و اهل بيت درباره امام زمان (عج) از حدود دويست سال پيش از غيبت كبري و از اوايل قرن دوم هجري در نوشته هاي متعددي گردآوري شده است .اين نوشته ها كه به اصول مدونه شهرت يافتند ،اساس كتب .قرن 4و 5هجري را درباره غيبت تشكيل مي دهند 144 lت3- ‏lي ‏lدو مlه ب -موعود اسالم ـمام مـهدي(ـعـج) 2- ـيبت راز غ ا از روايات مي توان دريافت كه اوالً ،غيبت حجج الهي از سنتهاي جاري خدا بوده ،ثانياً ،غيبت اولياي الهي جزئي از امور غيبي است كه هر خدا باور دينداري بايد به آن ايمان داشته باشد ،ثالثاً ،راز و حكمت واقعي غيبت مهدي (عج) را تنها خدا مي داند و به اولياي الهي نيز اجازه افشاي آن .داده نشده است 145 lت3- ‏lي ‏lدو مlه ب -موعود اسالم طـولعـمراـمام مـهدي(ـعـج) 3- اگر عمر طوالني حضرت بر خالف قوانين طبيعي شناخته شده باشد ،دستگاه مهدويت از اسرارالهي و معجزه اي از معجزات مكرر تاريخ اديان و پيامبران است .همانطور كه در قرآن در سوره كهف خفتن 300ساله اصحاب كهف و در سوره عنكبوت در آيه 14عمر نوح 950سال امده .است 146 عناوين بخش سوم -1مناصب حضرت رسول -2وظايف در عصر غيبت -3ضرورت نصب جانشين -4تاريخچه واليت الف) واليت تا آغاز غيبت ب) واليت در عصر غيبت -5ماهيت و شرايط واليت الف) واليت چيست؟ ب) فقيه كيست؟ 147 بخش سوم 148 lسول1- ‏lبر مlناص رسول خدا عالوه بر منصب رسالت و مرجع ديني ،داراي .واليت نيز بودند شيعه بر اين باور است كه حضـرت پيامبر در دو مسئوليت اخير خويش ،جانشين دارد و اين تكاليف را بر عهده امامان معصوم گذاشته است .امامان معصوم همان كساني .هستند كه علم خود را وام دار كسب يا اجتهاد نيستند 149 lفعlصر غlيبت2- ‏lظاي و مهمترين پرسش در دوران غيبت كبرا ،پس از تبيين علل غيبت ،تكليف واليت در اين عصر است .سواالتي كه مطرح :مي شوند ـبمـردـمانرا در اـيـن1- آـيا اـمامانمـعصوم و بــه وـيژهـ اـمام غـاي ، دوراـنبــالتــكليفرـها مـيكـنند؟ مـردـم اـيـنعـصر در تــبيينو تــفسير آـموزـهـ هايدـيـنيو 2- رـهبريخـويـشبــه چـه كـسيبــايد رـجوع كـنند؟ 150 lفعlصر غlيبت2- ‏lظاي و ـيـمام مـعصوم مـتصور اـسـتتــا وـظايـف3- آـيا جـانـشيناــلهيبــرا ا آـنانرا اـنـجام دـهد؟ ـيست 4- تــفاوـترـهبراـنغـير مـعصوم بــا اـمامانمـعصوم چ ؟ عالوه بر ريشه يابي تاريخي موضوع و بررسي نصوص معتبر، تأمالت كالمي و نظري نيز مي تواند در روشن شدن برخي .از ابعاد قضـيه در رسيدن به پاسخ منطقي مؤثر باشد 151 lشين3- ‏lان ‏lتنlصبج ضlرور متكلمان شيعي (چون شيخ مفيد و سيد مرتضي) بر اين باورند كه بر پيامبر (صـ) نيز به مقتضاي حكمت واجب بوده است تا امر امت را بدون تكليف رها نكرده ،جانشيني براي خود تعيين كند .بي شك چنين امري درباره آخرين امام شيعي مطرح مي شود كه پيش از غيبت كبرا، .سفارش هايي را مطرح كند 152 lشين3- ‏lان ‏lتنlصبج ضlرور مي توان استدالل كرد كه رياست و سرپرستي جامعه ضروري است و گريزي از آن نيست .از سوي ديگر نمي :توان اين امر را به مردم واگذار كرد زيرا ـتالفو مـنجر بــه هرج و مـرج مـيگــردد 1- .مـنشأ نــزاـع و اـخ ، صــفاتـيالـزـم دارد 2- اـتـصافجـانـشينبــه صـ 153 lشين3- ‏lان ‏lتنlصبج ضlرور در تعيين امام معصوم صفاتي چون عصمت و اعلميت باعث مي شد كه انتخاب امام ،در وراي صالحيت انتخاب مردم قرار مي گيرد ،با اين حال در جانشين امام نيز ،به رغم عدم اشتراك عصمت ،الزم است حداقل شرايط عمومي .جانشينان اعالم گردد 154 lشين3- ‏lان ‏lتنlصبج ضlرور به اين امر، اكي از اهتمام به سيره عملي غيبت صغرا ح حاك سير صب نواب اربعه بوده است. با ن 155 lت4- ‏lالي ‏lخچه و ‏lي تlار با توجه به شواهد و قرائن تاريخي و حديثي ،مي توان پيشينه تاريخي .واليت را در زمان پيامبر و امامان معصوم جستجو كرد :مسلمانان از همان صدر اسالم با دو مسئله اساسي روبرو بوده اند غـيبتپــيامـبر و عـدم حـضور اـيـشاندر بــسيارـياز شــهرها 1- ـتـجـتماعيو فــردـي2- نــياز مـبرم بــه اـحـكام و دـسـتورا ا چنين مسئله اي اقتضاء مي كرد كه پيامبر كساني را آموزش دهد و .در شهرهاي مختلف متصدي امور مردم گرداند 156 lت4- ‏lالي ‏lو ‏lخچه ‏lي تlار ال و شرعاً پيامبر اعظم واليت عالمان به سنت را بر جامعه ،عق ً :الزم مي دانست و مي فرمود مـنراوـياناـحادـيـثو(( جـانـشينانمـنكـسانـيهـستند كـه پــساز ، مـنـند )).ســنت ا بر اساس ديدگاه پيامبر فقيهان امانت داران پيامبران هستند .و وارث انبيا بوده و از علم آنها ارث مي برند 157 lت4- ‏lالي ‏lو ‏lخچه ‏lي تlار بينش سياسي پيامبر مبتني بر واليت بود ،براي مقابله با آنچه كه خود آن را سلطنت مي دانست ،تبيين كرد و :فرمود ـاناـمـينپــيامـبراـناـند تــا زـمانـيكـه وارد دـسـتگاهـ(( فــقيه ، )).ســلطنتينــشدهـ بــاشـند 158 lت4- ‏lالي ‏lو ‏lخچه ‏lي تlار امام حسين (ع) معتقد است كه همه مردم در جامعه از نظر وظايف يكسان نيستند ،بلكه نخبگان جامعه داراي وظيفه اي مظاعف و در نتيجه عقوبتي مظاعف اند .حق حكومت را از آن عالمان الهي مي داند كه ما امروز آنها را به عنوان .فقيه مي شناسيم 159 lت4- ‏lالي ‏lو ‏lخچه ‏lي تlار پيامبر از ميان فقيهان ،نخبگان آنها را كه همان امامان معصوم بودند ،به عنوان جانشينان خاصـ خود ،و فقيهان .غير معصوم را به عنوان جانشينان عام معرفي كرده است 160 lت4- ‏lالي ‏lو ‏lخچه ‏lي تlار الف -واليت تا آغاز غيبت (ع) از نيمه دوم سده نخستين (امام باقر و امام صادق عليهم السالم) تا آغاز غيبت را بايد سالهاي بالندگي نظريه واليت دانست 6600 .كتاب حاصل فعاليت آكادميك چهارهزار شاگرد نخبه مكتب صادقين بود كه كتاب هاي فقهي آنها .به اصول چهارصد گانه معروف بودند 161 lت4- ‏lالي ‏lو ‏lخچه ‏lي تlار الف -واليت تا آغاز غيبت (ع) .در اين زمان طبقه فقيهان به صورت رسمي شكل گرفت :امام صادق درباره زراره فرمود (( ـت )).اـگر زرارـهـ نــبود ،اـحادـيـثپــدرـم از بــينمـيرـفـت :آن حضرت درباره هشام فرمودند هر كـساز آـثار او پــيروـيكـند ،از مـا پــيروـيكـردـهـ اـسـتو هر(( )).كـسبــا او مـخاــلفتكـند ،بــا مـا مـخاــلفتكـردـهـ اـسـت 162 lت4- ‏lالي ‏lو ‏lخچه ‏lي تlار ب -واليت در عصر غيبت (ع) در اين دوران نقش عالمان ديني و سنت اجتهاد برجسته تر گرديد .در فرهنگ شيعي ،در غياب امامان ،مهمترين وظيفه ،يعني تفسير دين بر دوش عالمان و مجتهدان .گذارده شده است 163 lت4- ‏lالي ‏lو ‏lخچه ‏lي تlار ب -واليت در عصر غيبت (ع) در سالهاي غيبت صغرا ،نايبان خاص ،نقش سرپرستي و رهبري امت را زير نظر امام بر عهده داشتند .امام پس از .پايان نايب چهارم ،نايب ديگري معرفي نكردند 164 lت4- ‏lالي ‏lو ‏lخچه ‏lي تlار ب -واليت در عصر غيبت (ع) در پاسخ نامه اسحاق بن يعقوب كه از امام زمان (عج) پرسيده بود در زمان عدم دسترسي به شما ،تكليف ما چيست و به چه كسي بايد رجوع كنيم؟ امام عالمان دين .را مرجع همة امور و حجت خود بر مردم معرفي كردند 165 lت4- ‏lالي ‏lو ‏lخچه ‏lي تlار ب -واليت در عصر غيبت (ع) :شيخ مفيد مي فرمايد ـيـسـالم ،مـربوط بــه حـاكـماـسـالمـي(( اـقامـه حـدود و اـحـكام جـزاـي ا اـسـتكـه از ســويخـداوـند نــصبمـيشــود و آـنانهـماناـمامام مـعصوم از نــسلپــيامـبر هـستند و كـسانـيكـه اـئـمه آـنانرا ))..بــه عـنواـناـمـير نــصبكـنند 166 lت4- ‏lالي ‏lو ‏lخچه ‏lي تlار ب -واليت در عصر غيبت (ع) :شهيد اول محمد بن مكي (( ـيتـمام مـعصوم و نــايـب اـجراـيحـدود و تــعزيراـتدر صــالح ا )).اوـسـت :شهيد ثاني زين الدين بن علي فــقيه عـادـلاـمامـيمـذهبكـه هـمه شــراـيـط فــتوا را داـشـته(( ـويـمام مـعصوم اـسـت ـب نــمايـندهـ از سـ ا )).بــاشد ،نــاي و 167 lت4- ‏lالي ‏lو ‏lخچه ‏lي تlار ب -واليت در عصر غيبت (ع) مرحوم مال احمد نراقي در كتاب عوائدااليام اشاره كرده که :فقيه بر دو امر واليت دارد بــر آـنـچه كـه پــيامـبر و اـمام وـاليـتدارـند ،مـگر مـواردـيكـه 1- .بــه اـجـماع و نــصاز حـوزـهـ وـاليـتفــقيه خـارـج شــود هر عـمليكـه بــه دـيـنو دـنـيايمـردـم مـربوط بــاشد و 2- .نــاگزير بــايد اـنـجام گــيرد ،چـه ً عـقالو چـه عـادـتًا 168 lت5- ‏lالي ‏lطو ‏lي مlاهيتو شlرا الف -واليت چيست؟ واژه واليت در معاني حب و دوستي ،نصرت و ياري ،متابعت و پيروي ،سلطنت و چيرگي ،رهبري و سرپرستي به كار .رفته است هنگامي كه واژه واليت ،درباره فقيه به كار مي رود ،به معناي .زمامداري و سرپرستي است 169 lت5- ‏lالي ‏lطو ‏lي مlاهيتو شlرا الف -واليت چيست؟ :اقسام واليت از معني سرپرستي و زمامداري ـنيســرپرسـتيمـوجوداـتجـهـانو عـاــلم خـارـج و 1- وـاليـتتــكوي : تــصرفعـينيدر آـنـهـا؛ مـانـند وـاليـتنــفسبــر قـواـيدروـنـي .خـودـش ـت2- ـنـس ؛ ـيـحـكام دـي ا ع وـاليـتبــر قــانونـگذار ا وـاليـتبــر تــشريـ : ـعلـصولو اـحـكام شــرعـيرا داـشـته ـعنيـيـنكه كـسيحـقج ا يـيـ ا .بــاشد 170 lت5- ‏lالي ‏lطو ‏lي مlاهيتو شlرا الف -واليت چيست؟ :اقسام واليت از معني سرپرستي و زمامداري ـتيـمور در مـحدودـهـ و 3- وـاليـتبــر مـردـم :وـاليـتو ســرپرس ا اــلهيكـه در لــسانآـياتو رواـياتو هـمچنيندر ـچوبــانون . چـار ق .عـرففــقيهـاندر دو مـورد بــه كـار فــته اـسـت 171 lت5- ‏lالي ‏lطو ‏lي مlاهيتو شlرا :وـاليـتبــر مـردـم 3- واليت بر محجوران :در جامعه كساني هستند كه بر اثر ناتواني علمي يا عدم حضور ،قادر به ادارة امور خود نبوده و نيازمند سرپرستي ديگران هستند. واليت بر خردمندان :تصدي بر امور جامعه اسالمي و حق تصرف در مسايل سياسي ،اقتصادي ،فرهنگي ،حقوقي و خالصه همة مسائل اجتماعي است. 172 lت5- ‏lالي ‏lطو ‏lي مlاهيتو شlرا ب -فقيه كيست؟ مقصود از فقيه ،در بحث واليت فقيه ،مجتهد جامع الشرايط :است .فقيه داراي سه ويژگي است اـجـتهـاد مـطلق:فــقيه بــايد در هـمه اـبواـبفــقه اـعـم از 1- ـتســياساتو مـعامـالتمـجتهـد بــاشد .بــا اـسـتفادـهـ از عـبادا ، ـتدالـليـمام خـميني(قــدسســرهـ) اـسـتفادـهـ مـي ا طـرح اـس فــقاهتسـتنــه اـفـقهيتو اـعـلميت اـ .شــود كـه شــرط الـزـم، 173 lت5- ‏lالي ‏lطو ‏lي مlاهيتو شlرا ب -فقيه كيست؟ :فقيه داراي سه ويژگي است كـسيـسـتكـه اـفزوـن2- ا مـطلق فــقيه جـامـع اــلشراـيـط عـداــلت : نــظريدر نــاحـيه عـقلعـملينــيز بــه مـقدار ، بــر كـماـلعـقل مـمكنكـامـلبــاشد .فــقيه بــايد مـطيع تــمايـالتو هواـهاي .نــفسانـينــباشد و گــناهياز او ســر نــزند 174 lت5- ‏lالي ‏lطو ‏lي مlاهيتو شlرا ب -فقيه كيست؟ :فقيه داراي سه ويژگي است ـي 3- ـهبريبــايد بــينشســياسـيو اـجـتماع ، قــدرـتمـديريـتو ر : ـي آـگاهياز خـواـسـته ها و ـهايـجراـي ، تــسلط بــر ســاز و كـار ا ـشآـگاهياز شــراـيـط زـمانخـود، نــيازـمـنديـهـايعـصر خـوي ، ـتقــدرـتارادـهـ ،قــاطـعيتدر تــصميم گــيريو هـنر و شــجاع ، اـسـتعداد مـديريـتكـه زـمـينه اـسـتحقاقحـاكـميتحـكومـترا .فــراـهم مـيســازد ،بــاشد 175 lت5- ‏lالي ‏lطو ‏lي مlاهيتو شlرا ب -فقيه كيست؟ :پيامبر اكرم (ص) فرمودند نــيستمـگر بــراـيكـسيكـه ســه(( ، اـمامـتو زـمامدارـيشــايـسته وـيژگـيداـشـته بــاشد :تــقواـيـيكـه او را از گــناهانبــاز دارد؛ ـسنــلواليـه بــر زـير حـلميكـه بــاعـثكـنترلغـضبششــود؛ ح ا دـسـتانبــه گــونـه اـيكـه بــراـيآـنانهـمانـند پــدر مـهـربان ))بــاشد 176 lت5- ‏lالي ‏lطو ‏lي مlاهيتو شlرا ب -فقيه كيست؟ :اميرالمؤمنين (ع) ،علي نيز مي فرمايد ـتتــواـناتريـنآـنانبــه اـنـجام(( ســزاوارـتريـنمـردـم بــه اـمر خـالف ، آـنو داـناتريـنآـنانبــه دـسـتوراـتخـداوـند در اـمور مـربوط بــه ـكومـتسـت اـ )).خـالفـتو ح 177 lت5- ‏lالي ‏lطو ‏lي مlاهيتو شlرا ب -فقيه كيست؟ در قانون اساسي ج .ا .ايران ،ويژگي هاي رهبر ،چنين بيان :شده است ـيـفـتاء در اـبواـبمـختلففــقه؛ 1- صــالحـيتعـلميالـزـم بــرا ا صـ ـمـتسـالم؛ 2- ـهبري اـ عـداــلتو تــقواـيالـزـم بــراـير ا ـت3- ـي تــدبـير ،شــجاع ، بــينشصــحيح ســياسـيو اـجـتماع ، .مـديريـتو قــدرـتكـافـيبــراـيرـهبري 178 عناوين بخش سوم -6ضرورت واليت فقيه الف) ضرورت عقلي واليت ب) داليل نقلي واليت -7واليت مطلقه فقيه الف) تعريف واليت مطلقه ب) ادله واليت مطلقه -8مشروعيت واليت فقيه الف) منشا مشروعيت حكومت ب) مشروعيت واليت فقيه -9واليت و دموكراسي الف) مباني نظريه انتصاب ب) جايگاه مردم در نظام واليي ج) حكومت ديني و دموكراسي 179 6- l ‏lتفlقيه ‏lالي ‏lتو ضlرور الف -ضرورت عقلي واليت اــلهي 1- نــياز جـامـعه بــشريبــه دـيـنو قــانون ؛ ـياـمـكاناـبـهـام و 2- نــياز بــه تــبيينو تــفسير قــانونوـح ؛ اـخـتالفدر قـواـنـينوـجود دارد و بــنابراـيـنهـميشه قـواـنـين .نــيازـمـند تــفسيرند ـياـبديو 3- ـيـسـالمـمانـند اـحـكام عـباد ، ـنـينـجـتماع ا اـحـكام و قـوا ا .جـاوداـنـه اـند ـن 4- ـنـينـجـتماعـيدـي ؛ لــزوـم اـحـياء و اـجراـيقـوا ا 180 6- l ‏lتفlقيه ‏lالي ‏lتو ضlرور ب -داليل نقلي واليت براي اثبات مشروعيت واليت فقيه ،افزون بر داليل عقلي ،به احاديث فراواني استناد شده است .كه به روشني مبين انتصاب فقيهان و دين شناسان در دوران غيبت براي .زمامداري و رهبري امت اسالمي است 181 6- l ‏lتفlقيه ‏lالي ‏lتو ضlرور ب -داليل نقلي واليت اـمام صــادـق(ع) در پــاسـخ اـيـنپــرسـشكـه آـيا در مـسائـل1- ـتمـيتــواـنبــه ـتـس ، اـخـتالفـيكـه نــيازـمـند داورـيو قــضاو ا ـني و قــضاوـتمـنصوباز ســوياو رـجوع ســلطان(حـاكـم غـير دـي ) كـرد ،مـراـجـعه بــه آـنانرا ،رـجوع بــه طـاغوتداـنـسته و بــه شــدتمـنع كـردـهـ و عـاــلماندـيـنيرا بــه عـنواـنحـاكـم بــر .جـامـعه اـسـالمـيمـعرفـيمـيكـند 182 6- l ‏lتفlقيه ‏lالي ‏lتو ضlرور ب -داليل نقلي واليت پــيامـبر اـكرم فــرمودـند (( :خـداـيا جـانـشيانمـرا مـورد رـحـمت2- خـويـشقـرار دـهـ)) از آـنحـضرتپــرسـيدند كـه جـانـشينانشــما چـه كـسانـيهـستند؟ فــرمود(( :آـنانكـه پــساز مـنمـيآـيـند و حـديـثو ســنتمـرا رواـيـتمـيكـنند)). منظور از راويان حديث ،ناقالن حديث نيست و معنا ي عميق .تري دارد 183 6- l ‏lتفlقيه ‏lالي ‏lتو ضlرور ب -داليل نقلي واليت اـمام زـمان(عـج) در پــاسـخ بــه نــامـه يــكياز يــارـنخـود3- ، درـبارة وـظـيفة شــيعياندر روـيدادـها و حـوادـثـيكـه پــيشمـي :آـيد ،مـيفــرمايد در روـيدادـهايـيكـه پــيشمـيآـيد ،بــه راوـيانحـديـثمـا(( مـراـجـعه كـنيد؛ زـيرا آـنانحـجتمـنبــر شــما هـستند ،و مـنحـجت )).خـدا بــر آـنانـم 184 7- l lمlطلقه ‏lتفlقيه ‏lالي و الف -تعريف واليت مطلقه واليت فقيه مطلقه فقيه ،در واقع بحث بر سر حدود و حيطة اختيارات و محدودة حق حاكميت و تصرف فقيه در امور اجتماعي مردم است ..فقيهي كه از ديدگاه شيعه ،به نيابت .از امام معصوم حق رهبري و واليت دارد 185 7- l lمlطلقه ‏lتفlقيه ‏lالي و الف -تعريف واليت مطلقه درباره گسترة واليت فقيه در ميان فقهاي شيعه بر سر دو :موضوع اتفاق نظر است فــتوا دادـندر اـيـنمـقام ،فــقيه اـحـكام دـيـنيو مـسائـلشــرعـي1- را بــا اـسـتمداد از مـنابـعاـسـتخراـج كـردـهـ و در اـخـتيار مـردـم .قـرار مـيدـهد ـنـستنـحـكام حـقوقـي2- ا قــضاوـتدر اـيـنجـايـگاهـ ،فــقيه بــا دا .بــه اـخـتالفهايمـردـم و اـجراـيحـدود اــلهيمـيپــردازد 186 7- l ‏lتفlقيه مlطلقه ‏lالي و الف -تعريف واليت مطلقه در بحث واليت به معناي تصميم گيري و تصرف در امور :مردم ديدگاه هايي وجود دارد وـاليـتدر اـمورـيكـه نــياز بــه وـلـيدارد ،وـلـيمـتولـيخـاصـي1- ـنـمور بــدوـنســرپرسـتبــماند نــيستي ا اـ .نــدارد و شــارـع راـضـي مـسلمانان بــه مـعنايحـكومـتو 2- ، وـاليـتبــر هـمة اـمور عـمومـي تــدبـير هـمة شــئونســياسـيو اـجـتماعـيو وـاليـتبــر اـمواــلو .اـشـخاصبــه اـقـتضايحـكومـت 187 7- l lمlطلقه ‏lتفlقيه ‏lالي و الف -تعريف واليت مطلقه ـيـفراد قـرار 3- مـسائـلو مـصاــلحيكـه در داـيرة زـندگـيخـصوص ا دارد و هـيچ گــونـه ارـتـباطـيبــا حـوزة عـمومـينــمييــابد، تــحتوـاليـتمـطلقه فــقيه قـرار نــميگــيرد ،اـگر بــتواـنچـنين ـيـجـتماعـييــافـت .اـمورـيرا زـندگ ا 188 7- l lمlطلقه ‏lتفlقيه ‏lالي و الف -تعريف واليت مطلقه :امام خميني در كتاب البيع خود مي نويسند ـتازاـمورـي((... تــمام اـخـتياراـتـيكـه بــراـيپــيامـبر و اـماماناـس ، كـه بــه حـكومـتو ســياسـتبــاز مـيگــردد ،بــراـيفــقيه ـتـنانمـعقولنــيست ثــابـتسـتو فــرقگــذاـشـتنمـيانوـالي آ اـ ،نــيز ادامه صفحه بعد 189 7- l lمlطلقه ‏lتفlقيه ‏lالي و الف -تعريف واليت مطلقه زيرا والي و حاكم هر كه باشد ،مجري احكام شريعت و اقامه كننده حدود الهي و دريافت كننده خراج و ساير ماليات و )).تصرف كنندة در آنها بر حسب صالح مسلمانان است 190 7- l lمlطلقه ‏lتفlقيه ‏lالي و ب -ادله واليت مطلقه بر اساس ضرورت عقلي ،جامع ديني همچون جوامع ديگر، نيازمند حكومت و رهبري است و اساساً پذيرش حكومت، مستلزم پذيرش اختيارات مطلقه است؛ زيرا فقيه جامع الشرايط در زمان غيبت امام زمان جانشين او و متولي .دين و مجري قوانين ديني است 191 8- l ‏lتفlقيه ‏lالي ‏lعيتو مlشرو الف -منشأ مشروعيت حكومت با توجه به آيات قرآن مالكيت ذاتاً و اصالتاً حق خداوند است مگر آنكه اين حق به شخصي واگذار شده باشد كه از اين .رو تئوري حاكميت الهي تثبيت مي گردد آيه 36سوره احزاب(( :و هيچ مرد و زن مومني رادر كاري كه خدا و رسول حكم كنند اراده و اختياري نيست)). 192 8- l ‏lتفlقيه ‏lالي ‏lعيتو مlشرو الف -منشأ مشروعيت حكومت :امام خميني مي فرمايد ـتتــنهـا(( ـليـس . عـقلمـخصوصذاـتبــارـيتــعاـ ا وـاليـتبــه حـكم ، اوـسـتكـه حـاكـميتبــاـلذاـتدارد؛ حـاكـميتيكـه مـستند بــه ـيـنـسانـهـا و ادارة جـعلدـيـگراـننــيستو اـصاــلتًا حـقدارد بــرا ا اـمورـشانتــدبـير كـنند . ...دـيـگراـنتــنهـا بــا جـعلو نــصباو مـتصديـمر وـاليـتگــردـند ا )).مـيتواـنـند 193 8- l ‏lتفlقيه ‏lالي ‏lعيتو مlشرو ب -مشروعيت واليت فقيه در عصر غيبت ،فقيهان واجد شرايط به صورت نصـب عام از سوي امام معصوم (ع) به واليت و حكومت منصـوب شده اند؛ بنابراين مشروعيت حاكميت فقيه ،تنها از ناحية شارع .مقدس است و مردم نقشي در مشروعيت ندارند 194 lي9- ‏lس ‏lموكرا ‏lتو د ‏lالي و الف -مباني نظريه انتصاب نخستين فقيهي كه فقيهي استدالل عقلي در اين زمينه نمود :آيت الله بروجردي بودند در جـامـعه هـموارـهـ اـمورـيوـجود دارد كـه مـربوط بــه فــرد 1- ـيـسـتو حـفظ نــيستبــلكه از اـمور عـمومـيو اـجـتماع ا ؛ خـاصـي ـي ـتمـانـند قــضاوـتو داور ، نــظام جـامـعه بــداـنواـبـسته اـس . ـلغان حـفظ نــظام داـخـليجـامـعه ـتيـمواــلغـايـبانو نــاباـ ، ســرپرس ا .و ...كـه از وـظايـفرـهبر اـسـت 195 lي9- ‏lس ‏lموكرا ‏lتو د ‏lالي و الف -مباني نظريه انتصاب ـنـسـالم ،تــردـيديبــاقـينــمي2- بــررـسـيقـواـنـينو اـحـكام دـي ا ـنيـسـتو ـنيـجـتماعـيو ســياسـيو دـي ا گــذارد كـه اـسـالم ،دـي ا مـحض كـه هدفآـنتــكامـلفــرد و اـحـكام آـنبــه اـعـماـلعـبادـي ، ـتمـنحصر نــيست ـيـس ، ـتـخرو ا .تــامـينســعاد ا 196 lي9- ‏lس ‏lموكرا ‏lتو د ‏lالي و الف -مباني نظريه انتصاب ـنـسـالم ســياسـتگــذارـيكـالنكـشور و 3- بــدوـنتــردـيد در دـي ا ـي از اـمور مـعنويشــئونمـربوط هايـجـتماع ، تــأمـيننــيازـمـندي ا بــه تــبليغاـحـكام و ارـشاد مـسلمانانجـدا نــبودـهـ؛ بــلكه از .هـمانصــدر اـسـالم ســياسـتبــا دـيانـتعـجينبــودـهـ اـسـت 197 lي9- ‏lس ‏lموكرا ‏lتو د ‏lالي و ب -جايگاه مردم در نظام واليي نقش مردم تنها در كارآمدي نظام و اجراي منويات رهبري خالصه نمي شود؛ بلكه آنها هستند كه با گزينش فقيه واجد شرايط به شيوة مستقيم يا غير مستقيم؛ مصداق .ولي امر و زمامدار جامعه را تعيين مي كنند 198 lي9- ‏lس ‏lموكرا ‏lتو د ‏lالي و ب -جايگاه مردم در نظام واليي :امام خميني در صحيفة نور مي فرمايند ـكومـتيـسـتكـه او ً ـال صــددرـصد مـتكيبــه(( ا ـالمـي ح ـكومـتس ، اـ ح ـنـيـحـساسكـند آراـيمـلتبــاشد؛ بــه شــيوهـ اـيكـه فــرد اـيرا ا ـتــاطـع بــا رأـيخـود و كـشور خـود را مـيســازد و چـوناـكـثري ق اـيـنمـلتمـسلماناـند ،پــسبــايد مـوازـيـنو قـواـعد اـسـالمـيدر )).هـمة زـمـينه ها رـعايـتشــود 199 lي9- ‏lس ‏lموكرا ‏lتو د ‏lالي و ج -حكومت ديني و دموكراسي :بيشتر ديدگاه ها در سه نظريه كلي گنجانده مي شود .اـعـتقاد بــه نــاسازـگارـيبــه دـلـيلجـانـبدارـياز دـيـن1- اـعـتقاد بــه نــاسازـگارـيبــراـيجـانـبدارـياز دـموكراـسـي2- ســازـگارـيمـشروـط 3- 200 lي9- ‏lس ‏lموكرا ‏lتو د ‏lالي و ج -حكومت ديني و دموكراسي :بيشتر ديدگاه ها در سه نظريه كلي گنجانده مي شود گروه اول كه دغدغه دين وارزش هاي ديني را دارند ،اساساً خداساالري و مردم ساالري را در واگرايي و تناقضي آشكار مي بينند و از اينكه با جهل و هوس بشري با شرع و ارادة .حكيمانه الهي ،در تعارض بيفتد ،بيمناك اند 201 lي9- ‏lس ‏lموكرا ‏lتو د ‏lالي و ج -حكومت ديني و دموكراسي :بيشتر ديدگاه ها در سه نظريه كلي گنجانده مي شود گروه دوم كه جانبدار دموكراسي هستند ،دين سكوالريزه نشده را تهديدي بر نقش آفريني اراده جمعي و انتخابگري .انسان مي دانند 202 lي9- ‏lس ‏lموكرا ‏lتو د ‏lالي و ج -حكومت ديني و دموكراسي :بيشتر ديدگاه ها در سه نظريه كلي گنجانده مي شود گروه سوم ،طرح سازگاري مشروط را مطرح كرده اند و .متعقد به نوعي مردم ساالري ديني شده اند 203 lي9- ‏lس ‏lموكرا ‏lتو د ‏lالي و ج -حكومت ديني و دموكراسي :نگاه و تقسيم بندي كلي واژه دموكراسي روـيـكرد ها و قـراـئـتهايـيكـه دـموكراـسـيرا نــوعـيهدفو ارزـش1- ـش مـردـم هر قــانونـي ـي بــه مـثابـه ارز ، مـيداـنـند .در دـموكراـس ، را وـضـع كـنند ،مـعتبر و الـزـم اــالجرا خـواـهد بــود و بــايد .مـحترم شــناخـته شــود 204 lي9- ‏lس ‏lموكرا ‏lتو د ‏lالي و ج -حكومت ديني و دموكراسي دـموكراـسـيبــه مـثابـه يــك روـشبــراـيتــوزـيـع قــدرـت2- ـت گــيريـس . ا ســياسـيو اـبزار ســازـگارـيصــورـيبــراـيتــصميم بــه عـقيدهـ لــيبراــلها دـموكراـسـيتــنها يـيــك روـشبــراـي ـچوبـواـنـينو ارزـشهايلــيبراــليسم تــصميم گــيريدر چـار ق .بــه شــمار مـيآـيد 205 lي9- ‏lس ‏lموكرا ‏lتو د ‏lالي و ج -حكومت ديني و دموكراسي نظريه سازگار كردن دين با دموكراسي با اعتقاد به مضمون و محتواي ديني و ساختار و قالب دموكراتيك كوشيده است تا حكومت ديني و دموكراسي را در كنار هم بنشاند و به .اصطالح دين را با مقتضيات زمانه سازگار نمايد 206 207 نتيجه گيري بصورت استخراج كليدي درس مباحث دين شناسي از ضروري ترين بحثهايي است كه با جوانب مختلف زندگي انسان ارتباط مي يابد .برخي از دانشجويان عزيز در مورد مسائل گوناگون دين شناسي شبهات از سويي و عطش روز افزوني براي درك حقايق و معنويات داشته باشد لذا با مطالعه اين .اثر مي تواند به بخشي از سؤاالتش پاسخ دهد 208 نتيجه گيري بصورت استخراج كليدي درس مباحث مختلف دين پژوهي موجود در اين اثر به تعميق باورهاي ديني دانشجو از طريق مطالعه و كنكاش عقلي و نقلي كمك زيادي مي كند در نتيجه موجب تقويت بالندگي ديني و فرهنگي در ميان دانشجويان مسلمان شده و از عناصري كه عقايد او را دستخوش .تزلزل مي كند ايمني مي بخشد 209 پايان 210

51,000 تومان