صفحه 1:
۱۳
1
مس ای ری
0
صفحه 2:
حل ال
aN Te
صفحه 3:
Py",
انقلاب 117 فرانسه و انقلاب 17/44 امريكا مهمترين انقلاب هاى قرن هجدهم
ves pe nee]
مفاهيم آزادى. شهروندى و برابرى مفاهيم كليدى
SSC > al ا ا لك
اصطلاح انقلاب. هم زمان با اصطلاح دموكراسى متدوال شد.
با
oe Tee rene nes ses ل ا
انسانها آزاد و برابر بوده ان و شاهان آن ها را اسیر کرده اند و ما باید برگرديم به وضع اول.
ماهیت انقلاب برای رهبرانش هم آشکار نبود.
وقتی که معلوم شد که برخی ت
كركه انقلاب به عمل توده اى كه به متظور بازسازى اجتماعى صورت مى كيرد اطلاق كرديده
گسستن بر برقراری نظمی نو براى آينده.
Ne eae را
Papert)
صفحه 4:
لعريب القلاب
* ویژگی های انقلاب:
> انقلاب. رویدادی است که متضمن یک جنبش اجتماعی توده ای باشد
(Mass Social Movement)
* انقلاب. به فرآینده های عمده ی اصلاح پا دگرگونی می انجامد.
(رهبرى انقلاب بايد بتواند به طور موثر حكومت كند)
ا ات ا ا ا ا 0 ا ل ese yee
* تعريف: انقلاب عبارت است از تصرف قدرت دولتى از طريق وسايل
خشن به وسيله رهبران يك جنبش توده اى به لك
es male ete ل 0 00
صفحه 5:
ا 0#"
ar ا 00
انقلاب با كودتا فرق دارد. كودتا جانشينى دسته اى از رهبران با
دسته ای دیگر است. بدون تغییر در نهادهای سیاسی و نظام کلی
قدرت.
انقلاب با شورش مسلحانه فرق دارد. اين شورشء متضمن تهديد يا
ل ال ال ا ا CC re Cre لت
صفحه 6:
صفحه 7:
اقلا سم
5 ۵
ان ۳2
oe ee ae
رژیم تزاری مستبد. سرکوبگر و سیستم پلیسی
ار
CAS ee a ere اا ل ال
شورش سراسری در ۱۹۰۵ ]|
" جنگ جهانی اول. وضع بد روسیه. میلیون ها کشته و زخمی. فشار به شهروندان.
شورش اولیه دسامبریست ها (گروه ثروتمند) و شورش های بلشویکی
اتصابات سراسری در سال ۱۹۱۷ و کناره گیری تزار و نصب دولت موقت.
Ne ce eee Os ed Teal |
شورش هاى اين انقلاب» خودجوش تر بود.
صفحه 8:
* بسیاری از انقلاب ها در زمینه یک جنگ رخ داده اند. جنگ
0
ا ا 00
پی دارد.
" نارضایتی در نیروهای مسلح. ابزار یک رژیم برای سرکوب مخالفان را از او
می گیرد.
دهقانان نقش مهمى ايفا كردند
ا 1
eed isco) م اد اه
ها عستقیما حضور داشته اند.
صفحه 9:
سال ۱۹۴۹
تا زمان ساخت كشتى هاى فولادى از دست غرب مصون مانده يود:
آن قدر بزرگ بود که توسط هر یک قدرت ها غربی مستعمره شود.
Fars Pee tmnt eet eg eg ey loos
gene sort gery ges fey rares Pare antic ی
گیری کرد برخی ۱۹۱۲ را انقلاب كفته اند اما شرایط انقلاب را نتارد. حکومت ملوک الطوایفی شد.
omer eer neal Ape co mT Pg Re eee Pen 0000
کمونیست ها به روستاها گریختند. در جنگ جهانی دوم. به هسته مقاومت در برابر ژاپنی ها تبدیل
شدند.
ec) ا ا ا ل ل 2
سرخ مائو انجامي
سه سبال بعد از انقلاب ۴۵ اراضی کشت شده از ملاکان گرفته و به ۳۰۰ میلیون دهقا
داه شده بود.
صفحه 10:
و۳
2
* سال ۱۹۵۹
رك
يك جزيره با اقتصاد كاملا وابسته به شكرء قهوه.و توتون و خريدار امريكايى
چا 0
کرد.
> در ۱۹۴۴ قدرت را از دست داد
* در ۱۹۵۲ مجددا کودتا کرد و قدرت را به دست گرفت.
* در سال ۱۹۵۶ فیدل کاسترو با ۸۲ نفر وارد هاوانا شد. ۱۳ نفر باقي ماندند. به کوه
SRR Boe el eS ae ee ene
hee Seen nS Mey sacs كن
neon ae امریکا جای خود را به وابستگی به شوروی داد.
صفحه 11:
طر ای الاب
ماركس
جالمرز جانسون: انقلاب به عنوان عدم تعادل
جيمز ديويس: جرا انقلاب رخ مى ذهد؟
ere
صفحه 12:
هه
و
کارل مارکس ۷۱۵۲ (Carl
تکامل جوامع بر بستر تضاد (تنش های حل نشدنی) طبقات.
aed ae Ce se
تغییرات اقتصادی, تغییرات در نیروهای تولید. منشا اصلی تضاد
تعادل میان ساختار اقتصادی, روابط اجتماعی و نظام سیاسی
cere ae ا ا ا RCC ae nS 0
ا
م CO eee eee eon sc
شد. و سرمایه دار به قدرت رسید!
|
سوسياليزم يا كمونيزم خواهد بود.
صفحه 13:
2
ead عاسون: ie
1 4s)
وی مفاهیمی رااز تالکوت پارسونز به عاریت گرفت. 0
Dene SN OTe ee ei ae cal a الك
تعادل نگه می دارند
Pe eee meray te OIE
تعادل
ریشه عدم تعلدل, ناهمگونی بین ارزشهای فرهنگی جامعه و نظلم تولید اقتصلدی است.
* چین؛ در اث تدامل باغرب. نظام فرهنگ سنتی اش دچاربحران و عدم تعادل شد.
ی
و eT ern ye ene cys
lt SS AE Met eC Ds aaa TU Mt ea oe AEE
aed Sis ReneS ei Coes ال
IO eaeS Coy Seeger 1
صفحه 14:
ا 021 44
۱۳
۱
ce Ose cate alee oon So ل ا
SS eS ee ee Sesto Leora
|
سطح زندكى كه بالا مى رود؛ توقع مردم نيز بالا مى رود. اكر
vel See ا |
ايد.
محرومیت مطلق مردم را انقلابی نمی کند. محرومیت نسبی مردم
را انقلابی می کند!
صفحه 15:
Aer 3
A
۱
1 Cer eee 4
عملی که به منلور اعتاض به نظم اجتماعی موجود یا کوشش برای سرنگونی آن صوزت ee
| می کیرد
8 12001111118
سازمان» کریه هی درگ در لاه سومان نهد
ete Lead oan ا Ser
9
sse5s yee Jes ns aise alee سح
ea fe eae eee ee Or
ee ene ee ete erent prent ete
ee elena een yay eran)
جنیش های اجتماعی وقتی به وجود می آیند که مردم هیچ ونه وسایل نهادینه ای برای بیان خواسته های
Pore my ee ا ا 10
BC fete tes tae cre ees) te Ty econ
Se ere ero ea 1
epee ا ۱
| Fangs nD cat eany paras Pas peer
صفحه 16:
rae
* تا اندازه اى تحت تاثير همان رويدادهايى است كه منجر به انقلاب
30
* بقایای حکومت قبلی
۳ er eae
صفحه 17:
0
ITC
* سک دا
* به نام آزادی» ولی یک دوره سرکوب
el See Rea كك
* وحشت انقلابی : استفاده منظم از خشونت برای تحمیل اطاعت
* دوره استقرار ييش از اصلاحات
> اعمال راديكال. معمولا جند سال يس از قدرت كرفتن ريم جديد انجام
oe
صفحه 18:
ای داز بت
| oe
و
؟ شروع توسته از جعه ۱۹۲۰
orl OT EB Baer oa coe ا
* رشد اقتصادی خوب / رفع فساد اداری/ تسهیلات بهداشتی و . بهتر
هند
".مدل يارلمانى غربى و انتخابات جند حزبى و آزادى سياسى قوى
" فقر زدایی ضعیف / بهداشت و فساد و ... ضعیف تر
صفحه 19:
770
ل سي
هر انقلابى مستلزم عمل جمعى است. اما عمل جمعى منحصر به انقلاب
نيست وهر جا كه فرصت كرد هم آمدن تعداد زيادى از افراد باشد. امكان
بروز دارد.
* توده شهرى (6اطط88 1830]لا) خطر بالقوه براى مقامات سياسى Poser
اعمال كروه هاى شهرى نمونه اى » از فعاليت هاى جماعت (0/لاه,©)
ار
" جماعت: تجمع نسبتا بزرگی از افراد است که در کنش متقابل متمرکز با یکدیگر
در یک مکان عمومی قرار دارند.
۱ ی ۱
Beard 1
06
صفحه 20:
a
1 Te
A
BRCM CLV ON PM Cor Pee err oege caren I ct
OR ae eC SR eee ea ee ee Nee eBay
OR eee NU ا oe
[Paro الل EP PSC oe eer [Pes Pape ce geen Pea Roe)
حتی نمی اندیشندا
ين
هيجان جمعى موجب از دست دادن موقت تعقل منطقى اى كه فرد در زندكى عادى دارد مى شود. (جو كير شدن)
0 ا ا الل
00 تحت تاثیر جماعت اقراد
تنها و جدا از دیگران, فردهمکن است یک آدم فرهیخته باشد. اما در جماعت یک وحشی است. و موجودی است که بر
ene ee Dy ea eee Re eee ا eae
Chena)
لویم یک سفقد محتاط دموگراسی است. لو انقلاب فرانسه را آغاز دورانی می داست ..
Stes POD ANE TRC nee PI OTIC ل 1
نظرات او اگر چه منتقدانی دارد. اما لاقل راجع به غوغاهای خیابانی معتبر است!
صفحه 21:
582
TM ates
feb ter bee SW ocd ل ا
* بسیاری از شرکت کنندگان در عمل جمعی از اهدافشان آگاهی دارند.
ا تشکیل نمی شود.
مطالعات ژرژ روده در انقلاب فرانسه تشان داد آغلب کسانی کف به باستیل حمله کردند اوباش نبودند:بلکه دارای
اشخل رسمى و Lee iy ery
ا 1
Fe Spee eee eam ane OO toes Tv Oo
ا ا PRR
ماطف
0
0 ا PR for eee ee Soe sere ae
19376 كرفتث. (برك
"گرد آمدن جماعت هاء فرصت دستیابی به هدف ها با کمترین هزینه شخصی را فراهم می
PEI re ear ri Ome Pyy an ey Cerpee ey reac Crome iene eters
AVY GELS 85 555).05 92 lee Caso oyhte
صفحه 22:
۱ ca See Rens ot nO Ae eS ar a
سياهان (0165ا1| 1 ©01006])“انجام مى كرفت. اعمال خشونت هاى وحشيانه عليه
سياهان كه عليه برده هاى آزاد شده توسط كروه هاى آشوب كر اعمال مى شد. اين
اعمال براى عاملانش جنبه هاى عقلايى داشت!!
۱ Le a
Se ee Seed eo Ce LS) Pe eo ne eld
مجاری رسمی دسترسی يابند.
و رت سا انا اك
Per ی
1 ees ae Con pee Ip een ا cafe
Rey به تشیبراک سرب اجتماعی کمک >
ا ا ل ل ار ل كت
صفحه 23:
٠
57 دوم
جنبش هاى اجتماعى
صفحه 24:
0
۳ 00
51 | 1 ۰
۰ ۰
ee ee ee re eS
های اجتماعی وجود دارد
جنبش اجتماعى مانند سازمان بوروكراتيك از ويزكى هاى آشكار دنياى مدرن است.
55
جنبش اجتماعىء كوشش جمعى براى ييش برداتامين منافع مشترك از طريق عمل جمعى؛ خارج
از حوزه نهادهاى رسمى است.
نبش هاى اجتماعى مى توانند از ٠١ نفر تا ميليون ها نفر عضو داشته باشند. برخى
قانونی و برخی زیرزمینی آند.
eee CS eC Te an ad
قدت اعسات عرفا تلق می شد. اما سرااسام گوانین اصلاح شد.
برخی اوقات جنبش ل ا اي
م ل ا 0 ل
صفحه 25:
How much change? ٠
0
radical 4
ede erie |
i en a
9
1
2
8
و۳ سب
9
Movements
جنبش های دگرگون ساز *
ere ا
pce eons
CORT eo ea trae
صفحه 26:
ات
" نظریه های انقلاب» خاصه تیلی و دیویس با نظریات جنبش اجتماعی کاملا گره خورده
beeen ee gon) ۱
(ETUC CT BLT La nes ocen nts nn Seems] On eg gO a
وت
vec ie etc فشار ساختاری 7
ل و وت
00 |
ecole eRe Seer er ca
ee يش Rec) Eee mg pec ye
ah عدم جوَمیت در توالی خاصه در بند ۴» ممکن است جنبش به جای پاسخ به
صفحه 27:
1 5 500 ارت
PORES ا cepa Fen CCRT om Pen Cal POO Pees eo
شود متعکس می نازد.
جنبش اجتماعی صرفا پاسخی غیر عقلایی به اختلافات و بی عدالتی های اجتماعی نیست. آن ها در بردارنده
ديدكاه ها و راهيردهايى هستند كه نشان مى دهند جكونه مى تؤان براين اختلافات و بى عدالتى ها جيره شد
۱ و
| PON eT Pci
7 ere cay seep ny
به اهمیت این تعارض توجه نشده که چگونه هدف های جنبش ها در نتيجه مواجهه و برخورد با دیگرانی که
عقاید متقاوتی دارند. شکل می گيرد. مثل جنبش زنان که از مردان تاثیر گرفته اند. از نگرش مردان, نگرشی که
۱ re cre Jeter grcgier aeron eat
Sr ا ا ee
] le nN ee ot ara ee itd eae eae hres tered
متعارض امکان گفتگوی متقابل (169002000) وجود دارد. اين فرآیند ممکن است منجر به تغییر در شرایطی
Be Renee fH pete prea Net grave om fac oe rm cc heyy occurs prcure anc eles
10011 1 Wen
صفحه 28:
یل ای اص ئى و عامس سلى
ا Cle ne pees) Sc 1
اول كه يك موضوع براى مطالعه فراهم مى كنند.
جرا ان
مطالعاتی شان کمک ند
* مثل جنبش زنان
با نا
دز رس ی ی را اس ی
ا ل ا 6
هلال حس یت , قدرت 5
ن
ق
ا الب اه و ش اهی
ع
جت
ا ما ی
محسن حاجی کریمی
فصل 19کتاب جامعه شناسی گیدنز
بخ
ش اول
انقالب ها
مقدهم
انقالب 1776فرانسه و انقالب 1789امریکا مهمترین انقالب های قرن هجدهم
الهام بخش سایر انقالب ها
مفاهیم آزادی ،شهروندی و برابری مفاهیم کلیدی
اعالم این ارزش ها به عنوان هدف ،یک نوآوری ژرف بود.
اصطالح انقالب ،هم زمان با اصطالح دموکراسی متدوال شد.
در ابتدا انقالب به معنای پیشین خود به معنی ”حرکت دورانی“ به کار می رفت
باور رهبران انقالبی این دو انقالب این بود که به نظم طبیعی امور باز می گردند.
می گفتند انسانها آزاد و برابر بوده اند و شاهان آن ها را اسیر کرده اند و ما باید
برگردیم به وضع اول .ماهیت انقالب برای رهبرانش هم آشکار نبود.
وقتی که معلوم شد که برخی تغیرات حاصله دائمی است .و آرمان های آن در
توده ها نیز نفوذ کرد ،انقالب به عمل توده ای که به منظور بازسازی اجتماعی
صورت می گیرد اطالق گردید.
گسستن از گذشته به منظور برقراری نظمی نو برای آینده.
تع
ن
ی
ق
ر ف ا الب
ویژگی های انقالب:
› انقالب ،رویدادی است که متضمن یک جنبش اجتماعی توده ای باشد
()Mass Social Movement
› انقالب ،به فرآینده های عمده ی اصالح یا دگرگونی می انجامد.
(رهبری انقالب باید بتواند به طور موثر حکومت کند)
› انقالب متضمن تهدید یا کاربرد خشونت از سوی توده انقالبیون است.
تعریف :انقالب عبارت است از تصرف قدرت دولتی از طریق وسایل
خشن به وسیله رهبران یک جنبش توده ای به منظور استفاده
بعدی از آن برای ایجاد اصالحات عمده اجتماعی
ن
ش
ک
ق
تفاوت ا الب با ودات و ورش
انقالب با کودتا فرق دارد .کودتا جانشینی دسته ای از رهبران با
دسته ای دیگر است .بدون تغییر در نهادهای سیاسی و نظام کلی
قدرت.
انقالب با شورش مسلحانه فرق دارد .این شورش ،متضمن تهدید یا
استفاده از خشونت هست ولی تغییرات قابل توجهی در پی ندارد.
بیس
ت
ن
ب
ق
ا ال های رقن م
روسیه
چین
مکزیک
ترکیه
مصر
ویتنام
کوبا
نیکاراگویه
پس ایران کجاست ؟
ن
ق
سی
ا الب رو ه
اکتبر 1917
جمعیت روستایی و فقیر
رژیم تزاری مستبد ،سرکوبگر و سیستم پلیسی
شکست های نظامی پی در پی.
شورش اولیه دسامبریست ها (گروه ثروتمند) و شورش های بلشویکی
اتصابات سراسری در سال 1917و کناره گیری تزار و نصب دولت موقت.
لنین با شعار ”نان و صلح ،زمین و صلح“ موفق به برکناری دولت موقت شد.
شورش های این انقالب ،خودجوش تر بود.
› در جنگ کریمه( .)1854-55در جنگ با ژاپن ()1905
› شورش سراسری در 1905و سرکوب آن.
› جنگ جهانی اول .وضع بد روسیه .میلیون ها کشته و زخمی .فشار به شهروندان.
ن
ق
سی
ردس اهی ا الب رو ه
بسیاری از انقالب ها در زمینه یک جنگ رخ داده اند .جنگ
طوالنی بر نهادهای پذیرفته شده ،فشار وارد می کند.
› اگر جنگ به ناشایستگی اداره شود ،کاهش شدید حمایت از دولت را در
پی دارد.
› نارضایتی در نیروهای مسلح ،ابزار یک رژیم برای سرکوب مخالفان را از او
می گیرد.
دهقانان نقش مهمی ایفا کردند
› پیش از این انقالب ،دهقانان نیروهایی کامال مححافظه کار و پایبند به
شیوه های سنتی تلقی می شدند .در اکثر انقالب های قرن بیستم دهقان
ها مستقیما حضور داشته اند.
چی
ن
ق
ا الب ن
سال 1949
تا زمان ساخت کشتی های فوالدی از دست غرب مصون مانده بود.
آن قدر بزرگ بود که توسط هر یک قدرت ها غربی مستعمره شود.
پس از روابط تجاری با غرب ،به علت شرایط نامطلوب تجارت که به چین تحمیل شد ،چین به
شدت فقیر شد .دولت مالیات ها را افزایش داد و مردم فقیر سر به شورش گذاشتند 1912 .
امپراتور کناره گیری کرد .برخی 1912را انقالب گفته اند .اما شرایط انقالب را ندارد .حکومت
ملوک الطوایفی شد.
چیانگ کایشک از فرماندهان نظامی بر کشور مسلط شد .و کمونیست ها را قتل عام می کرد.
کمونیست ها به روستاها گریختند .در جنگ جهانی دوم ،به هسته مقاومت در برابر ژاپنی ها
تبدیل شدند.
بعد از جنگ ،نبرد بین مائوتسه تونگ و چیانگ کایشگ در نهایت در سال 1949به پیروزی
ارتش سرخ مائو انجامید.
سه سال بعد از انقالب %45اراضی کشت شده ،از مالکان گرفته و به 300میلیون دهقان داه
شده بود.
کوبا
سال 1959
ابتدا تحت تصرف اسپانیا بود.
یک جزیره با اقتصاد کامال وابسته به شکر ،قهوه و توتون و خریدار امریکایی
ژنرال فولخنسیو باتیستا در 1930حکومت را به دست گرفت .و انتخابات را
قدغن کرد.
› در 1944قدرت را از دست داد
› در 1952مجددا کودتا کرد و قدرت را به دست گرفت.
در سال 1956فیدل کاسترو با 82نفر وارد هاوانا شد 12 .نفر باقی ماندند .به
کوه های سیرا رفتند و چند صدنفر دهقان را جذب کردند .در نهایت با کمتر از
2000نفر باتیستا را سرنگون کرد .بدون شلیک یک گلوله وارد هاوانا شد .فیدل
کمونیست نبود.
وابستگی به امریکا جای خود را به وابستگی به شوروی داد.
ن
نظ
ق
رهی اهی ا الب
مارکس
چالمرز جانسون :انقالب به عنوان عدم تعادل
جیمز دیویس :چرا انقالب رخ می دهد؟
چارلز تیلی :نظریه اعتراض
ک
نظ
رهی مار س
کارل مارکس ()Carl Marx
تکامل جوامع بر بستر تضاد (تنش های حل نشدنی) طبقات.
تغییرات اقتصادی ،تغییرات در نیروهای تولید ،منشا اصلی تضاد
تعادل میان ساختار اقتصادی ،روابط اجتماعی و نظام سیاسی
انقالب فرانسه در اثر تضاد میان نظام فئودالی و نظام صنعتی-سرمایه
داری ایجاد شد .و سرمایه دار به قدرت رسید!
قدرت گرفتن سرمایه داری ،موجب تضادهای جدیدی می شود که منجر
ملهم از سوسیالیزم یا کمونیزم خواهد بود.
› مبارزات طبقاتی از تضادهای موجود در جوامع ناشی می شوند.
› با تغییر نیروهای تولید ،تضاد تشدید می شود و به برخوردهای آشکار میان
طبقات و درنتیجه انقالب می انجامد.
م
ل
نس
عن
ن
چا رز جا ون :ا قالب هب وان
«عدم تعادل»
وی مفاهیمی را از تالکوت پارسونز به عاریت گرفت.
› جوامع نظام هایی خود تنظیم شونده اند .مثل بدن .و با دگرگونی سازگار می شوند و خود را در
تعادل نگه می دارند.
مگر این که دگرگونی خیلی شدید باشد و عدم تعادل ایجاد کند .انقالب به مثابه عدم
تعادل
ریشه عدم تعادل ،ناهمگونی بین ارزشهای فرهنگی جامعه و نظام تولید اقتصادی است.
› چین ،در اثر تعامل با غرب ،نظام فرهنگ سنتی اش دچار بحران و عدم تعادل شد.
اگر مقامات به خوبی واکنش نشان بدهند ،تعادل باز می گردد و سرنگون نمی شوند.
ممکن است گروه حاکم سرسخت باشد و اقدام به سرکوب کند .و دولت پلیسی به وجود
آورد .اما بر هیچ جامعه ای نمی توان به مدت طوالنی با زور حکومت کرد .اگر رژیم
نتواند جمعیت را به عادات و نگرش قبلی باز گرداند محکوم به سرنگونی است.
نیروهای مسلح وفاداری خود را از دست می دهند( .روسیه)
ی
ی
ج
م
م
ن
ی
ز د و س :رچا ا قالب رخ ی
دهد؟
فقر دائمی یا محرومیت ،مردم را انقالبی نمی کند.
› مردم این را با تسلیم و رضا ،یا نامیدی خاموش تحمل می کنند.
احتمال انقالب ،زمانی که بهبودی در شرایط زندگی مردم به وجود
می آید بیشتر است.
سطح زندگی که باال می رود ،توقع مردم نیز باال می رود .اگر
شرایط واقعی از انتظارات عقب بماند ،تمایل به شورش به وجود می
آید.
محرومیت مطلق مردم را انقالبی نمی کند .محرومیت نسبی مردم
را انقالبی می کند!
ت
عت
ل
ی
نظ
چارزل ی :رهی ا راض
او در کتاب موثر ”از بسیج تا انقالب“ بر فرآیندهای دگرگونی انقالبی تمرکز می کند.
تعریف عمل جمعی :عملی که به منظور اعتراض به نظم اجتماعی موجود یا کوشش برای سرنگونی آن
صورت می گیرد.
چهار جزء اصلی عمل جمعی
›
›
›
›
سازمان :گروه های درگیر در انقالب ،سازمان یافه اند.
بسیج :شیوه هایی یک گروه که به وسیله آن ،کنترل منابع کافی برای نیل به عمل جمعی به دست می آورد.
سیاسی/مادی/معنوی/نظامی...
منافع مشترک :کسانی که در عمل جمعی شرکت دارد باید منفعت مشترک در نتیجه عمل جمعی داشته باشند.
فرصت :رویدادها حوادث اتفاقی که تشریع کننده و فراهم کننده فرصت بروز عمل جمعی است.
این اجزا معموال مرحله ای عمل می کنند از سازما شروع می شود و به بسیج و درک منافع مشترک می
انجامد و سرانجام به وقوع فرصت های مشخص برای دست زدن به عمل موثر می انجامد.
جنبش های اجتماعی وقتی به وجود می آیند که مردم هیچ ونه وسایل نهادینه ای برای بیان خواسته
های خود ندارند و یا نیازهایشان مستقیما توسط مقامات دولتی سرکوب می شود.
عمل جمعی ممکن با رویارویی آشکا (مثل ریختن به خیابان ها) بروز یابد .اما تنها در صورتی می تواند بر
ساختار قدرت موثر باشد که این عمل توسط گروه های سازمان یافته پشتیبانی شود.
عمل جمعی چه زمانی خشن می شود؟ خیلی بستگی به واکنش مقامات دارد .معموال شروع قضیه،
خشن نیست.
جنبش های اجتماعی نوعی عمل جمعی اند که در وضعیتی که حاکمیت چندگانه وجود دارد ایچاد می
شوند.
ی
ن
ق
نتا ج ا الب
تا اندازه ای تحت تاثیر همان رویدادهایی است که منجر به انقالب
شده اند.
بقایای حکومت قبلی
حکومت های مجاور
ی
ن
ق
نتا ج کواته دمت ا الب
جنگ داخلی
به نام آزادی ،ولی یک دوره سرکوب
› حبس واعدام های گسترده و سانسورهای شدید
› وحشت انقالبی :استفاده منظم از خشونت برای تحمیل اطاعت
دوره استقرار پیش از اصالحات
› اعمال رادیکال ،معموال چند سال پس از قدرت گرفتن رژیم جدید انجام
می شود.
نی
تا ج رداز دمت
مقایسه چین و هند
› که تقریبا در یک زمان از زیر سلطه غرب بیرون آمدند.
› چین با انقالب ،هند با عقب نشینی انگلیسی ها
› شروع توسعه از دهه 1940
چین
› دستگاه حکومتی متمرکز و قوی و سانسور شدیدو آزادی سیاسی ضعیف
› رشد اقتصادی خوب /رفع فساد اداری /تسهیالت بهداشتی و ..بهتر
هند
› مدل پارلمانی غربی و انتخابات چند حزبی و آزادی سیاسی قوی
› فقر زدایی ضعیف /بهداشت و فساد و ...ضعیف تر
ش
ک
گ
ی
ج
آش
ع
وب اه ،ما ت اه و ل اهی د ر
جم
ع
ع
م
ل ی
هر انقالبی مستلزم عمل جمعی است .اما عمل جمعی منحصر به
انقالب نیست و هر جا که فرصت گرد هم آمدن تعداد زیادی از
افراد باشد ،امکان بروز دارد.
› توده شهری ( ) Urban Rabbleخطر بالقوه برای مقامات سیاسی است.
اعمال گروه های شهری نمونه ای ،از فعالیت های جماعت
( )Crowdاست.
› جماعت :تجمع نسبتا بزرگی از افراد است که در کنش متقابل متمرکز با
یکدیگر در یک مکان عمومی قرار دارند.
شلوغی؛ جمعیتی است که کنش متقابل نامتمرکز دارند .در تظاهرات و ...
این کنش متمرکز می شود و رفتار افراد روی یکدیگر اثر می گذارد.
ن
ک
ب
ج
ع
لو ن و ش ما ت
گوستاو لوبن کتاب مشهور «جماعت» را به سال 1985منتشر کرد.
رفتار مردم ،هنگامی که در هیجن احساس جمعی در یک جماعت گرفتار آمده اند ،با کنش های
آنان در گروه های کوچکتر به طور قابل مالحظه ای فرق می کند.
افراد تحت تاثیر جماعت متمرکز ،قادر به اعمال وحشیگری و قهرمانی اند .در حالی که به
تنهایی به این کارها حتی نمی اندیشند!
این اثر از کجا می آید؟
›
›
›
›
هیجان جمعی موجب از دست دادن موقت تعقل منطقی ای که فرد در زندگی عادی دارد می شود( .جو
گیر شدن) .
در نتیجه به شدت تلقین پذیر می شوند .و تحت تاثیر اصرار و ترغیب غوغا ساالران قرار می گیرند.
تحت تاثیر جماعت ،افراد دستخوش سیرقهقرایی به سوی واکنش های ابتدایی می شوند.
تنها و جدا از دیگران ،فرد ممکن است یک آدم فرهیخته باشد ،اما در جماعت ،یک وحشی است .و
موجودی است که بر اساس غریزه عمل می کند .او دارای خودانگیختگی ،خشونت ،سبعیت و نیز شور و
قهرمانی انسان های ابدتدایی است! (لوبن 1960ص )12
لوبن یک منتقد محتاط دموکراسی است .او انقالب فرانسه را آغاز دورانی می دانست ...
› پارلمان نمی تواند مانند افراد نخبه تصمیمات عقالیی بگیرد .چون ممکن است جو گیر شود!
› نظرات او اگر چه منتقدانی دارد ،اما الاقل راجع به غوغاهای خیابانی معتبر است!
ن
ک
ن
ع
ج
ع
ق
جنبه اهی ال ی ش ما ت
اکثر شکل های رفتار جماعت بیش از آنچه لوبن گمان می کرد ،عقالیی است.
› بسیاری از شرکت کنندگان در عمل جمعی از اهدافشان آگاهی دارند.
› این جماعت ها همواره از اراذل و اوباش تشکیل نمی شود.
مطالعات ژرژ روده در انقالب فرانسه نشان داد اغلب کسانی که به باستیل حمله کردند اوباش
نبودند .بلکه دارای شغل رسمی و آبرومند بودند( .روده )1959
در آشوب های دهه ی 60امریکا در مناطق سیاهپوست نشین ،اغلب کسانی بودند که مشاغل
کارگری داشتند و بیش از بقیه سیاهان مطالعه سیاسی داشتند و در مبارزات کسب حقوق مدنی
شرکت می کردند .آشوب ها تصادفی به نظر می آمد ولی تنها اموال سفیدپوستان بود که مورد
حمله قرارگرفت( .گزارش کمیسیون آشوب ایاالت متحده )1968
› ریچارد برک ،نقطه مقابل لوبن را اختیار می کند
برای درک فعالیت های افراد در جماعت ها باید آن ها را به عنوان پاسخ های منطقی به موقعیت
های ویژه در نظر گرفت( .برک )1974
گرد آمدن جماعت ها ،فرصت دستیابی به هدف ها با کمترین هزینه شخصی را
فراهم می کند ...در عمل جمعی افراد موقتا قدرت به مراتب بیشتری دارند تا زمانی که
به عنوان شهروندان منفرد دست به عملی می زنند(.تورتر& کیلیان )1972
غوغا
لینچ کردن ( )Lynchیا اعدام خودسر ،بعد از جنگ داخلی تحت عنوان ”شکار
سیاهان (“)nigger Huntsانجام می گرفت .اعمال خشونت های وحشیانه
علیه سیاهان که علیه برده های آزاد شده توسط گروه های آشوب گر اعمال می
شد .این اعمال برای عامالنش جنبه های عقالیی داشت!!
عمل غوغا و آشوب مشخصا بیانگر سرخوردگی ها و ناکامی های مردمی است که
نمی توانند برای بیان نارضاییها یا فشار وارد آوردن برای اصالحاتی که الزم می
دانند به مجاری رسمی دسترسی یابند.
تمام مقامات حاکم ،همواره از غوغا هراسیده اند.
›
›
›
›
نه تنها به علت تهدید مستقیم به براندازی.
چرا که به بی عدالتیهای اجتماعی نا محسوس ،شکلی علنی و محسوس می دهد.
به تغییرات سریع اجتماعی کمک می کند.
حتی آشوب های منفی و ویرانگر نیز می توانند محرک دگرگونی باشند 1960( .امریکا)
بخ
ش دوم
جنبش های اجتماعی
ن
ج
ب
ع
جت
ش اهی ا ما ی
عالوه بر جنبش هایی که به فعالیت انقالبی می پردازند ،انواع مختلف دیگری از
جنبش های اجتماعی وجود دارد.
جنبش اجتماعی مانند سازمان بوروکراتیک از ویژگی های آشکار دنیای مدرن
است.
تعریف:
› جنبش اجتماعی ،کوشش جمعی برای پیش برد/تامین منافع مشترک ،از طریق عمل
جمعی ،خارج از حوزه نهادهای رسمی است.
جنبش های اجتماعی می توانند از 10نفر تا میلیون ها نفر عضو داشته باشند.
برخی قانونی و برخی زیرزمینی اند.
در نتیجه عمل جنبش ها ،قوانین تا اندازه ای یا کامال تغییر می کنند.
قدیم ،اعتصاب غیرقانونی تلقی می شد .اما سرانجام قوانین اصالح شد.
برخی اوقات جنبش تبدیل به سازمان می شود ،برخی اوقات سازمان به جنبش
زیرزمینی( .حزب سیاسی که ممنوع می شود و می رود زیرزمین!)
ن
ج
ب
ع
جت
طبقه بندی ش اهی ا ما ی
طبقه بندی های مختلفی هست.
طبقه بندی دیوید آبرل ()1966
›
›
›
›
جنبش های دگرگون ساز
جنبش های اصالح طلب
جنبش های رهایی بخش
جنبش های تغییر دهنده (بهبود دهنده)
ن
ج
ب
ع
جت
نظ
رهی اهی ش ا ما ی
نظریه های انقالب ،خاصه تیلی و دیویس با نظریات جنبش اجتماعی کامال گره خورده
است .تحقیقات اسملسر و نیز تحقیقات تورن به تکمیل این نظریات کمک کرده است.
نیل اسملسر :شش شرط پیدایش جنبش های اجتماعی ()Value Added Theory
›
›
›
›
›
›
زمینه ساختاری
فشار ساختاری ()Structural Strain
گسترش باورهای تعمیم یافته ()Generalized Beliefs
عوامل شتاب دهنده ()Precipitating Factors
گروه هماهنگ ()Co-Ordinated Group
عملکرد کنترل اجتماعی () Operation of Social Control
()Structural conduciveness
ایرادات :عدم جزمیت در توالی خاصه در بند ،4ممکن است جنبش به جای پاسخ به
تنش ها خود موجب بروز تنش های دیگر شود .ممکن است جنبشی پاسخ به تنش
های موجودنباشد .و برای رسیدن به وضعیت مطلوب خودبه خود سازمان یابد.
ی یخ
ل
ت
آ ن ورن و اتر ت
جنبش ها اجتماعی اهمیتی را که در جوامع امروزی به فعال-گرایی ( )Activismدر دست یابی به هدف ها
داده می شود منعکس می سازد.
جنبش اجتماعی صرفا پاسخی غیر عقالیی به اختالفات و بی عدالتی های اجتماعی نیست .آن ها در
بردارنده دیدگاه ها و راهبردهایی هستند که نشان می دهند چگونه می توان بر این اختالفات و بی عدالتی
ها چیره شد.
جنبش اجتماعی را نمی توان به صورت انجمن های منفک از جامعه درک کرد .آن ها در تعارض و
سنجش با سایر گروه ها بروز می کنند .همه جنبش های اجتماعی هدف ها و منافعی دارند که به دنبال
آن هستند .دیدگاه ها و عقایدی وجود دارد که جنبش ها با آن مخالف اند.
به اهمیت این تعارض توجه نشده که چگونه هدف های جنبش ها در نتیجه مواجهه و برخورد با دیگرانی
که عقاید متفاوتی دارند ،شکل می گیرد .مثل جنبش زنان که از مردان تاثیر گرفته اند .از نگرش مردان،
نگرشی که می خواستند تغییرش دهند .و این هدف ها بر حسب موفقیت ها و شکست ها تغییر کرده اند.
عالوه بر آن در طی زمان ،دیدگاه های مردان را نیز تحت تاثیر قرار داده اند .و این تغییر خود موجب تغییر
دیگر...
تورن توصیه می کند که باید جنبش های اجتماعی را در میدان عمل مطالعه کرد .میادینی که میان
نیروهای متعارض امکان گفتگوی متقابل ( )Negotiationوجود دارد .این فرآیند ممکن است منجر به
تغییر در شرایطی منجر شود که جنبش در صدد مبارزه با آن بوده است .ممکن است به ترکیب یا یکی شدن
نظرات طرفین بینجامد.
› مثل کارگران قبل از قانون حق اعتصاب و بعد از آن.
ن
ج
ب
س
ع
جت
ش
مع
ش اهی ا ما ی و جا ه نا ی
دو جنبه جذاب برای جامعه شناسی دارند.
› اول که یک موضوع برای مطالعه فراهم می کنند.
› دوم آن که ممکن است به تغییر شیوه نگرش جامعه شناسان به حوز های
مطالعاتی شان کمک کنند.
مثل جنبش زنان
› که هم موضوعی برای مطالعه در دست جامعه شناسان گذاشت
› و هم توانست ضعف هایی را در چارچوب های پذیرفته شده ی تفکر
جامعه شناسی آشکار کرد .و با توسعه مفاهیمی (مانند پدرساالری)
مسایل جنسیت و قدرت را قابل درک ساخته است.