ایمنی در تونل ها

ایمنی در تونل ها

اسلاید 1: ایمنی در تونل هااستاد مربوطه:جناب آقای غلام نیاتهیه کننده : متین کبیری 83408816

اسلاید 2: براي اجراي تونل، تونل را از دو سر شروع به حفاري مي‌كنند و در وسط در نقطه‌اي به هم مي‌رسند. به همين دليل بايد مسير تونل و حفاري مرتباً توسط نقشه‌بردار كنترل شود تا حفاري از مسير خود خارج نشود. لذا احداث ايستگاه نقشه‌برداري از ديگر ملزومات است.در كارگاه تاسيسات صنعتي (شامل كمپرسورخانه، مولد برق، مخزن آب) و تاسيسات رفاهي (محل استراحت ، غذاخوري، حمام و دفاتر اداري) نيز بايد احداث شود. انبار مواد منفجره نيز با ضوابط امنيتي خاص خود نيز بايد احداث شود. بعد از اين مراحل، تجهيزات و وسايل لازم بايد تامين شود كه شامل ماشین آلات و دستگاهها مي‌باشد.

اسلاید 3: در حفاري‌هاي سطحي و معادن روباز شيب موقت ديواره‌ها و شيب كلي آنها با توجه به خصوصيات مكانيكي سنگ‌ها بايد به گونه‌اي تعيين شود كه خطر ريزش نداشته باشد. در جبهه كارهاي فعال وقتي انتخاب شيب موقت براي پايداري كوتاه مدت مجاز است كه اطمينان كافي از عدم ريزش وجود داشته باشد.

اسلاید 4: كلاً روش‌هاي حفاري بستگي به جنس زميني دارد كه تونل در آن احداث خواهد شد. حفاري به روش آتشباري يا انفجار مي‌تواند صورت بگيرد. و نيز مي‌تواند با كمك ماشين‌هاي حفاري انجام گيرد. يكي از اين ماشين‌هاي حفاري ماشين TBM است.ماشین حفار TBM :یکی از مهم ترین و معروفترین ماشین های حفار در روش حفاری با ماشین های حفار دستگاه TBM است . به علت هزینه های بالای خرید و استفاده از این ماشین و هزینه های استهلاکی آن باید در ابتدای پروژه ها به صرفه بودن استفاده از این ماشین به دقت بررسی شود . تا از نظر اقتصادی لطمه ای به پروژه وارد نشود . برای مثال قیمت نوعی از این ماشین در حدود دوازده میلیون دلار است و به همین دلیل در پروژه های بزرگ که صرفه ی اقتصادی دارد از این ماشین استفاده می شود . در این جا سعی می شود خواننده با قسمت های مختلف این ماشین ، نحوه کار ماشین و خصوصیات اصلی این ماشین آشنا شود .

اسلاید 5: الف - قسمت های مختلف ماشین حفار :۱- بدنه ۲- موتور محرکه ۳- صفحه حفار ۴- ابزار برش ۵- چنگ زنها ۶- جک های رانش صفحه حفار ۷- سیستم بارگیری و تخلیه مواد حفر شده۸- بازوی نصاب

اسلاید 6:

اسلاید 7:

اسلاید 8:

اسلاید 9: 1- بدنه (Machine Body) :بدنه محور اصلی دستگاه را تشکیل می دهد که تمام قسمت ها مثل صفحه حفار ، ابزار برش ، الکتروموتور ها ، سیستم هیدرولیک و نظایر آن ها بر روی آن نصب شده اند . بسته به نوع ماشین ، اجزای بدنه متفاوت است ولی در حالت کلی ، از مجموعه ای از اجزای فولادی تشکیل شده است . ۲- موتور محرکه (Electro Motor) :موتور های محرکه دستگاه ، انرژی لازم برای چرخش صفحه حفار را تامین می کند . البته بین الکتروموتور اصلی و صفحه حفار سیستم جعبه دنده وجود دارد و به کمک آن می توان سرعت ها و گشتاور های مختلفی را برای صفحه ی حفار تأمین کرد . در بعضی از ماشین ها الکتروموتور ، مجاور صفحه حفار است و در تعدادی دیگر ، موتور محرکه که در عقب دستگاه قرار دارد و حرکت چرخشی به وسیله ی محوری که در امتداد محور ماشین تعبیه شده است ، به صفحه حفار منتقل می شود .

اسلاید 10: 3- صفحه حفار (Cutter Head) :مهمترین قسمت دستگاه صفحه ی حفار آن است که در جلو دستگاه قرار دارد . این صفحه که عموما دایره ای شکل است ، حول محور خود که منطبق بر محور دستگاه و محور تونل است می چرخد . ابزار حفاری بر روی این صفحه نصب می شوند . صفحه حفار ممکن است مسطح یا کمی مخروطی و به شکل صفحه پر یا به صورت ستاره مرکب از بازو های فلزی باشد .۴- ابزار برش(Cutting Tools) :ابزار برش ، بر روی صفحه حفار نصب می شوند و حفر سنگ در واقع به کمک این ابزار انجام می گیرد . بسته به نوع زمینی که باید حفاری شود ، ابزار برش متفاوت است و در حالت کلی آنها را به چهار دسته : ابزار برش برای حفر زمین های نرم ، سنگهای نرم ، سنگ های متوسط و سنگ های محکم تقسیم بندی می کنند . برای زمین های نرم و سنگ های نرم از نوعی ابزار برشی به نام ناخن و برای سنگ های نیمه سخت و سخت از نوعی دیگر از این ابزار ها به نام دیسک یا دیسک نگین دار استفاده می شود .

اسلاید 11: ۵- چنگ زنها برای این که دستگاه بتواند به کمک جک های جلو برنده به جلو حرکت کند ، باید بتواند به جایی تکیه کند . اگر پوشش اصلی تونل در پشت دستگاه استحکام کافی داشته باشند ، می توان جک های طولی را به این پوشش ها تکیه داد و به کمک آن ها دستگاه را جلو برد . این جک ها در پیرامون دستگاه و به موازات محور آن تعبیه می شوند و تعداد و توزیع آنها به گونه ای است که فشار یکنواختی را به سیستم آن بخش از تونل که در پشت دستگاه قرار دارد ، منتقل می کنند .

اسلاید 12:

اسلاید 13: ۶- جک های رانش صفحه حفار (Thrust Jacks) : جک های رانش از یک سو به چنگ زن ها و از سوی دیگر به صفحه حفار متکی هستند و وظیفه رانش این صفحه به جلو را به عهده دارند . تعداد این جک ها در دستگاه های مختلف متفاوت و معمولا پنج عدد است . ۷- سیستم بارگیری و تخلیه مواد حفر شده(Mucking System) :قطعات سنگ ها و موادی که بوسیله صفحه حفار از جبهه کار کنده می شود ، باید از محل جبهه کار به پشت ماشین منتقل شود تا دستگاه بتواند به حفاری خود ادامه دهد . اگر سیستم دفع مواد متناسب با ماشین نباشد ، آهنگ پیش روی ماشین ، علی رغم ظرفیت بالای آن ، محدود به توانایی ماشین در دفع مواد خواهد بود . بنابراین ، مواد حفر شده باید بلافاصله به پشت دستگاه منتقل شده و در آنجا به داخل نوار نقاله یا واگن هایی که مواد را به بیرون تونل حمل می کنند ، تخلیه شود . در بسیاری موارد ، در محیط صفحه حفار ، سطل هایی تعبیه می شود که مواد حفاری شده به داخل آنها ریخته شده و از درون این سطل ها بر روی نوار نقاله ای که از بدنه دستگاه می گذرد ، تخلیه می شود . سرعت چرخش سطل ها باید به گونه ای باشد که موادی که در آنها می ریزند به آسانی تخلیه می شود و نیروی گریز از مرکز مانع تخلیه آنها نشود .

اسلاید 14: ۸- بازوی نصاب (Ector) :در اغلب ماشین ها ، یک بازوی هیدرولیکی تعبیه شده است که به کمک آن می توان قطعات بتنی یا فلزی را که برای نگهداری تونل به کار می رود ، در جای خود نصب کرد . ب – نحوه کار ماشین :۱- عمل حفر ۲- تخلیه مواد ۳- تعویض ابزار برش ۴- نگهداری تونل

اسلاید 15:

اسلاید 16:

اسلاید 17: دهانه خروجی:در پروژه هایی که جنس دهانة خروجي سست و درزه‌دار باشد، بايد بلافاصله پس از حفر، بارگيري انجام ‌شود و بلافاصله سيستم حفاظت موقت براي جلوگيري از ريزش و مسدود شدن تونل و توقف كار، نصب مي‌شود. منظور از حفاظت موقت، قابهاي فولادي انحناداري است كه در بدنه تونل نصب مي‌شوند و شكل مقطع ما را دارا است. اين قابها در بيرون تونل ساخته مي‌شوند از روي شابلون ساخته مي‌شوند و داخل تونل نصب مي‌شدند. اين قابها محاسبه خاصي ندارند و معمولاً IPE16 يا IPE18 مي‌باشند و محاسب ، با توجه به تنش و ريزشي بودن سقف ،فاصله آنها را متغير مي‌دهد.بين اين قاب‌ها تيرهاي افقي ای نيز وجود دارد كه ميانقاب يا تودلي نام دارد كه قابها را به هم مي‌دوزد و از حركت جانبي آنها جلوگيري مي‌كند.

اسلاید 18: - در تونل‌هاي شيب دار محل عبور افراد در تمام مسير بايد در يك سمت باشد.- در تونل‌هاي افقي و شيب دار مجهز به نوار نقاله عرض راه عبور افراد مي‌بايست در يك طرف حداقل 60 سانتيمتر و در طرف ديگر حداقل 40 سانتيمتر باشد.در تونل‎هاي افقي و شيب‎دار كه باربري ريلي دارند، بايد عرض راه عبور افراد در يك طرف حداقل 60 سانتيمتر باشد.- در هنگام برش، جدا كردن و جابجايي بلوك‌هاي سنگ، استقرار ماشين آلات و افراد در پايين دست بلوك سنگ ممنوع است.- در معادن روباز و كارگاه‌هاي حفاري سطحي براي جلوگيري از لغزش و سقوط كارگر، محل استقرار و عبور و مرور آنان بايد داراي عرض و شيب مناسب باشد. در غير اين صورت كارگر بايد به كمربند ايمني و طناب نجات كه به نقطه اتكا مطمئني متصل شده باشد مجهز گردد.كار در سطح هنگام باد، برف يا باران شديد و احتمال وقوع رعد و برق بايد با احتياط كامل صورت گيرد. سنگ‌هاي استخراجي (كوپ‌ها) بايستي به طور منظم و روي بزرگترين سطح اتكاء خود انباشته شوند تا بدين وسيله از سقوط آنها و آسيب رساني به كاركنان جلوگيري شود.

اسلاید 19:

اسلاید 20:

اسلاید 21: آرماتور گذاری و لاشه چینیآرماتور گذاری و لاشه چینی

اسلاید 22: قالب بندی و بتن ریزی گالری موقت

اسلاید 23: حفاظت موقت در داخل تونل هم به روش مشابه اجرا مي‌شود. قسمت‌هاي سقف كه تنش زياد بوده و قابها به بيرون دل داده باشند را با نبشي و دوختن 5، 6 قاب به هم، تقويت مي‌كنند. براي نصب قابها، در هنگام ساخت قابها، پاي قاب‌ها كفي‌هايي را جوشي مي‌دهند كه هنگام نصب، اين كفي‌ها روي كفي‌هاي آماده‌اي كه بر تيرآهن‌هايي سرتاسري كه در كف تونل قرار دارند جوش شده، سوار مي‌شوند و توسط پيچ و مهره به هم وصل مي‌شوند.

اسلاید 24: اما روال كار در داخل تونل به شرح زير است. 1)اگر سنگهاي بسيار درزه دار وسست باشند روش حفاري آتشباري بي فايده است و فقط هزينه بر خواهد بود و از پيكور استفاده مي كنند ولي در قسمتهاي بعدي كه سنگها كمي محكمتر بودند با جامبو يا متة دستي چال به عمق 3m تا 2.5m مي زدند و بعد ازآن ديناميت گذاري مي كردند و بعد از ان عمل انفجار انجام مي شد. سپس نوبت به تخليه مواد حاصل از حفاري مي شد كه توسط لودر و كاميونها انجام ميگرفت. 2)بلافاصله يك لاية نازك شاتكريت (به ضخامت 3cm تا 2) به بدنة‌تونل مي پاشيدند تا بدنة تونل در معرض هوازدگي قرار نگيرد و بعد از آن به سرعت مش بندي مي كردند كه اين مشها توسط سنجاقك به بدنة تونل متصل مي شدند. سپس نوبت به نصب قابها كه معمولاً از تيراهنهاي 18 و 20 بودکه بصورت سه قطعه نيز مي باشندو توسط پيچ و مهره به يكديگر نصب شده اند مي رسد، كه توسط تودلي هايي به قابهاي ديگر متصل مي شد وقابها به فونداسيون پاي كار نصب مي شد. 3)بعد از نصب قابها نوبت به پر كردن فاصلة قاب با بدنة تونل توسط سنگ شكسته هايي كه درون كيسه هايي بود مي رسد كه بعد از اين مرحله دوباره يك لايه روي كار را شاتكريت مي كردند.

اسلاید 25:

اسلاید 26:

اسلاید 27: كليه ماشين‌ها و تجهيزات معدني بايدتوسط افرادماهر و آموزش‎ديده‎بكاربرده شوند.- استفاده از ماشين‌هاي با موتور احتراقي در محيط‌هاي آلوده به گازهاي قابل انفجار ممنوع است.- متصديان دستگاه‌هاي برقي هنگام كار بايد از وسايل حفاظت فردي مناسب شامل دستكش لاستيكي، كفش و كلاه ايمني عايق در برابر الكتريسيته استفاده كنند.- قبل از شروع به كار هر نوع ماشين، متصدي بايد اطرافيان را از راه اندازي دستگاه آگاه نمايد.- براي كار با پمپ‌هاي دستگاه حفاري اكتشافي بايد موارد زير رعايت شود:موقعي كه پمپ روشن است، متصدي بايد از دستكش لاستيكي عايق الكتريسيته استفاده نمايد.از سيستم اتصال به زمين تاييد شده استفاده شود.شاسي پمپ بايد كاملاً به زمين محكم شود.- براي كار با بيل‌هاي مكانيكي در معادن روباز بايد موارد زير رعايت شود:به غير از مكانيك مجاز، مسئول ايمني و مسئول فني هيچ كس حق ندارد بدون اجازه متصدي وارد اتاقك فرمان شود.متصدي تنها در موارد اضطراري و به مدت كوتاه و به شرط آنكه كمك خود را جايگزين نمايد مجاز به ترك ماشين در شيفت كار خود مي‌باشد.هنگام توقف كار، ولو به مدت كوتاه، بايد جام و چنگك‌ بيل پايين آورده شده و روي زمين قرار گيرد و رها كردن آن به حالت آويزان و معلق ممنوع است.متصدي ماشين، ضمن كار بايد چنان زمين را صاف كند كه احتياج به دوباره كاري نباشد.انجام هر نوع حركتي و هرگونه جابجايي بيل مكانيكي از قبيل راه اندازي، حركت به جلو يا عقب، بارگيري به كاميون و غيره بايد همراه با علامت‌هاي صوتي مانند بوق يا زنگ يا سوت باشد و همه افرادي كه در معدن كار مي‌كنند بايد با علامت مربوطه آشنا باشند.

اسلاید 28: مراحل حفاظت موقت بدين شكل است كه بعد از حفر، بلافاصله يك لایه شاتكريت روي خاك و سنگ اجرا مي‌شود و سپس مش‌بندي و قابگذاري. سپس فضاي خالي بين قابها و ديواره تونل را (حدود 30 سانتيمتر) با سنگ‌چيني پر مي‌كنند. كه سنگ‌ها علاوه بر فضا پر كن بودن، توزيع تنش را نيز انجام مي‌دهند. بعد از سنگ‌چيني، شاتكريت نهايي به ضخامت 15-10 سانتيمتر اجرا مي‌شود.پاي قابهاي فلزي، ديوار يكپارچة سراسري بتني به ارتفاع 1 متر اجرا مي‌شود كه نقش آن، بستن قابها از پائين به هم است. و يكپارچه كردن آنها در حركات جانبي است.

اسلاید 29: قاب، مش ، لاشه چینی

اسلاید 30: شکل نهايی حفاظت موقت

اسلاید 31: راک بلت: يكي ديگر از ابزار حفاظت سقف تونل راك بلت است. راك بلت ميله‌اي به طول 5-6 متر است كه در سنگ‌هاي لايه لايه اجرا مي‌شود و بعد از داخل كردن راك بلت داخل حفره‌هاي ايجاد شده، اطراف آن را با فشار، دوغاب سيمان تزريق مي‌كنند تا لايه‌ها و راك بلت به هم دوخته شوند. در انتهاي سر راك- بلت كه بيرون حفره قرار دارد، پليتي با ابعاد بزرگتر از ابعاد مش نصب و پيچ مي‌شود كه مش‌ها زير آن قرار مي‌گيرد و مانند توري از ريزش سقف تونل جلوگيري مي‌كند. ابزار مشابهي كه در اين زمينه وجود دارد داول است كه يك نوع آن شكافدار يا اصطكاكي است. روي بدنة اين داول، شياري وجود دارد كه به آن خاصيت ارتجاعي مي‌دهد. حفره‌هايي كه در سقف ايجاد مي‌كنند قطرشان كمتر از داول در حالت عادي است و داول را داخل حفرات مي‌كوبند. خاصيت ارتجاعي داول باعث مي‌شود كه بدنه تمايل به باز شدن به اطراف داشته باشد و بدين صورت به لايه‌هاي اطراف فشار وارد مي‌آورد و دوخته مي‌شود و پليت مشابهي سر داول هم نصب مي‌شود كه به همان شكل مذبور از ريزش جلوگيري مي‌كند.

اسلاید 32:

اسلاید 33:

اسلاید 34:

اسلاید 35:

اسلاید 36:

اسلاید 37:

اسلاید 38: استاد كار هر قسمت موظف است در هر نوبت كار حداقل يك بار سقف، ديوارها، راهروها و وسايل نگهداري جبهه كار خود را كاملاً بازديد و در صورت مشاهده عيب و نقص فوراً نسبت به رفع آن اقدام نمايد. به علاوه در پايان در هر نوبت كار قبل از حصول اطمينان از استحكام كارگاه نبايد محل كار را ترك كند.- مسئولين ايمني و نظارت مجاز مي‌توانند در مورد تغيير وسايل نگهداري آسيب‎ديده و همين‎طور درمورد سنگ‌هاي معلق و نااستوار سقف و جوانب گالري‌هايي كه بدون وسايل نگهداري پيشروي مي‌شوند، ضمن توقف‎كار سريعاً اقدامات‎ايمني را انجام دهند.- مسئولين ايمني و نظارت، چنانچه در محلي وسايل نگهداري را كافي و ايمن تشخيص ندهند، لازم است ضمن گزارش نظر خود به مسئولين معدن براي تقويت وسايل نگهداري موضوع را تا رسيدن به نتيجه نهايي پيگيري نمايند.- بازيابي وسايل نگهداري، بايد توسط كارگران ماهر و با تجربه كافي و با نظارت مسئول ايمني معدن صورت گيرد.- بازيابي وسايل نگهداري لازم است با استفاده از وسايل و تجهيزات مناسب انجام شود و كارگران در حين بازيابي بايد در محلي مطمئن مستقر شوند.- وسايل نگهداري چاه‌ها و همچنين كارگاه‌ها و حفرياتي كه به طور مداوم فعال نيستند، لازم است حداكثر هر دو ماه يك بار مورد بازديد و كنترل قرار گيرند.

اسلاید 39: مشکلات :يكي از مشكلاتي كه در شاتكريت با آن برخورد مي‌كنيم. جريان آبهاي زيرزميني است كه در تونل جريان دارند و شاتكريت را مي‌شويند.در اين محل‌ها كاري نمي‌توان كرد جز اين كه دوغابه مختصري روي مش‌ها بنشانيم تا فقط از زنگ زدگي آنها جلوگيري كنيم.

اسلاید 40: يكي ديگر از مشكلات در حين حفاري، آلوده شدن هوای تونل است بدلايل زير: گرد و غبارگازهاي حاصل از آتشباريدود و گاز ناشي از موتورهاي احتراقيبراي رفع اين مشكل و مقدور كردن كار در داخل تونل براي كارگران، بايد هواي تونل تهويه شود. اين كار توسط جت فن انجام مي‌شود كه مجراي آن تا جبهة كار آورده مي‌شود و سرديگر آن در دهانة تونل قرار مي‌گيرد كه قدرت آن بستگي به طول مورد نظر تهويه است. جت فن در 2 نوع دمنده و مكنده وجود دارد كه مكنده هواي آلوده را به بيرون مي‌مكد و دمنده هوای تازه را به داخل مي‌دمد. مي‌توان از هر 2 نوع، درآنٍِ واحد نيز استفاده كرد.هرچه طول پیشروی در تونل بیشتر میشد، تهویه هم مشکلتر میشد.

اسلاید 41: نمای جت فن از درون و بیرون تونل

اسلاید 42: مساله ديگر،جمع‌‌شدگي آب در كف تونل است. كه درفصول بارندگي حتي به5/0 تا 1 متر هم مي‌رسيده و كار را براي ادامه غير ممكن مي‌ساخته. برای اين مشکل هم، در دهانه خروجي (بدليل شيب منفي)، پمپي تعبيه شده كه آب را به بيرون پمپ مي‌كند. اما در دهانه ورودي، به دليل شيب مثبت، آب با جريان خودش از تونل خارج مي‌شود

اسلاید 43: جمع شدگی آب و پمپ

اسلاید 44: همانطور كه گفته شد، قسمتي از تونل كه با فضاي آزاد در ارتباط است، گالري نام دارد. در بيرون تونل، بعد از گالري موقت، گالري اصلي اجرا مي‌شود كه عليرغم گالري موقت با محاسبه و آرماتورگذاری است. گالری اصلی برای جلوگیری از ریرشهای بعد از بهره برداری تونل است.که ابن گالری در داخل گالری موقت اجرا میشود و در داخل تونل هم ادامه مي‌يابد (كه به قسمتي از پوشش نهايي كه داخل تونل است Lining گفته مي‌شود) و به صورت سراسري در طول تونل اجرا مي‌شود. اين پوشش، با محاسبات ،بدست آمده و در محاسبات فرض شده حفاظت موقت وجود ندارد. پوشش، لايه‌اي 40 سانتي بتن است كه در گالري ،آرماتور دارد و در داخل، در مقاطع حساس و پرتنش آرماتور دارد. در ديوارة اين پوشش سوراخ‌هايي وجود دارد كه سوراخ‌هاي بزرگتر در پائين بارباكان نام دارند و لوله‌هاي زهكشي‌اند كه آب را از پشت پوشش به آبروهاي كناري تونل (كانيوو) هدايت مي‌كنند و كانيوو كه در طول تونل اجرا شده، با كمك شيب طولي تونل آب را به بيرون تونل هدايت مي‌كند.

اسلاید 45: دیوار گالری اصلی

اسلاید 46: دیوار بدنه گالری اصلی

اسلاید 47: سوراخ‌هاي ريزتر مربوط به سلجر (Soldier)هايي هستند كه در قالب‌بندي از آنها استفاده شده. در اين جا چون حجم بتن‌ريزي تقريباً بالاست و ممكن است، قالب، از دو طرف شكم بدهد و قالب تغيير شكل پيدا كند قالب را از دو طرف توسط ميله‌هاي عمودي و افقي (سلجير و كمركش) مهار مي‌كنند. در سلجرها ميلگردي را از يك سمت داخل قالب مي‌كنند و از سمت ديگر بيرون مي‌آورند و از دو طرف قالب ، اين ميله را پيچ و مهره مي‌كنند تا قالب از دو طرف مهار شود و شكم ندهد. قسمتي از ميله كه از داخل قالب رد شده را از داخل لوله‌اي پلاستيكي عبور مي‌دهند تا بعد از اينكه بتن خود را گرفت بتوان ميله را خارج كرد. سوراخ‌هاي كوچكتر روي ديوار، همين لوله‌هاي پلاستيكي هستند.

اسلاید 48: Soldier و کمرکش

اسلاید 49: قالب تلسکوپی :براي بتن‌ريزي گالري اصلي و Lining داخل تونل، از قالب مخصوصي به نام قالب تلسكوپي استفاده مي‌شود كه ابعاد آن مطابق با سطح مقطع تونل ماست. حركت اين قالب روي چرخ‌هايي است كه بر ريل قرار مي‌گيرند و كشيده يا هل داده مي‌شوند، در زير اين قالب جكهاي هيدروليكي قرار دارد كه اپراتور مي‌تواند توسط ليورهاي مخصوص، بدنة قالب را بالا يا پائين كندو باز و بسته كند. از آن جا كه در داخل تونل امكان اين كه از پشت اين قالب بتن‌ريزي صورت بگيرد مقدور نيست لذا در بدنة جانبي اين قالب، دريچه‌هايي تعبيه شده كه شلنگ پمپ بتن داخل آنها قرار مي‌گيرد و بتن‌ريزي انجام مي‌شود.

اسلاید 50: قالب تلسکوپی

اسلاید 51: براي ويبره كردن ،از آن جا كه ويبره معمولي دستي قادر به ويبره كردن در اين شرايط نيست و نيز ويبره نبايد با بدنه قالب تماس پيدا كند، لذا در داخل قالب 32 مكان براي نصب ويبره وجود دارد كه عمل ويبرة بتن پوشش توسط آنها انجام مي‌گيرد.قالب ،بعد از مستقر شدن در محل مورد نظر و بتن‌ريزي، بعد از اين كه بتن، خود را گرفت قالب باز شده و به جلو حركت مي‌كند و مجدداً بسته مي‌شود و بتن‌ريزي و... و به همين ترتيب طول تونل، پوشش‌دار خواهد شد.این قالب از پشت هم قالب بندی میشود تا بتن از پشت آن نریزد.ضخامت لاینینگ حدود 80 سانتیمتر است.البته از پشت،سقف تونل راقالب ‌گذاری نمیکنند، چون بتن تا زاوية 45 درجه روي پاي خودش مي‌ايستد و كناره‌ها را قالب مي‌گذارند و بتن سقف خود به خود مي‌ايستد. قالب‌هاي چوبي را 2 يا سه بار استفاده مي‌كنند. قبل از بتن‌ريزي سقف گالري تونل، بیس پليت‌هايي به منظور نصب روشنايي و تاسيسات در آينده، تعبيه مي‌شود. اين بیس پليت‌ها از پائين،روي قالب قرارداده مي‌شوند (بدون هيچ اتصالي با قالب)،و از بالا به ميلگردها مهار مي شوند.

اسلاید 52: وزن اين قالب 50ton تخمين زده شده است و قادر به انجام عمليات قالبندي 6m طول است.

اسلاید 53: پیکور در حال خرد کردن سنگهای حاصل از انفجار

اسلاید 54: از خصوصيات اين قالب داشتن مكاني در بالاي آن براي كنترل بازوبسته شدن قالب، انجام عمل ويبر است كه به اين قسمت ليور مي گويند. قسمت کنترل قالب تلسکوپی

اسلاید 55: قسمت کنترل قالب تلسکوپی

اسلاید 56: ويبراتورهاي متصل به بدنة قالب هم مي توانند از نوع بادي باشند مانند ويبرهاي اين پروژه و هم مي توانند برقي باشند كه البته نوع دوم زودتر مستهلك مي شود. شلنگ انتقال دهنده باد به ویبراتور مخزن تا مین کننده باد

اسلاید 57: نمايی از ويبره ها

اسلاید 58: دهانه ورودیهمانطوري كه در تصاوير مشاهده كرديد دهانة خروجي داراي سنگهاي سست و درزدار است اما بر خلاف آن دهانة ورودي داراي سنگهاي مستحكم و توپري است به همين دليل مي‌توانيم در دهانة ورودي از روش آتشباري براي حفاري تونل استفاده كرد. اما در قسمت خروجي به دليل سست بودن سنگها و به دليل مستهلك شدن انرژي حاصل از انفجار از روشهاي ديگر حفاري استفاده كرديم.

اسلاید 59: جنس سنگ دهانه خروجی

اسلاید 60: بعداز انجام آزمایشاتی نوبت به کارگذاشتن دینامیت می شود که باید ابتدا به وسیله دستگاه جامبو سوراخهایی به اندازه تعیین شده در سنگ ایجاد کرد.جامبو در حال حفر

اسلاید 61: ماشين جامبو دو نوع مي‌باشد. دوراني و دوراني ضربه‌اي كه هر كدام به دو نوع بادي و برقي تقسيم مي‌شوند. كه در نوع اول انرژي حركت بازوها و سر مته از طريق منبع هوايي كه در سر تونل قرار دارد و وظيفة آن تنظيم و ذخيره هواست تأمين مي‌شود و در نوع برقي هم برق انرژي لازم براي حركت بازوهاي جامبو و چرخش سر مته‌ها را بوسيلة كابلهايي كه به بازوها و سر مته متصل است تأمين مي‌كنند که در هر دو نوع شلنگهاي آبي نيز به بازو متصل است كه وظيفة آنها خنك نگهداشتن سر مته‌هاست تا از شكستن سر مته جلوگيري شود.در اين پروژه از نوع دوراني استفاده میشود.

اسلاید 62: منبع بادسیستم کنترل جامبو

اسلاید 63: بعد از حفر چال‌ها كه عمق آنها 3 m مي‌باشد نوبت به ديناميت گذاري است كه تعريفي از مواد منفجره كه نمونة بارز آن در ايران ديناميت است نیز در ادامه ذكر خواهم کرد.آتشبارها گروهي شامل 3 تا 4 نفر بوده كه با كمك جام لودر نقاط چال زده شده را ديناميت گذاري و چاشني گذاري مي‌كنند.

اسلاید 64: آتشبار بايد دوره آموزشي لازم را گذرانده و صلاحيت وي توسط سازمان‌هاي مربوطه تاييد شود.- هر آتشبار بايد دفتر مخصوصي جهت ثبت مقدار ناريه دريافتي و مصرفي داشته باشد. پس از اتمام هر دفتر، آتشبار بايد آن را به انبار تحويل داده و در انبار حداقل تا شش‎ماه نگهداري شود.- بكار بردن باروت در معادن زيرزميني ممنوع است.- قراردادن ماده منفجره در مجاورت برف، يخ و آتش ممنوع است.- بكار بردن مواد ناريه يخ زده يا فاسد ممنوع است.- بكار بردن فتيله‌اي كه حتي يك بار رطوبت به آن نفوذ كرده و يا تحت تاثير حرارت و برودت قرار گرفته و يا به نحو ديگري مشخصات فني خود را از دست داده باشد ممنوع است.- پيدا شدن يا مفقود شدن مواد ناريه و دستگاه آتش كن در داخل يا خارج معدن بايد فوراً به مسئول مربوطه (استاد كار و مسئول ايمني) گزارش شود.- آتشباري فقط با خرجگذاري در چال مجاز بوده و استفاده از مواد منفجره در خارج از چال با كسب مجوز از مسئول معدن و مسئول ايمني ميسر مي‌باشد.- به منظور اطلاع از سالم بودن فتيله و همچنين سرعت اشتعال آن قبل از استفاده از هر صندوق بايد از آن نمونه برداري و آزمايش شود.

اسلاید 65: حمل مواد:بعد از انجام عمليات انفجار كه مراحل آن در بالا به ترتيب شرح داده شد نوبت حمل مواد حاصل از انفجار مي‌رسد.براي حمل مواد حاصل از انفجار 3 روش به شرح زير وجود دارد. 1. راه‌آهن 2. نوار نقاله 3. كاميونهاي چرخ لاستيكيراه‌آهن: از نظر انرژي مصرف شده اين روش با صرفه‌ترين است. از جلمه مزاياي اين روش 1. سهولت در احداث 2. براي حركت لوكوموتيو از برق – هواي فشرده – ديزل – باطري مي‌توان استفاده كرد. 3. براي حمل انواع مواد مورد استفاده است و … و از معايب 1. ايستگاه تخليه كما بيش ثابت است. 2. به هنگام وقوع حوادث سيستم يكجا از كار مي‌افتد و 3. و بعد از انتقال مواد و شروع دوبارة ديناميت گذاري بايد سيستم را جمع كنند سرعت لوكوموتيو به محدود است كه براي سرعت‌هاي بيشتر بايد در ساختمان ريل تغيراتي ايجاد كرد و نكات ويژه‌اي را رعايت كرد. نوار نقاله: اگر چه اين سيستم براي حمل و نقل مداوم در تونلهاي معدني كاربرد وسيعي دارد اما براي حفر تونلها چندان متداول نيست از مزاياي اين روش 1. فضاي لازم براي اهداف آن، كم است. 2. كارايي آن زياد و هزينه نگهداري آن كم است. 3. عمليات حمل بطور پيوسته انجام مي‌گيرد.

اسلاید 66: معايب: 1. براي حمل بعضي مواد كارآيي ندارد و همچنين براي حمل و نقل افراد و وسايل ديگر به داخل تونل نمي‌توان از آن استفاده كرد. 2. احداث آن گران و پر هزينه است. 3. ابعاد موادي كه مي‌توان با آن حمل كرد محدود است. 4. در حالتي كه تونل انحنا داشته باشد مورد استفاده قرار نمي‌گيرد. 5. قطع قسمتي از سيستم كل سيستم را از كار مي‌اندازد. 6. با پيشروي تونل، افزايش طول نوار مشكل و پرهزينه است. كاميون: استفاده از سيستم حمل و نقل با كاميون بسيار متداول است، زيرا محدوديت‌هاي دو روش قبل را ندارند. از مزايا: اگر يكي از كاميونها خراب شود كل سيستم از كار نمي‌افتد. 2. فضاي تونل بصورتي است كه دو كاميون مي‌توانند از كنار يكديگر عبور كنند. 3. مي‌توان كارگران و وسايل را نيز با آن حمل كرد. اما از معايب آن امنيت كه 1. به سيستم تهويه قوي و گران نياز دارد. 2. آماده سازي منوكسيد كربن كف تونل براي عبور كاميونها مشكل است. 3. با تمام سيستمهاي حفاري و بارگيري، سازگاري ندارد.

اسلاید 67: راه‌هاي باربري بايد تميز و خالي از قطعات سنگ و ساير موانع ديگر باشد.- سوار شدن روي وسيله نقليه به استثناي وسيله‌اي كه براي نفربري كارگران اختصاص دارد ممنوع است.- براي كنترل حركت واگن‌ها و همچنين متوقف كردن آنها در مواقعي كه آنها را به يكديگر وصل يا از يكديگر جدا مي‌كنند بايد كفشك ترمز و همچنين بست‌ها يا وسايل مناسب ديگر به اندازه كافي تهيه و بكار برده شود.- وسايل اتصال واگن‌ها به يكديگر از نوعي باشد كه براي بستن يا باز كردن آنها كارگر مجبور به قرار گرفتن بين دو واگن نباشد.- درجلوي وسيله كشش بايد چراغ با نور كافي نصب گردد.- در پشت آخرين واگن هر قطار بايد چراغ قرمز نصب شود.- هنگامي كه نقل وانتقال واگن‌ها به صورت قطار و به وسيله لوكوموتيو انجام مي‌پذيرد اتصال واگن‌ها به يكديگر بايد به وسيله زنجير و قلاب انجام شود.- واگن‌ها بايد متناوباً و به نوبت در تعميرگاه مربوطه تحت سرويس و روغن كاري و تعمير قرار گيرند. كارهاي انجام شده بايد با ذكر شماره واگن، تاريخ تعمير و سرويس و نام خانوادگي شخصي كه مجري آن بوده است در دفتر مخصوص ثبت گردد.- متصل و يا جدا نمودن واگن‌ها در حين حركت قطار ممنوع مي‌باشد.

اسلاید 68: حمل و نقل مواد ناريه به معدن بايد طبق آيين نامه ارايه شده از سوي سازمان ذيربط انجام شود.- جابجا كردن مواد ناريه در داخل معدن و حمل آن از انبار به محل كار و نظير آن بايد تحت نظارت و با مسئوليت آتشبار انجام گيرد.- اتصال كابل هدايت برق به سيم چاشني‌ها و همچين به دستگاه آتش كن منحصراً توسط آتشبار و پس از اتمام خرجگذاري و آزمايش مدار و دور شدن كمك آتشباران از جبهه كار انجام گيرد.- آتشبار موظف است اقدامات زير را هنگام عمليات آتشباري بعمل آورد:الف – از برقراري تهويه در جبهه كارهاي زيرزميني اطمينان حاصل نمايد.ب – گل يا مواد مسدود كننده چال‌ها را به اندازه كافي در اختيار داشته باشد.ج – دستگاه آتش كن برقي را قبل از هر نوبت عمليات آتشباري آزمايش و نتيجه را در دفتر مخصوص ثبت نمايد.د – قبل از آتشباري از ورود اشخاص به محل عمليات جلوگيري نمايد. در معادن زيرزميني حداقل فاصله اشخاص تا محل عمليات 80 متر مي‌باشد.هـ – چند دقيقه قبل از انفجار با صداي بلند يا هر وسيله مطمئن ديگر شروع انفجار را به سايرين خبر دهد. همچنين پس از انفجار با همان وسيله خاتمه عمليات را اعلام نمايد.و – بعد از همه محل كار را ترك كند.

اسلاید 69: تهويه – نورپردازي – علائم داخلي و نگهداري – راه‌هاي فرار – تلفنهاي اضطراري – سيستم اطفاء حريق – نظارت مستمر بر روي عملكرد تأسيسات تهيوه و سنگها – كاشي‌ها – مسيرهاي زهكشي و تجهيزات روشنايي داخل تونل از جمله ساير اقدامات‌اند. براي نگهداري و نظافت بايد برنامه منظم و مستمري براي نگهداري بخش‌هاي مختلف تونل همچون روشنايي، علائم ارتباطات، اورژانس و تجهيزات كنترل و نظارت تنظيم شود. نگهداري تجهيزات – اصلي مانند سيستم تهويه به برنامه كار آن بستگي دارد. بازديد و تعمير سيستم سازه‌اي تونل نيز مانند سيستم داخلي آن الزامي است. معمولاً در طرح تونل تمهيداتي براي نظافت پوشش داخلي آن، به وسيلة خودروهايي خاص، در هنگامي كه تونل خلوت است در نظر گرفته مي‌شود. تناوب نظافت تونل تابعي از آهنگ خاك گرفتگي و عمر چراغها و ضوابط مربوط به انعكاس نور و روشنايي تونل است.يكي از فعاليت‌هاي مهم اداره تونل، بخش آموزش است كه طي آن كارمندان با روش‌هاي جديد آشنا شده و چگونگي مواجهه با تصادفات و حوادث اظطراري را مي‌آموزند. همچنين تعويض و بهسازي مداوم تجهيزات تونل را بايد مد نظر قرار داد. اما در نور پردازي تونل بايد به نكات زير توجه شود.ساختار تونل، نوع جريان‌هاي عبوري وسايل نقليه از عوامل تعيين كننده در طراحي روشنايي داخل تونل مي‌باشد. شدت روشنايي مدخل، بيشتر از ساير قسمتهاست، مخصوصاً در مواردي كه راننده از محيطي با نور فراوان وارد تونل مي‌شوند. ساير جنبه‌ها و صور روشنايي، تابعي از حجم جريان ترافيك، طول تونل و اوضاع جوي و اقليمي خارج تونل خواهند بود.

اسلاید 70: - اندازه‌گيري مشخصات هواي معدن، علاوه بر ثبت در دفتر مخصوص تهويه، لازم است هر بار روي تابلوهايي كه به اين منظور اختصاص داده شده و در محل ورودي معدن و يا پذيرگاه‌هاي طبقات و يا محل‌هاي اندازه‌گيري نصب مي‌گردد، ثبت شود.- در هر معدن زيرزميني بايد با برقراري جريان تهويه مناسب، مشخصات هواي معدن در قسمت‌هاي مختلف در شرايط مجاز نگهداري شود.- هر معدن زيرزميني بايد داراي نقشه تهويه، كه به تاييد سرپرست معدن يا مسئول فني و مسئول ايمني معدن رسيده باشد. محاسبات و نقشه تهويه بايد حداقل هر شش ماه يك بار و همچنين هنگام تغيير در شبكه حفاري‌هاي معدن تجديد شود. در نقشه تهويه لازم است شبكه معدن، مشخصات مسيرهاي تهويه، مشخصات بادبزن‌هاي اصلي و فرعي، جهت‌هاي جريان هوا، مقدار هوا، محل‌هاي درب‌ها و پنجره‌ها و ساير خصوصيات تهويه نشان داده شود. نسخه‎هايي از نقشة تهويه و همچنين نقشة رفع سوانح بايد نزد سرپرست معدن، مسئول ايمني، مسئول نجات، مسئول تهويه و ساير مسئولين مربوطه موجود بوده و بعلاوه در دفتر معدن نصب شده باشد.- در معادني كه تعداد كارگران زيرزميني آن در هر نوبت كار از 100 نفر تجاوز كند و همچنين در كليه معادن ذغالسنگ و معادني كه احتمال وجود گازهاي مضر و خطرناك در آنها مي‌رود مسئوليت امر تهويه معدن بايد بر عهده يك فرد صلاحيتدار گذاشته شود.