بازخوانی آراء و اندیشه های اخلاقی امام خمینی (ره)

بازخوانی آراء و اندیشه های اخلاقی امام خمینی (ره)

اسلاید 1: بسم الله الرحمن الرحیم

اسلاید 2: بازخوانی آراء و اندیشه هایاخلاقی امام خمینی رهدهمین طریق جاوید29مرداد 1396

اسلاید 3: موضوع بحثآراء و اندیشه هایاخلاق سیاسی

اسلاید 4: تذکرات1.بحث در باب اندیشهای اخلاقی حضرت امام ره است البته به مناسبت به رفتارها هم اشاره ای خواهد شد.2. بحث از نظر حقیر آزاد است.2. پیش فرض بنده این نیست که همه موافق حضرت امام ره باشند.3. لزوما در یک جلسه به نتیجه واحدی نخواهیم رسید.4. شبهات زیاد است لذا مجبوریم دفع شبهه هم داشته باشیم.5. به دلیل وقت محدود قطعا همه مسائل مورد بررسی نمیتواند قرار بگیرد لذا بنده در خارج از جلسه هم در اختیار دوستان هستم.

اسلاید 5: ضرورت بحثامام را نباید به‌عنوان صرفاً یک شخصیّت محترم تاریخی مورد توجّه قرار داد؛ بعضی این‌جور میخواهند: امام یک شخصیّت محترمی است در تاریخ این کشور که روزگاری بود، فعّال بود، مفید بود، بعد هم از میان جمعیّت رفت و روزگار او تمام شد؛ احترامش میکنیم، نامش را با تجلیل می‌آوریم، صرفاً همین؛ بعضی میخواهند امام را این‌جور بشناسند و بشناسانند و این‌جور تلقّی کنند؛ این غلط است.آن راهی که میتواند مانع از این تحریف بشود، بازخوانی اصول امام است. امام یک اصولی دارد، یک مبانی‌ای دارد؛ این مبانی در طول ده سال دوران حاکمیّت اسلامی و پیش از آن در طول پانزده سال دوران نهضت، در بیانات گوناگون بیان شده است؛ اصول امام را در این بیانات میشود پیدا کرد؛ 14-3-94

اسلاید 6: نظریاتچهار نظریه مطرح در باب اخلاق و سیاست:الف) نظريه جدايى اخلاق از سياستب) نظريه تبعيت اخلاق از سياستج) نظريه اخلاق دو سطحى این سه نظریه جدایی اخلاق و سیاست است.د) نظريه يگانگى اخلاق و سياست

اسلاید 7: الف) نظريه جدايى اخلاق از سياستتوجه به اخلاق در سياست، به شكست در عرصه سياست مى‏انجامد، زيرا مدار اخلاق حق و حقيقت است، حال آن كه غرضِ سياست، منفعت و مصلحت مى‏باشد. اخلاق از ما مى‏خواهد تا حقيقت را - گرچه بر ضد خودمان باشد - بگوييم، حق‏كشى نكنيم، با انسان‏ها همانند ابزار رفتار نكنيم، همواره پايبند عدالت باشيم، دروغ نگوييم، از فريب‏كارى بپرهيزيم، حقايق را پنهان نكنيم و... . حال آن كه لازمه سياست دست شستن از پاره‏اى اصول اخلاقى است و اساساً هرگونه اقدامِ سياسى، با اخلاق‏ستيزى و زير پا نهادنِ فضايل اخلاقى آغاز مى‏شود و بدونِ «دست‏هاى آلوده» هيچ فعاليتِ سياسى ممكن نيست. تعبير «دست‏هاى آلوده» را مايكل والزر در دهه هفتاد ميلادى وارد ادبيات سياسى كرد

اسلاید 8: تفکر ماکیاولیستیهدف وسیله را توجیه میکند. برای رسیدن به هدف میتوان از هر وسیله ای استفاده کرد. اين متفكر در نوشته معروف خود «شهريار» :هر كه بخواهد در همه حال پرهيزگار باشد، در ميان اين همه ناپرهيزگارى سرنوشتى جز ناكامى نخواهد داشت، از اين‏رو شهريارى كه بخواهد شهريارى را از كف ندهد، مى‏بايد شيوه‏هاى ناپرهيزگارى را بياموزد و هرجا كه نياز باشد به كار بندد.نيكولو ماكياولى، شهريار، ترجمه داريوش آشورى (تهران: كتاب پرواز، 1374) ص‏117 - 118

اسلاید 9: هدف سیاست: ایجاد نظم در جامعهایجاد نظم دو راه دارد:الف- با زورزور آشکار: دیکتاتوریزور پنهان: دموکراسی با ابزار:مجازات حداکثرینظارت حداکثریفرهنگ سازیب- مردم خودشان بخواهند: ولایت پذیریعلامه طباطبایی می فرمایند:دموکراسی به عينه همان ديكتاتورى شاهى است كه در اعصار گذشته وجود داشت. چيزى كه هست، اسمش عوض شده و آن روز استبدادش مى‏گفتند و امروز دموكراسي‌اش مى‏خوانند. بلكه استبداد و ظلمِ دموكراسى بسيار بيشتر است. المیزان ج4 ص 194

اسلاید 10: نظر اندیشمندان غربی در مورد دموکراسی. هابز: "دموکراسی به معنای حکومت مستقیم مردم از طریق مجلس اجراشدنی نیست. زیرا عامه‌ی مردم تنها در اندیشه‌ی خواسته‌های شخصی خودشانند ولذا با وعده‌ی این و آن فریفته می‌شوند، پس آنانی را که بر می‌گزینند، نماینده‌ی واقعی‌شان نیستند؛ آن‌ها کسانی‌اند که تنها خواسته‌های مردم را برآورده می‌کنند ." نوری. نقد دموکراسی. ص 2. ایمانوئل کانت. متوفای 1804: «دموکراسی بدترین نوع دیکتاتوری است.» نوشته‌های سیاسی کانت. آگوست کنت. متوفای 1857: «حاکمیت مردم یک دروغ ننگ‌آور است.» دوبنوا. دموکراسی از نظر فیلسوفان. ص 27. جان استوارت میل. متوفای 1873: «مردمی که قدرت را اعمال می‌کنند، همان مردمی نیستند که قدرت بر آن‌ها اعمال می‌شود.» کوهن. دموکراسی. ص 23. ارنست رنان. متوفای 1892: «انتخابات باعث می‌شود یک عده آدم با افکار متوسط دور هم جمع بشوند و این مجموعه افکار، پایین‌تر از حد ذهن متوسط‌ترین پادشاهان است.» دوبنوا. دموکراسی از نظر فیلسوفان. ص 27. اسوالد اشپنگلر. متوفای 1936: «حقیقت این است که با تعمیم حق رای به عموم افراد، انتخابات معنای اولیه‌ی خود را از دست داده است. [زیرا مردم] گرفتار چنگال قدرت‌های جدید یعنی رهبران احزاب خواهند بود و این رهبران اراده‌ی خود را با بکارگیری همه‌ی دستگاه‌های تبلیغاتی و تلقینات بر مردم تحمیل می‌کنند».اشپلنگر، فلسفه‌ی سیاست. ص 83. رنه گنون. متوفای 1951:«اگر بپذیریم که افراد ثابت و واحدی در آن واحد می‌توانند هم حاکم و هم محکوم باشند، دچار تناقض شده‌ایم.» گنون. بحران دنیای متجدد. ص 113

اسلاید 11: نظر دکتر شریعتیتصادفی نیست که مردی چون رابرت کندی در نطق های انتخاباتی خود مصلحت می داند که بر خلاف انتظار افکار عمومی جهان از وی و حتی بر خلاف خط مش کلی سیاست خارجی یی که همیشه کندی ها ادعا می کردند، رسماً ازاسرائیل ستایش و جانبداری کند و با جهودهای خرپول نیویورک که سرنوشت سیاسی ملت امریکا را به کمک کانگسترهای مافیا می سازند لاس بزند و برای آرائی که با پول و جنسیت و هفت تیر تهیه می شود، شرف خویش را گروبگذارد، اگر نه انتخاب نمی شود.بی شک این پول است، این قدرت است که با استخدام تمام وسایل موجود تبلیغاتی امروز، بااستخدام تمام استعداد ها و امکانات هنری و ادبی و اجتماعی... رای می سازد. آری، آزادند در دادن رای،اما بَرده اند در ساختن رای. زیرا رای اش را با پول در مغزش جا داده اند و سپس آزادش گذاشته اند که به هر که خواست رای بدهد.وضع سیاسی امروز اروپا و امریکا را اگر نگاه کنیم اهانت بزرگی است. کتاب امامت و امت ص 54

اسلاید 12: ب) نظريه تبعيت اخلاق از سياستنتيجه رويكرد ماركسيست - لنينيستى به جامعه و تاريخ است. از ديدگاه ماركسيستى، تاريخ چيزى جز عرصه منازعات طبقاتى نيست؛ طبقاتى كه بر اثر شيوه توليد زاده مى‏شوند و پس از مدتى در دل خود، ضدِ خويش را مى‏پرورند و سپس نابود مى‏شوند و جاى خود را به طبقه بالنده‏اى مى‏دهند كه ضدِ خود را مى‏پرورد.اخلاق و ديگر مظاهرِ اجتماعى تابعِ بى‏قيد و شرطِ سياست و عملِ انقلابى هستند و ارزش خود را از آن مى‏گيرند و به‏وسيله آن توجيه مى‏شوند، لنین:«هنگامى كه مردم از ما درباره اخلاق سؤال مى‏كنند، مى‏گوييم كه براىِ يك كمونيست، كلِ اخلاق در رابطه با آن نظم و ديسيپلين آهنين و در مبارزه آگاهانه عليه استثمار معنا مى‏يابد.22

اسلاید 13: ج) نظريه اخلاق دو سطحى‏اخلاق را بايد در دو سطح فردى و اجتماعى بررسى كرد. گرچه اين دو سطح مشتركاتى دارند، لزوماً آن‏چه را كه در سطحِ فردى اخلاقى است، نمى‏توان در سطح اجتماعى نيز اخلاقى دانستاخلاق فردى براساس معيارهاى مطلقِ اخلاقىِ سنجيده مى‏شود، در صورتى كه اخلاق اجتماعى تابعِ مصالح و منافعِ ملى است. افلاطون:اگر دروغ گفتن براى كسى مجاز باشد، فقط براى زمام‏دارانِ شهر است كه هر وقت صلاحِ شهر ايجاب كند، خواه دشمن خواه اهل شهر را فريب دهند، اما اين رفتار براى هيچ‏كس مجاز نيست و اگر فردى از اهالىِ شهر به حكّام دروغ بگويد، جرم او نظير يا حتى اشدِّ از جرم شخصِ بيمارى است كه پزشكِ خود را فريب دهدمارتين لوتر ،پل تيليخ، راينهولد نيبور، ماكس وبر و هانس مورگنتا را از طرفدارانِ اين ديدگاه هستند.

اسلاید 14:   د) نظريه يگانگى اخلاق و سياست‏نظام اخلاقى را در دو عرصه زندگى فردى و اجتماعى معتبر مى‏شمارد و معتقد است كه هر آن‏چه در سطحِ فردى اخلاقى مى‏باشد، در سطح اجتماعى نيز چنين است و هر آن چه در سطحِ فردى و براى افراد غيراخلاقى باشد، در سطح اجتماعى و سياسى و براى دولت‏مردان نيز غيراخلاقى است.وظيفه سياست پرورش معنوىِ شهروندان، اجتماعى ساختن آنان، تعليم ديگر خواهى و رعايت حقوق ديگران است و اين، چيزى جز قواعد اخلاقى نمى‏باشد.معتقدین:واسلاوهاول، مهاتماگاندى، نلسون ماندلا و امام خمينى ره تنها انتقادى كه مى‏توان بر اين ديدگاه وارد كرد، آن است كه در عمل آيا سياستِ مبتنى بر اخلاق توفيق خواهد يافت ؟

اسلاید 15: نمونه هایی از تفکر ماکیاولیستی غرب1. استعمار: کهنه: تصرف سرزمیننو: حاکم دست نشاندهفرانو: عوض کردن سبک زندگی و تفکر2. کشف آمریکا!!3. بمب اتم4. جنگ جهانی اول و دوم5. حق وتو6. ایجاد جنگ برای فروش اسلحه و....

اسلاید 16: امیرالمومنین علیه السلام1. شورای شش نفره عمل بر اساس سیره شیخین را نپذیرفت.2. از ماجرای محاصره خانه عثمان سوء استفاده نکرد.3. آب را صفین بر روی سپاهیان معاویه نبست.4. در کنار گذاشتن معاویه بر خلاف توصیه ها تردید نکرد.5. طلحه و زبیر را با دادن حکومت ساکت نکرد.6. پیمان اجباری بسته با معاویه را بعدا حتی به دلیل فشار خوارج نشکست.

اسلاید 17: سیاست معاویه یا علیخطبه 200وَ اللَّهِ مَا مُعَاوِيَةُ بِأَدْهَى مِنِّي وَ لَكِنَّهُ يَغْدِرُ وَ يَفْجُرُ وَ لَوْ لَا كَرَاهِيَةُ الْغَدْرِ لَكُنْتُ مِنْ أَدْهَى النَّاسِ وَ لَكِنْ كُلُّ غُدَرَةٍ فُجَرَةٌ وَ كُلُّ فُجَرَةٍ كُفَرَةٌ وَ لِكُلِّ غَادِرٍ لِوَاءٌ يُعْرَفُ بِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ اللَّهِ مَا أُسْتَغْفَلُ بِالْمَكِيدَةِ وَ لَا أُسْتَغْمَزُ بِالشَّدِيدَةِ .ترجمه:به خدا قسم معاويه زيرك تر از من نيست، ولى او خيانت مى‏ورزد و گناه مى‏كند، و اگر غدر و مكر نكوهيده نبود من از زيرك‏ترين مردمان بودم، ولى هر نيرنگى معصيت است، و هر معصيتى نوعى كفر است، و هر نيرنگ بازى را در قيامت نشانه‏اى است كه به آن شناخته مى‏شود. سوگند به خدا كه من با مكر و حيله غافلگير نمى‏شوم، و با شدّت و سختى ناتوان نمى‏گردم.

اسلاید 18: دیدگاه امام خمینی رهمبنای نظر امام ره:یکی بودن دین و سیاست، چون اخلاق یکی از سه گانه های دین است.به گفته امام خمينى، كار به جايى رسيده بود كه بيشتر اهلِ علم و مقدسان اين باور را پذيرفته بودند كه: «دين عليحده است و سياست عليحده است». حتى اگر مى‏خواستند از كسى غيبت كنند، او را «سياسى» مى‏خواندند.امام خمينى، صحيفه نور، ج‏1، ص‏239 .

اسلاید 19: دروغ جایی در سیاست اسلامی نداردبررسی وعده آب و برق مجانی

اسلاید 20: قتل بی دلیل جایی در سیاست اسلامی نداردبررسی اعدامهای سال 67

اسلاید 21: عزل بنی صدر بعد از رای عدم کفایت. من تا آنجایی که بتوانم، تا آنجایی که اخلاق اسلامی اقتضا می‌کند که همه اینها را به آرامش دعوت کنم، همه گروهها و گروهکها را به آرامش دعوت کنم، همه افراد را به آرامش دعوت کنم، عمل خواهم کرد، نصیحت خواهم کرد، نصیحت برادرانه خواهم کرد، نصیحت خاضعانه خواهم کرد، لکن این را باید همه بدانند که آن روزی که من احساس خطر برای جمهوری اسلامی بکنم، آن روزی که من احساس خطر برای اسلام بکنم، آن روز این‌طور نیست که باز من بنشینم نصیحت کنم؛ دست همه را قطع خواهم کرد.جلد ۱۴ - صفحه ۴۱۶

اسلاید 22: آیات شیطانیسمه تعالی‏ إنا للَّه و إنا إلیه راجعون‏ به اطلاع مسلمانان غیور سراسر جهان می‏رسانم مؤلف کتاب «آیات شیطانی» که علیه اسلام و پیامبر و قرآن، تنظیم و چاپ و منتشر شده است، همچنین ناشرین مطلع از محتوای آن، محکوم به اعدام می‏باشند. از مسلمانان غیور می‏خواهم تا در هر نقطه که آنان را یافتند، سریعاً آنها را اعدام نمایند تا دیگر کسی جرأت نکند به مقدسات مسلمین توهین نماید و هر کس در این راه کشته شود، شهید است ان شاء اللَّه. ضمناً اگر کسی دسترسی به مؤلف کتاب دارد ولی خود قدرت اعدام او را ندارد، او را به مردم معرفی نماید تا به جزای اعمالش برسد. 12 نفر از سفرای اروپایی فراخوانده میشوند توسط کشورهای خود.يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ فَلا يَقْرَبُوا الْمَسْجِدَ الْحَرامَ بَعْدَ عامِهِمْ هذا وَ إِنْ خِفْتُمْ عَيْلَةً فَسَوْفَ يُغْنيكُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ إِنْ شاءَ إِنَّ اللَّهَ عَليمٌ حَكيمٌ (28)توبه

اسلاید 23: نظر حضرت امام رهامام خمینی (ره)؛ 07 تیر 1314پرهیز و بر حذر باش- ای برادر روحانی و دوست عقلانی- از این اشباح مدعی تمدن و تجدد که آنان ستوری رمیده و گرگهایی درنده و شیاطینی انسان نما هستند که از حیوان‌ گمراهتر و از شیطان پست‌ترند، و قسم به جان حقیقت که میان آنان و تمدن آن چنان فاصله دوری است که اگر به شرق روند تمدن به غرب گریزد و چون به غرب روی آورند تمدن به شرق برود، و همانند تو که از شیر می‌گریزی تمدن از ایشان در فرار است، که ضرر ایشان بر بنی آدم از آدمخوارگان بیش است‌.غرب از این اصلًا خبری ندارد. غرب دنبال این است که طیاره درست کند؛ به انسان کار ندارد. عالَم را انسان باید درست بکند؛ غرب به انسان کار ندارد. غرب به طیاره کار دارد، و این طور چیزها، انسان را رو به تباهی دارد می‌برد. دارد انسان را وحشی بار می‌آورد- یعنی آدمکش- بالاتر وحشی، آن است که بیشتر آدم می‌کشد؛ بیشتر حیوان می‌خورد. غرب دارد انسان را وحشی بار می‌آورد. آن وحشی که آدمخوار است، آدمکش است! آدمکش بار می‌آورد.

اسلاید 24: عمل بر اساس تکلیف الهی امام در پاریس می فرمودند:«اگر تمامی افراد بگویند شاه برود، من هم با آنها می گویم شاه باید برود. اگر افراد معدودی باشند که این مطلب را بگویند، باز هم با آنها می گویم شاه باید برود و اگر هیچکس نگوید شاه برود، باز من می گویم شاه باید برود، چون این امر به دلخواه من نیست که بگویم یا نگویم. گفتن، یک تکلیف الهی است؛ این وظیفه است.»‏دکتر حسن حبیبی- روزنامه اطلاعات- 19 / 7 / 60.

اسلاید 25: عمل بر اساس قانونتقیّد و التزام امام به قوانین و مقررات منحصر به نظام اسلامی نبود. بلکه به رعایت مصالح عمومی جامعه و حفظ بیت المال بستگی داشت. امام حتی در رژیم باطل پهلوی نیز مشابه این روش را داشتند. مرحوم آیت الله شهید حاج آقا مصطفی خمینی نقل می کرد در شهر همدان امام به هنگام عبور از عرض یکی از خیابانها به خاطر عدم عبور از روی جدول وسط خیابان که چمن کاری شده بود مسافت زیادی را طی می کردند تا از تقاطع عابر پیاده عبور کنند و مجبور نباشند قدم روی چمن ها بگذارند.

اسلاید 26: هدف وسیله را توجیه نمیکندیکی از خصوصیات بارز امام این بود که حتی در مملکت کفر هم حقوق و قوانین اجتماعی آن جامعه را رعایت می کردند. از جمله وقتی در پاریس برادران پولی جمع کرده و گوسفندی خریدند و آن را در پشت حیاطی که امام برای نماز به آنجا می آمدند، ذبح کردند و به مناسبت شب عاشورا مقداری از آن خوراک تهیه کردند و مقداری از آن را هم برای منزل امام فرستادند. چون در فرانسه قانونی وجود دارد که طبق آن ذبح هر حیوانی در خارج از کشتارگاه به خاطر رعایت مسائل بهداشتی ممنوع است تا امام از چنین قانونی اطلاع یافتند، فرمودند: چون تخلف از قانون حکومت اینجا شده است، من از این گوشت نمی خورم.

اسلاید 27: الحمدلله رب العالمینبا تشکر از حسن توجه شما@andishehdini