بـررسی اثر افزایش باگاس و فیلترکیک بعنوان کود آلی، بر تغییر میزان کربن، میزان عناصر غذایی خاک، خصوصیات خاک و رشـد و عملکرد گیاه نیشکر

بـررسی اثر افزایش باگاس و فیلترکیک بعنوان کود آلی، بر تغییر میزان کربن، میزان عناصر غذایی خاک، خصوصیات خاک و رشـد و عملکرد گیاه نیشکر

اسلاید 1: بسم الله الرحمن الرحيم

اسلاید 2: پایان نامه تحصیلی برای اخذ مدرک کارشناسی ارشد خاکشناسیدانشجو : لطف اله عبداللهی ش.د. : 8232705اساتید راهنما: دکتر عبدالامیر معزی دکتر مصطفی چرماستاد مشاور: مهندس مهران الهامی فرد

اسلاید 3: بـررســي اثر افزايش باگاس و فيلتركيك بـعــنوان کود آلي ، بر تغيير ميزان کربن ، ميزان عناصر غذايي خاک ، خصوصيات خاك و رشـد و عمـلـکرد گيـاه نيـشکرعنوان پایان نامه:

اسلاید 4: مقدمه و هدف شناسایی راهکارهای مؤثر در افزایش بازده کودهای شیمیایی ، بهره گیری بیشتر از کودهای زیستی و کاربرد بقایای گیاهی و حیوانی به منظور تأمین بخشی از نیازهای تغذیه ای گیاهان و بهبود خصوصیات فیزیکی ، شیمیایی و زیستی خاکهای زیر کشت و تقویت حاصلخیزی خاکها ، اقدامات مهم و مؤثری در راستای پایداری تولیدات کشاورزی می باشند.

اسلاید 5: لذا مدیریت صحیح بقایای ماده آلی در خاک تأثیر بسزایی بر کشاورزی پایدار دارد. از جمله موادی که می توان به عنوان ماده آلی بکار برد فیلترکیک و باگاسِ حاصل از فعالیت کارخانه های شکر می باشد که به ترتیب 5/53 و 75 درصد ترکیبات آلی دارند.

اسلاید 6: هدف تحقیق تعيين اثر کاربرد سطوح مختلف فيلتر کيک و باگاس بر روي فاکتورهای زیر:ميزان عناصر غذايي و خصوصيات فيزيکي و شيميايي خاک. تغيير ميزان کربن در خاک.عملکرد کمي و کيفي نيشکر.

اسلاید 7: مروری بر منابعدر مجموع 5/1 قرن از فعاليت شديد انسان كه منجر به كاهش سطح كربن خاك در بسياري از كشورها شده است مي گذرد. تخمين زده شده است كه در تمام جهان به دليل كشاورزي حدود 1015×100 گرم كربن از خاك به هدر رفته است (107) .وقتي كه كربن جديد بصورت بقاياي گياهي به خاك افزوده مي شود بيش از 78 درصد آن بصورت CO2 به اتمسفر باز مي گردد (122و159) .

اسلاید 8: فيلتركيك ماده زائدي است كه غني از ماده آلي ، ازت ، كلسيم و فسفر است و در بسياري از كشورها بعنوان منبعي براي مواد غذايي و بهبود خصوصيات فيزيكي خاكها و اصلاح خاكهاي شور بكار مي رود (113).در آزمايشی افزودن فيلترکيک به خاک سبب غني شدن خاک از مواد آلي و عناصر غذايي گرديد (99 و110). كاربرد 10 و 15 تن در هكتار فيلتركيك درصد ماده آلي خاك را به ترتيب 15 و 24 درصد افزايش داد (96).

اسلاید 9: فیلترکیک محتوي قارچها، باكتـــريها و اكتينوميستها مي باشد. ميــكروبــهاي مهــم آن شـامل قـــارچ Aspergillus fumigatus ، باکتري Bacillus subtilis و اكتـيـنـوميستهاي S.violacens وStreptomyces flavidivrens مي باشد (14).كاربرد فيلتركيك درخاكهاي آهكي موجب كاهش pH,EC و ESP می شود. خاکهای سدیمی را مي توان با پخش كردن و زير خاك كردن حدود 80 تن در هكتار فیلترکیک مجدداً احيا نمود (13) .

اسلاید 10: در چندين كشور نيشكركاري مثل برزيل ، كوبا ، مکزیک، هند، پورتوريكو و كلمبيا از فیلترکیک بعنوان كود براي بهبود خواص فيزيكي خاك و اصلاح خاكهاي شور استفاده مي شود (173و177و179) . بررسي اثرات كاربرد آن در مزارع مختلف نشان مي دهد كه 3 ماه بعد از كاربرد آن در مزرعه مي توان شاهد اثرات غذايي آن بود و در مورد بعضي از عناصر اثر آن تا سه سال باقي مي ماند (133و148و147و50).

اسلاید 11: موارد استفاده از باگاس بسيار متعدد و در منابع مختلف بيش از چهل كاربرد براي آن مطرح شده است. دركشورهايي مانند برزيل از اين مواد (فيلتركيك و باگاس) در اصلاح خاكها نيز استفاده مي شوند (51) .وجود باکتري تجزيه کننده سلولز (Cellumonas) در باگاس گزارش شده است (13).

اسلاید 12: فيلتر كيك بدليل توليد CO2 و H2CO3 در جريان تجزيه خود باعث افزايش محلوليت عناصر غذايي در واكنشهاي قليايي خاك مي شود (39و172و89) .افزايش محصول ناشي از كاربرد فیلترکیک ، در مناطق مختلفي از جمله برزيل (153 و149 و 34) و مکزیک ثبت شده است. فيلتركيك قدرت نگهداري آب در خاك را افزايش مي دهد (39و172و89).

اسلاید 13: در آزمايشي که ليل (99 و110) در مکزيک انجام داد، مقادير صفر تا 30 تن فيلترکيک قبل از كشت به خاک اضافه شد. قبل از درو محصول براي ارزيابي كيفيت عصاره نيشكر چند نمونه از ساقه هاي قابل آسياب ، از تمام تيمارها برداشت شد. نتايج نشان داد که فيلترکيک ، ساختمان خاک را بهبود بخشيده و توليد نيشکر و شکر خام در واحد سطح را افزايش داده است. در اين آزمايش تيمار سوم (20 تن فيلتركيك در هكتار) نسبت به بقيه تيمارها محصول شكر و نيشكر بيشتري را موجب شد.

اسلاید 14: در آزمايشي وقتي كه تيمار10 تن در هكتار فيلتركيك اعمال شد محصول نيشكر نسبت به تيمار شاهد و كود معدني ( به ترتيب 35 و 52 تن در هكتار) تا ميزان 6/84 تن در هكتار افزايش يافت. از طرف ديگر كيفيت ني (درجه بريكس، درصد پل ، پيوريتي و درصد فيبر) در ميان تيمارها تفاوتي نداشت (96) . افزودن سالانه 15 تن در هكتار فيلتركيك در يك دوره چهار ساله ، در مقايسه با تيمار شاهد و نيز تيمار60 تن در هكتار در يك سال در يك محصول كشت جديد ، ميزان محصول نيشكر و شكر را افزايش داد (30) .

اسلاید 15: ماريو بروكال(1987) در كاستاريكا اثر محصولات جانبي كارخانه هاي شكر و الكل (باگاس، فيلتركيك و ويناس[1]) را بر روي محصول شكر و نيشكر بررسي كرد. تيمارها عبارت بودند از: 0 ، 60 ، 120 و 180 تن در هكتار باگاس و 0 ، 12 ، 24 و 36 تن در هكتار فيلتركيك و 0 ، 120 ، 240 و 360 متر مكعب در هكتار ويناس. هر سه ماده محصول شكر و نيشكر را افزايش دادند. محصول صنعتي بدست آمده (تن نيشكر/كيلوگرم شكر) با افزايش ميزان كاربرد مواد آلي در تيمارها كاهش مي يافت. به عكس محصول نيشكر در هكتار، بجز در مورد باگاس با افزايش مقدار ساير تيمارها افزايش يافت. بهترين محصول شكر بدست آمده با تيمار60 تن در هكتار باگاس، 24 تن در هكتار فيلتركيك و 120 متر مكعب در هكتار ويناس بدست آمد.[1] - vinasse

اسلاید 16: مواد و روشها تیمارهای طرح عبارت بودند از:شاهد (بدون افزایش فیلترکیک و باگاس) افزودن t/ha 20 باگاس افزودن t/ha 20 فیلترکیک افزودن t/ha 40 باگاس افزودن t/ha 40 فیلترکیک افزودن t/ha 20 باگاس+ t/ha 20 فیلترکیک افزودن t/ha 40 باگاس + t/ha 40 فیلترکیکطرح آزمایشی مورد استفاده از نوع بلوکهای کامل تصادفی با 7 تیمار و 3 تکرار بود.

اسلاید 17: نحوه قرار گرفتن تیمارها در طرح آماری.T6T2T4T7T3T1T5T4T1T3T5T6T7T2T5T3T1T6T7T2T4بلوك 2بلوك 2بلوك 1بلوك 3

اسلاید 18: نحوه كاربرد تيمارهادر ماههاي خرداد و تير سال 1382 فيلتركيك توسط يك كود پاش زنجیري و باگاس توسط بـاگـاس پخـش کـن (سـاخت فـرگوسن) به خاک كرتهاي آزمايشي اضافه و بوسيله گاوآهن تا عـمق 35 سانتي متري خاك مخلوط گرديد.

اسلاید 19: كود پاش زنجیري براي توزيع فيلتركيك و نحوه بارگيري آن.

اسلاید 20: توزيع يكنواخت فيلتركيك در كرتهاي آزمايشي بوسيله كودپاش زنجيري

اسلاید 21: زير خاك كردن مواد آلي اضافه شده به كرتها تا عمق 35 سانتي متري.

اسلاید 22: عمليات كشت ني واريته CP 57-614 در كرتهاي آزمايشي در دهه دوم شهريورماه 1382 بصورت دستي در كف فارو انجام گرديد. عمليات داشت نيشكر كاشته شده نيز مانند ساير مزارع كشت جديد انجام شد. نمايي از دو كرت مجاورِ هم در دوره داشت محصول در زمان آبياري.

اسلاید 23: نمونه برداری های انجام شده: قبل از اعمال تيمارها ، نمونه برداري اول از اعماق 30-0 و 60-30 سانتي متر در 3 نقطه از هر كرت صورت گرفت. نمونه برادري هاي بعدي از خاكِ محل اعمال تيمارها براي انجام آناليزهاي شيميايي و فيزيكي به ترتيب در 4 ، 10 و 19 ماه بعد از كشت در تاريخهاي27/10/82 ،23/4/83 و 27/1/84 از همان اعماق و نقاطِ نمونه برداريِ اول صورت گرفت.

اسلاید 24: آنالیزهای فیزیکی و شیمیایی انجام شدهدر فواصل زماني مختلف ، درصد جوانه زني و تعداد ساقه ها و نيز ارتفاع هفتگي و تجمعي آنها بر اساس عمليات كنترل محصول اندازه گيري گرديد.خاک کرتهای آزمایشی مورد آنالیز های شیمیایی و فیزیکی قرار گرفت. پس از رسيدن ني از ني هاي بالغ براي بررسي كيفيت ني ، نمونه برداري انجام شد و شربت آن مورد آناليز قرار كرفت.سر انجام در تاريخ 15/1/84 يعني 19 ماه پس از كشت ، عمليات برداشتِ كرتها انجام و عملکرد محصول اندازه گیری شد.

اسلاید 25: اندازه گیری نفوذپذیری خاک توسط دستگاه گلف ساخت شركت Soil moisture

اسلاید 26: اندازه گیری وزن مخصوص ظاهری خاک توسط كيت نمونه گير خاك ، ساخت شركت Eijkelkamp هلند

اسلاید 27: نتايج و بحثنتايج بدست آمده بوسيله نرم افزار SPSS مورد تجزيه و تحليل آماري قرار گرفت و اثر تيمارها نیز با آزمون دانكن مقايسه گرديد.

اسلاید 28: میزان عناصر غذایی موجود در فیلترکیک

اسلاید 29:

اسلاید 30: خصوصیات فیزیکی و شیمیایی کرتهای آزمایشی ، قبل از کشت و کار

اسلاید 31:

اسلاید 32: بافت خاک محل آزمایش در محدوده لوم تا رسی لومی بود. pH در محدوده 68/7 تا 75/7 و هدایت الکتریکی از 53/2 تا 93/3 دسی زیمنس بر متر در نوسان بود. درصد ازت خاک در محل آزمایش نیز در محدوده 0373/0 تا 0447/0 درصد قرار داشت. غلظت فسفر قابل جذب خاک بین 4/5 تا 9/6 ppm غلظت پتاسیم قابل تبادل خاک نیز در محدوده 143 تا 223 ppm قرار داشت. درصد ماده آلی نیز از 357/0 تا 457/0 درصد در نوسان بود. آهن در محدوده 01/10 تا 18/11 ppm ، روی در محدوده 291/0 تا 307/0 ppm ، مس در محدوده 34/1 تا 44/1 ppm و منگنز در محدوده 09/7 تا 85/7 ppm قرار داشت. با توجه به اینکه بر اساس منابع موجود حدود بحرانی عناصر کم مصرف آهن ، روی ، مس و منگنز به ترتیب 10 ، 1 ، 2/0 و 9 میلی گرم در کیلوگرم می باشد ، در منطقه مورد بررسی غلظت عناصر روی و منگنز در محدوده کمبود قرار دارد. غلظت آهن در حد متوسط و غلظت مس نیز بیش از مقدار متوسط می باشد (204و205).

اسلاید 33: اثر تیمارها بر غلظت کاتیونها و آنیونهای خاک و نیز میزانEC , CEC , ESP , pH و درصد ازت خاک متفاوت و معنی دار نگردید .

اسلاید 34: ميانگين مربعات تأثير كاربرد باگاس و فيلتركيك بر نفوذپذيري خاك در زمانهاي مختلف.

اسلاید 35: نمودار میانگین تأثير كاربرد تيمارها بر نفوذپذیری خاك، در زمانهای مختلف

اسلاید 36: كاربرد تيمارها 4 ماه پس از كشت محصول تأثير متفاوت و معني داري بر نفوذپذيري خاك در سطح 1 درصد داشته استدر این میان تيمارهاي T7 و T4 تأثیر اصلی را در افزايش نفوذپذيري خاك نسبت به تيمار شاهد داشته اند. دليل آن مي تواند بالا بودن ميزان باگاس (40 تن در هکتار) در اين تيمارها باشد كه قبل از تجزيه شدن باگاس ، ذرات آن در خاک به مانند سنگريزه عمل كرده و نفوذ پذيري را افزايش داده اند. ساير تيمارها تأثیر متفاوت و معني داري با یکدیگر و با تيمار شاهد نداشته اند.

اسلاید 37: كاربرد تيمارها 19 ماه پس از كشت محصول تأثير متفاوت و معني داري بر نفوذپذيري خاك نداشته است .با این حـال همه تـيمارهـا بـاعث افزايش نفوذپذيري خاك شده اند. دليل معني دار نشدن اثر تيمارهايي كه 4 ماه پس از كشتِ محصول ، نفوذپذيري را به طور معنی داری افزايش داده بودند در این زمان مي تواند تجزيه نسبي و ریزتر شدن باگاسِ اضافه شده باشد كه باعث كم شدن خلل و فرج ناشی از درشت بودن ذرات باگاس شده است.

اسلاید 38: ميانگين مربعات تأثير كاربرد باگاس و فيلتركيك بر درصد کربن آلی خاك در زمانهاي مختلف. بر اساس آزمون دانکن تأثیر تیمارها، 10 ماه پس از کشتِ محصول متفاوت و معنی دار شده است.

اسلاید 39: نمودار میانگین تأثير كاربرد تيمارها بر درصد كربن آلي خاك، در زمانهای مختلف.

اسلاید 40: اما پیگیری آزمون دانکن نشان می دهدکه اثر تیمارها در فاصله 10 ماه پس ازکاربرد ، نسبت به هم متفاوت و معنی دار می باشد. معنی دار نشدن تفاوت تأثیر تیمارها تا زمان 10 ماه پس از کشت محصول را می توان به دلیل تجزیه نشدن بخش قابل توجهی از مواد اضافه شده دانست (8). به همین ترتیب اثر متفاوت تر تیمارها در زمان 19 ماه پس از کشت محصول را باید در نتیجه تجزیه بیشتر مواد آلی اضافه شده دانست (18 ،99 ،81،110).

اسلاید 41: نمودار نشان می دهد که كاربرد تيمارها 10 ماه پس از كشت محصول تأثير متفاوت و معني داري بر درصد كربن آلي خاك داشته است. در اين مرحله از نمونه برداری نيز ، همه تيمارها نسبت به تيمار شاهد درصد كربن آلي خاك را افزايش داده اند كه تفاوت اثر تيمار T7 نسبت به تيمار شاهد در این مرحله از نمونه برداری ، در سطح 5 درصد معني دار شده است. تيمار T7 با بیشترین تأثیر باعث افزايش 4/36 درصدي كربن آلي نسبت به تيمار شاهد شده است. البته تأثير تيمار T7 با تيمارهای T5 و T6 تفاوت معنی داری ندارد و هر سه تیمار در یک گروه قرار گرفته اند. اثر بیشتر تیمارهای T7، T5 و T6 به میزان فیلترکیک موجود در آنها بر می گردد که زودتر از باگاس تجزیه شده اند (8،96،99،161،110).

اسلاید 42: در مرحله نمونه برداری 19 ماه پس از كشت محصول نيز همه تيمارها باعث افزايش درصد كربن آلي نسبت به تيمار شاهد شده اند كه تیمارهای T7 و T5 و T6 از اين جهت نسبت به تيمار شاهد بیشترین تفاوت معني دار را ایجاد کرده اند. تيمارهای T7 و T5 و T6 به ترتيب باعث افزايش 8/84 و 1/59 و 3/49 درصدي كربن آلي نسبت به تيمار شاهد شده اند. تيمارهای T5 و T6 با تيمارهاي T4،T3 و T2 تفاوت معني داری ندارد. با اینحال با تیمار T7 در یک گروه قرار گرفته اند. بدین معنی که می توان به جای افزودن 40 تن فیلترکیک و 40 تن باگاس در هکتار (T7) از 40 تن فیلترکیک (T5) و یا 20 تن فیلترکیک بعلاوه 20 تن باگاس (T6) استفاده کرد و تأثیری در سطح تیمار T7 را بدست آورد. بدیهی است که در بلند مدت می توان تأثیر بیشتر باگاس در میزان کربن آلی را انتظار داشت (129،8).

اسلاید 43: مقايسه اثر هر یک از تيمارها در زمانهاي مختلف با بررسي نمودار نشان مي دهد كه به طور کلی همه تيمارها با گذشت زمان درصد كربن آلي در خاك را افزايش داده اند. اين افزايش براي همه زمانها نسبت به زمان قبل از كاربرد تيمارها دیده می شود با اين حال در مجموع تفاوت محسوسي بين زمان 4 ماه و 10 ماه پس از كاربرد تيمارها دیده نمی شود ولي زمان 19 ماه پس از كاربرد تيمارها نسبت به بقيه زمانها تفاوت کاملا محسوسی ایجاد کرده و درصد کربن آلی را افزایش داده است که بيانگر تجزيه شدن بیشتر ماده آلی افزوده شده ، بخصوص فیلترکیک و افزايش درصد كربن آليِ خاك در طول زمان مـي باشد (129،18،99،63،161،96،10 ).

اسلاید 44: ميانگين مربعات تأثير كاربرد باگاس و فيلتركيك بر غلظت فسفر قابل جذب خاك در زمانهاي مختلف

اسلاید 45: نمودار میانگین تأثير كاربرد تيمارها بر غلظت فسفر قابل جذب خاك، در زمانهای مختلف.

اسلاید 46: بر اساس نمودار در نمونه برداری4ماه پس از کاربرد تیمارها ، تيمارهاي T5 و T7 بدون آنكه اثر متفاوت و معني داري نسبت به هم داشته باشنـد، نسبت به تيمار شاهد تأثير متفاوت و معني داري بر افزايش غلظت فسفر قابل جذب خاك بوجود آورده اند. با توجه به ميزان فسفر زيادِ درون فيلتركيك ، افزايش غلظت فسفر قابل جذب خاك در تيمارهاي حاوي مقدارِ بيشترِ فيلتركيك (T5وT7) قابل انتظار است. زیرا فسفر موجود در فیلترکیک به سرعت قابل دسترس گیاه می باشد و بررسی اثرات کاربرد آن در مـزارع مـختلـف نـشان مـی دهد که 3 ماه بعد از کاربرد آن در مزرعه می توان شاهد اثرات غذایی آن بود (133و147و50و148). ساير تيمارها نيز بدون اينكه تفاوت معني داري نسبت به هم و نسبت به تيمار شاهد ايجاد كنند باعث افزايش نسبي غلظت فسفر قابل جذب درون خاك شده اند.

اسلاید 47: 10 ماه پس از کاربرد تیمارها تيمارهاي T4 ، T5 و T7 نسبت به تيمار شاهد تأثير متفاوت و معني داري بر افزايش ميزان فسفر قابل جذب خاك داشته اند. كه در اين ميان بيشترين تأثير را تيمار T5 داشته كه باعث افزايش 120 درصدي فسفر قابل جذب خاك نسبت به تيمار شاهد شده و اثر آن با همه تیمارها متفاوت شده است. با توجه به ميزان زيادِ فسفرِ قابلِ جذبِ درونِ فيلتركيك ، افزايش ميزان فسفر قابل جذب خاك در تيمارهاي حاوي فيلتركيك زياد قابل انتظار می باشد. با این حال دلیل اینکه تیمار T7 با وجود دارا بودن 40 تن فیلترکیک و 40 تن باگاس در هکتار نسبت به تیمار T5 که فقط 40 تن فیلترکیک در هکتار دارد اثر کمتری داشته است مشخص نمی باشد. شاید بتوان در این مورد یک اثر منفی برای باگاس متصور شد. به هر حال این موضوع نیاز به بررسی بیشتر دارد و پیشنهاد می شود در سالهای بعد مورد بررسی مجدد قرار گیرد. ضمن اينكه در مورد دليل معني دار شدن تفاوت تأثیر T4 نسبت به تیمار شاهد مي توان به اثر تجزيه نسبی مواد آلي بر pH خاك و قابل جذب شدن بيشتر فسفر اشاره كرد (22).

اسلاید 48: در نمونه برداریهای 19 ماه پس از كشت محصول ، تأثیر تيمارهاي T2 ، T3، T4 ، T5 و T6 و T7 بدون آنكه تفاوت معني داري با هم داشته باشند نسبت به تيمار شاهد متفاوت و معني دار بوده و باعث افزايش غلظت فسفر قابل جذب خاك گردیده اند كه در اين ميان بيشترين تأثير را تيمارهاي T5 وT7 داشته اند. افزايش غلظت فسفر قابل جذب خاك در تيمارهاي حاوي فيلتركيكِ زياد قابل انتظار است (93،12،37و72). تأثير مثبت تيمارهاي T2 و T4 كه در آنها فقط باگاس به خاك افزوده شده نیز مي تواند به دليل اثر تجزيه نسبی ماده آلي بر pH خاك و احاطه محلهای تثبیت فسفر توسط مواد آلی کلوییدی باشد (22) .

اسلاید 49: مقايسه اثر تيمارها در زمانهاي مختلف با بررسي نمودار فوق نشان مي دهد كه در اکثر کرتها با گذشت زمان غلظت فسفر قابل جذب خاك افزايش يافته است. اين افزايش براي همه زمانها نسبت به زمان قبل از كاربرد تيمارها محسوس بوده است. با اين حال در مجموع تفاوت محسوسی بين زمان 4 ماه و 10 ماه پس از كاربرد تيمارها وجود ندارد. ولي زمان 19 ماه پس از كاربرد تيمارها نسبت به بقيه زمانها تفاوت كاملاً محسوسی دارد و غلضت فسفر در این مرحله از نمونه برداری در مجموع افزایش یافته است. اين موضوع با اثر ماده آلي خاك بر غلظت فسفر قابل جذب خاك مطابقت دارد (200). با این حال دلایل کاهش فسفر قابل جذب خاک حاصل از تأثیر تیمار T5 در زمان 19 ماه پس از کاربرد تیمارها نسبت به 10 ماه پس از کاربــرد آنها مشخص نمی باشد.

اسلاید 50: ميانگين مربعات تأثير كاربرد باگاس و فيلتركيك بر غلظت آهن خاك در زمانهاي مختلف بر اساس آزمون دانکن تأثیر تیمارها، 10 ماه پس از کشتِ محصول متفاوت و معنی دار بوده است. تحقیقات انجام شده نیز نشان داده است که استفاده از مواد آلی باعث افزایش غلظت آهن در نمونه های خاک مورد مطالعه می گردد (46).

اسلاید 51: نمودار میانگین تأثير كاربرد تيمارها بر غلظت آهن خاك، در زمانهای مختلف.

اسلاید 52: اگر چه 4 ماه پس از کاربرد تیمارها اثر متفاوت و معنی داری دیده نشده است اما تيمار T7 باعث 7/62 درصد افزايش غلظت آهن در خاك نسبت به تيمار شاهد شده است. 10 ماه پس از کاربرد تیمارها تفاوت غلظت آهن حاصل از تيمار T7 نسبت به غلظت آهن حاصل از تيمار شاهد و ديگر تيمارها بجز T5 در سطح 5 درصد معني دار شده و این تیمار باعث 3/59 درصد افزايش غلظت آهن در خاك نسبت به تيمار شاهد شده است. غلظت آهن حاصل از تيمار T5 نیز 5/17 درصد بیش از تیمار شاهد می باشد و این تفاوت باعث شده است تا با T7 در يك سطح آماری قرار بگیرد و تفاوت معنی داری با آن نداشته باشد. بدیهی است میزان بالای فیلترکیک استفاده شده در این تیمار باعث این نتیجه شده است. همچنانکه تحقیقات نیز نشان داده است که کاربرد فیلترکیک موجب بهبود دسترسی به آهن می شود (14).

اسلاید 53: در زمان 10 ماه پس از کاربرد تیمارها نیز تیمارهای حاوی باگاس نتوانسته اند تأثیر متفاوت و معنی داری نسبت به تیمار شاهد بر غلظت آهن خاک داشته باشند اگر چه غلظت آهن را نسبت به آن کمی افزایش داده اند.مقايسه اثر تيمارها در زمانهاي مختلف با بررسي نمودار فوق نشان مي دهد که بين زمانهاي مختلف نمونه برداري ، تفاوتهايي مشاهده مي شود. غلظت آهن خاک در زمانهاي 4 و 10 ماه پس از كشت ، نسبت به زمان قبل از کشت افزایش محسوسی یافته است ولي بين غلظت آهن در 4 و 10 ماه پس از کاربرد تیمارها ، تفاوت چشمگیری دیده نمی شود.

اسلاید 54: ميانگين مربعات تأثير كاربرد باگاس و فيلتركيك بر غلظت منگنز خاك در زمانهاي مختلف بر اساس آزمون دانکن 4 ماه پس از کاربرد تیمارها نیز اثر آنها بر غلظت منگنز خاک متفاوت و معنی دار می باشد.

اسلاید 55: نمودار میانگین تأثير كاربرد تيمارها بر غلظت منگنز خاك ، در زمانهای مختلف.

اسلاید 56: كاربرد تيمارها 4 ماه پس از كشت محصول اثر متفاوت و معنـي داري بر روي غلظت منگنز خاك داشته و غلظت منگنزِ حاصل از تيمارها در دو سطح آماری قرار گرفته است. تيمار T7 غلظت منگنز خاک را نسبت به تيمار شاهد 7/79 درصد افزایش داده است. تفاوت اثر اين تيمار با تيمارهاي T2,T1 و T4 نيز در جهت افزايش غلـظت منـگنز معني دار شده است. واضح است که در اینجا تیمارهای دارای فیلترکیک باعث افزایش معنی دار غلظت منگنز در خاک شده اند و تیمارهای حاوی باگاس نتوانسته اند اثر متفاوت و معنی داری بر افزایش غلظت منگنز بوجود آورند. بدیهی است عدم تأثیر متفاوت و معنـی دار تیـمارهای دارای باگاس می تواند بر اثر طولانی تر بودن زمان لازم برای تجزیه آن باشد (142و146و177و180و8).

اسلاید 57: كاربرد تيمارها 10 ماه پس از كشت محصول نیز اثر متفاوت و معني داري بر روي غلظت منگنز خاك داشته است و باعث شده كه غلظتهای منگنز حاصل از تیمارها در سه سطح آماری قرار بگيرند. اثر تيمار T7 نسبت به تيمار شاهد و دیگر تيمارها متفاوت و معني دار شده و باعث 95 درصد افزايش غلظت منگنز در خاك نسبت به تيمار شاهد شده است. پس از تیمار T7 به ترتیب تیمارهای T5 و T6 و T3 بیشترین تأثیر را بر غلظت منگنز خاک داشته اند. مشخصه اصلی و مشترک در این تیمارها که باعث ایجاد تفاوت شده اند وجود فیلترکیک می باشد. تحقیقات انجام شده نیز نشان می دهد که کاربرد فیلترکیک موجب بهبود دسترسی به منگنـز مـی شود (14).

اسلاید 58: مقايسه اثر تيمارها در زمانهاي مختلف با بررسي نمودار نشان مي دهد كه علاوه بر معني دار بودن اثر تيمارها بر غلظت منگنز خاك ، بين زمانهاي مختلف نمونه برداري نيز تفاوتهايي مشاهده می شود و در تیمارهای حاوی فیلترکیک ، گذشت زمان باعث افزایش غلظت منگنز خاک شده است. نتايج بدست آمده نشان مي دهد كه غلظت منگنز در زمانهاي 4 و 10 ماه پس از کاربرد تیمارها تفاوت محسوسی با زمان قبل از كشت دارد ولي بين اين دو زمان ، با وجود اينكه غلظت منگنز حاصل در دومي بيشتر است ، تفاوت محسوسی مشاهده نمي شود.

اسلاید 59: ميانگين مربعات تأثير كاربرد باگاس و فيلتركيك بر غلظت روی خاك در زمانهاي مختلف بر اساس آزمون دانکن 4 ماه پس از کاربرد تیمارها نیز اثر آنها بر غلظت روی خاک متفاوت و معنی دار می باشد.

اسلاید 60: نمودار میانگین تأثير كاربرد تيمارها بر غلظت روی خاك، در زمانهای مختلف.

اسلاید 61: نمودار نشان می دهد که كاربرد تيمارها 4 ماه پس از كشت محصول اثر متفاوت و معني داري بر غلظت روی خاك داشته است. تيمار T7 که بیشترین تأثیر را داشته باعث 9/47 درصد افزايش غلظت روی در خاك نسبت به تيمار شاهد شده است. می توان بیشتر بودن میزان ماده آلی بکار برده شده در این تیمار را دلیل این نتیجه دانست. بقیه تیمارها نیز اگر چه غلظت روی را افزایش داده اند اما تفاوت معنی داری با تیمار شاهد ایجاد نکرده اند .

اسلاید 62: بر اساس نمودار در زمان 10 ماه پس از کاربرد تیمارها، تیمارهای T7 و T5 به تـرتـیب با افزایش 6/78 و 8/70 درصد در غلظت روی ، نسبت به تیمار شاهد بیشترین تأثیر را داشته اند. با توجه به غلظت مناسب روی در فیلترکیک چنین نتیجه ای منطقی می باشد. بعلاوه اسیدهای آلی که به هنگام تجزیه میکروبی مواد آلی در محیط خاک ساخته می شوند توانایی کلات کردن و افزایش قابلیت جذب و تحرک عناصر کم مصرف را دارند (66) و بدین صورت می توانند بر افزایش غلظت قابل جذب این عناصر مؤثر باشند. در مورد تأثیر کمتر تیمارهای داری باگاس نیز همانگونه که در مورد فسفر و درصد کربن آلی گفته شد ، تجزیه دیرتر باگاس و همچنین غلظت کمتر روی در آن نسبت به فیلترکیک دلیل تأثیر کمتر آن می باشد (8و129).

اسلاید 63: ميانگين مربعات تأثير كاربرد باگاس و فيلتركيك بر غلظت مس خاك در زمانهاي مختلف بر اساس آزمون دانکن 4 ماه پس از کاربرد تیمارها نیز اثر آنها بر غلظت مس خاک متفاوت و معنی دار نمی باشد.

اسلاید 64: نمودار میانگین تأثير كاربرد تيمارها بر غلظت مس خاك ، در زمانهای مختلف.

اسلاید 65: در نمونـه برداری 10 ماه پس از کاربرد تیمارها، تیمارهای دارای 40 تن در هکتار فیلترکیک (T7 و T5) به ترتیب با افزایش 6/35 و 3/31 درصدیِ غلظتِ مسِ خاک بیشترین تفاوت را نسبت به تیمار شاهد ایجاد کرده اند. تیمار T4 که حـاوی 40 تـن در هکـتار بـاگاس مـی باشد و نیز تیمارهای T6 (20 تن در هکتار باگاس بعلاوه 20 تن در هکتار فیلترکیک) و T3 (20 تن در هکتار فیلترکیک) نیز در این زمان با افزایش نسبی غلظت مس خاک در سطح آماری تیمارهای T7 و T5 قرار گرفته اند و از نظر تأثیر بر غلظت مس تفاوت معنی داری با آنها ندارند. بدیهی است می توان اثرات حاصل از تجزیه نسبی مواد آلی و نیز وجود عنصر مس در ترکیب مواد آلی افزوده شده را از دلایل این نتیجه دانست (22 ،12).

اسلاید 66: ميانگين مربعات تأثير كاربرد باگاس و فيلتركيك بر جوانه زني و تعداد ، ارتفاع و وزن ساقه قابل آسياب نيشكر پس از كاربرد تيمارها بر اساس آزمون دانکن اثر کاربرد تیمارها بر ارتفاع ساقه قابل آسیاب متفاوت و معنی دار می باشد.

اسلاید 67: نمودار میانگین تأثير كاربرد تيمارها بر درصد جوانه زنی نیشکر.cabccbb

اسلاید 68: تيمار T7 باعث بیشترین افزايشِ درصد جوانه زني نسبت به تيمار شاهد شده است. تأثير تيمارهای T2,T4 و T6 که همگی دارای باگاس هستند نيز در جهت افزايش درصد جــوانه زنــي بوده و افزايش معنی داری را نسبت به تيمار شاهد بوجود آورده اند. ضمن اينكه تيمارهاي T3 و T5 که فقط فیلترکیک دارند ، بـاعث كـاهـش درصـد جـوانه زني شده اند ولي تفاوت حاصل از کاربرد آنها با تيمار شاهد معني دار نشده است. از نتايج بدست آمده چنين بر می آید كه تيمارهاي حاوي باگاس توانسته اند درصد جوانه زني را افزايش دهند. و تيمارهايي كه فقط فيلتركيك دارند باعث كاهش درصد جوانه زني شده اند. شاید بتوان دلیل جوانه زنی بهترِ قلمه هـای نی در حضور باگاس را تـهویه مناسبترِ اطراف قلمه های کـشت شده دانست. زیـرا قـلمه های کشت شده نیشکر، به تهویه نامناسب حساس بوده و در این شرایط درصد جوانه زنی به شدت کاهش می یابد. cabccbb

اسلاید 69: نمودار میانگین تأثير كاربرد تيمارها بر ارتفاع ساقه نیشکر.abcabcabccabcab

اسلاید 70: ارتفاع ساقه های حاصل از تيمار T3 بلندتر از تيمار شاهد و بقيه تيمارها كوتاه تر از تيمار شاهد هستند.اثر تيمار T4 در كوتــاه تـر بودن ساقه در سطح 5 درصد نسبت به تیمار شاهد متفاوت و معني دار شده است.اثر تیمار T2 در کاهش ارتفاع ساقه نسبت به تیمار شاهد نيز در مرز معني دار شدن قرار گرفته است. بنابراين مشاهده می شود که بر خلاف اثر مثبت باگاس بر درصد جوانه زنی نیشکر تيمارهايي كه حاوي باگاس بوده اند تأثير نامطلوبي بر ارتفاع ساقه گياه بوجود آورده اند. شاید بتوان دلیل تأثیر منفی باگاس بر ارتفاع ساقه های قابل آسیاب را میزان بالای C:N در باگاس دانست که باعث حبس ازت و کاهش رشد و نمو گیاه شده است (22). این نمودار همچنین نشان می دهد که كاربرد بيش از 20 تن فيلتركيك در هكتار اثر چندان مطلوبي بر روی ارتفاع ساقه قابل آسیاب نیشکر نداشته است. در چند تحقیق انجام شده نیز تأثیر مثبت فیلترکیک و سایر مواد آلی در افزایش ارتفاع ساقه های قابل آسیاب دیده شده است (171،96،161،67).abcabcabccabcab

اسلاید 71: ميانگين مربعات تأثير كاربرد باگاس و فيلتركيك بر عملکرد نيشكر پس از كاربرد تيمارها.

اسلاید 72: نمودار میانگین تأثير كاربرد تيمارها بر عملکرد نیشکر.ccbdadd

اسلاید 73: تيمارهاي داراي فيلتركيك همگي نسبت به تیمار شاهد تأثیر متفاوت و معنی داری ایجاد کرده اند. تيمار T3 با افزايش 12 تن در هكتار محصول نسبت به تيمار شاهد ، بيشترين تأثير را در افزايش عملکرد داشته و اثر آن در اين زمينه با همه تـيمارها ی دیگر نيز متفاوت و معنـي دارمی باشد. تيمارهايي كه فقط داراي باگاس (T2 و T4) بوده اند با تيمار شاهد تفاوتي نداشته و در گروه تیمار شاهد قرار گرفته اند. با توجه به آزمایش انجام شده توسط ماریو بروکال (1987) که اثر مقادیر متفاوت باگاس از 0 تا 180 تن در هکتار را مورد بررسی قرار داد و بهترین نتیجه را از تیمار 60 تن در هکتـار بـدست آورد (33) پیشنهاد می شود آزمایش با مقادیر بیشتر باگاس تکرار شود .ccbdadd

اسلاید 74: به نظر مي رسد غلظت زياد عناصر غذايي در فيلتركيك توانسته است باعث افزايش ميزان عملكرد شود (145،65). در اين ميان اثر تيمار داراي 20 تن در هکتار فيلتركيك (T3) بهتر از اثر تيمار داراي 40 تن در هکتار فيلتركيك (T5) بوده است. اين نتايج با نتايج بدست آمده توسط آقايان ليل (54 و 138) و ماریو بروکال (33) مطابقت دارد. بر اساس نتايج آزمون دانكن پس از تيمار T3 كه 8/9 درصد عملكرد را افزايش داده است تيمارهاي T5 ، T6 و T7 به ترتيب باعث افزايش 2/8 ، 6 و 4/5 درصدي عملكرد نسبت به تيمار شاهد شده اند. علت اينكه تيمارهاي T5 و T7 با ميزان فيلتركيك بيشتر و در نتيجه مواد غذايي بيشتر،نتوانسته اند عملـكرد بهتري را بـاعث شــوند مـي تواند به بعضي از مواد سمي و مومی موجود در فيلتركيك برگردد كه باري و همکاران بر وجود آنها تأكيد كرده اند (31).

اسلاید 75: ميانگين مربعات تأثير كاربرد باگاس و فيلتركيك بر Brix ، %Pol ، Purity و %R.S موجود در شربت نيشكر پس از كاربرد تيمارها بر اساس آزمون دانکن اثر کاربرد تیمارها بر درصد خلوص شربت نیشکر(Purity) متفاوت و معنی دار می باشد. در چند تحقیق انجام شده در نقاط مختلف دنیا اثر معنی دار و متفاوتی از کاربرد فیلترکیک و مواد آلی بر روی کیفیت نیشکر مشاهده نگردید (96،67،131). با این حال در اینجا اثر کاربرد تیمارها بر روی درصد خلوص نیشکر معنی دار شده است.

اسلاید 76: نمودار میانگین تأثير كاربرد تيمارها بر کیفیت شربت نیشکر.abaababababb

اسلاید 77: همه تیمارها باعث کاهش درصد خلوص شربت نیشکر نسبت به تیمار شاهد شده اند که در این راستا اثر تیمار T6 در جهت كاهش پيوريتي نسبت به تيمار شاهد در سطح 5 درصد متفاوت و معني دار شده. بقيه تيمارها نيز با اينكه تفاوت معني داری نسبت به تیمار شاهد ایجاد نکرده اند اما باز هم باعث كاهش پيوريتي نسبت به تيمار شاهد شده اند. بعد از تيمار T6 به ترتيب تيمارهاي T7 ، T4، T2 ، T5 و T3 بيشترين ميزان كاهش را باعث شده اند. به نظر مي رسد تيمارهايي كه فقط فيلتركيك داشته اند (T5 و T3) كاهش كمتري در ميزان پيوريتي را باعث شده اند كه در اين ميان تيمار حاوی 20 تن در هکتار فیـلـترکیـک (T3) كـمترين ميزان كاهش درصد خلوص را نسبت به تيمار شاهد باعث شده است ( كمتر از 3/0 درصد كاهش). البته روند حاکم بر کاهش پیوریتیِ ناشی از تیمارها به خوبی قابل تفسیر نیست. زیرا تیمار T6 که بیشترین تأثیر منفی را ایجاد کرده است هم دارای فیلترکیک است و هم دارای باگاس و نمی توان دلیل کاهش پیوریتی را به باگاس یا فیلترکیک و یا کم و زیاد بودن مقدار آنها نسبت داد. لذا پیشنهاد می شود در این مورد آزمایشات بیشتری انجام شود.abaababababb

اسلاید 78: نتیجه گیری و پیشنهادهابررسی اثر تیمارهای بکار برده شده بر خصوصیات فیزیکی خاک نشان داد که تیمارهای دارای 40 تن در هکتار باگاس اثر بیشتری در افزایش نفوذپذیری خاک داشته اند ضمن اینکه سایر تیمارهای دارای باگاس نیز نفوذپذیری را افزایش داده اند. بدیهی است افزایش نفوذپذیری به معنی بهبود وضعیت تهویه در خاک می باشد. شاید به همین دلیل باشد که اثر تیمارهای T7 ، T4 ، T2 و T6 که همگی دارای باگاس هستند در جهت افزایش درصد جوانه زنی نسبت به تیمار شاهد و تیمارهایی که فقط فیلترکیک داشته اند متفاوت و معنی دار می باشد.

اسلاید 79: بررسی اثر تیمارهای بکار برده شده بر روی خصوصیات شیمیایی خاک نشان می دهد که تیمارهای دارای 40 تن در هکتار فیلترکیک اثر بیشتری در افزایش درصد کربن آلی و غلظت عناصر غذایی خاک مانند P ، Fe ، Mn ، Zn و Cu داشته اند. همچنـین بـررسی اثـر تـیمارهای بکار برده شده بر روی عملکرد و کیفیت نیشکر نشان می دهد که تیمار دارای 20 تن در هکتار فیلترکیک در سال اول توانسته است با افزایش محصول به میزان 12 تن در هکتار نسبت به تیمار شاهد بیشترین افزایش محصول را باعث شود. ضمن اینکه بررسی اثر آن بر روی کیفیت عصاره نی که یک عامل تأثیر گذار بر محصول شکر می باشد نشان می دهد که کمترین تأثیر منفی بر درصد خلوص شربت (پیوریتی) را تیمار دارای20 تن در هکتار فیلترکیک (T3) به میزان 3/0 درصد کمتر از تیمار شاهد داشته است.

اسلاید 80: در خصوص در صد شکر سفید (%RS) نیز تیمارT3 با 1/3 درصد کاهش %RS در کنار تیمارهایی که فقط دارای باگاس بوده اند کمترین میزان تأثیر منفی را داشته است (4/2 درصد کاهش %RS). با این حال مقایسه میزان شکر استحصالیِ محاسبه شده برای تیمار شاهد و تیمارT3 نشان می دهد که تیمار T3 باعث افزایش 1175 کیلوگرم شکر در هکتار نسبت به تیمار شاهد شده است. لذا به نـظر می رسد می توان میزان 20 تن در هکتار فیلترکیک را به عنوان یک میزان مناسب برای افزایش کود آلی به مزارع معرفی نمود. ضمن اینکه باید اثرات تیمارها در سالهای آینده نیز مورد بررسی قرار گیرد و با استفاده از نتایج بررسی بلند مدتِ تأثیر تیمارها ، نتیجه نهایی را بدست آورد. زیرا علاوه بر اینکه برای بررسی کامل اثرات افزایش مواد آلی به خاک ، زمـان طولانی تری مورد نیاز می باشد به نظر می رسد اثر تیمارهای دارای باگاس به دلیل تجزیه دیرتر آن ، در سال دوم به بعد خود را نشان خواهد داد (8). به هر حال پیشنهاد می شود برای تأیید نتایج حاصله ، آزمایش یکبار دیگر تکرار گردد تا در صورت حصول نتایج مشابه توصیه نهایی ارائه شود.

اسلاید 81: در خاتمه از زحمات کلیه اساتید محترم آقایان: دکتر معزی، دکتر چرم، دکتر لندی، دکتر یزدانی، دکتر نادیان، دکتر برزگر و مهندس افتخار، مهندس دهدشتی، مهندس الهامی فرد، مهندس کجباف، مهندس عامریخواه، مهندس خادم الرسول و خانمها مهندس اسلامی و مهندس کجباف که در طی دوران تحصیل چه در دوره لیسانس و چه در دوره فوق لیسانس و نیز در تهیه و ارائه پایان نامه، مربی، راهنما و مشوق اینجانب بوده اند کمال تشکر و سپاسگزاری را دارم و خدمت همه آنها فرمایش مولای متقیان را عرض می کنم که فرمود: «مَن علّمني حرفاً، فقد صيّرني عبداً».از همه حضار گرامی، دوستان و همکاران خودم نیز که قبول زحمت فرمودند و با حوصله به عرایض بنده گوش دادند تشکر و قدردانی می نمایم. امیدوارم از وقتی که گذاشته اند استفاده لازم را برده باشند.

اسلاید 82: بـا تـشـکـر مجدد پـایـان