تبیین جایگاه محلات به مثابه نظام اجتماعی شکل دهنده به شهر قاجاری
اسلاید 1: بررسی نظام اجتماعی در ساختار شهرهای ایرانتبیین جایگاه محلات به مثابه نظام اجتماعی شکل دهنده به شهر قاجاریفرامرز پارسی کاوه منصوری- نگار بدریپژوهشکده عمارت خورشیدوابسته به مهندسان مشاور عمارت خورشیداردیبهشت 1390
اسلاید 2: بیان مسئله:رابطه متقابل بین حکومت، نهادهای مردمی و ساختار شهرهدف:بازخوانی رابطه حکومت و مردم در شکل گیری فضاهای شهری با تاکید بر نقش محلات و نهاد های مردمی در دوره قاجار
اسلاید 3: تاثیر نهادهای اجتماعی بر شکل شهردر پیش از اسلام:علیرغم شناسایی ساختار کالبدی، نمی توانتاثیر ساختارهای اجتماعی بر شکل شهر، را بطور قطعی مورد تحلیل قرار داد، در صورتی که شهرهای پس از اسلام می تواند تصویری اگرچه نه چندان دقیق اما قابل تعمق ارائه دهد.شهر گور- دوره ساسانی
اسلاید 4: تکرار دوره های متوالی ضعف قدرت های مرکزی و شکل گیری حکومت های محلی و اصطلاحا ملوک الطوایفی”دوره های طولانی از هرج و مرج های سیاسیحیات پایدار شهرها به رغم ضعف نظام حکومتی و عدم توانایی حکومت در تسلط فراگیر بر ساختار شهر (هرچند سرعت رشد شهر کاهش یافته ولی متوقف نشده است.)وضعیت سیاسی- اجتماعی شهرهای پس از اسلام:نظریه
اسلاید 5: استقلال شهر از حکومت: نیروی تداوم بخش حیات شهرها در دوره های طولانی ضعف ساختار حکومت ها، نه در توان و قدرت دستگاه حاکمه، که در توانمندی شهروندان و نهادهای اجتماعی غیر دولتی بوده است که با رشدی فراگیر، شبکه های اجتماعی بهم پیوسته ای را تعریف کرده و حیات اقتصادی و اجتماعی شهر را تضمین می نمودند. نمونه های حذف شده: سلطانیه در زنجان و ربع رشیدی و شنب غازان در تبریز
اسلاید 6: اتکای شهر بر نیروهای اجتماعی و نه صرفا اقتدار دولتحذف نظام طبقاتی (کاست) ساسانیشکل گیری امپراطوری بزرگ اسلامیرونق اقتصادی و تاثیر پذیری از اقتصاد جهانی شکل گیری لایه های متوسط اجتماعی که در برابر تغییرات بنیان افکن آسیب پذیری کمتری داشتند.عامل تداوم حیات شهرها در دوره پس از اسلامنتیجه تداوم حیات شهرهارشد های شهرها و گذر از شهرهای متوسط به ابرشهرهایی چون؛ اصفهان، تبریز، ری، سمرقند، نیشابور و . . .تعریف شهرهای بزرگ به عنوان نقطه مقصد مهاجرت از شهرهای کوچک و روستاهاپیدایش مفهوم ثانویه قومیت به عنوان عامل پی ریزی هسته های اجتماعیپیدایش محلات اولیه
اسلاید 7:
اسلاید 8: ویژگی های بارز دوره صفویانتظام سامان یافته در تشکیل دولت متمرکزرشد تشیع و فرق عرفانی وابسته به آننخستین حکومت ملی ایرانقاطعیت دولت در حکومت رشد دیوان های حکومتی و رشد و توسعه بازرگانیسیاست های ارضی جدید اداره امور مختلف توسط ماموران حکومتیایجاد نیروی نظامی متمرکز و مسلح شدن این نیروها
اسلاید 9: کاهش توانمندی دولت شهرهای اروپاییرشد دوباره فئودالیسم تفوق آشکار فئودالیسم بر دولت- شهرهای تضعیف شدهنتیجه: شکل گیری نظام جدید قدرت با تعریفی نوین بود که همانند دولت صفوی خواستار یکپارچه سازی حکومت محلی و تشکیل حکومتی مرکزی است. شکل گیری دولت های اروپایی مستقلایجاد تمرکز و نظارت دستگاه حاکم بر تجارت و بازرگانی و حمایت پادشاهان قدرتمند و بازرگانان ثروتمند از رشد هنر و معماری
اسلاید 10:
اسلاید 11: نظام شهرسازی صفوی:تکوین نظام شهرسازی آق قویونلو و قره قویونلو در تبریز2. توسعه شهری تبریز، قزوین و اصفهان3. برنامه ریزی شهری در قزوین توسط شاه طهماسب و بصورت تکمیل شده در اصفهان اصفهان؛ آرمانشهر صفوی
اسلاید 12:
اسلاید 13:
اسلاید 14:
اسلاید 15: «در حالیکه جریانات جدید دوره باروک در پی سازمان بخشیدن به شهرهای قرون وسطایی اروپا و تحقق بخشیدن به آرمان- شهرهایشان هستند، مکتب اصفهان، الگوی آرمانی خود را به بهترین شیوه ممکن به اجرا در آورده است.»حکومت مقتدر مرکزی و ثبات سیاسی و امنیتی از یک سو و وضعیت مناسب اقتصادی از سوی دیگر، سبب تغییر ساختار بسیاری از شهرهای بزرگ چون تبریز، قزوین و اصفهان گردید، بگونه ای که گشایش شبکه ارتباطی، ساخت میدان های بزرگ و عمومی، عمارات و کاخ- باغ ها و ...، مورفولوژی فشرده پیشین را تغییر داد.
اسلاید 16: طراحی محور چهارباغ به عنوان شالوده اصلی اصفهان طراحی محور شهری ایجاد میدان حکومتی جابه جایی های قومی – قبیله ای
اسلاید 17: جابه جایی های قومی- قبیله ای امر فرمایشیمحلات مسلمان و یهودی نشین در شمال شرقی تقاطعمحلات دولت مداران و دولت مندان در شمال غربی تقاطع محلات تازه بنیاد ارامنه در جنوب غربی محله زرتشتیان در جنوب شرقی تقاطع
اسلاید 18: میدان های حکومتی در اغلب شهرها اصفهان، تبریز، کرمانمیدان نقش جهان اصفهان
اسلاید 19: میدان گنجعلیخان کرمانگسترش شهر صفوی؛ مورفولوژی شهرهای ارگانیک « به موازات تقویت مادی و مالی شهر، خدمات عمومی گسترش یافته و از شبکه هایی کم و بیش منظم برخوردار گشت »دو گروه از شهروندان داعیه دار ساخت و گسترش اماکن مذهبی و شدند:آنانکه حاکم شهر بودند و سیاستگذار توسعه آنانکه بر مبنای اعتقادات شخصی به امور خیریه می پرداختند
اسلاید 20:
اسلاید 21: انقراض صفوی: شروع تغییرات پریودیک: حکومت افغان ها، نادرشاه افشار و زندیه با عمری در حدود یکصد سال تغییر رابطه حکومت و مردم: افاغنه، نه تنها سلطنت صفوی را از بین بردند، بلکه رابطه حکومت با شهر را وارد مرحله نوین ساختند حداقل رسیدن نقش دولت در شکل دهی به ساختار شهرها آغاز دوره قاجار: کاهش تاثیرگذاری نهاد حکومتی شرایط جهانی وشکل گیری امپراطوری جهانی بریتانیا رونق تجارت و پیشرفت صنعت دریانوردی با اختراع کشتی بخار نزدیک تر شدن لبه تمدن پیشرفته غرب به مرزهای ایران از طریق مستعمرات رابطه دولت با علمای شیعه و عدم قبول قطعی حکومت قاجار توسط اکثر ایشان بر عهده گرفتن اداره شهر توسط نهادهای مدنی
اسلاید 22: خود اتکایی در شهر قاجاری: عدم تسلط حکومت مرکزی رشد نهادهای مدنی در شهر نمونه :بازسازی بازار تبریز پس از زلزله سال 1193 هجری قمرینتیجه:کاهش نقش دولت و عدم وجود طرح های بلندپروازانه
اسلاید 23:
اسلاید 24:
اسلاید 25:
اسلاید 26: در صورتیکه نقش موثر نهادهای اجتماعی را در مدیریت شهری بپذیریم، باید سوال کرد نهاد اجتماعی کارآمد برای این نقش آفرینی چیست؟ ساختار های اجتماعی منعطف وجود مفاهیم متنوع مذهب، قومیت، صنف و نمادهای شهری واحد اجتماعی فراگیر ساختار غیر طبقاتی و حضور لایه های اجتماعی متنوع خود اتکایی و استقلال نسبی از حکومت تاثیر گذاری بر کالبد شهررشد ارکان اجتماعی شهر توسط مردم محله
اسلاید 27:
اسلاید 28: رشد نهادهای اجتماعی و پایگاه های مردمی این نهاد ها، در نهایت شهر قاجاری را - که مبتنی بر نظامی مردمی است قادر می سازد تا از طریق انقلاب مشروطه، نظامی نوین و پیشرو را در رابطه دولت و مردم پی افکنده و بر ساختار سیاسی حکومت تاثیر گذارد، بگونه ای که مردم ایران در دوره ای پای در مسیر دموکراسی نهاد که هنوز هیچ کشور آسیایی، دارای مجلس منتخب مردم نبود. آنچه مسلم است، این است که هیچ کدام از تحولات بصورت خلق الساعه و در پی یک اختلاف ساده بین مردم و شاه بوجود نیامده است، بلکه حاصل تحولات عمیقی است که در ساختار نظام اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جامعه پدید آمده و زمینه تحولات همه جانیه ای را فراهم آورد.محلات؛ نخستین نهادهای مدنی در پیشبرد اهداف اجتماعی
اسلاید 29:
اسلاید 30: 1. شهر قاجاري از طريق اداره شهر توسط تركيبي از نهاد هاي مدني كه محله تبلور كالبدي آن بود به چنان كالبد منسجم و واقعي دست يافت كه شايد هرگز در شهر ايراني تجربه نشده بود. 2. نه معماري مزاحم شهر بود و نه شهر مزاحم سكونت. 3. شهر قاجاري در واقع تكامل مفهومي تاريخي از مدنيت در تاريخ شهرسازي ايران بود كه به نظر نگارنده بسياري از مفاهيم اجتماعي و مدني آن قابل بازشناسی است. 4. به اعتقاد نگارنده آنچه شهر قاجاري را به هم ريخت و نظم محلات و مفهوم آن را مختل كرد نه خيابان كشي هاي رضا شاهي و نه توسعه شهري آن زمان، بلكه ايجاد يك دولت تمركز گرا و اداره شهر توسط آن بود كه موجب شد محله كاركرد اجتماعي و عمراني خود را از دست دهد. 5. نهاد وقف هم با ايجاد اداره اوقاف و دولتي شدن آن نقش اجتماعي خود را از دست داد، به اين ترتيب از آن پس نه نيازهاي واقعي مردم و تشكيلات اجتماعي مربوط بلكه تصميم گيريهاي دولتي شكل شهر را تعيين كرد. شايد از همين روست كه هميشه مردم با شهر و قوانين شهري مشكل داشته اند و دارند... نتایج بحث:
اسلاید 31: Ek_Research@Yahoo.comمهندسان مشاور معماری، مرمت و شهرسازیپژوهشکده مطالعات معماری ایران
نقد و بررسی ها
هیچ نظری برای این پاورپوینت نوشته نشده است.