تشریح قانون مدیریت پسماندها و مدیریت پسماندها در استان هرمزگان

تشریح قانون مدیریت پسماندها و مدیریت پسماندها در استان هرمزگان

اسلاید 1: سازمان حفاظت محيط زيستاداره کل حفاظت محيط زيست هرمزگانتشريح قانون مديريت پسماندهاومديريت پسماندها در استان هرمزگان ارديبهشت 1384

اسلاید 2: 1 بسم الله الرحمن الرحيم

اسلاید 3: روند تدوين و تصويب قانون مديريت پسماندها بدليل روند رو به گسترش توليد پسماندها، فقدان استراتژي قانونمند در مديريت آن و بروز خسارات و خطرات زيست محيطي در بسياري از نقاط كشــــــور موجب گرديد از سال 1380 جلسات متعددي با حضور نمايندگان سازمــــان حفاظت محيط زيست، وزارتخانه هاي كشور، جهاد كشاورزی،صنايع ومعادن، بهداشت، درمان و آموزش پزشكي تشكيل گردد و نتيجه آن لايحه پيشنهادی مديريت پسماندها بود كه در تاريخ 7/8/1381 هيات محترم دولت تقديم گرديد و پس از بررسي مفصل در كميسيون امور زيربنايي، صنعت ومحيط زيست، لايحه مذكور در تاريخ 4/8/1381 به تصويب هيات محترم دولت رسيد و در تاريخ 13/9/1381 به امضاي مقام محترم رياست جمهور، وزراي محتـــرم كشور، نفت جهاد كشاورزي، صنايع و معادن،امور اقتصاد ودارايي و بهداشت درمان و آموزش پزشكي به مجلس شوراي اسلامي تقديم و پس از تصويب كليات در شور اول و بحث و بررسي در كميسيونهاي مختلف مجلس شوراي اسلامي، بويژه كميسيون كشاورزي، لايحه در تاريخ 15/2/1383 به تصويب مجلس شوراي اسلامي و در تاريخ 9/3/1383 به تائيد شوراي محترم نگهبان رسيد و در تاريخ 25/3/1383 جهت اجرا ابلاغ گرديد.

اسلاید 4: تعريف پسماند و انواع پسماندها پسماند : به مواد جامد، مايع و گاز (غير از فاضلاب) گفته مي شود كه به طور مستقيم و يا غيرمستقيم حاصل از فعاليت انسان بوده و از نظر توليد كننده زائد تلقی مي شود.انواع پسماندها :1- پسماندهاي عادي : به كليه پسماندهايي گفته مي شود كه به صورت معمول از فعاليتهاي روزمره انسانها در شهرها، روستاها و خارج از آنها توليد مي شود از قبيل زباله هاي خانگي و نخاله هاي ساختماني.

اسلاید 5: 2- پسماندهاي پزشكي (بيمارستاني) : به كليه پسماندهاي عفوني و زيان آور ناشي از بيمارستانها، مراكز بهداشتي، درماني، آزمايشگاههاي تشخيص طبي و ساير مراكــــز مشابه گفته مي شود. ساير پسماندهاي خطرناك بيمارستاني از شمول اين تعريف خارج است.3- پسماندهاي ويژه : به كليه پسماندهايي گفته مي شود كه بدليل بالا بودن حداقل يكي از خواص خطرناك از قبيل سميت، بيماريزايي، قابليت انفجار يـــــا اشتعال، خورندگي و مشابه آن به مراقبت ويژه نياز داشته باشد و آندسته از پسماندهاي پزشكي و نيز بخشي از پسماندهاي عادي، صنعتي، كشاورزي كه نياز به مديريت خاص دارند جزء پسماندهاي ويژه محسوب مي شوند.

اسلاید 6: 4- پسماندهاي كشاورزي : به پسماندهاي ناشي از فعاليتهاي توليدي در بخش كشاورزي گفته مي شود از قبيل فضولات، لاشه حيوانات ( دام، طيور و آبزيــــان) محصولات كشاورزي فاسد و يا غيــرقابل مصرف.5- پسماندهاي صنعتي : به كليه پسماندهاي ناشي از فعاليتهاي صنعتي و معدنــي و پسماندهاي پالايشگاهي صنايـــع گاز، نفت و پتروشيمي و نيروگاهي و امثال آن گفته مي شود از قبـــيل بــــراده ها، سرريزها و لجنهاي صنعتي.

اسلاید 7: مديريت اجرايي پسماندها شخصيت حقيقي يا حقوقي است كه مسئــــول برنامه ريزي، ساماندهي، مراقبت و عمليات اجرايي مربوط به توليـــد، جمع آوري، ذخيره سازي، جداسازي، حمل ونـــــقل، بازيافت، پردازش و دفع پسمانــدها و همچنين آموزش و اطلاع رساني در اين زمينــــه مي باشد.

اسلاید 8: ماده 7 قانون مديريت پسماندها مديريت اجرايي كليه پسماندها غير از صنعتي و ويژه در شهرها و روستاها و حريم آنها به عهده شهرداريـــها و دهياريها و در خارج از حوزه و وظايف شهرداريـــها و دهياريها به عهده بخشداريها مي باشد. مديريت اجرايي پسماندهاي صنعتي و ويژه به عهده توليد كنـــنده خواهد بود. در صورت تبديل آن به پسماندهاي عادي به عهـــده شهرداريها، دهياريها و بخشداريها خواهد بود. تبصره- مديريتهاي اجرايي مي توانند تمام يا بخشي از عمليـــات مربوط به جمع آوري، جداسازي ودفع پسماندها را به اشخـــاص حقيقي و حقوقي واگذار نمايند.

اسلاید 9: ماده 6 قانون مديريت پسماندها سازمان صداوسيمــــاي جمهوري اسلامــــي ايران و سايــــر رسانه هايي كه نقش اطلاع رساني دارند وهمچنين دستگاههاي آموزشي و فرهنگي موظفند جهت اطلاع رساني و آموزش، جداسازي صحيح، جمع آوري و بازيافت پسماندها اقدام و با سازمانها و مسئولين مربوطه همكاري نمايند. تبصره - وزارتخانه هاي جهاد كشاورزي، صنايع معـــادن، كشور، بهداشت درمان و آموزش پزشكي به منظور كاهــش پسماندهاي كشاورزي، موظفند نسبت به اطلاع رسانـــــي و آموزش روستائيان و توليدكنندگان اقدام لازم بعمل آورند.

اسلاید 10: ماده 12 قانون مديريت پسماندها محلهاي دفن پسماندها براساس ضوابط زيست محيطـي توسط وزارت كشور با هماهنگي سازمـــــان حفاظت محيط زيست و وزارت جــهاد كشاورزي تعيين خواهد شد. تبصره 1- شوراي عالي شهرسازي ومعماري موظف است در طرحهاي ناحيه اي جامع، مناطق مناسب را براي دفع پسماندها در نظر بگيرد. تبصره 2- وزارت كشور موظف است اعتبارات، تسهيلات و امكانات لازم را جهت ايجاد و بهره برداري از محلهاي دفن پسماندها راسا“ يا توسط بخش خصوصي فراهم نمايد. ماده 13 قانون مديريت پسماندها مخلوط كردن پسماندهاي پزشكي با ساير پسماندها و تخليه و پخش آنها در محيط و يا فروش، استفاده و بازيافت اين نوع پسماندها ممنوع است.

اسلاید 11: ماده 16 قانون مديريت پسماندها نگهداري، مخلوط كردن، جمع آوري، حمل ونقل، خريدوفروش، دفع، صدور و تخليه پسماندها در محيط برطبق مقررات اين قانون و آئين نامه اجرايي آن خواهد بود. در غيراينصورت اشخاص مختلف به حكم مراجع قضايي به جزاي نقدي در بار اول براي پسماندهاي عادي از پانصدهزار (500000) ريال تا يكصد ميليون (100000000) ريال و براي ساير پسماندها از دوميليون (2000000) ريال تا يكصد ميليون (100000000) ريال و در صورت تكرار هر بار به دو برابر مجازات قبلي در اين ماده محكوم مي شوند. متخلفين از حكم ماده 13 به جزاي نقدي از دوميليون (2000000) ريال تا يكصد ميليون (100000000) ريال و در صورت تكرار به دو برابر حداكثر مجازات و در صورت تكرار مجدد هر بار به دو برابر مجازات يا قبل محكوم مي شوند.

اسلاید 12: ماده 20 قانون مديريت پسماندها خودروهاي تخليه كننده پسماند در اماكن غيرمجاز، علاوه بر مجازاتهاي مذكور ، به يك تا ده هفته توقيف محـــكوم خواهند شد. تبصره- در صورتي كه محل تخليه، معابر عمومي، شهري و بين شهري باشد به حداكـــــثر ميزان توقـــيف محكوم مي شوند. ماده 23 قانون مديريت پسماندها نظارت و مسئوليت حسن اجراي اين قانون برعهده سازمان حفاظت محيط زيست مي باشد.

اسلاید 13: مديريت پسماندها در استان هرمزگان

اسلاید 14: مديريت پسماندهاي عادي (سكونتگاههاي شهري و روستائي استان هرمزگان)مقدار زباله روزانه استان1100تن بوده كه از اين مقدار 300 تن مربوط به شهر بندرعباس و 200 تن مربوط به ساير شهرهاي استان و 600 تن مربوط به روستاهاي استان مي باشد.از 80% زباله هاي قابل بازيافت استان (880 تن) صرفا“ 15% (165 تن) بازيافت و مابقــي (935 تن) غالبـــــا“ بصورت غيراصولي دفن سطحي مي گردد و بعلت مكانيزه نبودن جمع آوري و انتقال و عدم جداسازي و بازيابي و يا دفع غيراصولي موجب بروز مشكلات زيست محيطي و بهداشتي متعددي شده است.

اسلاید 15: مديريت پسماندهاي پزشكي (بيمارستاني) استان هرمزگان روش جمع آوري مواد زائد بيمارستاني در بخش ها و نحوه حمل از بخش ها به محل نگهداري موقت و دفع بهداشتي آن از اهميت خاصي در مديريت مواد زائد بيمارستاني برخوردار است كه در اكثر بيمارستانها و مراكز درماني و بهداشتي استان اين عمـــــل بدرستي صورت نمي گيرد. با توجه به بررسي بعمل آمده مقدار زباله هاي بيمارستاني ومراكز درماني حدودا“ 20 تن در شبانه روز بوده كه از اين مقدار 10 تن در شبانه روز مربوط به شهر بندرعباس (حدودا“ 5000 كيلوگرم مربوط به زباله هاي بيمارستاني بوده) كه از اين مقــــدار 15% (جمعا“ 3 تن) را زباله هاي عفوني تشكيل مي دهند.- تعداد زباله سوزهاي بيمارستاني استان جمعا“ 5 زباله سوز بوده كه جمعا“ 620 كيلوگرم در روز (20% زباله هاي عفوني سوزانده و مابقي 80% ) همراه ساير زباله هاي شهري دفع مي گردد.

اسلاید 16: زباله سوزهاي بيمارستاني سطح استان شامل :1- بيمارستان شهيدمحمدي بندرعباس (بظرفيت kg 150)2- بيمارستان ام ليلا بندرعباس (بظرفيت kg 80)3- بيمارستان خليج فارس بندرعباس (بظرفيت kg 350) (زباله هاي بيمارستان هوائي-بيمارستان كودكان و قسمت پاتولوژي بيمارستان شهيدمحمدي به اين بيمارستان منتقل مي شود.)4- بيمارستان شهيد بهشتي ميناب (بظرفيت kg 20)5- بيمارستان صاحب الزمان بندرعباس (بظرفيت kg 20) - از آنجائيكه زباله هاي بيمارستاني ساير مراكز درماني و بيمارستاني همراه ديگر زباله هاي شهري حمل و دفع مي گردد لذا اين موضوع يكي از عمده ترين دغدغه ها و مشكلات بهداشتي و زيست محيطي استان محسوب مي گردد.

اسلاید 17: مديريت پسماندهاي صنعتي استان هرمزگانواحدهاي صنعتي عموما“ دو نوع زائدات جامد توليد مي نمايند : زائدات جامد شبه خانگي و زائدات صنعتينحوه مديريت مواد زائد صنعتي مستلزم اجراي عمليات و اقدامات ويژه اي مطابق با ضوابط و مقررات است و كنترل موثر و اعمال يك مديريت صحيح براي حفظ بهداشت، محيط زيست و مـــديريت منابع طبيعي در اين زمينه از اهميت زيادي برخوردار است. مواد زائد جامد و پسماندهاي صنعتي برحسب فعاليتهاي صنعتي و پروسه هاي توليد از كميت و كيفيت متفاوتي برخوردار است در حال حاضر از 124000 تن درسال مــــواد زائد صنعـتي استان 57000 تن (46%) مربوط به فعاليتهاي عمده صنعتي و 54% (معادل 67000 تن) مربوط به ساير فعاليتهاي صنعتي است.

اسلاید 18: - مواد زائد عمده ترين فعاليتهاي صنعتي استان شامل :1- كارخانه سيمان : با توليد سالانه 18000 تن باي پاس و 680 تن آجر نسوز در حدود 14% از كل مواد زائد جامد را به خود اختصاص مي دهد و در محل جايگاه ويژه دفع مي گردد2- كارخانه روي بندرعباس : با 18250 تن كيك (باطله هاي حاصل از استخراج روي از كنسانتره) و بالغ بر 5/1 تن سرباره روي در سال حدود (14%) از كل مواد جامد در محوطه كارخانه دپو گرديده است.3- كارخانه آلومينيوم المهدي: باتوليد 12000 تن آند، 68 تن آجرنسوز، 9 تن سرباره و 500 مترمكعب آزبست در سال (در حدود 10% كل مواد زائد جامد ) در محوطه كارخانه دپو گرديده تا مورد بازيافت قرار گيرد.4- نيروگاه بندرعباس : سالانه در حدود 400 تن خاكستر ناشي از احتراق گاز برجا مي گذارد كه به اين مجموع بايد روغن هاي آسكارل و لجن هاي صنعتي حوضچه ها اضافه گردد در جايگاه مخصوص نيروگاه نگهداري مي گردد.5- پالايشگاه نفت بندرعباس: مواد زائد جامد شامل لجن هاي حاصل از تصفيه پساب و خاكستر باقيمانده از احتراق گاز مي باشد 1300 تن در سال در محل مورد تائيد اداره كل در جايگاه دفن مواد دفع مي گردد.6- پالايشگاه گاز سرخون: مواد زائد جامد شامل خاكستر بجامانده از احتراق سوخت و المنت فيلتر محتوي مواد نفتي، تركيبات و نمكهاي معدني (250تن در سال) در جايگاه خاص دفع مي گردد.7- كارخانه كشتي سازي خليج فارس: مواد زائد جامد بالغ بر 1200 تن در سال شامل سندپلاست، باقيمانده هاي جوشكاري و ديگر ضايعات كه بازيافت مي گردد.

اسلاید 19: مديريت پسماندهاي ويژه در استان هرمزگانمواد زائد سمي وخطرناك بعلت برخورداري ازخصوصياتي نظير: پايداري در طبيعت و غيرقابل تجزيه بودن- سمي و ســـــرطانزا- اشتعال پذيزي- خورندگي- برخورداري از عوامل ميكروبــــي و بيماري زائي و000 از اهميت ويژه اي برخوردارند و نيــــاز به توجهات ويژه در هنگام نگهداري- جمع آوري- انتقال- تصفيه و يا دفع نهائي آن مي باشد تا از آسيب به افراد و محيط زيست آنها جلوگيري بعمل آيد.مواد زائد خطرناك شامل: 1- مواد زائد معدني (نظير فلزات سنگين- مواد زائد آزبست دار يا سيانيددار- اسيدها و بازها و000) 2- مواد زائد روغني (نظير لجن هاي حاصل از مخازن نگهداري بنزين و000) 3- مواد زائد آلي (مواد زائد حاصل از نفتكش ها-PCB- مواد زائد رزين – رنگ و000) و ساير مواد زائدي كه ليست آنها در طبقه بندي مواد زائد آمده است.

اسلاید 20: منابع توليد مواد زائد خطرناك دراستان هرمزگان 1- نيروگاهها (روغن آسكارل- تركيبات واناديم- لجن هاي صنعتي و000) 2- كارخانجات سيمان (مواد زائد داراي تركيبات آرسينك و000) 3- كارخانه روي (پسماندها و لجنهاي داراي تركيبــات كادميوم- كبالت و000) 4- توليدات آلومينيوم (مواد زائد داراي تركيبات آزبست و000) 5- واحدهاي تصفيه روغن ضايعـــاتي (لجنهاي نفتي حاصل از تصفيه روغن) حاوي فلـــزات سنگين و مواد نفتي و000) 6- پالايشگاههاي نفت (لــجن هاي حاصل از تصفيه فاضلاب حاوي فلزات سنگين و مواد نفتي) 7- لجن هاي حاصل از مخازن نفتكشها و ساير منابع ثابت و سيار و متفرقه در استان .مقدار مواد زائد سمي وخطرناك توليدي در استان در سال حدودا“ 120000 تن كه بخشي در مخازن مخصوص در واحد مربوطه نگهداري- بخشي تصفيه- بخشي دپوموقت- بخشي دفن در جايگاه ويژه و بخشي نيز مديريت خاصي اعمال نمي گردد.

اسلاید 21: مديريت پسماندهاي كشاورزي در استان هرمزگانپسماندهاي ناشي از فعاليتهاي توليدي در بخش كشاورزي استان هرمزگان شامل فضولات و لاشه حيوانات (دام- طيور- آبزيان)- محصولات كشاورزي فاسد و غيرقابل مصرف- سموم فاسد كشاورزي- داروهاي فاسد شده در بخش كشاورزي و 000 مي باشد.مقدار پسماندهاي كشاورزي در استان هرمزگان متغير بوده و برآورد دقيقي از انواع آن موجود نيست ليكن بطور تقريب مقدار حدودا“ 1500 ليتر انـــواع سموم فاسد شده و 250تن فضولات دامي و 350 تن لاشه حيوانات و 10000 تن محصولات كشاورزي فاسد و غيرقابل مصــرف بطور ساليانه در بخش كشاورزي استان هرمزگان توليد مي گردد.روشهاي دفع پسماندهاي كشاورزي در استان هرمزگان:1- فضولات دامي پس از خشكاندن بعنوان كود دامي مصرف مي شود. 2-لاشه حيوانات غالبا“ دفن مي گردد. 3- داروها و سموم فاسد كشاورزي بخشي بطور موقت در انبارها نگهداري و بخشي در جايگاههاي خاص دفن مي گردد. 4- محصولات كشاورزي فاسد، بخشي دفن، بخشي سوزانده و بخشي در محيط رها سازي مي گردد و بخشي از پسماندهاي كشاورزي استان نيز مديريتي برآنها اعمال نمي گردد.

اسلاید 22: مديريت جامع پسماندها : مديريت جامع پسماندها به استفاده همه جانبه از شيوه هاي گوناگون براي مديريت بي خطر و موثر مواد زائد جامد شهــــــري اطلاق مي گردد. اصول مطرح در بحث مديريت جامع پسماندها : 1- كاهش از مبداء 2- بازيافت 3- زباله سوز و دفن بهداشتي كه اين امور در كاهش هزينه هاي مديريت پسماند، صرفه جويي در مصرف انرژي، كاهش دفع پسماند، صرفه جويي در مصرف منابع طبيعي و كاهش حجم پسماندها را بهمراه خواهند داشت.

اسلاید 23: مديريت جامع پسماندها- كاهش ازمبداء عبارت از طراحي ساخت، خريد و يا استفاده از موادي براي كاهش مقدار سميت مواد، قبل از ورود به سيستم مديريت مواد زائد جامد شهـــــري و همينطور براي كاهش مقدار مواد استفاده شده و نيز بمنظور كاهش آلودگي و حفاظت از منابع مي باشد. راهكارهاي اجرايي مديريت كاهش از مبداء :مقدار بسته بندي هاي غيرضروري را كاهش دهيم.روشهايي را بكار گيريم كه منجر به كاهش سميت پسماند شود.استفاده مجدد از اقلام مختلفحداقل نمودن مصرف محصولاتي كه داراي تركيبات خطرناك هستند.استفاده از آنچه واقعا“ موردنياز است.طولاني تر نمودن چرخه استفاده يك محصول و كاهش بسته بندي هاي غيرضروري

اسلاید 24: مديريت جامع پسماندها- بازيافت بازيافت فرآينــدي است كه توسط آن مواد جمــــع آوري شده و به عنوان مواد خام در توليدات جديد بكار مي روند. مراحل اجراي بازيافتجمع آوري تركيبات قابل بازيافت مواد زائد جامد شهري.جداسازي مواد برحسب نوع (قبل يا بعد از جمع آوري).پردازش آنها به اشكال قابل استفاده مجدد.خريد و استفاده از كالاهاي ساخته شده با مواد دوباره پردازش شده.(كمپوست به عنوان شكلي از بازيافت مي تواند نقش كليدي را در برگرداندن پسماندهاي آلي از جريان دفع بهمراه داشته باشد).

اسلاید 25: مديريت جامع پسماندها – زباله سوز و دفن بهداشتينقش كليدي را در مديريت پسماندهايي كه نمي توانند كاهش يابند يا بازيافت شوند دارا مي باشد.زباله سوزها ضمن سوزاندن حجــــم پسماند را كـــــاهش مي دهند.بازيافت انرژي را بهمراه دارند.دفن بهداشتي سهم عمده اي را در مديريت پسماند دارا بوده و در واقع مكمل روشهاي كاهش از مبداء و بازيافت، در مديريت جامع پسماندهاست.