تعلیم و تربیت در عهد صفویه

تعلیم و تربیت در عهد صفویه

اسلاید 1: زير نظر استاد گرامي: جناب آقاي دكتر مجتبويتهيه كنندگان: كيومرث عيدي و مهدي ضربي ارديبهشت1392تعليم و تربيت در عهد صفويه

اسلاید 2: سلسله صفويهظهور تشيع و نقش آن در تحول فرهنگيتعليم و تربيت در عهد صفويهپيدايش خانقاهمدارس صفويهفهرست

اسلاید 3: صفويان دودماني ايراني و شيعه بودند كه در سالهاي 880 تا 1101 هجري شمسي برابر با 1501 تا 1722 بر ايران حكو مت كردند. بنيانگذار آن شاه اسماعيل صفوي و آخرين پادشاه صفوي سلطان حسين بود كه در سال 1101 ه.ش. از افغان ها شكست خورد.سلسله صفويه

اسلاید 4: صفويان آيين تشيع را در ايران گسترش دادند و آن را كه مهمترين عامل پيوند ايرانيان بود به عنوان همبستگي ملي ايرانيان برگزيدند. شيوه فرمانروايي صفوي تمركزگرا و نيروي مطلقه در دست شاه بود. يكي از مهمترين دلايل اهميت صفويه اين بود بعد از انقراض سلسله ساسانيان كه بيگانگان بر ايران حكومت كردند، يك خاندان ايراني بر سرير قدرت نشست.

اسلاید 5: صفویان همواره بزرگترین سد در برابر ترکان عثمانی بودند و اندیشه‌ی بازپس‌گیری مرزهای هخامنشیان و اشکانیان و ساسانیان را داشتند. صفویان در جنگ‌های خود با عثمانی‌ها همواره با نام ایران می‌جنگیدند. ترکان عثمانی تا پیش از بیرون رانده شدنشان به دست شاه عباس بزرگ، آذربایجان و قفقاز را به اشغال درآورده و از مردمان این منطقه کشتار فراوانی کردند. صفویان فرهنگ، هنر، موسیقی، معماری ایرانی و ادبیات پارسی را گسترش می‌دادند و سرانجام شاه عباس پایتخت خود را به اصفهان جابجا كرد.

اسلاید 6: رسميت مذهب تشيع اثني عشري و اتحاد سياسی ايران بر مبناي يكپارچگي مذهب شيعه اماميه اقتضاء مي‌‌كرد تا جنبشي نيز در حوزه فرهنگ تشييع صورت گيرد و حركت تأليف و ترجمه را تسريع وتقويت بخشد. تا زير بناي اعتقادي و فكري و فقهي تشيع را در چارچوب مكتبي با پشتوانه‌كلامي و فقهي قوي در ايران عرضه كند و آموزه‌هاي عقيدتي مذهب جديد براي تثبيت و استحكام نومذهبان، تبيين و تقسيم گردد و قواعد و قوانين فقهي جهت راهنماي عمل به احكام شرعي ارائه شود. ظهور تشيع و نقش آن درفرهنگ

اسلاید 7:

اسلاید 8:  از آنجا كه بيشتر متون و منابع مذهبي شيعه به زبان عربي بود و نمايندگان فرهنگ شيعي قبل از صفويه عمدتاً عرب بودند و يا آثار خود را به زبان عربي به نگارش در مي‌‌آوردند در آغاز تشكيل حكومت صفوي ترجمه و شرح كتب ديني در اولويت اساسي قرار داشت. بنابراين ترجمه و شرح و تفسير متون در آثار مزبور عرصه آزموني براي علماي شيعي مذهب بود تا خلاقيت و استعداد خود را در تبيين معرفت ديني از نوع شيعي آن در ايران بروز دهند.

اسلاید 9: با تدوين كتاب هاي چشم گيري در رابطه با تعليم و تربيت و آموزش هاي ديني، زمينه براي گسترش اين شاخه فراهم آمد. اين كتابها كه اكثرا با استنباط از قرآن و استفاده از احاديث معتبر به رشته تحرير در آمده بودند، در رابطه ي استاد و شاگرد، نحوه آموزش،گزينش نوع محتوا تحولي شگرف به وجود آوردندتعليم وتربيت در عهد صفويه

اسلاید 10:

اسلاید 11: ياد دادن و ياد گرفتن در عهد صفويه صرفا براي قرب به خداوند بود. هدف مسامانان از تربيت كودكان اين بود كه كودكاني معتقد به تشيع و علاقمند به ائمه معصومين بار آورند

اسلاید 12: در زمان صفويه، هدف تعليمات در مدارس علميه ايران، معتقد ساختن جوانان به مذهب جعفريبود. و به دليل توجه بسيار سلاطين به علوم ديني، تفسير، فقه و علم حديث، اين علوم به اوج ترقي خود رسيد و علماي بزرگي نيز در اين رشته ها به ظهور رسيدند.

اسلاید 13: پيدايش خانقاهدر قرن اول هجري، گروهي به نام صوفي وجود نداشت. اين نام در قرن دوم پيدا شده است و ظاهراً در همين قرن، اين جماعت به صورت يك گروه خاص درآمدند.

اسلاید 14: تا قر ن هاي هفتم و هشتم كه فرق ههاي صوفيه به اوج خود رسيدند و در ابتدا كه تصوف گسترش پيدا نكرده بود، شايد خانقاهي نيز وجود نداشت . ولي از هنگامي كه تعداد آ نها فزوني گرفت خانقاه ها هم به وجود آمدند

اسلاید 15: تربيت صوفيه، تربيتي عملي و درست نقطه ي مقابل آن تربيت نظري و عملي بود كه در مدارس صورت مي گرفت . دراينجا، خانقاه كاملاً حكم مدرسه ي طالبان را داشت

اسلاید 16: از میان مدرسه های قدیم مدرسه ملا عبدلله (م ۱۰۲۲هـ) از دوران شاه عباس بزرگ است که به فرمان او بنا شده است . در عهد شاه عباس دوم دو مدرسه به نام جده ی بزرگ و جده ی کوچک در سالهای ۱۰۵۸ و ۱۰۵۹ بنا شد .مدارس صفويه

اسلاید 17: بعضی از مدرسه ها و مسجدها به اختصاص برای عالمان همزمان پادشاه بنا شده است مانند مدرسه ی ملاعبدالله مسجد شیخ لطف الله و مسجد حاج آقا رحیم ارباب و مسجد قاضی هندی و مدرسه صدر و مدرسه ی صدر خواجو و...

اسلاید 18: از مدرسه های معروف دیگر که در عهد صفویان ساخته شد مدرسه نواب است در خیابان نادری مشهد که در دوران سلطنت شاه سلیمان به سال ۱۰۸۶ بوسیله میرزا صالح نقیب رضوی بنا گردید .

اسلاید 19: تقيد به تشيع اثني عشري: از شروط اصلي براي يک مدرس تقيد به آيين تشيع اثني عشري بود، چرا که مدارس مکاني براي ترويج و تبليغ اين آيين هم به شمار مي‏رفت.تسلط بر علوم ديني: مسلم است که شرط اول مدرس بودن، اشراف بر علومي است که قصد تدريس آن را دارد.

اسلاید 20:

اسلاید 21: حضور در مدرسه: غالبا واقفان مايل بودند که مدرسان در مدرسه اقامت کنند، اگر چه آنان نمي‏توانستند مدرسان را مانند طلبه‏ها ملزم به چنين کاري بکنند ولي دست کم اتاقي در مدرسه جهت مدرس در نظر گرفته مي‏شد که علاوه بر آن که در اين اتاق به طلاب درس مي‏داد گاه شب را نيز در آن بيتوته مي‏کرد.اما حضور دايم مدرس در روز الزامي بود و در واقع او نمي‏توانست بدون دليل از مدرسه غيبت کند

اسلاید 22:

اسلاید 23: گفته شده که مدارس نظارتي بر پيشرفت تحصيلي محصلان خود نداشتند و افراد مختلف با استعدادهاي متفاوت در کنار هم به تحصيل مشغول مي‏شدند و گاه برخي عمري را در مدرسه سپري مي‏کردند بدون آنکه پيشرفت محسوسي داشته باشند. واقف مدرسه‏ي اماميه شيراز در حين شروط خود قيد کرده است که: «هر يک از طلبه که به قدر هفت سال در مدرسه بوده اثر ترقي در ايشان ظاهر نگردد، متولي و ناظر مختارند که او را اخراج و ديگري را سکان سازند»پيشرفت طلبه ها