تغذیه نوزاد با شیر مادر

تغذیه نوزاد با شیر مادر

اسلاید 1: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist1

اسلاید 2: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist2تغذيه نوزاد با شير مادر اشاره به شير مادر در قرآن (5 بار) و احاديث متناسب بودن تركيبات شير هر مادر با نيازهاي نوزاد خودش (نارس، دوقلويي و ...)ارزش اقتصادي براي خانوادهبارعاطفي براي مادر و نوزادآلودگي كمتر ميكروبي نسبت به شير مصنوعي

اسلاید 3: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist3ارزش غذايي متناسب براي نوزاد انسانوجود تركيبات ايمني بخش شير مادر (ايمون‌گلوبينها و سلولهاي زنده سيستم ايمني)عدم نياز به تهيه كردن (هميشه در دسترس)كاهش احتمال ابتلاي كودك به آلرژيها و آسم و اگزما و ...ايجاد محيط آرامتر در بيمارستان !!كاهش عفونتهاي نوزادي در بيمارستان (هم اتاقي مادر و نوزاد)تغذيه نوزاد با شير مادر

اسلاید 4: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist4شيرخواراني كه از شير مادر تغذيه مي كنند كمتر دچار مشكلات دنداني ناشي از پستانك وتغذيه مصنوعي مي شوند درجه هوش شيرخوراني كه با شير مادر تغذيه مي شوند بالاتر از شيرخواراني است كه به طور مصنوعي تغذيه مي شوند.تغذيه نوزاد با شير مادر

اسلاید 5: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist5كاهش سريعتر اضافه وزن بارداري مادر برگشت سريعتر اندامها و پستان به حالت قبل از زايمانصرفه‌جويي در وقت مادر (نسبت به زمان صرف شده براي تهيه شير مصنوعي)كاهش احتمال ابتلا به سرطان سينه و تخمدانكمك به جلوگيري از بارداري (تأخیر در تخمک گذاری - به شرط شير دهي انحصاري)تغذيه نوزاد با شير مادر

اسلاید 6: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist6ضروري در همان ابتداي تولد (1-2 ساعت اول )بالا بودن هشياري و رفلكس مكيدن نوزاد خصوصا در 20 – 30 دقیقه اول تولد (كمك به تداوم شيردهي در روزهاي آينده)كمك به سلامت روان مادركمك به انقباض بيشتر رحم و قطع خونريزي رحمكمك به سلامت روان نوزاد تماس پوست با پوست (KMC)از شرايط (ده اقدام) بيمارستانهاي دوستدار كودك (baby friendly hospital) می باشد.سؤال تحقيقي: ده اقدام لازم براي اخذ لوح بيمارستان دوستدار كودك چيست؟تغذيه نوزاد با شير مادر

اسلاید 7: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist7اصطلاحات مورد استفاده در شير دهي

اسلاید 8: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist8EXCLUSIVE BREAST FEEDING يعني شير خوار فقط با شير مادر تغذيه شود و هيچ نوع ماده غذايي و يا آشاميدني نظير آب به او داده نشود. البته دادن قطره ويتامين از 15 روزگي مجاز است.

اسلاید 9: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist9بررسيهاي مختلف نشان داده اند كه مي توان زندگي بيش از هفت ميليون كودك را هر ساله از مرگ مربوط به اسهال و عفونتهاي حاد تنفسي از طريق افزايش تغذيه انحصاري با شيرمادر ( exclusive breastfeeding ) در 6-4 ماه اول زندگی نجات داد.

اسلاید 10: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist10مزاياي تغذيه انحصاري با شيرمادر : - شيرمادر تازه است ( گرم و سرد نيست ) - هر مادر شير مخصوص نوزاد خودش را دارد - مادر به مراقبت انحصاري از فرزندش نيز مي پردازد BONDING- افزايش مي يابد ( و متعاقباً افزايش شير ) - افزايش اطمينان به نفس مادر - افزايش پاسخ مادر به رفتارهاي تغذيه نوزاد

اسلاید 11: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist11PREDOMINANT BREAST FEEDINGيعني شير خوار با شير مادر تغذيه مي شود اما آب يا نوشيدنيهاي ديگر نظير چاي نيز به او داده مي شود.

اسلاید 12: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist12FULL BREAST FEEDINGتغذيه با شير مادر خواه بصورت انحصاري يا تغذيه غالب.BOTTLE FEEDINGتغذيه كودك با بطري حتي اگر شير مادر باشد.ARTIFICIAL FEEDINGتغذيه كودك با شير مصنوعي

اسلاید 13: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist13تغذيه انحصاري با شيرمادر امكان ابتلاء به عفونتهاي حاد تنفسي را تا 5 برابر واحتمال مرگ ناشي از اين بيماريها را تا 4 برابر كاهش ميدهد

اسلاید 14: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist14مطالعات نشان مي دهد كه احتمال مرگ ومير ناشي از عفونتهاي گوارشي وبيماريهاي اسهالي در بين شيرخوراني كه منحصراً از شيرمادر تغذيه مي كنند تا 25 برابر كمتر از آن دسته از شيرخواراني است كه از شير خشك تغذيه مي كنند .

اسلاید 15: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist15تغذيه با شيرمادر نه تنها در پيشگيري از بيماريها بلكه در درمان آنها نيز نقش موثر دارد از آن جمله در درمان بيماريهاي اسهالي است درمواردي كه تغذيه با شيرمادر در جريان اسهال ادامه يافته از حجم مدفوع كاسته شده و حتي حجم محلول O.R.S مورد نياز نيز كمتر بوده است .

اسلاید 16: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist16اثرات ضد عفوني ونقش پيشگيري شيرمادر در ارتباط با بسياري از ويروسها از قبيل آنترويروس، ويروس فلج اطفال ، سرخجه، ويروس سيتومگال ، هپاتيت B آنفلونزا و R.S.V و نيز بسياري از قارچها از قبيل كانديدا و تعدادي از باكتريها نظير سالمونلا، شيگلا ، وبا ، E.Coli ، استرپتوكك و باسيل كزاز به اثبات رسيده است.

اسلاید 17: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist17 شيرخواران تا پايان شش ماهگي يعني تا شروع استفاده از غذاي كمكي مادامي كه منحصراً از شيرمادر استفاده مي كنند حتي به آب هم نياز ندارند و اين امر در مطالعات عديده اي كه در مناطق گرم وخشك جهان هم انجام شده به اثبات رسيده است .

اسلاید 18: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist18 تغذيه با شيرمادر خيلي كمتر موجب چاقي كودك مي شود و به شدت از احتمال بروز هيپوترمي نوزادان مي كاهد.

اسلاید 19: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist19 جذب مواد مغذي موجود در شيرمادر واز جمله جذب چربيها ، پروتئين ، كلسيم و آهن فوق العاده مطلوبست ، مشكلات ناشي از روئيدن دندانها و نيز پوسيدگي دندان در كودكاني كه از شيرمادر تغذيه مي كنند به مراتب كمتر است . سندرم مرگ ناگهاني شيرخوار در بين كودكان شير مادرخوار فوق العاده كمتر است .

اسلاید 20: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist20تغذيه با شيرمادر در جلوگيري و يا كاهش احتمال بروز پاره اي از بيماريها در سنين بلوغ و بالاتر نيز نقش دارد -از جمله كودكاني كه از شيرمادر تغذيه مي كنند احتمال اينكه دچار بيماري بدخيم لنفوم گردند 6 بار كمتر از شير خشك خواران است . -همچنين در شيرمادرخواران احتمال بروز ديابت جوانان (Juvenile Diabetes) بيماري كرون، كوليت اولسرو و بعضي از بيماريهاي كبدي كمتر از كودكاني است كه از شير مصنوعي تغذيه مي كنند. .

اسلاید 21: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist21تغذيه با شيرمادر منجر به ايحاد رابطه عاطفي مستحكم و دو طرفه بين مادر وفرزند مي گردد مادر وفرزند هر دو كاملاً ارضاء عاطفي شده و احتمال كودك آزاري خيلي كمتر مي شود . تكامل بينايي ، تكلم و راه افتادن كودكاني كه از شير مادر تغذيه نموده اند خيلي سريعتر صورت پذيرفته و اين قبيل كودكان در آينده از تعادل رواني مناسبتري برخوردارند.

اسلاید 22: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist22تعداد گلبولهاي سفيد و عناصر ضد عفونت و آنتي باديهاي موجود در آغوز بسيار زياد است و لذا آغـوز را به عنوان اولين دوز واكسيناسيون به حساب مي آورند .

اسلاید 23: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist23جنبه‌هاي تغذيه‌اي شير مادرانواع شير بر حسب زمان: آغوز (Colostrum): 7-10 روز اول تولدحجم كم، پروتئين و مواد ايمني بيشر، قند و ليپيد كمترشير انتقالي (transition milk): پس از آغوز تا 6 هفتگيشير رسيده ( mature milk): پس از 6 هفتگيروند تغييرات:كاهش Igها، پروتئين، مينرالها و ويتامينهاي محلول در چربيافزايش لاكتوز، ليپيد، كالري و ويتامينهاي محلول در آب

اسلاید 24: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist24كلستروم يا آغوز شير غليظ وزرد رنگي كه پستانها در 3-2روزاول پس از زايمان توليد مي كنند در مقايسه با شيري كه پس از آن توليد مي شود داراي مقدار بيشتري پروتئين ويتامينهاي محلول در چربي (A,E.K) وبرخي مواد معدني مثل سديم و روي ومقدار كمتري چربي، لاكتوز و ويتامينهاي محلول در آب است 0وقتي مادر فرزند بزرگتر خود را شير مي دهد در حالي كه حامله است درست قبل وبعد از تولد نوزاد جديد ، شير او را در فاز کلستروم خواهد بود 0

اسلاید 25: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist25تركيب شير مادر در هر بار شيردهي:در ابتدا: fore milk آب بيشتر و چربي كمتردر انتها: hind milk آب كمتر و چربي بيشتراين تغييرات كمك بزرگي به سير نگهداشتن شيرخوار مي كندلزوم تخليه كامل يك سينه در هر بار شيردهي و سپس در صورت تمايل نوزاد ادامه از سينه ديگر

اسلاید 26: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist26 شيري كه در ابتداي هر وعده تغذيه با شيرمادر ترشح مي شود Foremilk نام دارد كه حاوي مقدار زيادي پروتئين، لاكتوز وآب مي باشد و اغلب آبي رنگ و همچنين آبكي بنظر مي رسد و ممكن است مادر نگران شده وشيرخود را رقيق تصور كند. اما به تدريج كه شيرخوار به مكيدن ادامه مي‌دهدHind milk ترشح مي شود كه چربي آن 3 برابر بيش از Foremilk و غني از انرژي وسفيد رنگ است. شيرخوار بايد اين شير را به مقدار كافي دريافت نمايد.

اسلاید 27: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist27تركيبات شير مادر در مقايسه با شير مصنوعي (شير گاو)پروتئين:تفاوت از نظر مقدار پروتئينپروتئين شير مادر يك سوم شير گاو استرشد انسان كندتر از ساير حيوانات و لذا نياز وی به پروتئين كمتراست. اگر نوزاد بيش از مقدار مورد نيازش پروتئين دریافت كند دفع آن براي كليه هاي نارس او مشكل خواهدبودنکته: میزان پروتئین شیر مادر تحت تاثیر تغذیه مادر نیست ولی برخی اسیدآمینه های ضروری مثل لیزین و متیونین تحت تاثیر تغذیه هستند.

اسلاید 28: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist28تفاوت از نظر نوع پروتئيندو نوع پروتئين شير: Casein: ملكول درشت‌تر و هضم سخت‌تر- در شير گاو بيشتر استwhey: قسمت آبكي باقيمانده پس از جدا كردن كازئين (نام ديگر: سرم شير يا serum lactis)- ريزتر- قابل هضم‌تر – در شير انسان بيشتر است شير مادر حاوي پروتئينهاي ديگري است كه تغذيه‌اي نيستند ولي بسيار براي نوزاد ضروري هستند: آلفا آميلاز، لاكتوگلوبين، لاكتالبومين، لاكتوفرين و ايمون‌گلوبينها

اسلاید 29: پروتئين : پروتئين شير از كازئين و پروتئين Whey تشكيل شده است كه ميزان Whey در شير انسان 80 درصد پروتئين را شامل مي شود در حاليكه پروتئنهاي شير گاو اكثرا از نوع كازئين با مولكولهاي بزرگ مي باشد.ميزان پروتئين هاي موجود در كلستروم سه برابر مراحل بعدی شيرمادر است كه حاوی پروتئين هاي سرشار از مواد ايمني بخش به خصوصSIGA و لاكتوفرين و كليه ده اسيد آمينه ضروري است كه 45% ميزان ازت موجود در شير مادر را تامين مي كندDr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist29

اسلاید 30: مقايسه اسيدهاي آمينه شير مادر با شير مصنوعي:فنيل آلانين، تيروزين و متيونين كمتر نسبت به شير گاو نوزادان به ويژه نوازدان نارس در متابوليز كردن فنيل آلانين و تيروزين به علت كمبود آنزيمهاي خاص مورد نياز آنها ناتوان هستند كم بودن آنزيم متيونيناز براي تبديل متيونين به سيستئين در نوزادسيستئين و پورين بيشترسيستين اسيد آمينه ضروري براي رشد جسمي و پورين ضروري براي رشد و تكامل مغز در كودكان خردسال استسيستين براي جنين و نوزاد نارس اسيدامينه ضروري محسوب مي شود.پورین براي كودكان خردسال به علت آنكه برخلاف با لغين فاقد آنزيم لازم براي سنتز آن مي باشند اسيد امينه ضروري بوده اساساً شيرگاو فاقد آن است.Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist30

اسلاید 31: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist31تركيبات شير مادر در مقايسه با شير مصنوعي (شير گاو)چربي:مهمترين منبع انرژي نوزاد (35-50 درصد انرژي روزانه)عمدتاً تري‌گليسريدكمترين مقدار در صبح و بيشترين در عصرمتفاوت بودن مقدار در مراحل مختلف رشد ، شرايط محيطي و رواني مختلف، زمانهاي مختلف شيردهي (کلستروم، ... ) و حتي در يك وعده شیر دهی (foremilk: چربی کمتر، hind milk : چربی بیشتر-کمک به سیر شدن شیرخوار در انتهای شیردهی)

اسلاید 32: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist32تركيبات شير مادر در مقايسه با شير مصنوعي (شير گاو)چربي:حاوي تمام اسيدهاي آمينه ضروري (اسيد لينولئيك و آلفالينولئيك)عدم تأثيرگيري از رژيم غذايي مادرترکیب چربی شیر مادر باعث افزایش جذب کلسیم می شود (سهل الهضم تر بودن چربی و در نتیجه کاهش اسیدچربهای آزاد در روده نوزاد که با اتصال به کلسیم، مانع جذب آن می شوند)در شيرخواراني كه از شيرمادر تغذيه مي كنند به علت متابولسيم بهتر كلسترول مشكل افزايش كلسترول در بزرگسالي واحتمال خطر ابتلاء به بيماريهاي قلبي عروقي كمتر است.چربي شيرمادراني كه نوزاد نارس بدنيا مي آورند تا 30% از شيرمادراني كه نوزاد رسيده بدنيا مي آروند بيشتر است .

اسلاید 33: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist33مقايسه چربي شير مادر و شير مصنوعياز نظر مقدار تفاوتي ندارندتركيبات:كلسترول بيشتر (لازم براي ميلينيزاسيون بافت عصبي، توليد هورمونهاي استروئيدي و اسيدهاي صفراوي)نسبت اسيد چرب غير اشباع به اشباع: يك (شير گاو: يك دوم) (وجود كافي اسيد چرب غير اشباع: كاهش MS)سرشار از ليپاز (بر خلاف شیر گاو): هضم بهتر چربي، كاهش اسيد چرب آزاد، جذب بهتر كلسيمپروستاگلاندينهاي شير مادر: سلامت مخاط گوارش، بهبود ترشحات گوارشي، تعادل بهتر الكتروليتها و جذب بهتر روي

اسلاید 34: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist34مقايسه چربي شير مادر و شير مصنوعياسيد لينولئيك بيشتر(7-8 برابر): رشد بهتر مغز اسيد آراشيدونيك (ضروری برای نوزاد): جلوگيري از درماتيت، ترمبوسيتوپني، اختلال رشد و عفونتوجود آنزيم bile salt stimulated: هضم بهتر چربي و پروتئين، كاهش كوليك، كاهش توليد گاز و استفراغ

اسلاید 35: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist35مقايسه قند شير مادر و شير مصنوعيمقدار: در شير مادر بيشتر استتركيبات:لاكتوز بيشتر --ضروري براي رشد بافت مغز--تسريع رشد باكتريهاي مفيد مثل لاكتو باسيلويس بيفيدوس (تخمیر لاکتوز توسط این باکتریها، اسیدی شدن محیط روده و در نتیجه جلوگیری از رشد باکتریهای مضر در روده شیرخوار)--كمك در نگهداري مواد معدني مثل كلسيم

اسلاید 36: 36مقايسه ويتامينها در شير مادر و شير مصنوعيتحت تأثير مقدار ويتامينهاي غذاي مادر (Vitهای محلول در آب)حاوی Vit D محلول در آب ويتامينهاي A و C و نياسين و اسيد فوليك بيشتر (كاهش مقدار B6 با مصرف قرص ضد بارداري)ويتامين E كافي: (آنتي‌اكسيدان، ضروري براي سلامت جدار RBCها، شبكيه و آلوئولهاي ريه)Vit B12 خيلي كم، اما Bioavailability زیادويتامين k: لزوم تزريق در ابتداي تولدشير مادر حاوي ويتامين K به مقدار كافي و با جذب خوب است اما در روزهاي اول تولد به علت مصرف حجم كم شير، مقدار آن كافي نيست و لازم است جهت جلوگيري از خونريزيهاي نوزادي تزريق شود

اسلاید 37: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist37مقايسه مينرالها در شير مادر و شير مصنوعيمقدار كمتر ( فسفر يك هفتم و ساير مينرالها يك سوم شير گاو)مواد معدني موجود در شير مادر براي تامين نياز شيرخوار كافي است اما در شيرگاو به مقدار بسيار زياد وجود دارد .Bioavailability بهتر آهن: كمتر، ولي جذب بهتر (70 درصد- شير گاو 30 درصد) جذب بهتر آهن به خاطر فعاليت لاكتوفرين، اسيدي بودن روده، وجود روي و مس و Vit Cكلسيم: كمتر، ولي جذب بهتربه خاطر نسبت كلسيم به فسفر بالاتر (2 به 1 ، شير گاو 1 به 1) و نوع چربي شير مادر روي: كمتر، ولي جذب بهتر (باعث كاهش درماتيتها مي شود)

اسلاید 38: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist38مقايسه مينرالها در شير مادر و شير مصنوعيبا وجود كمی ميزان آهن شير مادر و شير گاو (0/5 تا 1 ميلي گرم در ليتر)، نوزادان مادراني كه از تغذيه متوسطي در زمان بارداري برخوردار بوده اند تا حوالي 6 ماهگي به آهن اضافي نياز ندارند زيرا: اولاً ذخاير آهن نوزاد تا سنين 4 تا 6 ماهگي براي او كافي است ثانياً جذب آهن شيرمادر به علت لاكتوز فراوان و وجود ويتامين C كافي و فاكتور انتقال لاكتوفرين و ... بسيار خوب است ثالثاً در تغذيه با شيرمادر آهن از طريق روده از دست نمي رود (در حالي كه شيرخواراني كه با شير خشك تغذيه مي شوند به طور ميكروسكوپي از ضايعات مخاطي روده هايشان آهن از دست مي دهند)نکته: تجويز آهن در شش ماه اول براي شيرمادر خواران لازم نيست زيرا اشباع لاكتوفرين با آهن از فعاليت ايمني بخش آن مي كاهد .

اسلاید 39: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist39مقايسه مينرالها در شير مادر و شير مصنوعيمس، سلنيم و كبالت بيشترشيرخواراني كه با شيرمادر تغذيه مي شوند كمتر در معرض خطر كمبود يا فزوني دريافت عناصر كمياب هستند ميزانهاي مس ، كبالت و سلنيم در شير انسان عموماً بيش از شيرگاو است . كمبود مس كه منجر به كم خوني هيپوكروميك ميكروسيتيك و اختلالات نورولوژيكي مي شود فقط در شيرخوراني كه به طور مصنوعي تغذيه مي شوند رخ مي دهد .سديم كمتر (فشار كمتر به كليه‌ها)شيرخواراني كه با شيرمادر تغذيه مي شوند سديم و كلرايد را به مقدار متناسب دريافت مي كنند و چون مقدار آب موجود در شير مادر نيز كافي است لذا شيرخواراني كه با شيرگاو تغذيه مي شوند به علت دريافت مقدار زيادي از نمكها نياز به آب اضافي دارند و كليه هاي نارس نوازدان براي دفع نمكهاي اضافي دچار مشكل خواهد شد

اسلاید 40: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist40جنبه هاي ايمنو لوژيك شير مادر

اسلاید 41: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist41 شير مادر حاوي انواع عناصر ضد عفوني است اعم از: عوامل اختصاصي نظير لنفوسيتها وآنتي باديها و عوامل غير اختصاصي از قبيل فاگوسيتها، ماكروفاژها، لاكتوفرين، ليزوزيم، لاكتوپراكسيدز، B12binding Protein، فاكتورهاي بيفيدوس وكمپلمانهاي C4.C3 كه نقش موثري در كاهش بيماريهاي عفوني از جمله اوتيت مياني ، باكتريمي ،مننژيت ناشي از هموفيلوس انفلونزا و عوارض عفوني بيماريهایي نظير آنتروكوليت نكروزان و مهمتر از همه در مقابل دوقاتل عمده كودكان يعني بيماريهاي اسهالي و عفونتهاي حاد تنفسي دارد .

اسلاید 42: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist42ايمنو گلوبولين ها :نسبت 3/2 مقدار آنتی بادی شیر مادر نسبت به سرممهمترين: ايمنوگلولين ترشحي SIgA مقدار آن در آغوز 20-50 برابر شیر (اولین ایمنسازی نوزاد-تشدید اثر ب ث ژ)به دلیل عدم توانایی نوزاد در ترشح SIgA در هفته هاي اول، وجود آن در شيرمادر براي سلامت مخاط گوارش وحفاظت در مقابل انواع عوامل بيماريزا از جمله E.Coli، سا لمونلا، شيگلا، استرپتوكك، استافيلوكك، پنوموكك، روتاويروس و ويروس پوليو بسيار با اهميت است . همچنین: اثر محافظتی SIgA در مقابل برخی پروتئینهای آلرژن

اسلاید 43: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist43 آنزيمهاي شير مادر عبارتند از : لاکتوپروكسيداز، ليزوزیم، گزانتين اكسيدازلاكتو پراكسيداز شير مادر عليه انواع استرپتو كوكها فعاليت دارد .

اسلاید 44: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist44ليزوزیم:ليزوزیم يك آنزيم شناخته شده ضد ميكروبي است عمل ليزوزم تجزيه وتخريب جدار سلولي باكتريهاست .ميزان آن در شيرمادر 5000 برابر شيرگاو است بطور اختصاصي روي ميكروبهاي E.Coli ، سالمونلا، شيگلا و بسياري از ويروسها موثر است. ميزان آن در طول شيردهي افزايش مي يابد ودر حوالي 6 ماهگي به حداكثر ميرسد .

اسلاید 45: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist45 عوامل باکتریواستاتیک شير مادر عبارتند از :لاکتوفرین Vit B12 Binding factor:بهبود جذب VitB12مانع دسترسی باکتریهای نیازمند Vit B12 به آن (E Coli و باکتریوئیدها)

اسلاید 46: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist46لاكتوفرين لاكتوفرين يك گليكوپروتئين ايمني بخش است كه به مقدار فراوان در شير مادر وجود دارد در حالي كه شيرگاو فاقدآن است. لاکتوفرين مهمترين پروتئيني است كه با آهن متصل مي شود . لاكتوفرين با كمك SIgA يك عامل فعال بر عليه E.Coli است. لاكتوفرين اگر با آهن اشباع گردد از ميزان ايمني بخشي آن كاسته مي شود به همين جهت تجويز آهن در شيرخوران زیر شش ماه كه با شيرمادر تغذيه مي شوند در صورتي كه نياز قطعي نداشته باشند توصيه نمي شود .

اسلاید 47: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist47فاكتور بيفيدوسپلي ساكاريد حاوی ازت كه سبب افزايش رشد لاكتوباسيل در روده شیرخوار و توليد اسيد لاكتيك وكاهش Ph روده و در نتيجه مهار رشد عوامل بيماريزا مي گردد .همچنین در اثر این اسیدی شدن محیط روده، جذب آهن و روی نیز بهتر می شود.

اسلاید 48: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist48 نقش ضد آلرژي شیر مادر ميزان شيوع آلرژي به پروتئين هاي شيرگاو حدود 7 درصد است . حال اگر در خانواده اي سابقه انواع آلرژي وجود داشته باشد اين رقم بيشتر مي شود.پروتئين هاي مسئول بروز آلرژي در شير گاو عبارتند از : كازئين ، لاكتالبومين ،لاكتوگلوبولين و آلبومين سرم گاو .

اسلاید 49: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist49كمپلمان :كمپلمان با غلظتي برابر سرم در آغوز وجود دارد اما پس از آن كاهش يافته ودر شير رسيده به مقدار 5 تا 10 درصد ميزان سرمي مي رسد. ايمنوگلوبولين هاي موجود در كلستروم فعال كننده C3 است .

اسلاید 50: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist50يكي ديگر از مواد موجود در شيرمادر Epithelial Growth Factor است كه نقش آن تسريع در بهبودي مخاط روده در موارد بيماري است . سایر فاكتورهاي متعدد رشد موجود در شیر مادر عبارتند از :-Epidermal growth factor (EGF)-Insulin -like growth factor(IGF-I)- Human milk growth factor (HMGF-I-II and III)-Nerve growth factor (NGF)

اسلاید 51: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist51ناكافي بودن شير مادربه نظر شما دلايلي مانند كوچك بودن پستانها، نرم بودن آنها، نداشتن شير كافي در خويشاوندان، گريه نوزاد، مكيدن انگشتان و يا خوب نخوابيدن شير خوار شاخص مناسبي براي كافي نبودن شير مادر است ؟

اسلاید 52: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist52توجه :شير مادر سهل الهضم است و به همين جهت شير خوار زود گرسنه مي شود لذا تقاضاي زياد شير خوردن نمي تواند از دلايل نا كافي بودن شير باشد .مكيدن انگشت بدليل حس مكيدن قوي در شير خوار است و به دلیل گرسنه بودن و ناکافی بودن شیر مادر نیست

اسلاید 53: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist53شاخص كمبود شير مادرشاخص نا كافي بودن شير در ماههاي اول پس از تولد افزايش وزن كمتر از 600 گرم در ماه است . كمتر از 6 كهنه تر در 24 ساعت نيز در شير خواراني كه فقط شير مادر مي خورند ممكن است نمايانگر نا كافي بودن شير باشد .

اسلاید 54: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist54علل كافي نبودن شير علل رايج :عدم تكرر شير دهيشير دهي كوتاه و با عجله ( عدم استفاده شير خوار از شير پسين)زمان نامناسب شروع يا چگونگي تغذيه تكميليسر در گمي شير خوار ( استفاده از شيشه یا پستانك)وضعیت بد شيردهيشير ندادن در شب ( كاهش توليد پرو لاكتين)فشار زياد در پستانها ( بدليل ماستيت و احتقان)

اسلاید 55: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist55علل احتمالي :مصرف بسيار كم غذا يا مايعات توسط مادر در دوران شيردهي كار زياد و خستگي مادر بيماري شديد مادر، كشيدن زياد سيگار، شرم از شير دهيبد مكيدن شير خواربيماري شير خوار از قبيل عفونت تنفسي

اسلاید 56: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist56توجه :سن مادر و يا سن شير خوار تاثيري بر روي كاهش شير دهي ندارد .بازگشت قاعدگي تاثيري روي شير دهي ندارد .تئوفيلين مي تواند سبب افزايش ترشح پرو لاكتين شود بنابر اين چاي و قهوه شير دهي را افزايش مي دهند . البته مصرف مقدار زياد ممكن است مانع بازتاب جهش شير شود .

اسلاید 57: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist57شير دهي مجدد یا Relactation آنچه واقعا توليد شير مادر را افزايش مي دهد مكيدن مكرر شير خوار است كه پستان مادر را براي توليد شير بيشتر تحريك مي كند .بدين ترتيب اگر مادر شيردهي را متوقف كرده و شيرش خشك شده، با مکیدن نوزاد، توليد شير دوباره برقرار مي شود و ممكن است 2-1 هفته طول بكشد تا شير به مقدار زياد جريان يابد .

اسلاید 58: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist58چگونه شير مادر افزايش مي يابد ؟مهمترين عامل در افزايش شير مادر مكيدن مكرر پستان است .خوردن مايعات در حد نياز توصيه مي شود (دريافت زياد مايعات ممكن است موجب كاهش شير مادر گردد)اگر مادران معتقد به مصرف غذا يا جوشانده خاصي براي توليد شيرشان هستند مصرف آن را توصيه كنيد زيرا در ايجاد اعتماد به نفس مادر نقش دارد .

اسلاید 59: علل امتناع شيرخوار از گرفتن پستانموارد مربوط به شيرخوار :عفونتمشكلات مادر زادي خيلي كوچك بودن يا ضعف در مكيدنمشكلات مربوط به بيني يا دهان (گرفتگي بيني ، برفك و ... )موارد مربوط به پستان : استفاده از بطري، پستانك (سر در گمي شيرخوار) محدود كردن دفعات تغذيه به دست نياوردن مقدار كافي شير توسط شيرخوار يكباره جريان يافتن مقدار زيادي شير Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist59

اسلاید 60: علل امتناع شيرخوار از گرفتن پستانتغييراتي كه باعث نگراني شيرخوار مي شود : جدائي از مادرتغيير در نحوه مراقبت از كودك یا فرد مراقبت كننده بيماري مادر تغيير در بوي مادر امتناع ظاهري : در دوره نوزادي: رفلكس Rooting در 8-4 ماهگي: پريشاني و حواس پرتي ظاهری (نشانه هوشياري كودك) بعد از يكسالگي: خود از شير گرفتن (Self Weaning ) Dr Seyyed Alireza Moravveji :Community Medicine Specialist60

اسلاید 61: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist61 توجه : منحني رشد كودكاني كه با شيرمادر تغذيه مي شوند ممكن است با منحني رشد كودكاني كه با شير خشك تغذيه مي شوند فرق داشته باشد. بعضي از كودكاني كه بطور انحصاري با شيرمادر تغذيه مي شوند زياد وزن مي گيرند ولي چاق یا Over Weight نيستند .

اسلاید 62: طبق مطالعات انجام شده : اوليايي كه نسبت به تغذيه با شير مادر نظر منفي داشتند فقط در 26% موارد در شيردهي موفق بودندآنهايي كه بي تفاوت بودند در 35% موارد موفقيت داشتند و بالاخره آنان كه نسبت به شيردهي نظر مثبت داشتند در 74% موارد موفق بودند. . Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Secialist62

اسلاید 63: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist63-آغوز براي تغذيه نوزاد مناسب نيست - شير اگر در پستان بماند فاسد مي شود - تا چند روز بعد از زايمان نبايد شير داد تا شير ترشح و جمع شودباورهاي غلط در شير دهي- قبل از تغذيه با پستان، اول بايد آب قند يا آب ساده به نوزاد داده شود - شيرخواران سالم كه با شير مادر تغذيه مي شوند در هواي گرم نياز به آب اضافي دارند -برخی مادران نمي توانند شير كافي توليد كنند

اسلاید 64: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist64- شيرخوار بايد طبق جدول زمان بندي شده تغذيه شود - مدت تغذيه با پستان بايد محدود باشد -شيردهي طولاني مدت ايجاد وابستگي مي كندباورهاي غلط در شير دهيسؤال تحقیقی:کدام بیماریها و مصرف کدام داروها در مادر باعث ممنوعیت شیردهی به شیرخوار می شود؟ مادر بيمار نبايد شير بدهد - شيرخواران هنگام ابتلا به بيماري نبايد از شير مادر تغذيه شوند آنتي بيوتيكها شيرمادر را كم مي كنند - قرصهاي جلوگيري از بارداري بر شيردهي اثر ندارد - اگر مادري دارو مصرف مي كند نبايد شير بدهد

اسلاید 65: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist65شيردهي امري است فقط غريزي نداشتن شير يك مسئله ارثي و خانوادگي است شير خشك بخاطر اينكه ويتامين و املاح به آن اضافه شده از شير مادر بهتر است مادري كه شيرخوار دو قلو، نارس ويا كم وزن دارد نمي تواند شير بدهدپستانهاي كوچك نمي تواند شير كافي توليد كندشيردهي باعث تغيير شكل پستانها مي شودشير دادن موجب بد فرم شدن شكل و اندام مادر مي شودباورهاي غلط در شير دهي

اسلاید 66: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist66باورهاي غلط در شير دهيبيدار شدن شيرخوار در شب ، زود به زود شيرخوردن ، گريه و بيقراري كودك دليل ناكافي بودن شيرمادر است شيرمادر براي شيرخوار مبتلا به يرقان مناسب نيست شير بعضي مادران رقيق و آبكي استشير مادر به شيرخوار نمي سازدمدفوع شيرخواراني كه شير مادر مي خورند بايد شبيه مدفوع كودكي باشد كه باشير خشك تغذيه مي شوددر 6 ماه اول تولد علاوه بر شيرمادر بايد از آب قند و آب هم استفاده شود

اسلاید 67: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist67باورهاي غلط در شير دهي- ترك خوردن نوك پستان مانع شيردادن است- در صورت وجود و يا لمس توده اي در پستان (مجراي بسته ) شير دادن بايد قطع شود- مادري كه پستانش به ماستيت يا آبسه مبتلا است نبايد شير بدهد- عادت ماهيانه مادر بر شير او تاثير مي كند- مادر شيرده اگر حامله شد بايد شيردهي را قطع كند

اسلاید 68: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist68باورهاي غلط در شير دهي شير مادري كه عصباني است مناسب نيستهر چه فاصله دو شيردهي بيشتر باشد شير بيشتري توليد و ذخيره مي شودآشاميدن مايعات زياد، ميزان شير را افزايش مي دهدغذاهايي كه اصطلاحاً بعنوان گرم يا سرد شناخته شده اند در افزايش يا كاهش شير تاثير دارندمادر شيرده بايد از رژيم خاصي پيروي كند تا شير داشته باشد و يا از خوردن بعضي غذاها خودداري نمايد امكان افزايش دادن شيرمادر وجود ندارد

اسلاید 69: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist69- قبل از هر بار شيردادن بايد پستانها را با آب و صابون شست - اگر شيرمادري خشك شد ديگر امكان برگشت شير وجود ندارد - كار مادر در خارج از منزل مانع شيردهي است وبايد تغذيه مصنوعي را شروع كند - تغذيه با شير خشك آسانتر از تغذيه با شير مادر است باورهاي غلط در شير دهي

اسلاید 70: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist70خانم هاي شاغل و شيردهي

اسلاید 71: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist71اشتغال زنان به عنوان يكي از دلايل كاهش تغذيه با شيرمادر در سراسر دنيا ، ذكر شده است. اشتغال به كار حتي اگر نقش قابل توجهي در بين ساير عوامل موثر در كاهش تغذيه با شيرمادر نداشته باشد به هر حال براي بسياري از مادران، فرصت شيردهي و انجام ساير فعاليتهاي مراقبت كودك را محدود مي نمايد.

اسلاید 72: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist72كار به عنوان دليلي براي عدم شروع تغذيه با شيرمادر بندرت ذكر مي گردد. به طوري كه برخي مطالعات نشان داده اند ميزان شيردهي در هنگام تولد در مادران شاغل قابل مقايسه با غير شاغلين است اما پس از گذشت چندماه اين ميزان در مادران شاغل كاهش چشمگيري مي يابد ، چرا؟به علت: فقدان اطلاعات در مورد نحوه شيردهي، خستگي و كمبود وقت مادر، تبليغات تغذيه با بطري، احساس نامناسب بودن شيردهي با نقش حرفه اي، نگراني در مورد بيقراري كودك و ...

اسلاید 73: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist73مادران شيرده بايستي از گرفتار شدن در دام سندرم « ناكافي بودن شير مادر » پرهيز كنند .

اسلاید 74: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist74توصيه به مادران شاغل براي حفظ تداوم شيردهي 1- Excluseive.BF برحسب تقاضاي طفل در سراسر مدت مرخصي زايماني 2- عدم تغذيه تكميلي زودرس 3- تغذيه بيشتر با شيرمادر در شب و تعطيلات 4- عدم تغذيه با شيرخشك هنگامي كه مادر نزد كودك است 5- عدم تغذيه با بطري هنگام دور بودن مادر از كودك 6- تغذيه با شير دوشيده شده مادر

اسلاید 75: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist757-عدم ترك طفل غير از ساعات كار، همراه او بودن در همه جا براي تغذيه On-demand با شيرمادر 8-شيردادن به طفل هنگام استراحت و دراز كشيدن مادر 9- دوشيدن شير در محل كار 3-2 بار 10- صرف غذاي كافي 11- صرف مايعات كافي 12- صرف غذاي مختصر مغذي (Snack) در محل كار 13- آشنايي با ساير زنان شاغل شيرده و استفاده از تجربيات آنها

اسلاید 76: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist76دوشيدن شير مادر در موارد زير توصيه مي گردد : تغذيه نوزادان كم وزن يا بيمار حفظ توليد شير در هنگام بيماري مادر يا شير خوار تسكين و رفع احتقان پستان رفع نشت شير از پستان تغذيه شير خوار در هنگام اشتغال بكار مادر در خارج از منزل دوشيدن شير با پمپ اگر پستانها محتقن و دردناك هستند دوشيدن با پمپ مفيد است

اسلاید 77: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist77موارد زير رفلكس اكسي توسين را مهار كرده و موجب كاهش شيردهي مي گردد جدايي مادر و شيرخواركاهش اعتماد به نفس مادرعجله مادرناراحتي مادردوشيدن پستان توسط فردي غير از مادرروشهاي غلط و دردناك دوشيدن شير

اسلاید 78: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist78نكات لازم در دوشيدن شيربراي دوشيدن شير دستها و ظروف بايد كاملا پاكيزه باشند . شير دوشيده شده به علت دارا بودن عوامل ضد عفونت براي حداقل 8 ساعت در خارج از يخچال قابل نگهداري است . شير دوشيده شده تا 24 ساعت در يخچال ، 3 ماه در فريزرهاي خانگي و 6 تا 12 ماه در فريزرهاي صنعتي قابل نگهداري است .

اسلاید 79: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist79ظرفي كه براي فريز كردن شير بكار مي رود بايد تا 3/4 پرشود كه جاي يخ زدن داشته باشد0 از قالبهاي پلاستيكي تهيه يخ نيز مي توان براي فريز نمودن شير استفاده كرد و پس از فريز شدن، مكعبهاي يخ را در كيسه پلاستيكي خالي نموده و تاريخ را روي آن ثبت نمود. هميشه اول شيرهاي قديمي تر را بايد مصرف نمود

اسلاید 80: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist80شير فريز شده را نبايد در حرارت اتاق ذوب كرد و يا پس از ذوب شدن مجدداً فريز كرد .روش گرم كردن شير دوشيده شده:براي مصرف شير منجمد شده نبايد ظرف محتوي شير را در حرارت اتاق يا روي اجاق ذوب كرد بلكه بايد ظرف را زير آب ولرم تكان داد تا يخ آن باز شود يا ظرف محتوي شير را در قابلمه اي كه مقداري آب دارد قرار داد و قابلمه را روي اجاق گذاشت .شير دوشيده شده بايد با قاشق و فنجان به شير خوار داده شود .

اسلاید 81: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist81تغذيه مادر در دوران شير دهيتركيبات مواد مغذي شير مادر از مادري به مادر ديگر متفاوت مي باشد .حجم شير مادر در طول دوران شير دهي تغييرات فراواني مي كند.با توجه به نتايج تحقيقات به نظر مي رسد كه رژيم غذايي نا مناسب كه سوء تغذيه هاي مزمن و شديد مادر را به همراه دارد روي حجم شير مادر تاثير كمي دارد اما در كيفيت شير تغييري نمي دهد .

اسلاید 82: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist82تغذيه مادر و حجم شيرحجم كلستروم در شير مادر در هر بار تغذيه 5/7 ميلي ليتر در 24 ساعت اول بعد از تولد مي باشد . اين ميزان در روز سوم زايمان تقريبا به 38 ميلي ليتر در هر بارتغذيه براي نوزاد مي رسد و هنوز هيچ شاهدي دال بر اينكه نوزاد بيش از اين براي رشد طبيعي خود نياز دارد پيدا نشده است .

اسلاید 83: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist83مايعات و شير مادراضافه دريافت مايعات و يا محدود كردن دريافت مايعات تاثير زياد و معني داري روي حجم شير مادر ندارد.مادران بطور طبيعي در دوران شير دهي احساس تشنگي دارند كه خود باعث افزايش دريافت مايعات مي گردد.زماني كه از ميزان مايعات دريافتي مادر كاسته مي شود قبل از كم شدن حجم شير، حجم ادرار مادر كاهش مي يابد. در كم آبي هاي حاد و شديد بعد از كم شدن حجم ادرار حجم شير نيز كاسته مي شود.

اسلاید 84: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist84تحقيقات نشان داده است پروتئين شير مادر در مادراني كه رژيمهاي كم پروتئين يا رژيمهايي با كيفيت پايين پروتئين دارند تغيير چنداني ندارد در مادران دچار سوء تغذيه شديد پروتئين مسئول مواد ايمنولوژيك شير مادر پايين تر استلاغري، چاقي، وزن طبيعي، وزن براي قد و چربي زير پوست معيارهاي خوبي براي پيش بيني يك شيردهي موفق نيستند. پروتئين و شير مادر

اسلاید 85: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist85انرژي و شير مادر انرژي لازم روزانه براي توليد شير و تامين افزايش متابوليسم پايه در دوران شير دهي 580 كيلو كالري است.چربي كه زنان در دوران بارداري ذخيره مي كنند مي تواند بعنوان ذخيره تامين انرژي در 3-2 ماه اول شير دهي مقداري از نياز افزايش انرژي را تامين نمايد . مابقي اين انرژي مورد نياز در دوران شير دهي بايستي از طريق تغذيه مادر تامين گردد.

اسلاید 86: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist86چربيها و شير مادرچربيهاي موجود در شير مادر مهمترين منبع انرژي براي نوزاد و شير خوار مي باشد .ميزان كالري مورد نياز شيرخوار كه بايد از طريق شير مادر تامين گردد در مادران مبتلا به سوء تغذيه شديد كه ذخيره چربي آنها كم شده كاهش مي يابد.

اسلاید 87: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist87املاح و شير مادردريافت كلسيم در برنامه غذايي مادر براي تامين كلسيم خود مادر و پيشگيري از مصرف كلسيم استخواني و اسكلت مادر براي ساخت شير مادر ضروري است .آهن موجود در شير مادر تحت تاثير دريافت آهن از طريق غذا و يا تحت تاثير ميزان آهن سرم مادر نيست.

اسلاید 88: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist88افزايش دريافت آهن توسط مادر شير ده كه براي تامين ذخائر بدن او بسيار قابل اهميت است تاثيري بر روي مقدار آهن شير او ندارد .يد موجود در شير مادر با دريافت يد در رژيم غذايي تغيير مي يابد به همين علت استفاده از يد راديو اكتيو در زمان شير دهي ممنوع است .املاح و شير مادر

اسلاید 89: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist89توجه :مواد اسيدي موجود در رژيم غذايي مادر اثري روي تغيير PH شیر او ندارد. در غذاهاي بودار مانند سير اين بو توسط چربيهاي شير وارد شير مادر شده و بعضي شير خواران به آن حساسيت دارند.تعدادي از شير خواران تحمل بعضي از رژيمهاي غذايي مادر را ندارند از جمله:سير ، پياز ، كلم ، شلغم ، لوبيا ، هندوانه ، زرد آلو و …اگر مادر به اين موارد مطمئن است بايد از خوردن آنها خودداري كند .