تغذیه تکمیلی شیرخواران

تغذیه تکمیلی شیرخواران

اسلاید 1: Dr Seyyed Alireza Moravveji Community Medicine Specialist1

اسلاید 2: Dr Seyyed Alireza Moravveji 2تغذیه تکمیلی Complementary Feedingتعریف: هرگونه غذایی که علاوه بر شیر مادر به کودک داده می‌‌‌‌شودسه دوره در تغذیه کودک:‌شیرخواری انحصاری (nursing period): 6 ماه اول انتقالی(transitional period): از 6 ماهگی تا یکسالگیشروع تدریجی غذای کمکیهنوز شیر غذای اصلی است (ابتدا شیر مادر سپس غذای کمکی)تعدیلی بزرگسالان (modified adult period):از یکسالگی به بعدتأمین اکثر نیازهای تغذیه ای کودک با غذای خانواده

اسلاید 3: Dr Seyyed Alireza Moravveji 3شیر مادرمدت شیر خوردن: متفاوت در کودکان ( از 5 تا 20 دقیقه و حتی بیشتر)دریافت بیشترین مقدار در لحظات اول:50% در 2 دقیقه اول- 80% در 4 دقیقه اولنشانه های کفایت شیر مادر:افزایش وزن مطلوب بر اساس منحنی رشدخواب راحت برای 2-4 ساعتدفع ادرار 6 تا 8 بار در روز (کهنه کاملاً خیس)دفع مدفوع 2 تا 5 بار در روز (کاهش با افزایش سن)شادابی پوست، هوشیاری، و سلامت ظاهریاگر هر دو پستان را تخلیه کند ولی به خواب نرود یا خواب سبک داشته باشد و خوب وزن نگیرد: کمبود شیر

اسلاید 4: Dr Seyyed Alireza Moravveji 4موارد تجویز شیر مصنوعیمطلوب نبودن منحنی رشدچند قلویی (که منحنی رشد مطلوب نباشد )بیماری مزمن و صعب العلاج مادرداروها و مواد رادیواکتیو (که مادر برای بیش از یک ماه باید مصرف کند)جدایی والدین که پدر عهده دار نگهداری کودک باشد فوت مادرفرزند خواندگی

اسلاید 5: Dr Seyyed Alireza Moravveji 5سن شروع غذای کمکی: پایان 6 ماهگیزیرا:عدم کافی بودن شیر برای تأمین نیاز کودک از این زمان به بعد (دو برابر شدن وزن در 5 ماهگی)به حداقل رسیدن ذخیره آهن کودک (که در سه ماهه سوم بارداری ذخیره شده بود)آمادگی دستگاه گوارش شیرخوار برای پذیرش غذاهای نیمه جامد از 6 ماهگیتکامل عمومی بدن کودک برای پذیرش غذای کمکی (رفلکس بیرون راندن غذا یا extrusion reflex ، توانایی نشستن، حرکات هدفدار دستها و انگشتان و ...)

اسلاید 6: Dr Seyyed Alireza Moravveji 6خطرات زود شروع کردن غذای کمکیافزایش احتمال ابتلا به اسهال (به دلیل عدم آمادگی دستگاه گوارش شیرخوار)سوءتغذیه و عدم رشد کافی کودک – علت:جایگزین شدن با یک وعده شیر مادر به دلیل حجم کم معده نوزاد و در نتیجه کاهش رغبت نوزاد به مکیدن پستان و لذا کاهش ترشح شیر افزایش احتمال بروز آلرژی و حساسیت

اسلاید 7: Dr Seyyed Alireza Moravveji 7خطرات دیر شروع کردن غذای کمکیکندی یا توقف رشد (به دلیل عدم کافی بودن شیر برای تأمین نیازهای شیرخوار)تأخیر یادگیری جویدنتأخیر آشنایی با مزه و طعم انواع غذاها

اسلاید 8: Dr Seyyed Alireza Moravveji 8خوصیات غذای کمکی مناسبحجم کم، انرژی زیادنرم و سهل الهضمقابل تهیه و در دسترس، ارزان و مناسب عادات غذایی خانوادهتازه و بهداشتی، کاملاً پخته و مصرف پس از خنک شدنامکان استفاده در حجم کم و به دفعات

اسلاید 9: Dr Seyyed Alireza Moravveji 9نکات اساسی در تهیه و نگهداری غذای کمکیشستشوی دستها با آب و صابون قبل از تهیه غذاشستشوی دستهای کودکتهیه به مقدار لازم برای مصرف هر روزنگهداری بقیه غذا در ظرف سرپوشیده و در جای خنکنگهداری در یخچال تا حداکثر 24 ساعتنگهداری در فریزر برای مدت طولانیتر به شرط استفاده از ظروف کوچک و به اندازه یک وعده (در صورت استفاده از ظروف بزرگتر، هر بار فقط به میزان همان وعده از روی ظرف برداشته و گرم شود)

اسلاید 10: Dr Seyyed Alireza Moravveji 10نکات اساسی در تهیه و نگهداری غذای کمکیاستفاده از موادی که بعداً در سفره غذایی خانواده وجود دارددر زیر یکسالگی بعد از تغذیه با شیر مادر، غذای کمکی داده شود (نه قبل و نه در فواصل تغذیه با شیر مادر)شروع از یک نوع ماده غذایی ساده و افزایش تدریجی به مخلوطی از چند نوع شروع از یک قاشق مرباخوری و افزایش تدریجی (به استثناء زرده تخم مرغ: شروع به انداه یک نخود)افزایش مواد غذایی چه از نظر نوع و چه از نظر مقدار، به تدریج

اسلاید 11: Dr Seyyed Alireza Moravveji 11نکات اساسی در تهیه و نگهداری غذای کمکیفاصله 5-7 روزه بین اضافه کردن مواد غذایی مختلفبرای عادت کردن کودک به غذاهافرصت برای شناخته شدن ناسازگاری یا آلرژی به غذای خاصغلظت در ابتدا نستباً رقیق (کمی بیشتر از شیر مادر) و سپس افزایش تدریجی غلظت غذای کمکیرعایت تنوعدادن آب جوشیده خنک با شروع غذای کمکی به مقدار علاقه نوزادشروع قطره آهن علاوه بر قطره مولتی ویتامین همزمان با شروع غذای کمکی

اسلاید 12: Dr Seyyed Alireza Moravveji 12نکات اساسی در تهیه و نگهداری غذای کمکیدر صورت امتناع کودک از غذای خاص:عدم اصرار به کودکحذف برای 1-2 هفته و سپس شروع مجددتعداد وعده های غذایی در روز:ماه هفتم: شروع از یکبار در روز و رساندن به 4 بار (صبح، ظهر، عصر، شب)ماه هشتم به بعد: 5بار (صبح، 10صبح، ظهر، عصر، شب)

اسلاید 13: Dr Seyyed Alireza Moravveji 13نحوه شروع غذای کمکیهفته اول ماه هفتم:فرنی آرد برنج شروع از یک قاشق مربا خوری در روز اول تا رسیدن به 12 قاشق طی سه وعده در روز هفتمهفته دوم ماه هفتم:حریره بادام (علاوه بر فرنی)شروع مانند فرنی از یک قاشق مرباخوری (به ازای هر قاشق حریره، یک قاشق فرنی کم شود)دو هفته آخر ماه هفتم:سوپ (اضافه به غذاهای قبلی)شروع از یک قاشق در روز تا رسیدن به 3-6 قاشق در روز

اسلاید 14: Dr Seyyed Alireza Moravveji 14نحوه شروع غذای کمکیسوپ حاوی گوشت بدون چربی، برنج و هویج به ترتیب ارجحیت: گوشت گوسفند، مرغ،گوسالههر سه روز یک سبزی جدید به سوپ اضافه شود:جعفری، گشنیز، لوبیاسبز، کدوسبز، کرفس و ... اضافه شدن سبزیها در آخرین لحظات پخت سوپمجاز نبودن اسفناج تا یکسالگیعدم اضافه کردن نمک، شکر یا هر نوع چاشنی به سوپ

اسلاید 15: Dr Seyyed Alireza Moravveji 15ماه هشتمدو هفته اول ماه هشتم:اضافه شدن زرده تخم مرغ شروع به اندازه یک نخود و افزایش تدریجی تا یک زرده کامل طی 10 روز سپس هر روز نصف زرده یا یک در میان یک زرده کاملاضافه کردن سبزیجات نشاسته ای مثل سیب زمینی، کدو حلوایی و نخود فرنگی به سوپ به فاصله هر سه روزدو هفته دوم ماه هشتم:ماست دو قاشق مرباخوری بعد از سوپ ظهر و شبپوره سبزیجات نشاسته ای یا سایر سبزیهااضافه کردن جو، بلغور گندم و رشته فرنگی به سوپ هر سه روز یکباراضافه کردن کره یا روغن مایع (یک قاشق مرباخوری)

اسلاید 16: Dr Seyyed Alireza Moravveji 16ماه نهمدو هفته اول ماه نهم:اضافه شدن حبوبات به سوپ شروع با عدس و ماش (سهل الهضم تر) سپس هر سه روز تغییر نوع حبوبات (لوبیا چیتی، لوبیا قرمز، ...)دو هفته دوم ماه نهم:آب میوهشروع با یک قاشق مرباخوری سپس افزایش تا 6 قاشق در روز

اسلاید 17: Dr Seyyed Alireza Moravveji 17ماه دهمدو هفته اول ماه دهم:میوه شروع با یک قاشق مرباخوری سپس افزایش تا 6 قاشق در روزمانند: هلو، سیب، موز، ...ممنوع بودن برخی میوه ها در زیر یکسالگی (ایجاد حساسیت): انواع توتها، خربزه، کیوی، آلبالو، گیلاس و ... در اواخر هفته دوم: خرمادادن غذاهایی که کودک می تواند خودش با دست به دهان ببرد: بیسکوییت، ماکارونی، تکه سیب زمینی، هویج پخته شده و ...دو هفته دوم ماه دهم:متنوع کردن سوپکته نرم همراه با گوشتماهی

اسلاید 18: Dr Seyyed Alireza Moravveji 18ماه یازدهم و دوازدهمتنوع غذایی در تهیه سوپ، کته، پوره و ...اضافه کردن مقدار غذای کودک با توجه به اشتهای اوعدم دادن غذای سفره به خاطر داشتن نمک و چاشنیها و ...نکته مهم:از 6 تا 12 ماهگی غذای اصلی شیر مادر است لذا به طور مکرر و بر اساس تمایل کودک باید به او شیر داد

اسلاید 19: Dr Seyyed Alireza Moravveji 19غذاهای ممنوع در زیر یکسالگیمواد حساسیت زا:شیر گاو، سفیده تخم مرغ، برخی میوه ها (انواع توت، کیوی، خربزه، آلبالو، گیلاس)، بادام زمینیاحتمال خفگی:کشمش، انگور، ذرت، آجیل و ...مشکلات خاص:قهوه و چای پررنگ (ایجاد بیقراری)، عسل غیر پاستوریزه (بوتولیسم)سایر غذاها:برخی حبوبات(مثل لپه و نخود)، پنیر، شکلات، میگو، نوشابه های رنگی و گازدار، اسفناج و کلم، ترشیها، فلفل و ادویه جات و ...

اسلاید 20: Dr Seyyed Alireza Moravveji 20تغذیه در سال دوم زندگیاستفاده از تمام گروههای غذاییاضافه کردن شیرینی و چربیشیر مادر بعد از غذادفعات تغذیه (غیر از شیر مادر): 5-6 بار در روز (به دلیل کم بودن حجم معده، نمی توان همه نیاز غذایی او را در 3 وعده داد)انتقال تدریجی از غذای مخصوص به غذای خانواده بین 1 تا 1/5سالگی (برای عادت کردن کودک)

اسلاید 21: Dr Seyyed Alireza Moravveji 21تغذیه در سال دوم زندگیاضافه کردن سفیده تخم مرغ به تدریج (مانند زرده): یک در میان یک تخم مرغ کاملعدم مصرف تنقلات و پفک و ...ادامه قطره آهن و مولتی ویتامینعدم اصرار به کودک برای غذا خوردن

اسلاید 22: Dr Seyyed Alireza Moravveji 22تغذیه بعد از دو سالگیفعالیت بیشتر کودک و لذا اشتهای بیشترصبحانه مهمترین غذای کودکغذا خوردن را به عهده خود کودک گذاشتن

اسلاید 23: Dr Seyyed Alireza Moravveji 23تغذیه در دوران بیماریکاهش اشتها، کاهش جذب و ...عدم استراحت دادن به دستگاه گوارش کودک در اسهالها:بلکه غذاهای کم حجم و پر انرژی همراه با مایعات فراوانادامه تغذیه در دوران نقاهت برای جبران وزن از دست رفته

اسلاید 24: Dr Seyyed Alireza Moravveji 24ذایقه سازینقش الگوهای رفتاری خانواده (تقلید)شروع ذایقه سازی از دوران تغذیه تکمیلیمانند غذای کم نمکآشنا کردن کودک با طعم انواع غذاها (ماهی آب پز، هویج پخته و ...)عدم تنظیم طعم غذا بر اساس ذایقه مادردر صورت امتناع کودک:عدم اصرارحذف برای چند روز و سپس شروع مجددجلوی دیگران نگویید کودک فلان غذا را دوست ندارد

اسلاید 25: Dr Seyyed Alireza Moravveji 25مقوی و مغذی سازی غذای کودکمقوی کردن (افزایش انرژی) غذا:افزودن روغن یا کرهبه علت حجم کم و انرژی زیاد، نرمتر شدن غذا و بلع آسانترشکر برای مقوی کردن توصیه نمی شود مگر این که در دستور تهیه غذا (و نه برای مقوی کردن) وجود داشته باشد مانند فرنیبه دلیل عادت کردن کودک به طعم شیرین مغذی کردن (افزایش پروتئین و املاح و ویتامینها)گوشت، حبوبات کاملاً پخته و له شده (بعد از 9 ماهگی)، تخم مرغسبزیجات برگ سبز، نارنجی (ویتامین A)