جریان نفاق

جریان نفاق

اسلاید 1: جريان نفاقتهیه کننده : بهزاد کاظمیاردیبهشت 92

اسلاید 2:

اسلاید 3: قرآن کریم : ... هم العدو فاحذروهم قاتلهم الله انی یوفکون : (ای پیامبر) دشمنان واقعی منافقان هستند که از آنها برحذرباش ، خدا آنان را بکشد چگونه از حقیقت روگردانند.(منافقون : 4)

اسلاید 4: مقام معظم رهبری :با پدیده نفاق هوشمندانه برخورد کنید ، پدیده نفاق خطرناک است ، چیزی که توانست در صدر اسلام کوشش مجاهدین صدر اسلام را سربازان اسلام و حتی خود پیامبر(ص) و بهترین مومنین را در نهایت معطل بگذارد .

اسلاید 5: سرفصل مطالب مطروحه

اسلاید 6: مقدّمه شاید بتوان ادعا کرد در قرآن کریم به اندازه ای که به بحث نفاق و منافقان پرداخته شده است به هیچ پدیده ای و یاناهنجاری اجتماعی دیگری پرداخته نشده است . با توجه به ویژگیها ،توطئه ها و نیرنگهای این گروه به ظاهر مسلمان از چنان اهمیتی برخوردار است که خداوند سوره مستقلی را به نام آنان ( منافقون) نازل کرده است .

اسلاید 7: 1.تعريف نفاقالف. معناي لغوي :ريشه اين واژه درلغت، متعدد است. از ميان اين ريشه ها دو تاي آن به معناي واژه نفاق نزديك تر به نظر مي رسد. كانال و تونل زيرزميني كه راه خروجي به يک مكان ديگردارد و سوراخ مخفي لانه موش صحرايي معروف است كه موش صحرايي وقتي براي خويش لانه مي سازد، دو راه خروجي و گاهي بيشتر از دو راه براي آن قرار مي دهد، يكي از اين راه ها را به گونه اي مي سازد كه وقتي به سطح زمين مي رسد، آنجا را سوراخ نمي كند بلكه با باقي گذاشتن قشر نازكي از خاك، آن را پنهان مي دارد. و زماني كه دشمن از سوراخ ديگر وارد شد با سرش به آن موضع مخفي مي زند و آنجا را سوراخ نموده فرار مي نمايد ،

اسلاید 8: ب. معناي اصطلاحي نفاق به معناي تظاهر به اسلام و ايمان و پنهان داشتن كفر است (پیامبر(ص) بصورت علنی امکان جنگ با آنها را نداشت چون اظهار به اسلام می کردند) از اين رو در تعاريف اصطلاحي نفاق نيز گفته شده است كه: نفاق تظاهر به ايمان است در حالي كه در باطن ايمان نداشته باشد و يا اينكه گفته اند: نفاق در برابر ايمان و به معناي عدم اعتقاد به حق است همچنين گفته اند: نفاق گفتن شهادتين و رعايت شئون ظاهري اسلام است در حالي كه در باطن اعتقادي به اسلام نداشته باشد و شخص منافق براي فريب دادن مؤمنان به زبان اظهار اسلام و ايمان می نمايد در حالي كه در باطن به هيچ يك از اركان ايمان و يا برخي از اركان آن اعتقادي نداشته و به آنها كفر می ورزد.

اسلاید 9: رسول گرامي اسلام فرمود: سه خصلت از علامتهاي منافق است اول هنگامي كه خبري را مي‌گويد دروغ مي‌گويد دوم آنگاه كه به او اطمينان شود خيانت مي‌كند سوم وقتي وعده‌اي مي‌دهد تخلف مي‌كند.دونوع نفاق 1- نفاق اخلاقي كه نشانه‌هاي آن در احاديث دروغگويي خلف وعده و خيانت در امانت شمرده شده2- نفاق سياسي كه نتيجه و رشد يافته نفاق اخلاقي است. نشانه‌هاي نفاق سياسي :الف- ادعاي اصلاح درعين افسادب- تحقير ايمان مردم و تضعيف اعتقادات آنانو اذا قيل لهم لا تفسدوا في الارض قالوا انما نحن مصلحون، الا انهم هم المفسدون و لكن لا يشعرون، و اذا قيل لهم امنوا كما امن الناس قالوا انومن كما آمن السفهاء الا انهم هم السفهاء و لكن لا يعلمون. (11 و 12 و 13 بقره)

اسلاید 10: منافقان از جمله دشمنان دروني جامعه اسلامي به شمار می آیند.منافقين در داخل مردم بودند؛ كساني كه به زبان ايمان آورده بودند، اما در باطن ايمان نداشتند؛ مردمان پست، معاند، تنگ نظر و آماده همكاري با دشمن، منتها سازمان نيافته.پيغمبر با دشمن سازمان يافته اي كه آماده و منتظر حمله است تا ضربه بزند، مثل برخورد با يهود رفتار مي كند و به آنها امان نمي دهد؛ اما دشمني را كه سازمان يافته نيست و لجاجتها و دشمنيها و خباثتهاي فردي دارد و بي ايمان است، تحمل مي كند. عبدالله بن ابي، يكي از دشمن ترين دشمنان پيغمبر بود اما پيغمبر با او رفتار بدي نكرد. درعين حال كه همه مي دانستند او منافق است؛ ولي با او مماشات كرد.

اسلاید 11: وقتي كه جمعي از اين منافقين كارهاي سازمان يافته كردند، پيغمبر به سراغشان رفت. در قضيه ي مسجد ضرار، اينها رفتند مركزي درست كردند؛ با خارج از نظام اسلامي - يعني با كسي كه در منطقه ي روم بود؛ مثل ابوعامر راهب - ارتباط برقرار كردند و مقدمه سازي كردند تا از روم عليه پيغمبر لشكر بكشند. در اين جا پيغمبر به سراغ آنها رفت و مسجدي را كه ساخته بودند، ويران كرد و سوزاند. بيانات امام خامنه ای در ديدار اعضاي هيأت دولت 1383/8/20 و خطبه هاي نماز جمعه ي تهران 1380/2/28  

اسلاید 12: 2. علل و انگيزه هاي نفاقالف. طمع به مال وثروت ب. ترس از دست دادن جان و مال و موقعيت اجتماعي ج. ضربه زدن به اسلام از درون د. آرزوي قدرت

اسلاید 13: الف. طمع به مال وثروت طمع به مال و منال دنيا، حرص در به دست آوردن ثروت و مكنت يكي از عوامل نفاق ورزيدن به حساب مي آيد، شخص منافق با اظهار ايمان مي خواهد به مال و منال برسد و از بازار مسلمانان سود برده به كسب كار خويش رونق بخشد، از اين رو اظهار اسلام و ايمان را وسيله رسيدن به مال و ثروت دنيا قرار مي دهد و تا زماني كه از اين بازار سودي عايد وي گردد به مسلمانان اظهار علاقه مي كند و خود را حامي حكومت اسلامي نشان مي دهد. آيات 58ـ80 سوره توبه و آيه 11 سوره حج به اين نوع از نفاق اشاره دارد.

اسلاید 14: ب. ترس از دست دادن جان و مال و موقعيت اجتماعي علت اصلي ديگري كه در روي آوردن به نفاق نقش مؤثر دارد ترس از دست دادن مال و جان و زايل شدن موقعيت اجتماعي و فاميلي مي باشد. در اين نوع از نفاق شخص منافق به علت ناتواني در مبارزه با نظام مقتدر و حاكم به ظاهر ايمان مي آورد تا هم جان و مال خويش را حفظ نمايد و هم در سايه اسلام مأمن و پناهگاهي براي خود و بستگان خويش به دست آورده مانع از دست رفتن موقعيت اجتماعي و فاميلي خويش گردد. بيشتر منافقان اهل مدينه و قبايل اطراف آنكه در شمار ثروتمندان و رؤساي قبايل و قوم و عشيره خويش محسوب مي شدند، نفاقشان به خاطر ترس و حفظ جان و مال و نيز حراست از موقعيت اجتماعيشان بوده است. در قرآن كريم آيات زيادي به اين نوع از نفاق اشاره دارد از آن جمله آيات 49ـ57 سوره توبه به معرفي اين دسته از منافقان پرداخته است.

اسلاید 15: ج. ضربه زدن به اسلام از درون يكي از انگيزه ها و علل نفاق ورزيدن برخي از منافقان اين بود كه با اظهار ايمان در شمار مسلمانان درآيند و آن گاه از داخل با اسلام مبارزه نمايند، اينان چون جرأت ندارند آشكارا با اسلام مبارزه نمايند، از اين رو، به صورت پنهاني، با اختلاف انداختن ميان مسلمانان، تحريف دين، رواج فساد و... زمينه سقوط اسلام و حكومت اسلامي را فراهم مي آورند. آيه 107 سوره توبه به معرفي اين دسته از منافقان پرداخته است: وَالَّذِينَ اتَّخَذُواْ مَسْجِداً ضِرَاراً وَ كُفْراً وَ تَفْرِيقاً بَيْنَ الْمُؤْمِنِينَ وَإِرْصَاداً لِّمَنْ حَارَبَ اللّهَ وَ رَسُولَهُ مِن قَبْلُ وَلَيَحْلِفَنَّ إِنْ أَرَدْنَا إِلاَّ الْحُسْنَي وَ اللّهُ يَشْهَدُ إِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ.

اسلاید 16: د. آرزوي قدرت رياست طلبي و آرزوي قدرت و حكومت و استيلاي بر ديگران، يكي ديگر از علل مؤثر در روي آوردن به نفاق است. در اين نوع از نفاق اگرچه هدف از اظهار ايمان سود دنيايي است، اما نه سودهاي مختصر و آني همانند به دست آوردن مال و منال دنيا كه هدف دسته اول بود، بلكه غرض نفوذ در جامعه مسلمانان و آماده ساختن زمينه براي رياست و حكومت در آن جامعه مي باشد. از اين رو، شخص منافق براي دست يابي به اين اهداف به تقويت نظام حاكم پرداخته و به صورت بسيار مرموز، پنهاني و بدون سر و صدا در هسته هاي محوري و مراكز مهم حكومتي نفوذ نموده ريشه هاي اصلي قدرت و رگه هاي حياتي حكومت را در دست مي گيرد. قرآن اين دسته از منافقان را با عنوان (الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ)معرفي نموده است : و يقول الذين آمنوا لولا نزٌلت سوره محكمه و ذكر فيها القتال رأيت الذين فى قلوبهم مرض ينظرون اليك نظرالمغشى عليه من الموت فأولى لهم. (محمّد: 20)

اسلاید 17: 3. ويژگي هاي جريان نفاقالف. ویژگیهای اخلاقي و روانيب. ویژگیهای سياسيج. ویژگیهای اجتماعي د. ویژگیهای اعتقادي

اسلاید 18: 3. ويژگي هاي جريان نفاق الف. ویژگیهای اخلاقي و روانيب. ویژگیهای سياسيج. ویژگیهای اجتماعي د. ویژگیهای اعتقادي

اسلاید 19: 3. ويژگي هاي جريان نفاق الف. ویژگیهای اخلاقي و رواني : 1- کبر و خود بزرگ بینی 2- لجاجت 3- تحير و سرگرداني، دلهره و اضطراب 4- ترس 5- سوگند دروغ

اسلاید 20: الف. ويژگي هاي اخلاقي و رواني 1. كبر و خود بزرگ بيني: يكي از بارزترين ويژگي هاي روحي و رواني منافقان خود را بزرگ ديدن و ديگران را حقير شمردن است. اين خصلت يك بيماري رواني است كه منشأ بسياري از انحرافات اخلاقي قرار مي گيرد. كبر خود از بزرگ ترين گناهان و منشأ كفر است، چنانچه ابليس به خاطر كبرش از درگاه خداوند رانده شد و راه كفر را در پيش گرفت. قرآن كريم كبر را يكي از ويژگي هاي اساسي منافقان برشمرده شده است.

اسلاید 21: در سوره توبه پنج صفت منافق بیان شده است که عبارتند از: ۱- دعوت مردم به منکرات : « یأْمُرُونَ بِالْمُنْکرِ ». ۲- باز داشتن مردم از نیکیها: « وَ ینْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ ». ۳- خودداری از انفاق: « وَ یقْبِضُونَ أَیدِیهُمْ ». دستهایشان را می‏بندند نه در راه خدا انفاق می‏کنند، نه به کمک محرومان می‏شتابند. ۴- فراموشی خدا : « نَسُوا اللَّهَ فَنَسِیهُمْ ».

اسلاید 22: ۵- فسق منافقان: « إِنَّ الْمُنافِقِینَ هُمُ الْفاسِقُونَ ». یعنی منافقان بیرون از دائره اطاعت فرمان خدایند و بدیهی است در این صورت، تمامی آثار فسق نیز بر آنان منطبق میشود. « وَ ما مَنَعَهُمْ أَنْ تُقْبَلَ مِنْهُمْ نَفَقاتُهُمْ إِلَّا أَنَّهُمْ کفَرُوا بِاللَّهِ وَ بِرَسُولِهِ وَ لا یأْتُونَ الصَّلاةَ إِلَّا وَ هُمْ کسالی‏ وَ لا ینْفِقُونَ إِلَّا وَ هُمْ کارِهُونَِ »«هیچ چیز مانع قبول انفاقهای آنها نشد، جز اینکه آنها به خدا و پیامبرش کافر شدند، و نماز بجا نمی‏آورند جز با کسالت، و انفاق نمی‏کنند مگر با کراهت!»

اسلاید 23: در غزوه بني مصطلق پس از نزاعي كه ميان مهاجران و انصار بر سر برداشتن آب از چاه مريسع پيش آمد، عبداللّه بن ابي با توجه به كينه و نفرتي كه نسبت به مسلمانان داشت، گفت: وقتي به مدينه بازگرديم كسي كه عزيز است، كسي را كه ذليل است بيرون خواهد كرد، زيدبن ارقم كه شاهد اين سخنان بود، ماجرا را به عرض پيامبر(صلي الله عليه وآله) رساند. عبداللّه بن ابي سخنان خويش را تكذيب نمود، اما وقتي وحي نازل شد ، زيد را تصديق نمود و عبداللّه ابن ابي را تكذيب كرد . گروهي بر اين باور بودند كه عبداللّه بن ابي را نزد پيامبر(صلي الله عليه وآله)ببرند تا پيامبر(صلي الله عليه وآله) در حق آنان طلب آمرزش نمايد، وقتي اين پيشنهاد را مطرح كردند، عبداللّه بن ابي بر اثر فقدان ايمان و خود بزرگ بيني استغفار پيامبر(صلي الله عليه وآله) را سجده بر آن حضرت تلقي كرده و گفت: دستود داديد به او ايمان بياورم، آوردم . گفتيد زكات اموال خود را بدهم، دادم، اكنون از من مي خواهيد به او سجده كنم!

اسلاید 24: قرآن با اشاره به همين استكبار و خود برتربيني عبداللّه ابن ابي و ديگر منافقان مي فرمايد: و اذا قيل لهم تعالوا يستغفر لكم رسول الله لوٌوا رئوسهم و رأيتهم يصدون و هم مستكبرون: هنگامي كه به آنان گفته شود: بياييد تا رسول خدا براي شما استغفار كند، سرهاي خود را از روي استهزا و كبر و غرور تكان مي دهند : آنها را مي بيني كه از سخنان تو اعراض كرده و تكبّر مي ورزند.(منافقون: 5) خود برتربيني در منافقان به جايي مي رسد كه ديگران را به سفاهت و نفهمي نسبت داده بدين وسيله آنان را تحقير مي نمايند، قرآن كريم به تحقير مردم از سوي منافقان كه يكي از جلوه هاي كبر است اين گونه اشاره كرده است: و اذا قيل لهم آمنوا كما آمن الناس قالوا أنؤمن كما آمن السفهاء : هنگامي كه به آنان گفته شود همانند ساير مردم ايمان بياوريد، مي گويند: آيا همانند سفيهان (ابلهان) ايمان بياوريم؟ (بقره:13)

اسلاید 25: الف. ويژگي هاي اخلاقي و رواني2. لجاجت: ازويژگيهاي رواني منافقان لجاجت آنان است كه خود يك بيماري روحي ورواني است كه جلو معرفت صحيح را گرفته و رأي صواب رااز بين ميبرد. كسي كه در وادي لجاجت بيفتد، صاحب رأي و نظر نخواهد شد، چرا كه لجاجت پرده بسيار ضخيم بر بينش او مي كشد به گونه اي كه به همه حقايق از منظر خاص خود مي بيند، چنين انساني با اينكه ابزارهاي حق شناسي را در اختيار دارد اما به حق نمي رسد.

اسلاید 26: حضرت علي(عليه السلام) در اين زمينه مي فرمايد: كسي كه هدفش باطل باشد، حق را درك نخواهند كرد اگرچه روشن تر از آفتاب باشد. لجاجت آنها سبب شده تا نشنوند آنچه را بايد بشنوند، نبينند آنچه را بايد ببينند و نگويند آنچه را بايد بگويند.قرآن می فرماید :لهم قلوب لايفقهون بها ولهم اعين لا يبصرون بها ولهم آذان لايسمعون بها (اعراف: 179) منافذ فهم منافقان بر اثر لجاجتي كه دارند بسته مي شود وقرآن از اين حالت آنان باتعبيرطبع قلوب ياد مي كند: طَبَعَ اللّهُ عَلَي قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لاَ يَعْلَمُونَ (توبه: 93)

اسلاید 27: در صلح حديبيه لجاجت منافقان بروز يافت : از آنجا كه در حديبيه مسلمانان تنها يك چاه آب در اختيار داشتند، از كم آبي به پيامبر (صلي الله عليه وآله) شكايت كردند با اعجاز رسول گرامي اسلام آب از چاه جوشيد و همه سيراب شدند. لجاجت منافقان در اينجا تبلور يافت، در حالي كه منافقان با چشم هاي خود مي ديدند كه چگونه با اعجاز پيامبر(صلي الله عليه وآله) آب جوشيد و تا لبه هاي چاه بالا آمد، اما در عين حال وقتي اوس بن خولي يكي از صحابي به عبداللّه بن ابي سركرده منافقان گفت: واي بر تو آيا وقت آن نرسيده كه از خواب غفلت بيدار شوي، آيا معجزه بهتر از اين مي خواهي ، عبداللّه بن ابي گفت: من مثل اين را ديده ام! اوس گفت: خدا تو و ديدنت را لعنت كند، رسول خدا(صلي الله عليه وآله) به وي گفت:اي ابوحباب (ابن ابي) كجا مثل آنچه را كه امروز مشاهده كردي ديده اي؟ گفت هرگز مثل اين قضيه را نديده ام، حضرت فرمود پس چرا چنين حرفي را زدي؟ گفت: استغفار مي كنم. همچنين ابن ابي باراني را كه در غروب همان روز باريد و آب زياد شد، به ستاره شعري نسبت داد و گفت: اين نشانه فال خوب پاييز امسال است كه به علت جايگاه ستاره شعري به ما باران باريده است. چنانچه ملاحظه مي شود لجاجت چنان چشم دل منافق را كور كرده است كه آنچه را با چشم سر مي بيند، با آنكه مي داند حق است اما از روي لجبازي نمي پذيرد و بر حقانيت آن گواهي نمي دهد.

اسلاید 28: الف. ويژگي هاي اخلاقي و رواني3. تحير و سرگرداني، دلهره و اضطراب:در ميان ساير ويژگي هاي رواني نفاق، حيرت و سرگرداني، دلهره و اضطراب از همه چشمگيرتر است و از لابه لاي حركات و رفتار منافقان به خوبي پيداست. آنان انسان هاي بدون هدف و مسير مشخص اند و به تعبير قرآن مذبذب اند، نه در صف مؤمنان هستند و نه در صف كافران. آنچه باعث مي شود منافقان پيوسته دچار حيرت وسرگرداني و دلهره و اضطراب باشند تضاد درون و برون آنهاست كه نمي خواهند كسي از درون آنان آگاه شود و چون نگران فاش شدن اسرار باطني و افشاي چهره واقعي خويش هستند پيوسته در سرگرداني، دلهره و اضطراب به سر مي برند .اصولا هركسي كه به نوعي خيانت كرده باشد، دچار دلهره و اضطراب است و منافقان نيز چون خائن انددلهره و اضطراب دارند و هرنداي افشاكننده اي راعليه خود مي پندارند :يحسبون كل صيحة عليهم(منافقون: 4)

اسلاید 29: قرآن كريم اين ويژگي منافقان راطي دومثل بخوبي به تصويركشيده است: در مثل اول منافق را به كسي تشبيه كرده است كه در بيابان تاريك براي ديدن اطراف خود آتشي روشن كرده است، اما ناگهان خداوند طوفاني را مي فرستد و آتش را خاموش مي كند و آن شخص را در تاريكي وحشتناكي كه چشم ها چيزي را نمي بيند، رها مي كند (بقره: 17) در اين حالت است كه اين شخص دچار حيرت و سرگرداني و اضطراب و دلهره مي شود. منافقان نيز همانند اين شخص طوفان زده دچار دلهره و اضطراب و حيرت و سرگرداني هستند، زيرا نور اسلام و ايمان ابتدا محيط زندگي آنان را بر اثر پذيرش اسلام روشن كرد، اما پس از آنكه راه نفاق را درپيش گرفتند، آن نور به خاموشي گراييده و آنان در ظلمت سرگرداني، دلهره و اضطراب فرو رفتند. در مثل دوم منافقان را به رهگذراني تشبيه مي كند كه در شب تاريك و توأم با رعد و برق و صاعقه، باران شديدي بر سر آنان ببارد، آنان از ترس مرگ انگشتان خود را درگوش خود مي گذارند تا صداي صاعقه را نشنوند، آنان براي رهايي از چنين مهلكه اي دنبال پناهگاهي هستند، از اين رو، هر گاه از كناره اي افق برق پر نوري مي جهد فوراً چند قدم گام برمي دارند و هر موقع خاموش مي شود فوراً توقف كرده و حيران و سرگردان همراه با اضطراب و دلهره در خود فرو مي روند. (بقره: 19ـ20)

اسلاید 30: الف. ويژگي هاي اخلاقي و رواني4. ترس: ترس و وحشت از ديگر ويژگي هاي رواني منافقان است كه بر سراسر زندگي آنان سايه افكنده است. اصولا شجاعت و ترس ريشه در ايمان دارد، جايي كه ايمان وجود دارد، شجاعت هم هست .امام باقر(عليه السلام) مي فرمايد: مؤمن ترسو نيست. ”شخص مؤمن ازهيچ قدرت مادي نمي هراسد زيراخداوندتكيه گاه مؤمنان است. اما منافق از آنجا كه از ايمان بهره اي ندارد، همواره از قدرت هاي موجود در هراس است. عامل ترس در منافقان صدر اسلام اين بود كه آنان هر روز شاهد قدرت گرفتن اسلام بودند از اين رو مي ترسيدند كه روزي پرده از راز آنان برداشته شود و جان ومال وفرزندان آنان به خاطر نفاق ورزي به خطر افتد.

اسلاید 31: قرآن كريم نيز طي آيات چندي ترس و وحشت منافقان به زيبايي به تصوير كشيده است: در يك مورد مي فرمايد: هنگامي كه لحظات بحراني و ترس پيش مي آيد، مي بيني آن چنان به تو نگاه مي كنند و چشم هايشان در حدقه مي چرخد كه گويي مي خواهند قالب تهي كنند:فإذا جاء الخوف رأيتهم... (احزاب: 19) منافقان آنقدر ترس و وحشت دارند كه اگر پناهگاه يا غارها و يا راهي در زمين پيدا كنند باسرعت به سوي آن مي روند تا خود را از اين ترس نجات دهند. (توبه: 57منافقان به دليل ترس و وحشتي كه در دل داشتند، هرگاه آيه جديدي نازل مي شد مي ترسيدند كه مبادا اسرار آنان را فاش نمايند يحذر المنافقون ان تنزل عليهم سورة تنبئهم بمافى قلوبهم قل استهزئوا إن الله مخرج ما تحذرون(توبه: 64) در آيات 8 تا 35 سوره احزاب نيز كه به تحليل جنگ احزاب پرداخته، سخن از صداقت مؤمنان، و در كنار آن ترس منافقان به ميان آورده است.

اسلاید 32: الف. ويژگي هاي اخلاقي و رواني5. سوگند دروغ: منافقان سعي وتلاش مي كردند نيت هاي پليدشان را پنهان نگهدارند، اما در عين حال در اثر پاره اي ازعملكردهاي آنان پرده ازنيت هايشان برداشته مي شد در اين موارد براي اينكه از چشم ها نيفتندو عملكردشان را به انحاء مختلف توجيه كنند، سوگند دروغ يكي ازرايج ترين راههاي توجيه عملكرد جريان نفاق بود. قرآن كريم موارد متعددي از سوگندهاي دروغ منافقان را مورد اشاره قرار داده است. (توبه: 56، 95 و 96)درسوره مجادله آنجا كه پرده از ارتباط ودوستي منافقان بايهود برمي دارد، در ادامه به سوگندهاي دروغ منافقان بمنظور پرده پوشي ازاين ارتباط اشاره مي كند: اتخذوا ايمانهم جنة فصدوا عن سبيل الله فلهم عذاب مهين : آنان سوگندهاي خود را پرده و پوشش خود كردند تا به وسيله آن تهمت و سوءظن را از خود دفع نمايند. (مجادله: 16)

اسلاید 33: مورد ديگري كه براي توجيه عملكردشان به سوگند دروغ متوسل شدند زماني بود كه رسول خدا(ص)،علي(ع)را درغديرخم به عنوان جانشين خويش معرفي نمودند. وقتي افراد به استراحت گاه هاي خويش رفتند، مقدادبن اسود كندي از كنار جمعي از منافقان گذشت كه مي گفتند: به خداسوگند اگر از ياران كسري و قيصر بوديم الان لباس هاي ابريشمي و نرم در تن داشتيم، در حالي كه الان بااو (محمّد) هستيم و لباس هاي خشن مي پوشيم، غذاهاي خشن مي خوريم و حالا هم كه مرگش نزديك شده علي را جانشين خود كرده است. مقداد از شنيدن اين سخنان عصباني شد و قسم ياد كرد كه رسول اللّه را از گفته هاي آنان آگاه سازد، وقتي پيامبر(ص)را مطلع ساخت، آنها نزد حضرت آمده سوگند ياد نمودند كه چنين چيزي نگفته اند و آنچه را مقداد گفته دروغ است. در اين حال جبرئيل اين آيات را بر پيامبر(صلي الله عليه وآله) نازل فرمود: يَحْلِفُونَ بِاللّهِ مَا قَالُواْ وَ لَقَدْ قَالُواْ كَلِمَةَ الْكُفْرِ وَ كَفَرُواْ بَعْدَ إِسْلاَمِهِمْ (توبه: 74) درجريان نزاعي كه بين مهاجران و انصار درغزوه بني مصطلق پيش آمد وعبداللّه بن ابي سركرده منافقان اظهار داشت كه وقتي به مدينه برگردد پيامبر(ص) را اخراج خواهد كرد، اما وقتي خزرجي ها وي را بخاطر اين سخنان سرزنش كردند وي به سوگند دروغ متوسل شد وقسم يادكرد كه چنين حرف هايي رانزده است وبه دروغ به وي نسبت داده اند.

اسلاید 34: 3. ويژگي هاي جريان نفاقالف. ویژگیهای اخلاقي و روانيب. ویژگیهای سياسيج. ویژگیهای اجتماعي د. ویژگیهای اعتقادي

اسلاید 35: ب. ويژگي هاي سياسي 1. كارشكني و سرپيچي از دستورات پيامبر(صلي الله عليه وآله): كارشكني،بي اعتنايي وسرپيچي ازفرمان صريح پيامبر(ص) و بنحوي از زيربار مسئوليت شانه خالي كردن از ويژگي هاي بارز منافقان در عرصه سياسي بود. در جنگ احزاب كه رسول گرامي اسلام كندن هر بخشي از خندق را به گروه هاي ده نفري سپرده بود، منافقان هنگامي كه چشم مسلمانان را دور مي ديدند دست از كار مي كشيدند و آنگاه كه مسلمانان متوجه آنان مي شدند كار مي كردند. آنان هم چنين بدون اذن گرفتن ازپيامبر(ص)دست از كار مي كشيدند و به خانه هايشان مي رفتند. قرآن كريم به شانه خالي كردن اززيربارمسئوليت ومخالفت كردن اوامر پيامبر(ص) از سوي منافقان اين گونه اشاره مي كند: خداوند كساني از شما را كه پشت سر ديگران پنهان مي شوند، و يكي پس از ديگري فرار مي كنند مي داند. پس آنان كه فرمان او را مخالفت مي كنند بايد بترسند ازاينكه فتنه اي دامنشان رابگيرد، يا عذابي دردناك به آنها برسد.(نور: 63) منافقان درنزاع ها و دعاويشان حاضرنبودند به حكميت پیامبر اسلام تن دردهند، در عوض حاكميت طاغوت را با دل وجان مي پذيرفتند. منافقي بايك نفر يهودي نزاع كرد، شخص يهودي وي رابه داوري پيامبر(ص)فراخواند اما آن منافق حكميت رسول خدا(ص) را نپذيرفت و آن يهودي را به حكميت كعب بن اشرف يهودي دعوت نمود.

اسلاید 36: منافقان به هنگام توزيع غنائم وصدقات بين مسلمانان اگر سهم بيشتري به آنان داده مي شد خوشحال مي شدند اما اگر سهم كمتري به آنان اعطا مي شد با كمال ناراحتي شروع به انتقاد وطعنه زدن به پيامبر(ص) مي كردندوآن حضرت را متهم مي كردند كه عادلانه رفتارنمي كند و به نزديكان خويش سهم بيشتري مي دهد. منافقان از اينكه صدقات به فقراء و مساكين داده مي شد بسيار ناراحت بودند، كلبي روايت مي كند كه مردي از منافقان نزد پيامبر(ص) آمد و اظهار داشت: يا رسول الله آيا گمان مي كني كه خدا به تو دستور داده است كه صدقات را به فقرا و مساكين بدهي! در يك مورد وقتي پيامبر غنائم جنگ حنين را بين اصحاب تقسيم مي كرد، حرقوص بن زهير (رئيس خوارج) با لحن اعتراض آميز اظهار داشت: يا رسول الله عادلانه تقسيم نما! رسول گرامي اسلام فرمود: واي برتو اگرمن به عدالت رفتار نكنم چه كسي به عدالت رفتار خواهد كرد؟قرآن كريم به اين ويژگي منافقان اين گونه اشاره كرده است:و منهم من يلمزك فى الصدقات فإن اعطوا منها رضوا وان لم يعطوا منها اذاهم يسخطون:و در ميان آنها كساني هستند كه درتقسيم غنائم به توخرده مي گيرند: اگر از آن غنائم، سهمي به آنها داده شود، راضي مي شوند و اگر داده نشود، خشم مي گيرند (خواه حق آنان باشد يا نه) (توبه: 58)

اسلاید 37: ب. ويژگي هاي سياسي 2. خدعه و نيرنگ: از بارزترين صفات و ويژگي هاي منافقان اين است كه علاوه بر مؤمنان مي خواهند خدا را نيز نيرنگ بزنند. قرآن كريم اين ويژگي منافقان را اين گونه بازگو نموده است:إِنَّ الْمُنَافِقِينَ يُخَادِعُونَ اللّهَ وَهُوَ خَادِعُهُمْ وَإِذَا قَامُواْ إِلَى الصَّلاَةِ قَامُواْ كُسَالَى يُرَآؤُونَ النَّاسَ وَلاَ يَذْكُرُونَ اللّهَ إِلاَّ قَلِيلاً منافقان مي خواهند خدا را فريب دهند در حالي كه او آنها را فريب مي دهد و هنگامي كه به نماز برمي خيزند با كسالت برمي خيزند و در برابر مردم ريا مي كنند و خدا را جز اندكي ياد نمي كنند. (نساء: 142)

اسلاید 38: اما چرا منافقان تلاش مي كنند خدا و مؤمنان را فريب دهند؟ بايد گفت اين به خاطر مرضي است كه در دل دارند، در طبيعت آنان آفت و مرض و در عقل شان انحراف است. و همين مرض قلبي باعث مي شود كه كفرشان نيز ازدياد يابد و هر روز به شكشان افزوده شود، انحراف اگرچه ابتدا كم است اما به مرور زمان ازدياد مي يابد و در نهايت سرنوشت آنها جهنم است. از طرفي منافقان كه قصد فريب دادن و نيرنگ زدن به ديگران را دارند، در واقع خود را فريب مي دهند زيرا مردم سخنان آنان را قبول نمي كنند و آنان براي اينكه سخنانشان را به اثبات برسانند، پيش خودشان ادله واهي براي اثبات ادعاهايشان مي تراشند و اين ادله كم كم و به مرور زمان در ذهن آنان متراكم شده و به تدريج به يك طبيعت كاذب تبديل مي شود كه خودشان نيز به آن باورشان مي شود. قرآن در اين زمينه مي فرمايد: مي خواهند خداوند مؤمنان را فريب دهند، در حالي كه جز خودشان را فريب نمي دهند. (بقره: 9)

اسلاید 39: ب. ويژگي هاي سياسي 3. تشكل و همبستگي: از ديگر ويژگي هاي رفتار سياسي منافقان تشكل و همبستگي آنان در جهت ضربه زدن به اسلام و حاكميت نظام اسلامي است : آنان براي تضعيف حاكميت دين و آسيب پذير ساختن اسلام از اختلافات دروني خود دست برداشته و عليه اسلام متحد مي شوند. قرآن كريم نيز آنان را افرادي متشكل هم فكر كه ميان آنان همبستگي شديدي حكمفرماست معرفي مي نمايد: الْمُنَافِقُونَ وَ الْمُنَافِقَاتُ بَعْضُهُم مِن بَعْض يَأْمُرُونَ بِالْمُنكَرِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ:مردان منافق و زنان منافق،همه ازيك گروهند، آنها امربه منكر ونهي ازمعروف مي كنند.(توبه : 67) براي بيان همبستگي ميان منافقان تعبير (بَعْضُهُم مِن بَعْض) را بكار برده است در حالي كه در آيه 71 سوره توبه براي بيان همبستگي مؤمنان به(بَعْضُهُم اولياء بَعْض)تعبير كرده است(والمؤمنون و المؤمنات بعضهم اولياء بعض يأمرون بالمعروف و ينهون عن المنكر)

اسلاید 40: تعبيري كه براي بيان همبستگي منافقان به كار برده اگر دلالتش بر همبستگي بيشتر از تعبيري كه درباره مؤمنان به كاربرده نباشد، كمتر از آن نيست : زيرا مفسّران از همين تعبير در آيات ديگر شديدترين نوع همبستگي را استفاده كرده اند و گفته اند آنها آنچنان به يكديگر وابسته و پيوسته اند كه يكي هستند. پس مفهوم (بَعْضُهُم مِن بَعْض) اتحاد و يگانگي را كه بالاتر از حامي و ناصر بودن است، مي رساند در راستاي همين تشكل و همبستگي كه ميان منافقان وجود داشت هم كانون هاي توطئه عليه اسلام مي ساختند، كه نمونه آن ساخت مسجد ضرار بود و هم جلسات توطئه براي بررسي راه هاي مقابله با اسلام و پيامبر (صلي الله عليه وآله) مي كردند، همانند جلساتي كه در آستانه جنگ تبوك براي بازداشتن مردم از شركت در جنگ در منزل سويلم يهودي تشكيل دادند.

اسلاید 41: ب. ويژگي هاي سياسي 4. ايجاد جنگ رواني: ايجاد جنگ رواني از ديگر ويژگي هاي رفتار سياسي جريان نفاق بود. ايجاد تزلزل و اضطراب، ناامن ساختن جو جامعه، ساختن و انتشار دادن شايعات دروغ و آكنده ساختن جامعه از اتهامات گوناگون نسبت به افراد و شخصيت ها عناصر تشكيل دهنده يك جنگ رواني است كه جريان نفاق از اين عناصر در جنگ رواني كه عليه پيامبر(صلي الله عليه وآله)، مسلمانان و حكومت اسلامي به راه انداخته بودند به گونه بسيار چشمگيري استفاده مي كردند. بزرگ جلوه دادن دشمن وتحقيرسپاهيان اسلام،شايعه سازي ووارد ساختن اتهام از جمله موضوعاتي بود كه جريان نفاق براي ايجاد جنگ رواني از آنها سود مي جستند. جريان نفاق با برشمردن تعداد نفرات و ادوات نظامي دشمن در آستانه جنگ ها و نيز در ميادين نبرد و در برابر با كم جلوه دادن سپاه اسلام تلاش مي ورزيدند در دل مسلمانان رعب و وحشت و ترس ايجاد نمايند و آنان رااز نبرد با دشمن بازدارند چنانچه درجنگ احزاب و تبوك از اين حربه براي تضعيف مسلمانان بهره بردند.

اسلاید 42: همچنين آنان در مواقع بسيار حساس و بحراني شايعات دلهره آور در بين مسلمانان و جامعه اسلامي پخش مي كردند و مسلمانان را دچار اضطراب و وحشت مي ساختند گزارشات دروغ در مورد تعداد نفرات دشمن، شايعه قتل و يااسارت پيامبر (ص) درجنگها وتهمت زدن به اشخاص از عمده ترين محورهاي شايعه پراكني جريان نفاق بود. چنانكه در جنگ احد با پخش شايعه كشته شدن پيامبر (صلي الله عليه وآله) و در جنگ احزاب و نيز در آستانه آماده شدن سپاهيان اسلام براي جنگ تبوك با شايع ساختن كثرت بيش ازحدتعداد نفرات دشمن سعي ورزيدند روحيه مسلمانان راتضعيف نمايند. همين طور، با اينكه در اسلام، جان، مال، ناموس و آبروي انسان ها محترم است و احدي به هيچ عنوان حق تعرض به آن را ندارد، جريان نفاق تهمت زدن و افترا بستن به اشخاص را به منظور ضربه زدن به حيثيت اجتماعي آنان دردستور كارخويش قرار داده بودندكه نمونه عيني وروشن آن جريان افك است كه درقرآن كريم نيز به آن اشاره شده است.( آيات 11 تا 16 سوره نور)

اسلاید 43: ب. ويژگي هاي سياسي 5. دوستي با بيگانگان: دوستي با بيگانگان از مهم ترين ويژگي هاي جريان نفاق بود. در حالي كه در قرآن كريم از دوستي با بيگانگان به شدت نهي شده است، منافقان برخلاف نهي شديد قرآن با دشمنان اسلام ارتباط برقرار نموده، دست دوستي به سوي آنان دراز مي نمودند. آنان وقتي با مسلمانان برخورد مي كردند رفتار شيطنت آميز همراه با تحقير وتمسخر وعيب جويي ازمسلمانان داشتند، ولی در برابر بيگانگانی چون كفار قريش و يهود ونصاري هم پیمان بوده و رفتار صميمي و دوستانه داشتند. در حالي كه قرآن كريم از هم نشيني با كافران و استهزاكنندگان ارزش هاي اسلامي صريحاً نهي نموده است (انعام : 68) هم نشيني و هم صدا شدن با كفار و اطاعت پذيري از آنان از مهم ترين جلوه هاي دوستي منافقان با بيگانگان بود. آنان همه تلاششان اين بود كه خود را به آنان نزديك نموده با آنان هم نشين شده و از آنان اطاعت پذيري داشته باشند. انگيزه هاي متعددي منافقان را وادار به ايجاد رابطه و دوستي با بيگانگان مي كرد كه از آن ميان كسب عزت و مرعوبيت از مهم ترين آنان محسوب مي شود كه قرآن كريم نيز به آن اشاره نموده است.

اسلاید 44: منافقان كه عقده نام،مقام وشهرت دارند مي خواهند ازطريق دوستي وايجاد رابطه با بيگانگان به اين آرزوي خويش دست يابند و از آنان كسب عزت نمايند، قرآن كريم با اشاره به اينكه عزت تنها مال خداست منافقان را از اينكه مي خواهند از طريق ايجاد رابطه و دوستي با كفار كسب عزت نمايند، موردسرزنش قرارمي دهد.(الذين يتخذون الكافرين أولياء من دون المؤمنين أيبتغون عندهم العزة فإن العزة لله جميعاً- نساء: 139) در جاي ديگر با اشاره به اينكه عزت ويژه خدا، پيامبر(صلي الله عليه وآله) و مؤمنان است، از اينكه منافقان مي خواهند از طريق دوستي با بيگانگان كسب عزت نمايند، انسان هاي جاهل و نادان معرفي مينمايد:ولله العزة ولرسوله وللمؤمنين ولكن المنافقين لايعلمون.”(منافقون: 8) قرآن كريم مي فرمايد: كساني كه در دل هايشان بيماري است، در برقراري ارتباط با كفار بر يكديگر پيشي مي گيرند و مي گويند: مي ترسيم حادثه اي براي ما اتفاق بيفتد و نياز به كمك آنها داشته باشيم. شايد خداوند پيروزي و يا حادثه ديگري از سوي خود به نفع مسلمانان پيش بياورد واين دسته از آنچه دردل پنهان داشته اند پشيمان گردند. (مائده: 137) مرعوبيت يكي ديگر از انگيزه هاي دوستي منافقان با بيگانگان است. آنان به خاطر ضعف و يا فقدان ايمان از قدرت هاي مادي مي هراسند از اين رو، از ترس اينكه مبادا در آينده كافران مسلط شوند طرح دوستي با آنان مي ريزند تا در صورت مسلط شدن آنان جان و مالشان در خطر قرار نگيرد و بتوانند به زندگي خويش ادامه دهند.

اسلاید 45: 3. ويژگي هاي جريان نفاقالف. ویژگیهای اخلاقي و روانيب. ویژگیهای سياسيج. ویژگیهای اجتماعي د. ویژگیهای اعتقادي

اسلاید 46: ج. ويژگي هاي اجتماعی 1. دوگانگي در روابط: دوگانگي در روابط يكي از مهم ترين ويژگي هاي اجتماعي جريان نفاق است، اين ويژگي باعث مي شود كه آنان هر روز به رنگي درآيند و در هر جامعه اي كه وارد مي شوند با آن جامعه هم صدا شوند، از اين رو، وقتي با مسلمانان و مؤمنان هم نشين مي شوند اظهار ايمان مي كنند، اما وقتي با كفار ملاقات مي نمايند مي گويند: ما با شما هستيم و اينكه مي بينيد در برابر مؤمنان اظهار ايمان مي كنيم، آنان را مسخره مي كنيم. (بقره: 14) وجود اين ويژگي در جريان نفاق باعث مي شد كه آنان تلاش نمايند از هر پيشامدي به نفع خويش بهره برداري نمايند، از اين رو ديده مي شود كه در نبردهاي مسلمانان با كفار، اگر فتح و پيروزي نصيب مسلمانان گردد، با شتاب خود را در صفوف مؤمنان و مجاهدان جا زده، اظهار مي دارند كه آيا ما با شما نبوديم و آيا اين كمك هاي ما نبود كه اين پيروزي به دست آمد؟ بنابراين ما هم در همه اين موفقيت ها و آثار ونتايج مادي ومعنوي حاصله ازآن با شما شريك هستيم.اما اگرقضيه برعكس شود وپيروزي نصيب دشمنان اسلام شود، فوراً خودرا به آنان نزديك نموده اعلام مي دارند كه اين ما بوديم كه شمارا به مبارزه بامسلمانان وعدم تسليم شدن به آنان تشويق وترغيب نموديم از اينرو، ماهم درپيروزي شما سهيم هستيم. (نساء: 141) بدين سان با اين دوگانگي در روابط در صورت پيروزي مؤمنان مي خواهند در غنايم جنگي و افتخارات پيروزي مسلمانان شريك باشند، و در صورت پيروزي كفار با خوشحالي و شادماني به كار جاسوسي خويش به نفع آنان ادامه دهند.

اسلاید 47: ج. ويژگي هاي اجتماعی 2. امر به منكر و نهي از معروف: از ديگر ويژگي هاي جريان نفاق درعرصه اجتماعي، امر به منكر و نهي از معروف است. اشاعه انواع و اقسام منكرات و ضد ارزش ها در جامعه و از بين بردن همه معروف ها و ارزش هاي اسلامي از جامعه از مهم ترين اهداف جريان نفاق است كه تلاش مي ورزند با رفتار و گفتارشان اين هدف را محقق سازند. آنان با شناخت دقيق معروف و منكر، مردم را به منكر فرا مي خوانند و از معروف بازمي دارند، اما اين كار را در نهايت دقت انجام مي دهند تا اسرارشان فاش نشود. قرآن كريم به اين ويژگي جريان نفاق اين گونه اشاره مي كند: الْمُنَافِقُونَ وَالْمُنَافِقَاتُ بَعْضُهُم مِّن بَعْض يَأْمُرُونَ بِالْمُنكَرِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ: مردان و زنان منافق همه از يك گروهند آنان امر به منكر مي كنند و از معروف بازمي دارند. (توبه: 67)

اسلاید 48: ج. ويژگي هاي اجتماعی 3. استهزاء و عيب جويي از مؤمنان: استهزاء،تمسخر، عيب جويي وطعنه و ريشخندزدن مؤمنان يكي ديگر ازويژگي هاي جريان نفاق است. آنان دربرخوردهاي اجتماعي شان مؤمنان رابه بادتمسخر و استهزاء گرفته و اقدام به عيبجويي،ريشخند زدن وتوهين وتحقير آنان مي نمودند. قرآن كريم اين ويژگي جريان نفاق رااينگونه مورد اشاره قرارداده است:يحذر المنافقون أن تنزل عليهم سوره تنبئهم بما فى قلوبهم قل استهزئوا إن الله مخرج ماتحذرون :منافقان از آن بيم دارند كه سوره اي برضد آنان نازل گردد، و به آنها از اسرار درون قلبشان خبردهد بگو:استهزا كنيد! خداوند آنچه رااز آن بيم داريد،آشكار مي سازد. (توبه: 64) آنان پيامبر(صلي الله عليه وآله) را خوش باور و ساده لوح (توبه: 61) و مؤمنان را سفيه مي خواندند. (بقره: 13) شواهد ونمونه هاي تاريخي بسياري از استهزا و عيب جويي منافقان در عصر رسالت وجود دارد: گروهي از منافقان به مسجدمي رفتند و به گفتگوهاي مسلمانان گوش مي دادند، آنگاه دين مؤمنان رامورد استهزا وتمسخر قرارمي دادند. روزي درحالي كه آنان دورهم جمع شده بودند و آهسته آهسته بايكديگر صحبت مي كردند، پیامبر گرامي اسلام متوجه آنان شد،حضرت باديدن اين صحنه دستورداد آنان راازمسجد اخراج نمايند.

اسلاید 49: منافقان به كساني كه براي تجهيز سپاه اسلام كمك مي كردند ايراد مي گرفتند. آنان كساني را كه اموال زيادي را در اين راه كمك مي كردند رياكار معرفي مي كردند و بدين سبب از آنان عيب جويي مي كردند و كساني را كه به خاطر فقر و عدم توان مالي به ظاهر اموال ناچيزي را در راه تجهيزسپاه اسلام مي دادند،به باد استهزا گرفته وتمسخر مي كردند. در سال نهم هجري وقتي پيامبر(ص) مسلمانان را براي نبرد با روميان در غزوه تبوك به جهاد فراخواند، به خاطر دوري راه هدف را فاش ساخت تا ايشان به جمع آوري آذوقه بپردازند، مسلمانان براي تجهيز سپاه اسلام كمك هاي شايان تقديري كردند. ابوعقيل كه يك مسلمان فقير بود، يك من خرمايي را كه به خاطر آبياري باغ يكي از انصار دستمزد گرفته بود در اختيار پيامبر قرار داد. منافقان كه ايمان به خداو رسول نداشتند و خواهان شكست سپاه اسلام بودند، وقتي اين فداكاري و ابراز احساسات را از سوي مسلمانان ديدند، سخت ناراحت شده زبان به تمسخر و استهزا گشودند. آنان به كساني كه اموال زيادي را كمك نموده بودند، تهمت ريا زدند و عملشان را رياكارانه معرفي كردند، كساني چون ابوعقيل را كه فقير بودند و به اندازه توان مالي خويش كمك كرده بودند، تمسخر و تحقير كرده گفتند: الذين يلمزون المطوعين من المؤمنين فى الصدقات والذين لايجدون إلا جهدهم فيسخرون منهم سخرالله منهم ولهم عذاب اليم : خداوند هرگز به اين كمك هاي ناچيز نيازمند نيست. خداوند نيز پرده از سوء نيت آنان برداشته و وعده عذاب به آنان داد: آنهايي كه از مؤمنان اطاعت كار در صدقاتشان عيب جويي مي كنند، و كساني را كه (براي انفاق در راه خدا) جز به مقدار توانايي خود دسترسي ندارند، مسخره مي نمايند، خداوندآنها رامسخره مي كند(و كيفر استهزاكنندگان را به آنها مي دهد) و براي آنها عذاب دردناكي است.(توبه: 76)

اسلاید 50: ج. ويژگي هاي اجتماعی 4. شماتت: شماتت و سرزنش كردن يكي ديگر از ويژگي هاي اجتماعي منافقان است. آنان به خاطر عداوتي كه نسبت به مسلمانان دارند، هيچ گاه چشم ديدن خوشحالي و رفاه مؤمنان راندارند از اين رو، هرگاه مؤمنان دچار سختي و مشكل شوند، خوشحال شده و زبان به سرزنش و شماتت آنان مي گشايند، هرگاه خوشي و رفاه به مؤمنان روي مي آورد، احساس ناراحتي مي نمايند. قرآن كريم در چند مورد اين ويژگي منافقان را به تصوير كشيده است: إن تمسسكم حسنه تسؤهم وإن تصبكم سيئه يفرحوابها : اگر نيكي به شما برسد، آنها را ناراحت مي كند و اگر حادثه ناگواري براي شما رخ دهد، خوشحال مي شوند.(آل عمران: 120) و إن تمسسكم حسنه تسؤهم وإن تصبكم سيئه يفرحوابها : در ميان شما افرادي (منافق) هستند كه ديگران را به سستي مي كشانند : اگر مصيبتي به شما برسد، مي گويند: خدا به ما نعمت داد كه با مجاهدان نبوديم، تا شاهد آن مصيبت باشيم. (آل عمران: 120)

اسلاید 51: شواهد و نمونه هاي تاريخي فراواني از شماتت منافقان نسبت به مؤمنان در عصر رسالت وجود دارد : در يك مورد پس از آنكه جنگ احد با كشته شدن شمار زيادي از مسلمانان و شكست ظاهري آنان به پايان رسيد و پيامبر (صلي الله عليه وآله) با مسلمانان به مدينه بازگشت، در حالي كه مسلمانان بر كشته هاي خويش مي گريستند، منافقان از اين وضعيت خوشحال شده بودند و زبان به شماتت مسلمانان گشوده، سخنان بسيار زشت بر زبان مي راندند. آنان مي گفتند: محمد به دنبال سلطنت و پادشاهي است، آنچه به محمد رسيده به هيچ پيامبري نرسيده است همچنين مي گفتند: آن افرادي كه كشته شده اند، اگر پيش ما مي ماندند، كشته نمي شدند. آنان مي خواستند با اين سخنان خود اصحاب رسول خدا را دچار ترديد نموده و به جدا شدن از پيامبر(صلي الله عليه وآله)وادار نمايند.

اسلاید 52: ج. ويژگي هاي اجتماعی 5. فساد و فتنه انگيزي: از ديگر از ويژگي هاي اجتماعي جريان نفاق ايجاد فساد و فتنه است. آنان به شيوه هاي مختلف در روي زمين فساد مي كردند و عليه اسلام و حكومت اسلامي به فتنه انگيزي مي پرداختند. اما از آنجا كه نگران افشاشدن اسرار دروني خويش بودند، به دنبال هر فتنه انگيزي و ايجاد فساد در جامعه، بلافاصله به توجيه رفتارشان مبادرت ميورزيدند، تا رفتارشان را به گونه اي قابل قبولي توجيه و تفسير نمايند. مثلا با اينكه در روي زمين فساد مي كردند، مي گفتند قصدشان اصلاح است ،قرآن به اين ويژگي جريان نفاق و همچنين به توجيه و دليل تراشي آنان اين گونه اشاره نموده است: و إذا قيل لهم لاتفسدوا فى الارض قالوا انما نحن مصلحون، ألا إنهم هم المفسدون ولكن لا يشعرون : هنگامي كه به آنان گفته شود در زمين فساد نكنيد، مي گويند: ما فقط اصلاح كننده ايم : آگاه باشيد! اينها همان مفسدانند، ولي نمي فهمند. (بقره: 11ـ12) در آيات 61 تا 63 سوره نساء نيز به دليل تراشي و توجيهات منافقان اشاره شده است.

اسلاید 53: ج. ويژگي هاي اجتماعی 6. پيمان شكني: پيمان شكني يكي ديگرازويژگي هاي اجتماعي جريان نفاق است كه درقرآن وروايات نيزبدان اشاره شده است. (درحديثى ازپیامبر اسلام (ص) پيمان شكنى يكى ازعلائم نفاق برشمرده شده است:اربع من كن فيه كان منافقاً... اذاحدث كذب واذا وعدأخلف و إذا عاهد غدرو إذا خصم فجر.) آنان كه با اظهار اسلام با پيامبر پيمان بسته بودند كه در هر شرايطي از اسلام و پيامبر(صلي الله عليه وآله) دفاع نمايند و به دشمنان اسلام پشت ننمايند، در جنگ هاي متعددي اين عهد و پيمان را شكستند. آنان يا قبل از شروع جنگ از همراهي كردن سپاه اسلام خودداري كردند و يااينكه ازصحنه نبرد درشرايط بحراني عقب نشيني كرده پا به فرار نهادند. در جنگ احد از نيمه هاي راه از سپاه اسلام كناره گيري كردند، در جنگ خندق در شرايط بسيار حساس و بحراني كه دشمنان اسلام با لشكريان انبوه پشت دروازه هاي مدينه اردو زده بودند تا كار اسلام و مسلمانان را يكسره نمايند، منافقان با بهانه هاي پوچ و واهي صحنه نبرد را ترك نمودند.

اسلاید 54: قرآن كريم با اشاره به اين بهانه گيري هاي منافقان درجنگ احزاب، عهد وپيماني را كه آنان با خداوند مبني بردفاع از اسلام وپشت نكردن به دشمنان اسلام بسته اند، يادآوري نموده و مورد بازخواست قرار گرفتن منافقان را نسبت به اين پيمان شكني متذكر مي شود:وَ لَقَدْ كَانُوا عَاهَدُوا اللَّهَ مِن قَبْلُ لَا يُوَلُّونَ الْأَدْبَارَ وَكَانَ عَهْدُاللَّهِ مَسْؤُولا)”:آنان قبل از اين با خداعهد كرده بودند كه پشت به دشمن نكنند وعهد الهي موردسؤال قرار خواهدگرفت، وآنان دربرابر آن مسئولند. (احزاب: 15) درغزوه تبوك نيز عده زيادي ازمنافقان به سركردگي عبدالله بن ابي ، پيامبر(صلي الله عليه وآله) را همراهي نكردند و به مدينه بازگشتند. منافقان با يهوديان كه از دوستان آنان بودند نيز اين گونه رفتار مي كردند به عنوان نمونه در غزوه بني نضير، منافقان بر اساس عهد و پيماني كه با يهوديان بني نضير داشتند، وعده همكاري و همراهي داده بودند، اما قدمي در اين جهت برنداشته، هم پيمانانشان را تنها گذاشتند. قرآن كريم به اين عهدشكني منافقان با يهوديان بني نضير اين گونه اشاره نموده است: اگر آنها را بيرون كنيد، با آنان بيرون نمي روند و اگر با آنها پيكار شود ياريشان نخواهند كرد و اگر ياريشان كنند، پشت به ميدان نبرد كرده فرار مي نمايند، آنگاه كسي آنها را (يهوديان) ياري نخواهند كرد.

اسلاید 55: 3. ويژگي هاي جريان نفاقالف. ویژگیهای اخلاقي و روانيب. ویژگیهای سياسيج. ویژگیهای اجتماعي د. ویژگیهای اعتقادي

اسلاید 56: د. ويژگي هاي اعتقادی 1. كفرورزي در پوشش ايمان : از نظر اعتقادي يكي از ويژگي هاي جريان نفاق اين است كه در پوشش ايمان به همان كفر خويش باقي مي مانند. آنان مي خواهند در پوشش ايمان و اسلام به مقاصد كفرآميز و شيطاني خويش دست يابند. قرآن كريم در چند مورد به اين ويژگي منافقان اشاره نموده است. در آیه 8 سوره بقره اين ويژگي آنان را اينگونه بيان نموده است كه آنان از ايمان به خدا و روز جزا سخن به ميان مي آورند، اما در واقع ايمان ندارند. آنان مي خواهند با اين ادعاي ايمانشان خود را در صفوف مؤمنان جازده و اهداف شيطاني خويش را تعقيب نمايند.

اسلاید 57: د. ويژگي هاي اعتقادی2. ترديد بين ايمان و كفر: از ديگر ويژگي هاي اعتقادي منافقان حالت شك و ترديد آنان بين ايمان و كفر است. قرآن كريم در چند آيه اين ويژگي را به آنان نسبت داده است. در يك مورد آنان را انسان هاي مذبذبي معرفي نموده است كه بين ايمان و كفر قرار دارند:مُّذَبْذَبِينَ بَيْنَ ذَلِكَ لاَ إِلَي هَـؤُلاء وَلاَ إِلَي هَـؤُلاء (نساء: 143) در جاي ديگر اين شك و ترديد را در منافقان اين گونه به تصوير كشيده است: إِنَّمَا يَسْتَأْذِنُكَ الَّذِينَ لاَ يُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَارْتَابَتْ قُلُوبُهُمْ فَهُمْ فِي رَيْبِهِمْ يَتَرَدَّدُونَ.(توبه: 45) درموردديگرحالت تردیدمنافقان بين ايمان وكفرراباعث مهرزده شدن بردل هاشان :ذلك بأنهم آمنوا ثم كفروافطبع على قلوبهم فهم لايفقهون” (منافقون:3)

اسلاید 58: و نيز باعث عدم غفران وهدايت ازسوي خداوند وعدم پذيرش توبه آنان بيان نموده است : إن الذين آمنوا ثم كفروا ثم آمنوا ثم كفروا ثم ازدادوا كفرا لم يكن الله ليغفرهم ولاليهدهم سبيلا.(نساء: 137) وإن الذين كفروا بعدايمانهم ثم ازدادوا كفرا لن تقبل توبتهم وأولئك هم الضالون.(آل عمران: 90) منافقان هميشه حوادث و رخدادهاي ميان مؤمنان و كفار را زير نظر دارند تا هر كدام غلبه يافت به آنان بپيوندند، و اين باعث مي شود كه آنان از نظر اعتقادي بر يك ايده و عقيده باقي نمانند، ايمان آورند سپس كفر بورزند، دوباره ايمان آورند و باز كفر ورزند. آنان وقتي قدرت و شكوه ظاهري كفار توجه شان را جلب كرد به آنان تكيه نموده و طرح دوستي با آنان را مي ريزند و ديد و بازديدشان با آنان رو به فزوني مي نهد، اما در عين حال روابطشان را با اسلام نيز حفظ مي نمايند.

اسلاید 59: د. ويژگي هاي اعتقادی 3. شبهه افكني: از ديگر ويژگي هاي اعتقادي جريان نفاق اقدام به ايجاد شك و شبهه براي تضعيف باورهاي ديني و اعتقادي مردم در لحظات حساس و بحراني بود. آنان بدين منظور شبهات متعددي را طراحي نموده بر سر زبان ها انداختند. نسبت فريب دادن به دين اسلام و شبهه بر حق نبودن آن از جمله شبهاتي بود كه در عصر رسالت به دين اسلام وارد ساختند. در آستانه جنگ بدر عده اي ازمنافقان براي بازداشتن مسلمانان از شركت در جنگ، وعده هاي پيروزي خداوند به مسلمانان را پوشالي وفريب معرفي كردند. در جنگ خندق نيز همين شبهه را مطرح كردند و نسبت فريب به دين اسلام دادند: هنگام حفر خندق مسلمانان با صخره عظيمي روبرو شدند،... منافقان به مسلمانان مي گفتند: آيا از آرزوها و وعده هاي باطلي كه به شما مي دهد تعجب نمي كنيد، به شما مي گويد از مدينه قصرهاي حيره، مدائن و كسري را مي بيند و به زودي آن قصرها به دست شما فتح خواهد شد، در حالي كه شما خندق را حفر مي كنيد و قدرت نداريد خود را ظاهر سازيد. قرآن كريم نيزبه اين ايجادشبهه منافقان اينگونه اشاره نموده است:وَ إِذْيَقُولُ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ مَّاوَعَدَنَا اللَّهُ وَ رَسُولُهُ إِلَّا غُرُوراً. (احزاب: 12)

اسلاید 60: شبهه بر حق نبودن دين اسلام از ديگر شبهاتي بود كه از سوي منافقان مطرح مي شد. هرگاه مسلمانان در جنگ ها شكست مي خوردند، يا عده اي به شهادت مي رسيدند و خساراتي بر مسلمانان وارد مي شد، منافقان اين شبهه را مطرح مي كردند. منافقان در جنگ احد و پس از آن بيشترين تلاششان را براي القاي اين تفكر انحرافي به خرج دادند : پس از جنگ احد در حالي كه مسلمانان بر كشته هاي خويش مي گريستند، منافقان براي اينكه شك و ترديد را در دل مسلمانان نسبت به حقانيت مذهب و عقيده شان برانگيزند، همواره اين شعار را مطرح مي كردند كه اگربر حق بوديم چرا كشته شديم وكشته داديم؟ ضرباتي كه درجنگ احد خورديم نشانه آن است كه دين ما برحق نيست! قرآن كريم به اين شبهه پراكني منافقان اين گونه اشاره نموده است:يَقُولُونَ لَوْ كَانَ لَنَا مِنَ الأَمْرِشَيٌْ مَّاقُتِلْنَا هَاهُنَا; مي گويند اگربرحق بوديم، دراينجا كشته نمي شديم.(آل عمران: 154) آنان همراه با يهوديان مدينه مي گفتند: اگر محمد ، نبي بود مغلوب نمي شد و اينگونه وي ويارانش دچارشكست نمي شدند، اگر با ما بودند اينگونه كشته نمي شدند.

اسلاید 61: نتیجه گیری :با توجه به اصل جاودانی قرآن در همه اعصار و فراگیر بودن پیام الهی نسبت به همه مسلمانان پی میبریم که این همه تاکید و توجه به مبحث نفاق بخاطر خطری است که از ناحیه این گروه متوجه اسلام و مسلمانان بوده و هست و در نتیجه مسلمانان باید بدانند و بیدار باشند که چه مصائبی از ناحیه منافقان به اسلام و مسلمانان وارد آمده است که حتی مشرکین ، یهود و نصاری هم نتوانستند به اسلام وارد نمایند و مهمتر اینکه این قشر(منافقان) همیشه در پیکره جامعه اسلامی بوده و هستند و با همان حیله ها و نیرنگها با دسیسه های بسیار پیچیده تر از گذشته توطئه و خیانت می کنند.بنابراین با بهره گیری از قرآن کریم و عبرت از گذشتگان بایستی هموار هشیار بوده و این سخن خداوند حکیم متعال راخطاب به رسول گرامی اسلام فرموده است آویزه گوش قرار دهیم : ... هم العدو فاحذروهم قاتلهم الله انی یوفکون : (یا پیامبر) دشمنان واقعی منافقان هستند که از آنها برحذرباش ، خدا آنان را بکشد چگونه از حقیقت روگردانند.

اسلاید 62: و مطلب حائز اهمیت دیگر درباره خیانت منافقان عصر حاضر است که جمهوری اسلامی ایران از آغاز تاسیس درگیر آتش کینه منافقان بوده و از این ناحیه ضربه های سنگین و غیرقابل جبرانی را متحمل شده است مشکلاتی را که شاید به مراتب بیشتر از مشکل تراشی منافقان عهد رسول ا... (ص) بوده است زیرا منافقان مدینه عمدتا با چند قبیله یهود و مشرکانی که در مدینه و اطراف آن بودند ارتباط سری و پنهانی داشتند اما منافقان ایران اسلامی ، قدرتهای استکباری بویژه آمریکای جنایتکار ، استعمار پیر انگلیس و صهیونیسم بین الملل بوده و هست و امروزه برکسی پوشیده نیست که این گروه بیشترین خدمت و مزدوری را با همکاری همین کشورها داشته و مدیران ارزشمندی مانند شهیدان بهشتی ،مطهری ،رجایی ،باهنر و ... را از ما گرفتند و درجنگ تحمیلی جنایتهایی همچون جنگ شهرها و موشک باران مناطق ایران اسلامی را فراهم کردند و .... پس برای مبارزه با آفت نفاق ، همدلی و وحدت جامعه بسیار مهم است ضمن اینکه جامعه اسلامی درقبال منافقین بطور معمول دوراه در پیش رو دارد : طرد منافقین از جامعه اسلامی و آگاه کردن جامعه از خطر توطئه منافقان .

اسلاید 63: عوامل انحراف منافقین از زبان مومنین : در آیه ۱۴ سوره حدید درگفتگوی مومنان و منافقان در قیامت مومنان عوامل انحراف منافقین را چنین بیان میکنند: ۱. خود را به واسطه پیمودن طریق کفر فریب دادید و هلاک کردید: « وَ لکنَّکمْ فَتَنْتُمْ أَنْفُسَکمْ »؛ «ولی شما خود را به هلاکت افکندید». ۲. پیوسته در انتظار مرگ پیامبر (ص) و نابودی مسلمین و برچیده شدن اساس اسلام بودید : « وَ تَرَبَّصْتُمْ ِ»؛ «انتظار (مرگ پیامبر را) کشیدید». ۳. پیوسته در امر معاد و رستاخیز و حقانیت دعوت پیامبر (ص) و قرآن شک و تردید داشتید: « وَ ارْتَبْتُمْ »؛ «و (در همه چیز) شک و تردید داشتید».

اسلاید 64: ۴. همواره گرفتار آرزوهای دور و دراز بودید آرزوهایی که هرگز دست از سر شما برنداشت تا فرمان خدا بر مرگتان فرا رسید: « وَ غَرَّتْکمُ الْأَمانِی حَتَّی جاءَ أَمْرُ اللَّهِ »؛ « وآرزوهای دور و دراز شما را فریب داد تا فرمان خدا فرا رسید». ۵. از همه اینها گذشته شیطان فریبکار (که پایگاهش را در وجودتان محکم کرده بود) شما را در برابر خداوند فریب داد و شما نیز به خاطر پوشالی بودن ایمانتان همواره فریب خورده و منحرف میشدید: « وَ غَرَّکمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ ». «شیطان فریبکار شما را در برابر (فرمان) خداوند فریب داد».

اسلاید 65: منابع :فروغ ابدیت - جعفر سبحانیتاریخ تحلیلی اسلام - سید جعفر شهیدینفاق و عبرتها - صلاح الدین شمس الدینیمقاله ويژگي هاي جريان نفاق درعصر نبوي - خبرگزاری فارس

اسلاید 66: 66شادي روح امام (ره)و شهيدان و سلامتي رهبر فرزانه انقلاب اسلامی صلوات.