حسابداری استهلاک و کاهش ارزش داراییهای ثابت

صفحه 1:


صفحه 2:
استهلاک و کاهش ارزش داراییهای ثابت 

صفحه 3:
مراکز حرفه ای و صاحبنظران این دانش نظری مبانی مختلفی را برای تعریف هزینه استهلاک در نظر گرفته . که برخی از دیدگاهها در اين متون مورد بررسی قرار می گیرد: انجمن حسابداران آمریکا(//(/): کاهش ظرفیت خدمات بالقوه داراییهای ثا مشهود که در اثر فرسودگی و کاهش ارزش ناشی از منسوخ شدن آن ایجاد می گردد را استهلاک گویند. - هندریکسون, استهلاک را فرآیند تخصیص بهای تمام شده اولیه درایی به دوره های استفاده از آن می داند. "بلکویی در کتاب تثوری حسابداری خود. استهلاک را به صورت زیر تعریف نموده است: « استهلاک یک سیستم حسابداری است که هدف آن تسهیم بهای تمام شده داراییهای سرمایه ای پس از کسر ارزش باقیمانده بر مبنای عمر مفید برآوردی دارایی مربوط بر مبنای یک سیستم منظم و معقول می باشد» استهلاک از دیدگاه بلكويى يك سیستم تخصیص بهای تمام شده است. نه فرایند ارزش گذاری. 

صفحه 4:
هیات تدوین استانداردهلی حسابداری مالی (۴/۵5) در بيانیه شماره (۶) استهلاک را به صورت زیر تعریف نموده است: « فرایند تخصیص بهای تمام شده دارایی به صورت منظم و معقول به دوره هایی که انتظار می رود منافع آتی برای واحد تجاری ایجاد گردد. استهلاک نامیده شده است.« با این تعبیر تخصیص سیستماتیک مبلغ استهلاک پذیر یک دارایی طی عمر مفید آن استهلاک نامیده می شود. در نتیجه می توان چنین بیان نمود که استهلاک .فرآیند انباشتن و ذخیره وجوه برای جایگزینی دارایی های ثابت مشهود به شمار نمی آید. ( بنابراین از بکار گیری لفظ ذخیره واندوخته استهلاک خودداری گردد). واستهلاک تخصیص ارزشهای جاری داراییهای عملیاتی تلقی ی شود لک « تصیص سیستمانیک مبلغ استهلاک پذیر یک دارایی طی عمر مفید آن است ». متغیرهایی که در تعیین مبلغ استهلاک سالانه موثر می باشند عبارتند از : ‎ .۱‏ مبلغ استهلاک پذیر. ‏۳ برآورد ارزش باقیمانده . ‏۳ برآورد عمر مفید. ‎ 

صفحه 5:
مبلغ استهلاک پذیر: شامل کلیه مخارج لازم برای تحصیل دارایی و سایر مخارج بعد ‎١ ( ٠‏ خله هر بردارى است. بهاى تمام شده خارايى يا ساير مبالغ جايكزين ‎0٠0 000 01‏ ار كس ارزش ياقيمائده آن: بر مبنايى منظم در دوره هاى أتى به هزینه استهلاک تخصیص می ‎ub‏ ارزش باقیمانده : مبلغ برآوردی که واحد تجاری درحال حاضر می تواند از واگذاری دارایی پس ازکسر مخارج برآوردی واگذاری به دست آورد. با اين فرض که دارایی در و ور در بایان عمر نید باشد را ارزش باقیمانده گویند. تفاوت بین بهای تمام شده تحصیل و برآورد آرزش باقیمانده را مبنای استهلاک ( ماخذ استهلاک) ر گویند. عمرمفید دارانی های ثابت مشهود به استکناء زمین دارای عمرمفید محدودی مین باشند « مدت زمانى كه انتظار مى رود دارايى مورد استفاده قرار كيرد يا تعداد توليد يا واحدهاى مقدارى مشابه كه انتظار مى رود در فرأيند استفاده أز دارابى توسط واحد تجارى تحصيل شود را عمر مفيد كويند» 

صفحه 6:
متدیرهایی که در عمر مفید یک دارایی محدودیت ایجاد می کنند. به دو دسته تقسیم می شوند: ‎١‏ عوامل فیزیکی ‏۲ عوامل کاربردی ‏۳ کارکردی یا اقتصادی ‏عوامل فیزیکی . شامل : ‏فرسودگی و خرابی عادی ناشی از کارکرد ‎ ‎ ‏خرابی و خسارت» صدمه دیدن ناشیا زآتش سوزی, سیل.زلزله یا سایر حوادتی که عمر مفید یک دارایی را کاهش می دهد. ‏بوسیدگی و زنگ زدگ ی( گذشت زمان). عوامل کاربردی ۰ شامل: ‏تابابی فنی:نابابی فنی ناشی از تغییرات یا بهبود تولید یا تفییر در تقاضای بازار برای محصولات و خدمات تولید شده به وسیله آن دارایی( به بازار آمدن یک ماشین جدید با ظرفیت تولید پیشتر ممکن است دارایی فعلی را از رده خارج سازد). 

صفحه 7:
عدم کفایت: مربوط به شرایطی ازدارایی است که مناسب برای اندازه عملیات واحد تجاری نمی باشد. به عبارت دیگر. چنانچه یک دارایی با حداکتر ظرفیت تولیدی هم به کار ادامه دهد نمی تواند پاسخگوی تقاضای موجود باشد. محدودیتیهای قانونی یا محدودیتهای مشابه در مورد استفاده از دارایی از قبیل وجود تاریخ انقضا در مورد قراردادهای اجاره سرمایه ای. تكله مهي استهلاك دارايى تا زمانى شناسايى مى شود كه ارزش باقيمانده از مبلغ دفترى آن كمت ر/ باشد. مبانی اندازه گیری استهلاک: مبانی اندازه گیری استهلاک بر اساس روشهای مختلف به شرح زیر طبقه بندی می شود: ۱- روشهای استهلاک: معمولابرای دارایی هایی که بطورجداگانه(تک) نگهداری و کاربرد آنها بصورت یک واحد مجزا است. از روش استهلاک استفاده می شود. 

صفحه 8:
۲- سیستمهای استهلاک: برای دارایبهایی که به صورت گروهی نگهداری می شود( نظیر وسایط حمل و نقل ) از سیستمهای استهلاک استفاده می شود. * روشهای اندازه گیری استهلاک به قرار زیر می باشد: الف- بر حسب زمان-روش خط مستقیم. بر مبنی تخصیص مساوی ( مبلغ استهلاک ثابت) برای هر دوره زمانی تعیین می شود. ‎ee‏ سنا فعالست (استهلاک بر مبنای میزان استفاده یا تولید مورد انتظار دارایی محاسبه می شود): ‏۱- ساعات کارکرد ‎a‏ ‏1 ميزان توليك ‏ع ا وشيات شر ر اشتهلاك عمر مفيد دارايى سال به سال كاهئن مى يابد): ‎-١‏ مجميع سنوات ‎١‏ مانن ری ‏۳ استهلاک به روش قسط السنین ‏* روشهای اندازه گیری سیستمهای استهلاک به قرار زیر می باشد: ‏۱- بر مبنای تجدید ارزیابی ‏۲- بر مبنای گروهی و ترکیبی ‏۳ بر مبنای برکناری از جریان تولید و تعویض یا جایگزینی. ‎ 

صفحه 9:
# روش اندازه گیری استهلاک مورد استفاده برای هر دارایی بر اساس الگوی منافع اقتصادی مورد انتظار آن دارایی انتخاب می شود و به طور یکنواخت از دوره ای به دوره دیگر اعمال می گردد. چنانچه تغییری قابل ملاحظه در الگوی مصرف منافع اقتصادی مورد انتظار دارایی مربوط. جهت انعکاس الگوی جدید به وجود می آید. روش استهلاك تغيير مى يابد. اين تغيير بايد به عنوان تغيير در برآورد حسابدارى محسوب و استهلاک دوره جاری و دوره آتی دارایی تعدیل می شود. * در کلیه روشها و سیستمهای ندزه گیری استهلاک. داریا حداکتر تا مبلغ بهای ۱ ار اررش اتسمائده ( لازم به ذکر است که در روش مانده نزولی برای محاسبه هزینه استهلاک دارایی؛ ارزش باقیمانده نادیده گرفته می شود) می ” باشد. مبنای اندازه گیری استهلاک از تاریخی که دارایی ثابت مشهود برای بهره برداری او ‎tas)‏ 31 تتارى قرار مى #يرت» مخاسبه فى كردد. بو ما دارائها :راساس روش های محتلف اندازه گیری و ثبت آن در دفاتر به قرار زیر است: 

صفحه 10:
روش خط مستقیم: به موجب این رویکرد. مبلغی مساوی ازمبنای دارایی قابل استهلاک برای هر سال از عمر مفيد دارايى تخصيص مى يابد. به عبارت ديكر روش خط مستقيم فرش است كه ذا نا ايلات با برع ‎gt‏ ‎tee‏ دای افش میب اک رديش ضط مستقيم تابعى از كذشت 220 رای با کارگرد یا استاده از ‎cal JS‏ نذارد و به خاطر سهولت ‎١‏ ل كرس رادي ارق اندازه استهلاك بر مبناى فعاليت. در اين روش استهلاك بر مبناىٍ ‎Semper ob‏ كاركرد» كيلومتر كاركرد...) يا توليد ( وزن ‎٠‏ اقلام. بشكه...) /, 0000000 ماد بةسى شود. متغیرهای دیگری مثل گذشت زمان دخالتی ۳ ار وا هلاک دوره رابطه مستقيم با میزان استفاده یا تولید در هر دوره دارد. نکته: استهلاک دارایی های ثابت بر مبنای فعالیت مناسب ترین روش طبق اصل تطایق ( هزینه یا درآمد) مى باشد روش های استهلاک مبتنی بر کارکرده در صورتی که وی بای دارای وود تاه باهد هریته استهلاک آن صفر می باشنه 

صفحه 11:
اندازه گیری استهلاک به روشهای سریع. اين روش مبتنی براین فرض است که دارایبهای عملیاتی مشهود(ثابت)در سالهای اولیه عمر مفید به دلیل نو بودن» کارایی. توان و بهره وری بیشتری نسبت به سالهای آخر دارد. بنابراین درآمد بیشتری نصیب واحد تجاری شده و به علت فرسودگی بیشتر ‎e Mel ae‏ © إل ولاك يه ميزان بيشترى نسبت به سالهاى بعد تعيين گردد. از انجا كه استهلاك در اين روشها سير نزولى دارد. به همين دليل روش نزولی خوانده مى شود. مهمترين روش براى تخصيص سیستماتیک لد تارایی هابی که به علت تفییر تکنولوژی به سرعت توانمندیهای ‎mars Is‏ و استفاده ازروش نزولى در محاسبه استهلاك مى باشد. / مهمترين روشهاى سريع اندازه كيرى استهلاك به قرار زير مى باشد: | روش مجموع سنوات ۲ روش مانده نزولی 

صفحه 12:
باشد: ۱ عمراقتصادی دارایی کمتر از عمر مفید آن. ۳۲ استفاده از ماشین آلات بیش از سرعت و گنجایش معمولی. ۳ ۰ وی ماشین آلات و تجهیزات مورد استفاده درمعادن بیش از ‎sans lle eaters‏ باشد. لارم است در مدتی کوتاه تو مستهلک شود: ۲ دارایی هایی که برای قراردادی خاص یا سفارش معین خریداری شده و پس 001 10 ا سنارش امكان استفاده از آن ضعیف و کمتر می شود یرش قانون مالیاتها از روش مالیاتها از روش استهلاک بر اساس مانده نزولی( نرخ نزولی) _ پیشرفتهای تکنولوژی و از رده خارج شدن دارایی با فن آوری قدیم. اندازه گیری استهلاک به روش مجموع سنوات برای محاسبه استهلاک در هر سال به روش مجموع سنوات. از نسبت یاکسری که مخرج آن مجموع سالهای عمر مفید دارایی و صورت آن باقیمانده عمر مقید دارای درهرسال می باشد استفاده می شود. 

صفحه 13:
اندازه گیری استتهلاک به روش مانده نزولی: اين روش متفاوت از سایر روشهای محاسباتی استهلاک می باشد زیر ۲ اش بات مانده (اسقاط) در محاسبه استهلاک در این روش نادیده گرفته می شود. ۲ هلاک ثابت در ارزش دفتری دارایی مربوط ضرب شده تا استهلاک سالانه بّه دست آید. نرخ استهلاك < ( مانده استهلاک انباسته اول دوره- بهای تمام شده دارایی) - استهلاک هردوره 7 مانده استهلاک انباشته در اول هر دوره مالی- بهای تمام شده دارایی- ارزش دفتری روش دیگر اندازه گیری استهلاک به روش نزولیء روش مانده نزولی با نرخ مضاعف است. در این روش نرخ استهلاک به میزان دو برابر نرخ استهلاک خط مستقیم منظور می شود. چنانچه نرخ استهلاک اقساط مساوی 1۲۰ باشد نرخ لستهلاک در روش مانده نزولی با نرخ مضاعف ۹ 1 وس تس مستتم با عمر مدید ۵ سال مورد نظر باشد به جای ۵/۱ می توان از ۵/۲ در این روش استفاده نمود. 

صفحه 14:
شناسایی استهلاک بر مبنای آغاز بهره برداری چنانچه دارایی در طی دوره مالی خریداری شود. تخصیص بهای تمام شده دارایی قابل ‎١ 11‏ 3 محاسته می شود که دارایی مربوطء آماده بهره برداری بوده و در اختیار واحد تجاری قرار می گیرد. یعنی زمانی که دارایی در مکان و شرایط لازم برای بهره برداری است. شروع می شود و از تاریخ طبقه بندی دارایی به عنوان آماده برای فروش يا تاریخ بر کناری دائمی یا واگذاری آن . هر دام زودتر باشد متوقف می شود. بنابراین در زمانی که دارایی بلا استفاده یا غیر فعال گردد استهلاک آن متوقف نمی شود مگراینکه کاملاً مستهلک شده باشد. از آنجا که در شناسایی در آمد مشمول مر مالیات. استهلاک جزء هزینه های قابل قبول به شمار می آید بنبراین از نظر قانون / مالياتها هزينه استهلاك تا حدى قابل پذیرش است که محاسبه و میزان آن منطبق بر مقررات مالینی مربوط باشد. در نتیجه از لحاظ مقاصد مالیاتی استهلاک از تاریخی محاسبه می شود که دارایی برای بهره برداری آماده شده و در اختیار واحد تجاری نیز قرار گرفته باشد. 

صفحه 15:
اندازه گیری به روش قسط السنین در این روش هزینه استهلاک بر مبنای ارزش فعلی اقساط عادى يك ريال يا نرخ سود -- ۱ کثاری مورد انتظار ) معادل سپرده سرمایه گذاری بدهكار می شود و از نظر محاسباتی به گونه ای است که دارایی مزبور پس از پایان عمر مفید به ‎lees‏ وا ۶ ان در روش قسط الستین به موازات شناسایی استهلاک 000000 010 ,10و تم من شده سالانه بتدریج کاهش و استهلاک انباشته افزايش مى يابد. مبانی اندازه گیری استهلاک سالانه از طریق رابطه زیر به دست می آید: ( ارزش فعلی یک ریال با نرخ أ به مدت ۲۱ » ارزش باقیمانده) - بهای تمام شده دارایی- هزینه استهلاک ارزش فعلى سالواره يك ريال با نرخ أ به مدت 59 ١ = ارزش فعلى يك ريال مبلغ أت با فرخ 1 به مدت ‎1١‏ ‏1+(1م 

صفحه 16:
i+) 1 ‏سس ارزش فعلی سالواره يك ريال با نرخ أ به مدت‎ = i ‏اندازه گیری استهلاک به روش تجدید ارزیابی:‎ ‏این روش پایان هر دوره مالی دارایی استهلاک پذیر را تجدید ارزیابی‎ > نموده چنانچه ‎٠220000300‏ أ أررش تارف تارآنی مربوط در سال اول باشد تفاوت به حساب استهلاک منظور می شود. اندازه گیری استهلاک به روش گروهی وترکیبی: 7 ‏در مواردیکه گروهی از دارایبهای ثابت مشهود که از نظر ماهیت مشابه(کلیه وسایط نقلي ات رشك تفر با دنسان می باشند از طریق واحد تجاری تحصیل. کت ای تمام شده گروه دارانیهای ثابت مشهود به عتوان استهلاک گروهی در دفاتر ثبت می شود. ‏تغییرات مربوط به استهلاک ‏در برآورد. طبق اصول پذیرفته شده حسابداری تغییر در برآورد منجر به ارائه مجدد صورتهای مالی گذشته نمی شود. صرفا برآورد جدید. مربوط به دوره جاری و آتی استاندارد ایران» بیانیه شماره (۱۱) در مورد تغییر در برآورد عمر مفید و روش استهلاک سر ارده ‎ ‎ 

صفحه 17:
۱)عمر مفید دارایی یک قلم دارایی ثابت مشهود باید به طور ادواری بازنگری شود و چنانچه تفاوت قابل ملاحظه ای بین پیش بینی های فعلی و برآوردهای قبلی وجود داشته باشد ( تغییر در برآورد) استهلاک دوره جاری و دوره های آتی تعدیل می گردد. ۲)روش استهلاک مورد استفاده برای دارایی های ثابت باید به طور ادواری بررسی شود و در صورت تفییر قابل ملاحظه در الگوی مصرف منافع اقتصادی مورد انتظار داراییهای مربوطء جهت انعکاس الگوی جدیدروش استهلاک تغییر یابد. هر گاه چنین تغییری در روش استهلاک لازم شود. اين تغییر باید به عنوان تغییر در برآورد حسابداری محسوب و استهلاک دوره جاری و دوره های آتی تعدیل شود. )جهت تخصیص سیستماتیک مبلغ استهلاک پذیر داراییی طی عمر مفید استفاده از // روشهای خط مستقیم. نزولی و تعداد تولید یا کارکرد طبق استاندارد ایران پذیرفته شده است. 

صفحه 18:
نکته قابل توجه: استاندارد شماره ( 00) ایران؛ تخییر روش استهلاک را به عنوان تغییر در برآورد حسابداری محسوب نموده و نظیر تغییر در برآورد عمر مفید و ... اعمال می شود. در صورتیکه استاندارد آمریکا تغییر در روش استهلاک به جای استفاده از روش نزولی» اگر دارایی مورد نظر ۰ بر اساس روش خط مستقیم یا سایر روشهای محاسباتی مستهلک گردد, اثر انباشته ناشی از تغییر روش استهللاک از طریق تسری روش جدید به دوره های قبل و مقایسه نتایج جدید با نتایج حاصل از روش قدیم در کلیه دوره های مربوط محاسبه می شود. * چنانچه درمحاسیه استهلاک یه دلیل نادرست ثبت کردن بهای تمام شده داراییم استهلاک پذیرویا اشتباه تلقی نمودن هزینه های دوره مالی بجای مخارج سرمایه / ای و بالعكسء اشتباهی صورت گرفته باشد. ضرورت دارد که اثر اشتباه در دوره ای که کشف شده ۰ رسیدگی و در صورتهای مالی دوره جاری اعمال گردد.افزایش یا کاهش درحساب استهلاک انباشته به سود انباشته منتقل می گردد. اصلاح اشتباه کم اهمیت در صورت سود و زیان دوره جاری» منظور می شود. در مواردیکه صورتهای مالی منتشر شده دوره های قبل شامل اشتباهات با اهمیت بوده و تصویر نامطلوبی را ارائه داده باشد؛در نتیجه برای جلوگیری از مخدوش شدر صورتهای مالی ارائه مجدد ارقام صورتهای مالی 

صفحه 19:
اه( ی | ار اشتله با اهمیت مانده سود انباشته اول دوره را تعدیل لوده و تعدیلات سنواتی ناشی از اصلاح اشتباهات همچنین به عنوان آخرین قلم در صورت سود و زیان جامع منعکس می شود. نکته: چنانچه دارایی های استهلاک پذیردرطی دوران بهره برداری مخارجی جهت با ای ا کرش والحاق . متحمل شود مبالغ باید به بهای تمام شده آمافه شود و ارزش دفتری باقيمانده دارایی استهلاک پذیر به انضمام مبالغ تعمیرات اساسی یا سایر مخارج سرمایه ای طی عمر باقیمانده مستهلک می شود. افشا: به طور کلی تمامی اطلاعات با اهمیت مربوط به استهلاک دارایی های عملیاتی مشهود به شرح زیر باید از طریق یادداشتهای صورتهای مالی افشا شود: ‎3١‏ نها دبلاک مورد استفاده ‏استهلاك هوره مورق كزارشر 

صفحه 20:
منابع طبیعی: منابع طبیعی از لحاظ تثوری به آن گروه از دارائیهای بلندمدت اطلاق می شودکه در طبیعت وجود داشته و نظیر دارایبهای ثابت مشهود دارای ویژگی منافع آتی است. منافع طبیعی غالبا به عنوان دارایی های تحلیل رونده خوانده شده که به طور ‎ie‏ ۱ ۱ مور انتتفاده قرار می گیرند. استخراج یا بهره برداری از مان ط یی موجب تعییر فیزیکی شده و به نسبت بهره برداری ارزش خود را از 1 5 ده ‎pal‏ های بارز آن می توان مواردی مانند جنگلها و منابع طبیعی. ‎١ ١ 1‏ | طليى أنواع دخايرمعادن ( طلا نقرهه ذغال سنگس) را نام برد مهمترين مسائل مربوط به اين قبيل داراييها: ری بهاو نمام شده منايع طبيعى و ۲)مستهلک نمودن بهاى تمام شده منابع طبيعى مى باشد. ضرورت تصميم كيرى در محاسبه دقيق بهاى تمام شده منابع طبيعى وتعيين نرخ استهلاك آن از مواردى است كه بايد بطور دقيق مورد توجه قرار بيانيه شماره ‎.)١9(‏ هيات تدوين استانداردهاى حسابدارى مالى (58/]) مخارج بهاى تمام شده منابع طبيعى ( نفت و كاز) را شامل ۵ طبقه می داند: ‎٠١‏ مخارج تحصيل. ‏مخارج اكتشاقد ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‏مخارج توليد. مخارج تكميل عمليات ‏چا چت ‎ 

صفحه 21:
۵)مخارج مربوط به تهیه امکانات وتجهیزا فرآیند تخصیص بهای تمام شده منابع طبیعی به نسبت مقدار محصولی که طی یک دوره مالی اا ۰ ری می شود را تحلیل متابع طبیعی ( تهی شدن منابع طبیعی) گویند. برخی مولفین به جای « تحلیل منابع طبیعی» اصطلاح استهلاک منابع طبیعی را به کار يشتيبانى. برده اند. محاسبه تحلیل منابع طبیعی بر مبنای واحد تولید می باشد. تعیین مبلغ تحلیل منابع طبیعی طی دوره مالى به عوامل زیر بستگی دارد: 18 ا آم 02 سايم طبيعي: ‎١١1‏ برآمرد اررش انعلط ‏۳ برآورد ذخیره منابع طبیعی( مقدار محصول قابل استخراج). ‏۴ میزان استخراج یا بهره برداری طی یک دوره مالی. ‎estas dE cee et py‏ لي بك دورء عالى به شرح زير است: ‏ميزان استخراج دوزه مالى « ارزش باقيمانده - بهلى تمام شده منايع ‎an‏ - مبلغ تحليل منابع طبيعي ‏7 او سي 

صفحه 22:
ارزش تخلیه بعد از بهره برداری-ارزش باقی مانده تغییر در برآورد ذخیره منابع طبیعی ۲ ۱ 7 ی تا حدودی مشکل به نظر می رسد زیرا ‎gle ۲ 7‏ جدید منابع طبيعى: بهبود روش بهره برداری» تغییر دربهای فروش مواد بهره برداری شده . کسب تجربه. دستیابی به اطلاعات و مدارک جدید. امکان تغییر در برآورد میزان تولید قابل بهره برداری از یک منیح, ط ی راد و وه می آورده در اینگونه موارد» طبق استاندارذهای خسابداری مالىارزش دفتری باقیمانده متبع طبیعی باید در دوره جاری و دوره های آتی با ۳ ۲ 0 شود یه عبارت دیگر,طبق اضول حسابداری » تغییر در برآورد ذخیره منابع طبیعی عطف به ماسبق نشده. بلكه به دوره مالی جاری و دوره های آتی سرایت 518