حسابداری صنعتی

حسابداری صنعتی

اسلاید 1: بسم الله الرحمن الرحيم

اسلاید 2: حسابداری صنعتی 1فصل سومسربار پیش بینی شده ، جذب شده و واقعی

اسلاید 3: فهرست سربار پیش بینی شده مبانی جذب هزینه های سربارساخت سطوح فعالیت محاسبه نرخ جذب سربار سربار جذب شده سربار واقعی

اسلاید 4: سربار پیش بینی شدهاطلاعات واقعی سربار نظیر هزینه های آب و برق مصرفی ،... و یا سرباری که از دوایر دیگر تخصیص می یابد ، معمولاً با تأخیر در دسترس قرار می گیرد. همچنین برخی از هزینه های سربار مانند هزینه تعمیر ماشین آلات ممکن است در یک مقطع زمانی خاص از یک دوره مالی اتفاق بیفتد که در صورت استفاده از سربار واقعی ، بهای تمام شده محصول در آن مقطع زمانی خاص افزایش خواهد یافت ، در نتیجه بهای تمام شده کالای ساخته شده کالای ساخته شده در مقاطع زمانی مختلف ، متفاوت خواهد بود . بدین لحاظ برای منظور نمودن هزینه های سربار ساخت به حساب کالای در جریان ساخت ، تنها راه ممکن که بتواند در اسرع وقت نیازهای مدیریت را برآورده ساخته و نوسانات غیر منطقی و غیر قابل کنترل را متعادل سازد، استفاده از نرخ از پیش تعیین شده سربار(نرخ جذب سربار) می باشد. نرخ جذب سربار هم در سیستم هزینه یابی سفارش کار و هم در سیستم هزینه یابی مرحله ای مورد استفاده قرار می گیرد. این نرخ حاصل تقسیم هزینه های سربار ساخت برآوردی(سربار پیش بینی شده) در یک دوره معیّن بر مبنای جذب سربار برای همان دوره می باشد.

اسلاید 5: مبانی جذب هزینه های سربار ساختمناسبی برای جذب سربار خواهد بود. در محاسبه نرخ جذب سربار ، انتخاب مبنای جذب سربار از اهمیت زیادی برخوردار است و باید یک ارتبات منطقی (رابطه علت و معلولی) بین مبنای جذب سربار و هزینه های سربار وجود داشته باشد . به عنوان مثال، در صنایع کاربَر که هزینه سربار ساخت تحت تأثیر نیروی انسانی است، هزینه دستمزد مستقیم و ساعات کار مستقیم مبنای مناسبی برای جذب سربار خواهد بود، اما در صنایع سرمایه بَر که هزینه سربار ساخت وابستگی زیادی به کارکرد ماشین آلات دارد، مناسبترین مبنا برای جذب سربار ، ساعت کار ماشین آلات خوهد بود و چنانچه اقلام هزینه سربار به مواد مصرفی وابستگی داشته باشد، هزینه مواد مستقیم مبنای

اسلاید 6: به طورکلی مبانی جذب سربار عبارتند از:تعداد تولید- نرخ جذب سربار بر مبنای تعداد تولید، ساده ترین روش جذب هزینه های سربار بوده و به شرح زیر محاسبه می شود : برآورد هزینه های سربار ساخت = نرخ جذب سربار بر مبنای تعداد تولید برآورد تعداد تولید جذب هزینه های سربار بر مبنای تعداد تولید، تنها در شرایطی مطلوب است که شرکت ، تولید کننده یک نوع محصول باشد، چرا که کلیه هزینه ها به یک محصول تخصیص می یابد.هزینه مواد مستقیم- این مبنا زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که رابطه ای منطقی بین هزینه های سربار و هزینه مواد مستقیم وجود داشته باشد . در این مبنا نرخ جذب سربار به شرح زیر محاسبه می شود : برآورد هزینه های سربارساخت = نرخ جذب سربار بر مبنای هزینه مواد مستقیم برآورد هزینه مواد مستقیم مصرفیاز آنجایی که بین هزینه مواد مستقیم مصرفی و هزینه های سربار، معمولاً رابطه ای منطقی وجود ندارد، به ندرت از این مبنا استفاده می شود.

اسلاید 7: -هزینه دستمزد مستیم- نرخ جذب سربار بر اساس هزینه دستمزد مستقیم ، متداولترین روش جذب هزینه های سربار ساخت بوده و به شرح زیر محاسبه می شود: برآورد هزینه های سربار ساخت = نرخ جذب سربار بر مبنای هزینه دستمزد مستقیم برآورد هزینه دستمزد مستقیماستفاده از این مبنا به ویژه در مواردی مناسب است که یک رابطه منطقی بین هزینه دستمزد مستقیم و هزینه های سربار ساخت وجود داشته و نرخهای دستمزد هر ساعت کار برای کارهای مشابه، تقریباً یکسان باشد.ساعت کار مستقیم- هنگامی که نیروی کار عامل اصلی ساخت باشد، روش ساعت کار مستقیم بهترین روش جذب سربار ساخت تلقی می شود. این مبنا به ویژه در دوایری که کاربَر هستند، نتایج مناسبتری را به همراه خواهد داشت. در این مبنا نرخ جذب سربار به شرح زیر محاسبه می شود: برآورد هزینه های سربار ساخت = نرخ جذب سربار بر مبنای ساعت کار مستقیم برآورد ساعت کار مستقیماستفاده از این مبنا در مواردی مناسب است که یک رابطه منطقی بین ساعت کار مستقیم و هزینه های سربار ساخت وجود داشته و نرخهای دستمزد هر ساعت کار برای کارهای مشابه، متفاوت باشد.

اسلاید 8: ساعت کار ماشین آلات- هنگامی که ماشین آلات نقش اساسی در ساخت محصولات داشته و بخش عمده هزینه های سربار ساخت را هزینه های مرتبط با ماشین آلات(از قبیل تعمیر و نگهداری ماشین آلات، استهلاک ماشین آلات و...)تشکیل می دهد، مناسبترین روش جذب سربار ساخت، ساعت کار ماشین آلات می باشد که به شرح زیرمحاسبه می شود: برآورد هزینه های سربار ساخت = نرخ جذب سربار بر مبنای ساعت کار ماشین آلات برآورد ساعت کار ماشین آلات6- فعالیت- برخی از هزینه های سربار ساخت ممکن است هیچ ارتباطی با تعداد تولید و عملیات نداشته باشد. در چنین شرایطی،استفاده از مبنای فعالیت برای جذب هزینه های سربار ساخت، نتایج مناسبتری را به همراه خواهد داشت. رویکرد مبتنی بر فعالیت برای تخصیص هزینه های سربارساخت اصطلاحاً هزینه یابی بر مبنای فعالیت نامیده می شود که در فصول بعد به تفضیل مورد بحث قرار خواهد گرفت.

اسلاید 9: مثال1-3- شرکت فرفره سربار دوره مالی آتی خود را به مبلغ 750000ریال برآورد نموده است. پیش بینی می شود که در دوره آتی 10000واحد محصول تولید شود. مزبور مستلزم 1000000ریال مواد و 25000ساعت کار مستقیم با هزینه ای معادل 1500000ریال می باشد. ساعت کار ماشین تقریباً 50000ریال خواهد بود.مطلوبست: محاسبه نرخ جذب سربار بر اساس هریک از مبانی زیر: 1) تعداد تولید 2) هزینه مواد مستقیم 3) هزینه دستمزد مستقیم 4) ساعت کار مستقیم 5) ساعت کار ماشینحل:75= 750000 = نرخ جذب سربار بر مبنای تعداد تولید(1 10000 75% = 750000= نرخ جذب سربار بر مبنای هزینه مواد مستقیم(11000000 50% = 750000= نرخ جذب سربار بر مبنای هزینه دستمزدمستقیم(3 1500000 750000 =نرخ جذب سربار بر مبنای ساعت کار مستقیم(4 2500015=750000 = نرخ جذب سربار بر مبنای ساعت کار ماشین(550000

اسلاید 10: سطوح فعالیتدر محاسبه نرخ جذب سربار ، سطح فعالیت انتخاب شده نیز همانند مبنای جذب سربار از اهمیت زیادی برخوردار است. سطح فعالیتی که برای محاسبه نرخ جذب سربار انتخاب می شود ، بر نرخ جذب سربار و به تبع آن بر سربار جذب شده اثر می گذارد. سطوح مختلف فعالیت که مبنای محاسبه نرخ جذب سربار قرار می گیرد به شرح زیر است:ظرفیت اسمی- ظرفیت تولیدی کامل بدون در نظر گرفتن تعطیلات، اوقات بیکاری، زمان صرف شده برای تعمیر ماشین آلات و ... است. ظرفیت اسمی که ظرفیت ایده آل یا ظرفیت تئوری یا حداکثر ظرفیت نیز نامیده می شود، غیر واقع بینانه بوده و دستیابی به آن در عمل غیر ممکن می باشد، به همین دلیل نمی تواند مبنای قابل قبولی برای تعیین نرخ جذب سربار قرار گیرد.

اسلاید 11: ظرفیت عملی- حداکثر سطحی از تولید است که با تولید کاراقابل دستیابی است. در محاسبه ظرفیت عملی، اوقات بیکاری و تعطیلات در نظر گرفته می شود، اما اوقات تلف شده به واسطه عدم تقاضای کافی برای فروش منظور نمی شود. سطح ظرفیت عملی در شرکتهای مختلف، متفاوت است، اما معمولاً 75% تا 90% ظرفیت اسمی است. دستیابی به ظرفیت عملی نیز مشکلاست، اما معقولتر از ظرفیت اسمی است.ظرفیت عادی- میانگین ظرفیتهای مورد انتظار در طول چند سال می باشدو کلیه نوسانات فصلی و دوره ای در آن لحاظ می گردد. در ظرفیت عادی هم اوقات بیکاری و تعطیلات و زمان صرف شده برای تعمیرماشین آلات و ... . هم اوقات تلف شده به خاطر محدودیتهای فروش در نظر گرفته می شود. به همین دلیل، در اغلب موارد، ظرفیت عادی مبنای مناسبی برای جذب هزینه های سربار است. نرخ سرباری که در سطح ظرفیت عادی تعیین می شود، باتغییر در تولید واقعی تغییر نمی کند و در نتیجه بهای تمام شده هر واحد به مراتب مناسبتر خواهد بود.

اسلاید 12: ظرفیت واقعی مورد انتظار- سطح تولید پیش بینی شده برای دوره آتی می باشد. در صورت بکارگیری این سطح از فعالیت، نرخ جذب سربار در دوره های متفاوت، در نتیجه افزایش یا کاهش در برآورد هزینه های سربار و میزان تولید، متفاوت خواهد بود. این واقعیت که گاهی اوقات سربار جذب شده در تولید در سطح ظرفیت واقعی مورد انتظار تقریباً برابر با سربار واقعی می باشد، اغلب موجب می گردد که استفاده از نرخ جذب سربار در سطح ظرفیت واقعی مورد انتظار، منطقی و قابل قبول به نظر برسد.

اسلاید 13: مثال2-3- مدیریت شرکت فلورا از دایره حسابداری صنعتی خواسته است که نرخهای جذب سربار را در سطح(1) ظرفیت اسمی، (2)ظرفیت عملی، (3)ظرفیت عادی و (4)ظرفیت واقعی مورد انتظار محاسبه نماید. دایره حسابداری صنعتی اطلاعات زیر را تهیه نموده است:ظرفیت واقعی مورد انتظارظرفیت عادیظرفیت عملیظرفیت اسمیسطوح فعالیت70%80%90%100%ساعت کار مستقیم70008000900010000برآورد هزینه های سربار ساخت:ثابت - ریالمتغیر- ریال252000021000002520000240000025200002700000252000030000004620000492000052200005520000مطلوبست:محاسبه نرخ جذب سربار در هریک از سطوح فوق؟حل:ظرفیت واقعی مورد انتظارظرفیت عادیظرفیت عملیظرفیت اسمیریال360300ریال315300ریال280300ریال252300660615580552نرخ جذب سربار ثابت برای هر ساعت کار مستقیم نرخ جذب سربار متغیر برای هر ساعت کار مستقیم جمع نرخ جذب سربار برای هر ساعت کار مستقیممحاسبه نرخ جذب سربار اولین اقدام در محاسبه نرخ جذب سربار، تعیین سطح فعالیتی استکه به عنوان مبنای جذب سربار مورد استفاده قرار می گیرد. سپس به منظور دستیابی به جمع هزینه های سربار ساخت، هریک از اقلام سربار در سطح فعالیت انتخاب شده برآورد می شود. پس از تعیین سطح فعالیت و برآورد هزینه های سربار ساخت، نرخ جذب سربار به شرح زیر محاسبه می شود: برآورد هزینه های سربار ساخت = نرخ جذب سربار مبنای جذب سربارمثال3-3- در شرکت فریال جمع هزینه های سربار ساخت به مبلغ 3000000 ریال برآورد شده است. سطح ظرفیت مورد انتظار بالغ بر 20000 ساعت کار ماشین آلات در سال است و سربار بر مبنای ساعت کار ماشین آلات جذب می شود. نرخ جذب سربار ساخت برای دوره مورد نظر را محاسبه کنید:حل: 150= 3000000= نرخ جذب سربار بر مبنای ساعت کار ماشین آلات 20000سربار جذب شدهدر طول دوره، به محض فراهم آمدن اطلاعات مرتبط با مبنای جذب سربار، هزینه های سربار ساخت جذب تولید می شود. سربار جذب شده از رابطه زیر بدست می آید: نرخ جذب سربار* اطلاعات واقعی مرتبط با مبنای جذب سربار = سربار جذب شده سربار واقعی ساخت برآورد هزینه های سربار ساخت، انتخاب مبنا، تعیین سطح فعالیت مورد نظر و محاسبه نرخ جذب سربار، همگی قبل از شروع دوره مالی انجام می گیرد، اما هزینه های واقعی سربار ساخت، به شکل روزانه و پس از وقوع، در حسابها انعکاس می یابد. هزینه های واقعی سربار ساخت، هزینه های غیر مستقیم ساخت است که در طول دوره واقعاً رخ داده است. هدف از گردآوری هزینه های سربار واقعی، جمع آوری اطلاعات برای مقاصد کنترل می باشد.

اسلاید 14: اضافه يا کسر جذب سربار و تجزيه و تحليل آن در پایان هر دوره، مبلغ سربار جذب شده با مبلغ هزینه های واقعی سربار ساخت مقایسه می شود. چنانچه سربار جذب شده بیشتر از سربار واقعی باشد، اضافه جذب سربار و چنانچه سربار جذب شده کمتر از سربار واقعی باشد، کسر جذب سربار وجود خواهد داشت. در هر دو حالت، اختلاف موجود بایدتجزیه و تحلیل و علت یا علل اضافه یا کسر جذب سربار مشخص شود. نتایج حاصل از این تجزیه و تحلیل دو نوع انحراف را مشخص خواهد نمود که عبارتند از:انحراف ناشی از بودجه یا عوامل هزینه(انحراف هزینه) سربار واقعی- { سربار ثابت بودجه شده+( نرخ جذب سربار متغیر* ساعت کار واقعی)} = انحراف هزینه سربارانحراف ناشی از حجم یا عوامل فعالیت(انحراف ظرفیت) بودجه مجاز سربار - سربار جذب شده = انحراف ظرفیت سربار از آنجایی که انحراف ظرفیت، تنها به هزینه های ثابت مربوط می شود، می توان آن را از طریق حاصل ضرب ظرفیت بلا استفاده در نرخ جذب سربار ثابت به شرح زیر محاسبه نمود:نرخ جذب سربار ثابت ( ساعت کار بودجه شده - ساعت کار واقعی ) = انحراف ظرفیت سربار

اسلاید 15: تجزيه و تحليل فوق را به شرح زير می توان خلاصه نمود: سربار جذب شدهانحراف ظرفیت سرباراضافه یا کسر جذب سربارانحراف هزینه سربار سربار واقعیبودجه مجاز سربار

اسلاید 16: مثال 4-3- اطلاعات مربوط به سربار شرکت فرانک به شرح زیر برآورد شده است: سربار ثابت 150000ریال سربار متغیر 250000ریال ساعت کار مستقیم 5000ریال در پایان دوره ساعت کار مستقیم 4750 ساعت و سربار واقعی 410000 ریال گزارش شده است.مطلوبست:تعیین نرخ جذب سربار( به تفکیک ثابت و متغیر)محاسبه سربار جذب شدهمحاسبه اضافه یا کسر جذب سربار و تجزیه و تحلیل آن 80 سربار جذب شده 380000= 80 * 4750 (2 کسر جذب سربار (30000) = 410000- 380000 (3 تجزیه و تحلیل کسر جذب سربار را به صورت زیر می توان انجام داد:387500 = 150000 + (50 * 4750) = بودجه مجاز سربار نامساعد (22500) = 410000 - 387500 = انحراف هزینه سربار نامساعد (7500) = 387500 - 380000 = انحراف ظرفیت سربار کسر جذب سربار (30000) حل:30 = 5000 / 150000 (150 = 5000 / 250000

اسلاید 17: مثال5-3- در شرکت فزشته سربار برآورد شده برای سال 1*13 مبلغ 700000 بوده است. در پایان دوره سربار متغیر جذب شده 320000 ریال گزارش شده که 20% کمتر از سربار متغیر بودجه شده می باشد. سربار ثابت واقعی دقیقاً برابر با سربار ثابت بودجه شده است، اما نرخ سربار متغیر واقعی 10% کمتر از نرخ جذب سربار متغیر برآوردی می باشد.مطلوبست: محاسبه موارد زیر:سربار متغیر و ثابت بودجه شدهسربار جذب شدهسربار واقعیبودجه مجاز سرباراضافه یا کسر جذب سربارتفکیک اضافه یا کسر جذب سربار به انحراف هزینه و ظرفیت

اسلاید 18: حل: نسبت کارکرد 80% = 20% - 1 (1 سربار متغیر بودجه شده 400000 = 80% / 320000 سربار بودجه شده 300000 = 400000- 700000 560000 = 80% * 700000 = نسبت کارکرد * سربار بودجه جذب شده = سربار جذب شده (2 سربار متغیر واقعی 288000 = (10% - 1) * 320000 (3 سربار ثابت واقعی 300000 كل سربار واقعي 588000 620000=300000 + 320000= سربار ثابت بودجه شده+ سربار متغیر جذب شده=بودجه مجازسربار(4 کسر جذب سربار (28000) = 588000 - 560000 (5 انحراف هزینه سربار - مساعد 32000 = 588000 - 620000(6 انحرافظرفیت سربار- نامساعد (60000) =620000 - 560000 کسرجذب سربار (28000)

اسلاید 19: نحوه تخصيص اضافه يا کسر جذب سربارچنانچه مبلغ اضافه یا کسر جذب سربار با اهمیت باشد، باید آن را بین بهای تمام شده کالای فروش رفته و بهای تمام شده موجودیهای پایان دوره(کالای در جریان ساخت و کالای ساخته شده) تخصیص داد، اما اگر مبلغ اضافه یا کسر جذب سرباربا اهمیت نباشد، باید آن را به بهای تمام شده کالای فروش رفته منظور نمود. در این فصل برای سهولت ، مبلغ اضافه یا کسر جذب سربار به بهای تمام شده کالای فروش رفته منظور می شود. چنانچه اضافه یا کسر جذب سربار به بهای تمام شده کالای فروش رفته منظور شود، جدول بهای تمام شده کالای فروش رفته به شکل زیر خواهد بود:

اسلاید 20: شرکت تولیدی.............. جدول بهای تمام شده کالای فروش رفته برای دوره مالی منتهی به........ ریالمواد مستقیم مصرف شده *دستمزد مصرف شده *سربار جذب شده *جمع هزینه های تولید *اضافه می شود: موجودی کالای در جریان ساخت اول دوره *بهای تمام شده کالای در جریان ساخت طی دوره *کسر می شود: موجودی کالای در جریان ساخت پایان دوره (*)بهای تمام شده کالای ساخته شده طی دوره *اضافه می شود: موجودی کالای ساخته شده اول دوره *بهای تمام شده کالای آماده برای فروش *کسر می شود: موجودی کالای ساخته شده پایان دوره (*)بهای تمام شده کالای فروش رفته *اضافه (کسر) می شود: کسر یا اضافه جذب جذب سربار *بهای تمام شده کالای فروش رفته واقعی *

اسلاید 21: بودجه قابل انعطافبودجه ای است که سطوح مختلف مبنای جذب و سربار پیش بینی شده در هر کدام از سطوح مذکور را نشان می دهد. در واقع بودجه قابل انعطاف، مختصات خطی است که محور افقی آن مبنای جذب و محور عمودی آن سربار پیش بینی شده است. در بودجه قابل انعطاف هزینه های ثابت و متغیر باید تفکیک شود تا بتوان با هزینه های واقعی مقایسه و انحرافات مربوطه را محاسبه و مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. برای تفکیک هزینه ها به ثابت و متغیر روشهای گوناگونی وجود دارد که در فصول بعد به تفصیل مورد بحث قرار خواهد گرفت. در این فصل، برای سهولت از روش بالاترین و پایین ترین سطح فعالیت استفاده می شود.a y=a+bxyمبنای جذب سربار xbسربار پیش بینی شده

اسلاید 22: مثال6-3- شرکت فرزانهاز بودجه قابل انعطاف سربار استفاده می کند و مبنای جذب آن ساعت کار مستقیم است. بودجه قابل انعطاف زیر برای سال 1*13 تهیه شده است:ساعت کار مستقیمسربار پیش بینی شدهساعت ریال500 150000600 160000700 170000800 180000مطلوبست:تعیین نرخ جذب سربار متغیرتعیین سربار ثابت بودجه شدهتعیین معادله خط سربارتعیین نرخ جذب سربار، با فرض اینکه سطح 800 ساعت کار مستقیم مبنای تعیین نرخ جذب سربار باشد.محاسبه سربار جذب شده، با فرض اینکه ساعت کار انجام شده طی دوره 720 ساعت باشد.محاسبه اضافه یا کسر جذب سربار، با فرض اینکه سربار واقعی طی دوره 180000 ریال باشد.

اسلاید 23: حل:نرخ جذب سربار متغیر، از حاصل تقسیم مابه التفاوت هزینه های سربار پیش بینی شده در بالا ترین سطح فعالیت(800 ساعت) و پایین ترین سطح فعالیت (500 ساعت) بر ما به التفاوت دو سطح فعالیت مذکور بدست می آید.نرخ جذب سربار100=30000 = 150000-180000 300 500 -800برای تعیین سربار ثابت بودجه شده می توان از بالاترین یا پایین ترین سطح فعالیت استفاده نمود، به شرح زیر: سربار متغیر بالا ترین سطحسربار ثابت بودجه شده100000 = (100 * 800) – 180000 و یا سربار متغیر پایین ترین سطح سربارثابت بودجه شده 100000= (100*500) - 150000معادله خط سربار 3) y = a + bx y= 100000+ 100b نرخ جذب سربار در سطح 800واحد 225 = 800 / 180000(4سربارجذب شده 162000 = 225 * 720(5 کسر جذب سربار(18000) = 180000 - 162000(6

اسلاید 24: تهیه کننده:تهمینه عربترم یک حسابداری زیر نظر استاد محترم :خانم فکور دانشکده فنی و حرفه ای نیشابور