حسابداری نفت و گاز و منابع طبیعی

صفحه 1:
به نام خداوند ‎oe‏ و خرد حسابداری منابع طبیعی 

صفحه 2:
«ندوین کنندگان اب ر/هیه اب راهیم و غلامرضا زنگنه ‎a‏ تابر تیاس دكتر عل باغانى 

صفحه 3:
*مقدمه * از دیدگاه نظری حسابداری و گزارشگری مللی در صنعت نفت و گاز نمایانگر وضعیتی است که نشان حی دهد اطلاعات تهیه شده از طریق مدل بهای تمام شده تاریخی در مقایسه با ارزشهای جاری غالبا برای تصمیم گیرندگان از سودمندی کمتری پرخوردار است. 

صفحه 4:
دو روش مطرح در حسابداری نقت و گاز عبارتند از ۱-بهای تمام شده کامل(051) اابا؟) (successful efforts) 3 + ‏؟-كوششهاى‎ به کار گیری دو روش بهای تمام شده کامل و کوششهای موفق در عمل تفاوت هایی دارد و دلیل اصلی این تفاوت ها اختلاف در نحوه تعریف مراکز هزینه می باشد . تفاوت اصلی این دو روش نحوه ی برخورد با هزینه های اکتشافی است که منتج به کشف ذخایر نفت و گاز نمی شود. در روش بهای تمام شده کامل تمامی مخارج اکتشاف صرفنظر از کلف یا عدم کشف ذخایر نفت و گاز سرمایه آی محسوب می گردد . 

صفحه 5:
منطق زير بنای اين روث 

صفحه 6:
*منابع طبیعی * منابع طبيعى از لحاظ تتورى به آن كروه از دارايهاى بلند مدت اطلاق مى شود که در طبيعت وجود داشته و نظير داراييهاى عملياتى مشهود دارای ویژگی منافع آتی است .منابع طبيعى غالبا به عنوان داراييهاى تحليل رونده خوانده شده كه به طور فيزيكى در فرايند توليد مورد استفاده قرار مى كيرند . استخراج يا بهره بردارى از منلبع طبيعى موجب تغييير فيزيكى شده و به نسبت بهره برداری ارزش خود را از دست می دهند. از نمونه های بارز ن می توان مواردی مانند جنگلها و منابع طبیعی ,منلبع نفت و گاز طبیعی و انواع ذخلیر معادن (طلامنقره ,زغال سنگ...)را نام نگ 

صفحه 7:
مهمترین مسائل مربوط جه لین داراییها ا ا ‘ShanalPhoto: Mohammad Ghadamali 

صفحه 8:
بیانیه شماره ‎۱٩‏ ۴158 مخارج بهای تمام شد: و گاز را شامل ه طبقه می داند: ۱-مخارج تحصیل: شامل هز متلبع طبیعی,قرارداد های ات باشد. تحصیل حق امتیاز جهت اکتشاف, استخراج و بهره برداری از اری بلند مدت و یا سایر روشهای تحصیل مالکیت حق امتیاز می ۲-مخارج اکتشاف: شامل کلیه هزینه های تحقق یافته طی فرایند جستجو برای كشف منابع طبیعی که در پر گیرنده مواردی مانند حفاری چاههای آزمایشی,مخارج نمونه برداری و تجزیه تحلیل آن می باشد. ۳-مخارج تولید: شامل کلیه هزینه های تحقق یافته برای استتخراج فیزیکی منلیع طبیمی مانند هزینه دستمزد برای عملیات چاههای نفت می باشد ‎glint‏ تکمیل عملیات: شامل کلیه مخارج نحقق یافته جهت فراهم کردن امکانات و وسایل جمع آوری و انبار کردن فراورده های منابع طبیعی می باشد ‎ ‏برای استخراج. 

صفحه 9:
‎i‏ مخارج تجهیزات و امکانات مصرفی برای فعالیت های تولیدی نفت و گاز شامل تجهیزات زلزله نگار و تجهیزات حفاری ,تجهیزات ساختمانی ‏ ,وسائط نقلیه ,تعمیر گاه و انبار می باشل: ‎ 

صفحه 10:
تفاوت های مفهومی بین روش بهای تمام شده کامل()۳) و روش كوششهاى موفق(515) #تفاوت اصلى اين دو روش اندازه مركز هزينه اى است كه براى تصميم كيريهاى مربوط به تلقى مخارج اكتشافى به عنوان دارايى يا به عنوان هزينه مورد استفاده قرار مى كيرد. #در بكاركيرى روش بهاى تمام شده کامل ,بزرگترین مرکز هزینه مى تولند یک کشور و یا حتی یک قاره باشد و تمامی مخارج کشف ذخایر نفت و گاز صرفنظر از موفقیت یا عدم موفقیت در یک محل خاص ,سرمایه ای محسوب می شوداما در روش کوششهای موفق ,کوچکترین مرکز هزینه ممکن می تولند یک ملک یا یک میدان نفتی باشد و تمامی مخارج حفر یک چاه به حساب هزینه منظور شود مگر اينکه در لن ملک ذخایر نفت و كاز کشف گردد. 

صفحه 11:
#بکارگیری هر دو روش در نهایت به نتایج حسابداری یکسانی منتج می شود زیرا در هر دو حالت ,مخارج انجام شده و ذخایر کشف شده یکسان است . اما زمان بندی شناسایی این نتایج ,در هر یک از روشهای مورد بحث بطور با اهمیتی متفاوت خواهد بود. #بطور کلی می توان اظهار داشت که در شرکت های بزرگ و با سابقه در صنعت نفت و گاز ,رروش کوششهای موفق بکار گرفته می شود. در حالی که در شرکت های کوچکتر و کم سابقه ,بروش بهای تمام شده کامل مرجح محسوب می گردد. زیرا در شرکت های بزرگ,اثر هموار سازی سود در روش بهای تمام شده کامل,در مقایسه با شرکت های کوچک ,قابل توجه نمی باشد. 

صفحه 12:
انعطاف موجود در بکارگیری این دو روش موجب شد که ۴/۹۹8 در مناسبت هر یک از دو روش باز نگری وبه شرح زیر اظهار نظر کند: هیچیک از روشهای کوششهای موفق و بهای تمام شده کامل ,در زمان کشف منابع , عبر و آشانهموفقیت متحتوب نمی شید در هر دو روش ,موفقیت(فناخت درآمدآدر زمان فروش شناسایی می گر #بنابراین ,می توان گفت که بکار گیری هر دو روش گزارش موفقیت را به تاخیر می اندازد و یا مبهم می کند و این نتیجه حسابداری مبتنی بر بهای تمام شده تاریخی و پیروی از مفهوم تحقق درآمد می باشد. 

صفحه 13:
"بعضی از حسابداران ,متلبع طبیعی را به عنوان دارلیی مشهود مانند معادن و برخی دیگر منابع طبیعی را جزء دارایی نا مشهود در ترازنامه گزارش می نمایند. کسه:داراییهای زیستی مولد(گله های شیری,درختان میوه,تولیدات کشایرزی)که قابلیت برداشت بیش از یکسال دارند.بر مبنای بهای تمام شده شناسایی می شوند. 

صفحه 14:
تاریخچه ندوین استاندارد های مربوط به حسابداری نشفت كاز و ‎Js‏ * اولين مطالمه تحقيقات حسابدارى در باره حسابدارى نفت و كاز تحت عنوان 1 درسال 514اميلادى انتشار يافت و بيشنهاد كلى آن ,بكاركيرى روش کوششهای موفق به جای روش بهای تمام شده کامل بود. * در سال ۱۹۷۲ میلادی ,کمیسیون اوراق بهادار آمریکا ‎SS pb 35 pel (SEC)‏ هایی که روش کوششهای موفق را بکار نمی گیرند لازم است در صورت های مالی خود سود خالصی را که در صورت بکارگیری لین روش حاصل می شد انشا کنند.اگرچه متعلقب لین الحاقیه ,کمیسیون مزبور الزام مزبور را برداشت اما آشکار بود كه روش کوششهای موفق را مرجح می داند. * در سال ۱۹۷۷ ,تشکیلات 8 5 با انتشار استاندارد شماره ‎۱٩‏ (6۴۸۵5#19) «روش بهای تمام شده کامل را حذف و بکارگیری روش کوششهای موفق را الزامی کرد.اما در مقلبل فشارهای سیاسی , کمیسیون اوراق بهادار آمریکا مجددا بکارگیری هر یک از دو روش مورد بحث را مجاز دانست.در نتیجه در سال ۱۹۷۹, 8 ]نیز به موجب 25 5585# الزام به استفاده از روش کوششهای موفق را لغو کرد. 

صفحه 15:
روش حسابداری تخصیص مخارج منا طبیعی #لف) روش کوششهای موفق: ° لین روش کلیه مخارج مربوط به تحصیل و اکتشاف مربوط به عملیات کارگاههای موفق به حساب متابع طبیعی منظور شده ,و کلیه مخارج مربوط به عملیات کارگاههای ناموفق که منتج به نتیجه ای نشده باشد بلادرنگ به هزینه های دوره مالی رمی گردد. #از آنجا كه واحد تجاری نمی داند کدام پرویه توام با موقفيت و کدام پروئه با عدم مونتیت همراه خواهد بود ,به همین دلیل کلیه منخارج مربوط به اکتشاف و تحصیل ,به حساب دارایی انتقالی به دوره آتی ثبت ,و در صورت تحفق پرویه هایی که با موفقیت همراه می باشند باز حساپ دارایی انتقالی به دوره آتی به حساب منابع طبیعی منتقل می شود. 

صفحه 16:
کلیه مخارج توسعه مربوط به پرویه های موفتی جزء بهای تمام شده منلبع طبیعی و کلیه مخارج مربوط به پرویه های ناموفق که در حساب دارلیی انتقللی به دوره آتی ثبت شده ,به حساب هزینه منتقل می گردد. ب)روش بهای تمام شده کامل: در این روش فرض بر این است که کلیه مخارج تحصیل و اکتشاف مربوط به کارگاههای موفق و ناموفق به حساب دارایی انتقللی به دوره آتی ثبت می شود ,در نهایت ,دارایی انتقالی به دوره آتی به حساب منلبع طبیعی منتقل می گردد. مخارج تکمیل عملیات مربوط به پروژه های موفق به عنوان بخشی از بهای تمام شده منابع طبیعی ثبت می شود. 

صفحه 17:
*مقایسه روش های حسابداری منابع طبیعی: * ۱-ارزش تخصیص يافته به دارلیی منلبع طبیعی در روش بهای تمام شده کامل بیش از روش کوششهای موفق می باشد.از انجا که ,در روش کوششهای موفق ,مخارج تحصیل,اکتشاف و توسعه تکمیل عملیات پروه های نا موفق جزء هزینه های جاری تلقی شده ,در نتیجه سود,در دوره مالی که اين هزینه ها تحقق یافته کمتر می باشد. ۲- در روش بهای تمام شده کامل از آنجا که «مخعارج بیشتری به دارلیی منلیع طبیعی تخصيص يافته ,بنا برلین ,هزینه ناشی از تحلیل منلبع طبیعی بیش از روش کوششهای موفق می باشد. * با توجه به اين که در روش کوششهای موفق ,هر گونه مخارج تولید در طی دوره مالی بهای تمام شده موجودی منظور می شود,بنابراین با اصل مقابله هزینه هابا درآمد ها تطلبق دارد. آما در روش بهای تمام شده کامل, چون کلیه مخارج تولید در هر دوره مللی به حساب هزینه منظور می شود , بنابرلین با مفهوم تطلبق هزینه با درآمد مغایرت دارد. 

صفحه 18:
نتیجه گیری : * با توجه‌به مطالبی که در بالا اشاره شد می توان نتیجه گرفت که در روش کوششهای موفق سود دوره کمتر و در روش بهای تمام شده کامل داراییها بیشتر می باشد. ضمناً با توجه به اينکه در روش کوششهای موفق . هرگونه مخارج تولید در طی دوره مالی . جزء بهای تمام شده موجودی منظور می شود . بنابرلین با اصل مقابله هزینه ها و درآمدها برای فر آیند اندازه گیری سود تطابق دارد و در هنگام فروش .بهای تمام شده موجودیهابه هزینه ( بهای تمام شده کالای فروش رفته ) تبلیل می شود. در مقابل در روش بهای تمام شده کامل . کلیه مخارج تولید در هر دوره مالی به حساب هزینه منظور شده . که با مفهوم تطابق هزینه با درآمد مفایرت داشته و ارتباط علت و معلولى بين آنها وجود ندارد. 

صفحه 19:
مثال)شرکت الف در ابتدای سال ۱۳۸۱ اقدام به عملیات اکتشاف نفت در سه منطقه مختلف را آغاز نمود . مخارج تحصیل و اکتشاف عملیات حفاری طی سال ۱۳۸۱ به تفکیک منلطق به شرح زیر است: پروژه ۱ پروژه ۲ پروژه ۳ مخارج عملیت حفاری ۱۸۵۰۰۰ م۲۵ ۱۷۵ در طی سال ۱۳۸۱ هیچ مشخصه ای از موفقیت در هیچ یک از مناطق مختلف بدست نیامده و هیچگونه نفت استخراج و فروخته نشده است. در طی سال ۱۳۸۲ نبا توجه به تجزیه و تحلیل عملیات حفاری و نتایج اکتشاف ,عملیات حفاری پروژه شماره ۱ ادامه یافته و عملیات حفاری پروژه شماره و ۳ به علت ناموفق بوذن شده است. 

صفحه 20:
مخارج عملیات مربوط به پروژه شماره ۱ و سایر اطلاعات مربوط به شرح زیر است: ۱-مخارج توسعه عملیات حفاری پروژه شماره ۱ ۰ ۱۸۰۰۰۰۰ ۲ برآوود نفت»چاه قیمازه ابر ‎(ese‏ 000000 ۳سمقدار بهره بر داری طی سال ‎Ovens‏ ‏۶سجمع مخارج تولید طی سال ۱۰ ۵سمیزان فروش طی سال ‎Leave‏ ‏۲سهای فروش هر تن 18 ثبت رویداداد های فوق در دفاتر شرکت الف به صورت مقایسه ای طی سال ۱۳۸۱ و ۲ در ادامه آمده است: 

صفحه 21:
وش ‎cle‏ تمام شده کامل و اکتشاف انتقالى 6600000 وجوه نقد ثبت ندارد حسابهاى برداختنى روش كوششهاى موفق مخارج تحصیل و اکتشاف انتقالی 660000 وجوه نفد 980000 هزینه تحصیل و اکتشاف ۰ ۵۵000 مخارج تحصیل ر اکتشاف نتلی 66600 ذخایر نفت 0600000 حسابهای پرداختنی 1600000۵ 

صفحه 22:
Noes ‏ك‎ زج تحصیل و اکتشاف انتقالی 10۰۰۰۰ اتفت ۲۵۵۰۰۰ استپلاک انباشت ۰۰ 003030 ب های پرداختنی ‏ ۲۸۰۰۰۰ mae فروش ۸۰۰۰۰۰ شده کالای فروخته شده ۱۹۲۰۰۰ موجودی نفت ۱۹2۰۰۰ ذخایر نفت ۱۸۵۰۰۰ مخارج تحصیل و اکتشاف انتقالی ۱۸۵۰۰۰ موجودی نفت ‏ ۱۹۸۵۰۰ استهلاک انباشته ۱۹۸۵۰۰ موجودی نفت ۰ ۲۸۰۰۰۰ حسب های پرداختتی ‏ ۲۸۰۰۰۰ وجوه نقد قمعم فروش ۸۰۰۰۰۰ بهای تمام شده کالای فروخته شده ۳۸۲۸۰۰ موجودی نفت ۳۸۲۵۰۰ 

صفحه 23:
کامل فروش بهای تمام شده کالای فروخته شده سود ناخالص هزینه ها سود(زیان) خالص صورت سود و زیان-کوششهای موفق ۸۱ ۳۸۸۰ 2۳۰ ۰ ۷۸۰ ( صورت سود و زیان -روش بهای تمام شده Aesees Valens esas YAsees يفنا 

صفحه 24:
حساپداری شناخت ذخایر * دلایل کمیسیون اوراق بهادار آمریکا) 5 برای اجرای روش حسابداری شناخت ذخایر بشرح ذیل می باشد : * ۱-حسابداری مبتنی بهای تمام شده تاریخی نمی تواند اطلاعات کافی را درباره وضعیت مالی و نتایج عملیات تولید کنندگان نفت و گاز فراهم و ارئه کند . * ۲-در کنار صورت های مالی اساسی لازم است اطلاعات اضافی ارائه شود تا بتوان وضعیت مالی و نتایج عملیات یک شرکت فعال در صنعت نفت و كاز را ارزیابی و با سایر شرکت های این صنعت مقایسه کرد. * ۳-برای امکان پذیر ساختن اراثه اطلاعات مفید برای تصمیم گیریها روش حسابداری مبتنی بر ارزشیابی ذخایر نفت و گاز مورد نیاز است. 

صفحه 25:
دلایل مخالفت دست اندرگاران صلمت نفت وگاز با روش حسابداری شناخت ذخایر * ۱- مربوط بودن اطلاعات زیر سئوال رفت * ۲- عدم افشای ارزش متعارف اموال نفت وگاز * ۳-عدم افشای ذخایر اثبات شده بجای ذخایر کل 5-عدم افشای تغییرات آتی قیمت های نفت و گاز و مخارج توسعه و ‎alg‏ - اختیازی بردن کنیل به نزخ ‎٠‏ ادرصد 

صفحه 26:
:موارد افشای خواسته شده در استاندارد مزبور به شرح زیر است * ۱- مقادیر ذخایر اثبات شده نفت و كاز * ۲-مخارجی که در ارتباط با فعالیت های تولید نفت و گازسرمایه ای محسوب شده اند. * ۳- مخارج انجام شده برای تحصیل اموال نفت و گاز,اکتشاف و فعالیت های توسعه. * 6- نتلیج عملیات برای فعالیت های تولید نفت و گاز. * ۵-معیار گردش وجوه نقد آتی شده مرتبط با ذخایر اثبات شده نفت و گاز با احتساب نرخ تنزیل ۱۰ درصد. 

صفحه 27:
علل تغییر در براورد ذخیره منابع نفت و گاز ۰ کشف رگه های جدید منابع ۰ بهبود روشهای بهره برداری ۰ تغبیر دربهای فروش مواد بهره برداری شده * کسب تجربه و دستیابی به مدارك ‎janes‏ و اطلاعات جدید 

صفحه 28:
فنگی حسایدهی و حسابگری هدر ر امور نفت و گاز موضوع کسر و نقصان در ابواب جمعی نفت و گاز از موضوعات مهم در حسابدهی و حسابگری در امور مالی نفت و گاز محسوب می شود که بخش مهمی از آن به مبحث هدر رفتگی مربوط می شود. * هدر رفتگی را می توان به انواع تبخیری. کیفیت. مبدا و مقصد تقسیم کرد. تقویم هر یک نیز با دیگری متفاوت است. * اکنون پرسش لین است که لیا در حسابدهی و حسابگری صورت های مللی نفت. لین نوع هدر رفتگی ها جایگاهی در محاسبات بازرسان قانونی و حسابرسان مستقل دارد يا نه؟ 

صفحه 29:
:الف - هدر رفنگی نبخبری * موضوع تبخير فرآورده هاى نفتى هم از لحاظ عينى و هم از لحاظ زيست محيطى و هم از نظر مالى با اهميت بوده و تقليل آن به حداقل, از ضروريات رعايت صرفه و صلاح شركت است. در درون تانکرها و مخاز شده و روزها در معرض حرارت سوزان آفتاب. نگهداری می شود. حرارت آفتاب. تناژ بنزین یا گازوئیل ورودی به مخزن را با تناژ خروجی آن متفاوت خواهد ساخت که ارزش ریالی و دلاری اين کسری میلیاردی است. اوت (بخوانید کسر و نقصان) در حد استاندارد مرسوم قابل قبول. ولی افزون بر غير قابل قبول بوده و موضوع را از بحث هدر رفتگی خارج ساخته و به مقوله نقصان و تفریط در ابواب جمعی نزدیک خواهد کرد. نصاب مقداری قابل قبول هدر رفتگی مرسوم و متعادل به شرح زیر است که با روش تست. تقویم می شود: - لیتراژ ورودی‌فسول * 8- لیتراژ خروجی‌طی‌ماد * درصد هدر رفتگی قابل قبوا اين ما به ۸-5 ۰۱۰۰ 

صفحه 30:
ب- هدر رفنگی کیفیت: * قیمت هر نوع نفت و گاز و یا فرآورده های نفتی و گازی به تناسب کیفیت آن است. * مثلاکیفیت نفت خام سبک با سنگین متفیر و همچنین قیمت هر یک متفاوت است. عدم احتساب دریافت مابه التفاوت ایجاد شده به هر دلیل هنگامی که محصولی با کیفیت بالابه قیمت محصول‌با کیفیت پایین معامله می شود. هدر رفتگی کیفیت امیده می شود که در ایجاد تن بلید دلایل توجیهی معامله گران محکمه پسند باشد. 

صفحه 31:
- هدر رفتگی مقصد تفاوت بین مقدار نفت خام بارگیری شده براساس بارنامه کشتی در پایانه خروجی مبدابا تناژ فت خام تحویلی در پایله ورودی مقصد براساس گواهی تخلیه, مبین هدر رفتگی در مقصد است. برای نمونه و مثال اگر ۱۰۰ هزار تن متریک نفت خام را در مبدا بارگیری کردیم (براساس بارنامه) و مخزن کشتی ۱۰۳ هزار تن متریک را نشان داد لما به هنكام تخلیه مخزن ‎٩۸‏ هزار تن و تناژ تخیله هم ‎٩۸‏ هزار تن متریک بود. نصاب هدر رفته در مقصد به تقویم زیر ۲ هزار تن متریک خواهد بود. 

صفحه 32:
۴(۷۰۵-)-(۹۸-۹۸)+(۹۸-۱۰۳)+(۱۰۳-۱۰۰)-(۹۸-۱۰۰)- هدر رفتگی * ارزش ارزی لین کسری به ازای هر بشکه نفت خام ۱۰۰ دلاری فقط در یک محموله معادل دویست هزار دلار و معادل ریللی حدلقل دو میلیارد ريال خواهد شد که نصاب نازل ۲ درصدی, به ظاهر ناچیز به نظر میرسد اما در تناژ کل صادرات روزانه مثلا۲ میلیون بشکه صادرات ضرب در ۳0۵ روز سال. دیگر نازل و ناچیز نخواهد بود. لین گونه هدر رنتگی از جنس دو نوع هدر رفتگی های برشمرده شده فوق الذکر نیست. بلکه عنوان ن کسر و نقصان محموله است که در حساب غی مابین مربوط, بلید در سر فصلی جدا اعمال شود. نقصان و تفریط حاصل از ملبه التفایت تناژ مبدا و مقصد ممکن است ناشی از ترانس شیپ منت (بارگیری کشتی به کشتی بين راه)به صورت مجاز و یا غیر مجاز وياءبه هر دلیل دیگر از جمله حوادث و سوانح باشد که حسب مورد بلید ابتدا مشخص شده و در نهلیت حسب مورد از جلنب مقصر جبران شده و یا از طریق بیمه تامین شود و در وجه ینفع ال سی محموله: پرداخت شود. 

صفحه 33:
استهلاک دارایی ها. هزینه های تولید و موجودی گیری ها * استهلاک : استهلاک در لین نوع از حسابداری مانند سایر انواع حسابداری تابع روش و عمر مفید می باشد . * به طور کلی می توان استهلاک ها را به شرح زیر طبقه بندی نمود : * شرح و نام دارایی قابل استهلاک طول عمر مفید به ماه * الف زمين : ‎-١ *‏ در مواردى غير از عمليات حفارى جاههاى نفت و كاز مستهلك نمى گردد ‏* ۲- زمین برای حفر چاههای نفت و گاز ۱۲۰ ماه ‏* ۳- هزینه های بهبود و اصلاح زمینهای استیجاری طول مدت اجاره یا ده ‏* سال هر کدام کمتر باشد 

صفحه 34:
* ب -مخارج تحفیفات ژئولوژی ۰ ژئوفیزیک و تاپوگرافی : ۱- در صورت مثبت بودن تحقیفات ۱۲۰ ماه * ۲- در صورت نیانتن منابع یکجا هزینه می گردد ج - چاههای نفت و گاز : ۱- در صورت اقتصادی بودن و عملیانی شدن ۱۲۰ ماه ۲- در صورت عدم دسترسی به نفت و افتصادی نبودن یکجا هزینه می گردد 

صفحه 35:
: سایر اقلام دارایی و عمر مفید آنها عبارتند از * اقلام دارایی نرخ استهلاک * ساختمان و تأسیسات ۱۰ ساله ماشین آلات فنی ۱۰ ساله * ماشین آلات ساختمانی ۵ ساله * وسائط نقلیه ۳ ساله * کشتی, قایفها . هواپیما . وسائل فرودگاهی ۵ ساله * اثائیه ۲۵و۱۰ ساله 

صفحه 36:
به پایان آمد این دفتر حکایت همچنان باقی به صد دفتر نشاید گفت شرح حال مشتاقی 

به نام خداوند جان و خرد حسابداری منابع طبیعی حسابداری نفت و گاز و منابع طبیعی :تدوین کنندگان ابراهیم طهماسبی و غالمرضا زنگنه :به اهتمام استاد گرامی دکتر علی باغانی • مقدمه • از دیدگاه نظری حسابداری و گزارشگری مالی در صنعت نفت و گاز نمایانگر وضعیتی است که نشان می دهد اطالعات تهیه شده از طریق مدل بهای تمام شده تاریخ ی در مقایس ه با ارزشهای جاری غالب ا برای تصمیم گیرندگان از سودمندی کمتری برخوردار است. دو روش مطرح در حسابداری نفت و گاز عبارتند از -1بهای تمام شده کامل()full cost -2کوششهای موفق() successful efforts به کار گیری دو روش بهای تمام شده کامل و کوششهای موفق در عمل تفاوت هایی دارد و دلیل اصلی این تفاوت ها اختالف در نحوه تعریف مراکز هزینه می باشد . تفاوت اصلی این دو روش نحوه ی برخورد با هزینه های اکتشافی است که منتج به کشف ذخایر نفت و گاز نمی شود. در روش بهای تمام شده کامل تمامی مخارج اکتشاف صرفنظر از کشف یا عدم کشف ذخایر نفت و گاز سرمایه ای محسوب می گردد . منطق زیر بنای این روش ماهیت احتمالی فعالیت های اکتشافی است .زیرا برای دستیابی به ذخایری در یک منطقه ممکن است حفر تعداد زیادی چاه اکتشافی ضرورت داشته باشد .بنابراین تمامی مخارج فعالیت های اکتشاف را می توان در بهای تمام شده چاههای موفق منظور .کرد اما در روش کوششهای موفق تنها مخارج اکتشافی که منتج به کشف چاههای قابل استخراج شده است سرمایه ای محسوب می شود و سایر مخارج اکتشاف که منتج به نتیجه ای نشده است بالدرنگ به .هزینه منظور می گردد • منابع طبیعی • منابع طبیعی از لحاظ تئوری به آن گروه از داراییهای بلند مدت اطالق می شود که در طبیعKت وجود داشتKه و نظیKر داراییهای عملیاتKی مشهود دارای ویژگKی منافKع آتی اسKت .منابع طبیعKی غالبKا بKه عنوان داراییهای تحلیKل رونده خوانده شده کKه به طور فیزیکKی در فراینKد تولیKد مورد اسKتفاده قرار مKی گیرنKد .اسKتخراج یا بهره برداری از منابKع طبیعKی موجKب تغیییKر فیزیکKی شده و بKه نسبت بهره برداری ارزش خود را از دسKت مKی دهند .از نمونKه های بارز آKن مKی توان مواردی ماننKد جنگلهKا و منابع طبیعKی ,منابKع نفKت و گاز طبیعKی و انواع ذخایKر معادن (طال,نقره ,زغال سنگ)...را نام برد. مهمتری ن مس ائل مربوط ب ه ای ن داراییه ا • -1تعیین بهای تمام شده منابع طبیعی • -2مستهلک نمودن بهای تمام شده منابع طبیعی بیانیه شماره FASB 19مخارج بهای تمام شده نفت و گاز را شامل 5طبقه می داند: • -1مخارج تحصKیل :شامKل هزینKه تحصKیل حKق امتیاز جهKت اکتشاف ,استخراج و بهره برداری از منابKع طبیعKی,قرارداد های اسKتیجاری بلنKد مدت و یKا سKایر روشهای تحصKیل مالکیKت حKق امتیاز می باشد. • -2مخارج اکتشاف :شامKل کلیKه هزینKه های تحقKق یافتKه طKی فراینKد جسKتجو برای کشKف منابع طبیعKی کKه در بر گیرنده مواردی ماننKد حفاری چاههای آزمایشKی,مخارج نمونKه برداری و تجزیه تحلیل آن می باشد. • -3مخارج تولیKد :شامKل کلیKه هزینKه های تحقKق یافتKه برای اسKتخراج فیزیکKی منابKع طبیعKی مانند هزینه دستمزد برای عملیات چاههای نفت می باشد • -4مخارج تکمیKل عملیات :شامKل کلیKه مخارج تحقKق یافتKه جهKت فراهKم کردن امکانات و وسایل برای استخراج,جمع آوری و انبار کردن فراورده های منابع طبیعی می باشد. • -5مخارج مربوط بKه تهیه تجهیزات و امکانات پشتیبانی :مخارج تجهیزات و امکانات مصKرفی برای فعالیت های تولیدی نفت و گاز شامKل تجهیزات زلزله نگار و تجهیزات حفاری ,تجهیزات سKKKKاختمانی ,وسائط نقلیKه ,تعمیKر گاه و انبار می باشد. تفاوت های مفهومی بین روش بهای تمام شده کامل()FC و روش کوششهای موفق()SE ‏تفاوت اصKلی این دو روش اندازه مرکز هزینه ای اسKت که برای تصمیم گیریهای مربوط به تلقی مخارج اکتشافی به عنوان دارایی یا به عنوان هزینه مورد استفاده قرار می گیرد. ‏در بکارگیری روش بهای تمام شده کامل ,بزرگترین مرکز هزینKه می توانKد یKک کشور و یا حتKی یKک قاره باشKد و تمامKی مخارج کشKف ذخایKر نفKت و گاز صKرفنظر از موفقیKت یا عدم موفقیKت در یKک محKل خاص ,سKرمایه ای محسKوب مKی شود.اما در روش کوششهای موفKق ,کوچکتریKن مرکKز هزینKه ممکKن مKی توانKد یKک ملKک یKا یKک میدان نفتKی باشKد و تمامی مخارج حفKر یKک چاه بKه حسKاب هزینKه منظور شود مگKر اینکKه در آKن ملKک ذخایKر نفت و گاز کشف گردد. بکارگیری هر دو روش در نهایت به نتایج حسابداری یکسانی منتج می شود زیرا در هر دو حالت ,مخارج انجام شده و ذخایر کشف شده یکسان است .اما زمان بندی شناسایی این نتایج ,در هر ی ک از روشهای مورد بح ث بطور ب ا اهمیتی متفاوت خواهد بود. ‏بطور کلی می توان اظهار داشت که در شرکت های بزرگ و با سابقه در صنعت نفت و گاز ,روش کوششهای موفق بکار گرفته می شود .در حالی که در شرکت های کوچکتر و کم سابقه ,روش بهای تمام شده کامل مرجح محسوب می گردد .زیرا در شرکت های بزرگ,اثر هموار سازی سود در روش بهای تمام شده کامل,در مقایسه با شرکت های کوچک ,قابل توجه نمی باشد. انعطاف موجود در بکارگیری این دو روش موجب شKد که FASBدر مناسبت هر یک از دو روش باز نگری وبه شرح زیر اظهار نظر کند: ‏هیچیKک از روشهای کوششهای موفKق و بهای تمام شده کامKل ,در زمان کشKف منابع , معیار و نشانه موفقیت محسوب نمی شود . ‏در هر دو روش ,موفقیت(شناخت درآمد)در زمان فروش شناسایی می گردد. ‏بنابرایKن ,مKی توان گفKت کKه بکار گیری هKر دو روش گزارش موفقیKت را بKه تاخیKر می اندازد و یKا مبهKم مKی کنKد و ایKن نتیجKه حسKابداری مبتنKی بر بهای تمام شده تاریخی و پیروی از مفهوم تحقق درآمد می باشد. •بعضی از حس ابداران ,منابع طبیعی را به عنوان دارای ی مشهود مانن د معادن و برخ ی دیگ ر منابع طبیع ی را جزء دارای ی ن ا مشهود در ترازنامه گزارش می نمایند. •نکت ه:داراییهای زیس تی مول د(گله های شیری,درختان میوه,تولیدات کشاورزی)که قابلیت برداشت بیش از یکسال دارند,بر مبنای بهای تمام شده شناسایی می شوند. تاریخچه تدوین استاندارد های مربوط به حسابداری نفت گاز و • اولی ن مطالع ه تحقیقات حس ابداری در باره حس ابداری نف ت و گاز تحت عنوان ARS#11درس ال 1969میالدی انتشار یاف ت و پیشنهاد کل ی آن ,بکارگیری روش کوششهای موفق به جای روش بهای تمام شده کامل بود. • در سال 1972میالدی ,کمیسیون اوراق بهادار آمریکا ( )SECاعالم کرد شرکت هایی که روش کوششهای موفق را بکار نمی گیرند الزم است در صورت های مالی خود سود خالصی را ک ه در صورت بکارگیری ای ن روش حاصل می شد افشا کنند.اگرچه متعاقب این الحاقیه ,کمیسیون مزبور الزام مزبور را برداشت اما آشکار بود که روش کوششهای موفق را مرجح می داند. • در سال , 1977تشکیالت FASBبا انتشار استاندارد شماره )SFAS#19( 19 ,روش بهای تمام شده کامل را حذف و بکارگیری روش کوششهای موفق را الزامی کرد.اما در مقابل فشارهای سیاسی ,کمیسیون اوراق بهادار آمریکا مجددا بکارگیری ه ر ی ک از دو روش مورد بح ث را مجاز دانس ت.در نتیج ه در سال ,1979 ‏FASBنیز به موجب SFAS#25الزام به استفاده از روش کوششهای موفق را لغو کرد. روش حسابداری تخصیص مخارج منابع طبیعی ‏الف) روش کوششهای موفق: ‏در ایKن روش کلیKه مخارج مربوط بKه تحصKیل و اکتشاف مربوط به عملیات کارگاههای موفKق بKه حسKاب منابKع طبیعKی منظور شده ,و کلیKه مخارج مربوط به عملیات کارگاههای ناموفKق کKه منتKج بKه نتیجKه ای نشده باشKد بالدرنKگ بKه هزینKه های دوره مالی منظور می گردد. ‏از آنجKا کKه واحKد تجاری نمKی دانKد کدام پروژKه توام بKا موفقیKت و کدام پروژKه با عدم موفقیت همراه خواهد بود ,به همین دلیل کلیه مخارج مربوط به اکتشاف و تحصیل ,به حسKاب دارایKی انتقالKی بKه دوره آتKی ثبKت ,و در صKورت تحقKق پروژKه هایKی کKه با موفقیت همراه می باشند ,از حساب دارایی انتقالی به دوره آتی به حساب منابع طبیعی منتقل می شود. کلیKه مخارج توسKعه مربوط بKه پروژKه های موفKق جزء بهای تمام شده منابKع طبیعKی و کلیه مخارج مربوط بKه پروژKه های ناموفKق کKه در حسKاب دارایKی انتقالKی بKه دوره آتKی ثبKت شده ,به حساب هزینه منتقل می گردد. ب)روش بهای تمام شده کامل: • در ایKن روش فرض بر ایKن اسKت کKه کلیKه مخارج تحصKیل و اکتشاف مربوط به کارگاههای موفق و ناموفق به حساب دارایی انتقالKی به دوره آتی ثبت می شود ,در نهایت ,دارایی انتقالی بKه دوره آتKی بKه حسKاب منابKع طبیعKی منتقKل مKی گردد .مخارج تکمیKل عملیات مربوط به پروژه های موفق به عنوان بخشی از بهای تمام شده منابع طبیعی ثبت می شود. • مقایسه روش های حسابداری منابع طبیعی: • -1ارزش تخصKیص یافتKه بKه دارایKی منابKع طبیعKی در روش بهای تمام شده کامKل بیش از روش کوششهای موفKق مKی باشد.از آنجKا کKه ,در روش کوششهای موفق ,مخارج تحصKیل,اکتشاف و توسKعه تکمیKل عملیات پروژKه های نKا موفKق جزء هزینه های جاری تلقی شده ,در نتیجه سود,در دوره مالی که این هزینه ها تحقق یافته کمتر می باشد. • -2در روش بهای تمام شده کامKل ,از آنجKا کKه ,مخارج بیشتری بKه دارایKی منابKع طبیعی تخصKیص یافتKه ,بنKا برایKن ,هزینKه ناشKی از تحلیKل منابKع طبیعKی بیش از روش کوششهای موفق می باشد. • -3با توجKه بKه این که در روش کوششهای موفق ,هر گونKه مخارج تولیKد در طKی دوره مالی ,جزء بهای تمام شده موجودی منظور می شود,بنابراین با اصKل مقابله هزینKه ها بKا درآمد هKا تطابKق دارد .امKا در روش بهای تمام شده کامKل ,چون کلیKه مخارج تولیKد در هر دوره مالKی بKه حسKاب هزینKه منظور مKی شود ,بنابرایKن بKا مفهوم تطابKق هزینKه بKا درآمد مغایرت دارد. نتیجه گیری : • با توجه به مطالبی که در باال اشاره شد می توان نتیجه گرفت که در روش کوششهای موفق سود دوره کمتر و در روش بهای تمام شده کامل داراییها بیشتر می باشد .ضمن ًا با توجه به اینکه در روش کوششهای موفق ،هرگونه مخارج تولید در طی دوره مالی ، جزء بهای تمام شده موجودی منظور م ی شود ،بنابرای ن ب ا اص ل مقابل ه هزین ه ها و درآمدها برای فرآیند اندازه گیری سود تطابق دارد و در هنگام فروش ،بهای تمام شده موجودیها به هزینه ( بهای تمام شده کاالی فروش رفته ) تبدیل می شود .در مقابل در روش بهای تمام شده کامل ،کلیه مخارج تولید در هر دوره مالی به حساب هزینه منظور شده ،که با مفهوم تطابق هزینه با درآمد مغایرت داشته و ارتباط علت و معلولی بین آنها وجود ندارد. • مثال)شرکت الف در ابتدای سال 1381اقدام به عملیات اکتشاف نفت در سه منطقه مختلف را آغاز نمود .مخارج تحصیل و اکتشاف عملیات حفاری طی سال 1381به تفکیک منلطق به شرح زیر است: • پروژه 3 پروژه 2 پروژه 1 175000 290000 • مخارج عملیت حفاری 185000 • در طی سال 1381هیچ مشخصه ای از موفقیت در هیچ یک از مناطق مختلف بدست نیامده و هیچگونه نفت استخراج و فروخته نشده است. • در طی سال : 1382با توجه به تجزیه و تحلیل عملیات حفاری و نتایج اکتشاف ,عملیات حفاری پروژه شماره 1ادامه یافته و عملیات حفاری پروژه شماره 2و 3به علت ناموفق بودن تعطیل شده است. • • • • • • • مخارج عملیات مربوط به پروژه شماره 1و سایر اطالعات مربوط به شرح زیر است: 1800000 -1مخارج توسعه عملیات حفاری پروژه شماره 1 500000 -2برآورد نفت چاه شماره 1بر حسب تن 50000 -3مقدار بهره بر داری طی سال 280000 -4جمع مخارج تولید طی سال 40000 -5میزان فروش طی سال 20 -6بهای فروش هر تن • ثبت رویداداد های فوق در دفاتر شرکت الف به صورت مقایسه ای طی سال 1381و 1382در ادامه آمده است: روش بهای تمام شده کامل مخارج تحصیل و اکتشاف انتقالی 650000 روش کوششهای موفق مخارج تحصیل و اکتشاف انتقالی 650000 وجوه نقد وجوه نقد 650000 650000 هزینه تحصیل و اکتشاف ثبت ندارد ذخایر نفت 1800000 465000 2 مخارج تحصیل و اکتشاف انتقالی 465000 ذخایر نفت 1800000 حسابهای پرداختنی 1800000 1 حسابهای پرداختنی 1800000 3 ذخایر نفت 185000 ذخایر نفت 650000 مخارج تحصیل و اکتشاف انتقالی 650000 موجودی نفت 245000 استهالک انباشته 245000 هزینه تولید 280000 حساب های پرداختنی 280000 وجوه نقد 800000 فروش 800000 بهای تمام شده کاالی فروخته شده 196000 موجودی نفت 196000 4 مخارج تحصیل و اکتشاف انتقالی 185000 موجودی نفت 198500 5 استهالک انباشته 198500 موجودی نفت 280000 6 حسب های پرداختنی 280000 وجوه نقد 800000 7 فروش 800000 بهای تمام شده کاالی فروخته شده 382800 موجودی نفت 382500 8 صورت سود و زیان-کوششهای موفق صورت سود و زیان –روش بهای تمام شده کامل فروش 800000 بهای تمام شده کاالی فروخته شده 382800 196000 سود ناخالص 417200 604000 هزینه ها 465000 280000 سود(زیان) خالص ( )47800 800000 324000 حسابداری شناخت ذخایر • دالیل کمیسیون اوراق بهادار آمریکا SECبرای اجرای روش حسابداری شناخت ذخایر بشرح ذیل می باشد : • - 1حسابداری مبتنی بهای تمام شده تاریخی نمی تواند اطالعات کافی را درباره وضعیت مالی و نتایج عملیات تولید کنندگان نفت و گاز فراهم و ارائه کند . • - 2در کنار صورت های مالی اساسی الزم است اطالعات اضافی ارائه شود تا بتوان وضعیت مالی و نتایج عملیات یک شرکت فعال در صنعت نفت و گاز را ارزیابی و با سایر شرکت های این صنعت مقایسه کرد. • -3برای امکان پذیر ساختن ارائه اطالعات مفید برای تصمیم گیریها روش حسابداری مبتنی بر ارزشیابی ذخایر نفت و گاز مورد نیاز است. دالیل مخالفت دست اندركاران صنعت نفت وگاز با روش حسابداری شناخت ذخایر • -1مربوط بودن اطالعات زیر سئوال رفت • -2عدم افشای ارزش متعارف اموال نفت وگاز • -3عدم افشای ذخایر اثبات شده بجای ذخایر كل • -4عدم افشای تغییرات آتی قیمت های نفت و گاز و مخارج توسعه و تولید • -5اختیاری بودن تنزیل به نرخ 10درصد :موارد افشای خواسته شده در استاندارد مزبور به شرح زیر است • -1مقادیر ذخایر اثبات شده نفت و گاز • - 2مخارجی که در ارتباط با فعالیت های تولید نفت و گازسرمایه ای محسوب شده اند. • - 3مخارج انجام شده برای تحصیل اموال نفت و گاز,اکتشاف و فعالیت های توسعه. • -4نتایج عملیات برای فعالیت های تولید نفت و گاز. • - 5معیار گردش وجوه نقد آتی تنزیل شده مرتبط با ذخایر اثبات شده نفت و گاز با احتساب نرخ تنزیل 10درصد. علل تغییر در برآورد ذخیره منابع نفت و گاز • كشف رگه های جدید منابع • بهبود روشهای بهره برداری • تغییر دربهای فروش مواد بهره برداری شده • كسب تجربه و دستیابی به مدارك و اطالعات جدید حسابدهي و حسابگري هدر رفتگي در امور نفت و گاز • موضوع كسر و نقصان در ابواب جمعي نفت و گاز از موضوعات مهم در حسابدهي و حسابگري در امور مالي نفت و گاز محسوب مي شود كه بخش مهمي از آن به مبحث هدر رفتگي مربوط مي شود. • هدر رفتگي را مي توان به انواع تبخيري ،كيفيت ،مبدا و مقصد تقسيم كرد .تقويم هر يك نيز با ديگري متفاوت است. • اكنون پرسش اين است كه آيا در حسابدهي و حسابگري صورت هاي مالي نفت، اين نوع هدر رفتگي ها جايگاه ي در محاسبات بازرسان قانون ي و حسابرسان مستقل دارد يا نه؟ :الف -هدر رفتگي تبخيري • • • • • • • موضوع تبخير فرآورده هاي نفتي هم از لحاظ عيني و هم از لحاظ زيست محيطي و هم از نظر مالي با اهميت بوده و تقليل آن به حداقل ،از ضروريات رعايت صرفه و صالح شركت است. ميليون ها ليتر بنزين در درون تانكرها و مخازن ذخيره تخليه شده و روزها در معرض حرارت سوزان آفتاب ،نگهداري مي شود .حرارت آفتاب ،تناژ بنزين يا گازوئيل ورودي به مخزن را با تناژ خروجي آن متفاوت خواهد ساخت كه ارزش ريالي و دالري اين كسري ميلياردي است. اين ما به التفاوت (بخوانيد كسر و نقصان) در حد استاندارد مرسوم قابل قبول ،ولي افزون بر آن غير قابل قبول بوده و موضوع را از بحث هدر رفتگي خارج ساخته و به مقوله نقصان و تفريط در ابواب جمعي نزديك خواهد كرد. نصاب مقداري قابل قبول هدر رفتگي مرسوم و متعادل به شرح زير است كه با روش تست، تقويم مي شود: -Aل يتراژ ورود يف ول -Bل يتراژ خروجيط يم اه درصد هدر رفتگي قابل قبول= A-B / A ×100 ب -هدر رفتگي كيفيت: • قيمت هر نوع نفت و گاز و يا فرآورده هاي نفتي و گازي به تناسب كيفيت آن است. • مثالكيفيت نفت خام سبك با سنگين متغير و همچنين قيمت هر يك متفاوت است. عدم احتساب دريافت مابه التفاوت ايجاد شده به هر دليل هنگامي كه محصولي با كيفيت باالبه قيمت محصول با كيفيت پايين معامله مي شود ،هدر رفتگي كيفيت ناميده مي شود كه در ايجاد آن بايد داليل توجيهي معامله گران محكمه پسند باشد. :ج -هدر رفتگي مقصد • تفاوت بين مقدار نف ت خام بارگيري شده براس اس بارنام ه كشت ي در پايانه خروجي مبدا با تناژ نفت خام تحويلي در پايانه ورودي مقصد براساس گواهي تخليه ،مبين هدر رفتگي در مقصد است. • براي نمونه و مثال اگر 100هزار تن متريك نفت خام را در مبدا بارگيري كرديم (براساس بارنامه) و مخزن كشتي 103هزار تن متريك را نشان داد اما به هنگام تخليه مخزن 98هزار تن و تناژ تخيله هم 98هزار تن متريك بود ،نصاب هدر رفته در مقصد به تقويم زير 2هزار تن متريك خواهد بود. • • • • =)98-100(=)103-100(+)98-103(+)98-98(=)-3(+0+5 =2هدر رفتگي ارزش ارزي اين كسري به ازاي هر بشكه نفت خام 100دالري فقط در يك محموله، معادل دويست هزار دالر و معادل ريالي حداقل دو ميليارد ريال خواهد شد كه نصاب نازل 2درصدي ،به ظاهر ناچيز به نظر ميرسد اما در تناژ كل صادرات روزانه مثال2 ميليون بشكه صادرات ضرب در 365روز سال ،ديگر نازل و ناچيز نخواهد بود. اين گونه هدر رفتگي از جنس دو نوع هدر رفتگي هاي برشمرده شده فوق الذكر نيست. بلكه عنوان آن كسر و نقصان محموله است كه در حساب في مابين مربوط ،بايد در سر فصلي جدا اعمال شود. نقصان و تفريط حاصل از مابه التفاوت تناژ مبدا و مقصد ممكن است ناشي از ترانس شيپ منت (بارگيري كشتي به كشتي بين راه) به صورت مجاز و يا غير مجاز و يا به هر دليل ديگر از جمله حوادث و سوانح باشد كه حسب مورد بايد ابتدا مشخص شده و در نهايت حسب مورد از جانب مقصر جبران شده و يا از طريق بيمه تامين شود و در وجه ذينفع ال سي محموله ،پرداخت شود. استهالک دارایی ها ،هزینه های تولید و موجودی گیری ها • استهالک :استهالک در این نوع از حسابداری مانند سایر انواع حسابداری تابع روش و عمر مفید می باشد . • به طور کلی می توان استهالک ها را به شرح زیر طبقه بندی نمود : • • • • • • شرح و نام دارایی قابل استهالک طول عمر مفید به ماه الف ـ زمین : -۱در مواردی غیر از عملیات حفاری چاههای نفت و گاز مستهلک نمی گردد -۲زمین برای حفر چاههای نفت و گاز ۱۲۰ماه -۳هزینه های بهبود و اصالح زمینهای استیجاری طول مدت اجاره یا ده سال هر کدام کمتر باشد • ب ـ مخارج تحقیقات ژئولوژی ، ژئوفیزیک و تاپوگرافی : • -۱در صورت مثبت بودن تحقیقات ۱۲۰ ماه • -۲در صورت نیافتن منابع یکجا هزینه می گردد • ج ـ چاههای نفت و گاز : • -۱در صورت اقتصادی بودن و عملیاتی شدن ۱۲۰ماه • -۲در صورت عدم دسترسی به نفت و اقتصادی نبودن یکجا هزینه می گردد  :سایر اقالم دارایی و عمر مفید آنها عبارتند از • اقالم دارایی نرخ استهالک • ساختمان و تأسیسات ۱۰ساله • ماشین آالت فنی ۱۰ساله • ماشین آالت ساختمانی ۵ساله • وسائط نقلیه ۳ساله • کشتی ،قایقها ،هواپیما ،وسائل فرودگاهی ۵ساله • اثاثیه ۳،۵و ۱۰ساله به پایان آمد این دفتر حکایت همچنان باقی به صد دفتر نشاید گفت شرح حال مشتاقی