حقوق بازرگانی (رشته‌های علوم اجتماعی – حسابداری)

حقوق بازرگانی (رشته‌های علوم اجتماعی – حسابداری)

اسلاید 1: حقوق بازرگاني(رشته‌هاي علوم اجتماعي-حسابداري)

اسلاید 2: فهرست

اسلاید 3: كليات درسهمان طور كه براي دانشجويان دانشكده حقوق به اقتضاي رشته تحصيلي و نيازهاي حرفه اي آتي آنان بايد كتابي تهيه گردد كه نه تنها از نظر افقي جامع تمام اصول، ضوابط، تئوريها، سوابق تاريخي، مباني عرفي و قانوني حقوق تجارت باشد بلكه از نظر عمودي نيز هر مبحث بايد به طور عميق و از جميع جهات مورد بحث قرار گرفته و نتيجه گيري به عمل آيد. مع ذالك براي ساير رشته هاي مورد نظر بايد كتابي تهيه گردد كه ضمن اينكه جامع حداكثر اطلاعات لازم ـ از نظر افقي ـ باشد حتي الامكان در آن از مباحث طولاني و جلدهاي حقوقي پرهيز گردد. به عبارت ديگر براي اين گروهها بايد بيشتر به ارائه حداكثر مقررات قانوني ـ از نظر كمي ـ با حداقل تحليل و تجزيه، در حدود تفهيم مقررات مزبور، تهيه گردد و مطالعه جنبه عميق اين رشته از حقوق به حقوق دانان حرفه اي واگذار گردد.

اسلاید 4: فصل اول ـ تعريف حقوق حقوق داراي معاني مختلفي به شرح زير است: حقوق جمع حق است و حق عبارت است از امتيازي كه در جامعه بر حسب قانون، قرارداد يا عرف و عادت براي شخص به وجود مي آيد و ديگران موظف به احترام آن هستند.

اسلاید 5: معني حقوقمعني ديگر حقوق عبارت است از علم شناخت قوانين. قوانيني كه به وسيله قانونگذار وضع مي گردد، براي همه مردم، به سادگي قابل فهم و درك نيست. قوانين بعضاً نسخ مي گردند و قوانين ديگري جانشين آنها مي گردد. بعضي از قوانين با بعضي ديگر در تضاد هستند. بعضي از قوانين مجمل، مبهم، ناقص و نامفهوم هستند به نحوي كه براي شناخت درست و اجراي صحيح آنه مستلزم شناخت و تحصيل دانش مربوط به حقوق هستيم.

اسلاید 6: معني حقوق گاهي حقوق در معني «سيستم حقوقي» به كار رفته است كما اينكه گفته مي شود، طبق «حقوق اسلام»، ارث پسر دو برابر دختر است، ولي طبق «حقوق فرانسه» ارث پسر مساوي با ارث دختر است. در اينجا منظور از حقوق اسلام و فرانسه سيستم حقوقي حاكم بر اين دو گروه است.

اسلاید 7: معني حقوق حقوق داراي معني عرفي ديگري نيز هست كه در قلمرو حقوق اداري است. حقوق در اين معني، شامل مزد يا حق الزحمه است كه كارمند يا كارگر معمولاً به ازاي يكماه كار دريافت مي‌دارد.

اسلاید 8: فصل دوم تقسيمات حقوق (حقوق خارجي)، (حقوق داخلي)

اسلاید 9: حقوق خارجي حقوق خارجي عبارت است از كليه قوانين، مقررات، قراردادها و عرف و عاداتي كه حاكم بر روابط خارجي دولتها و اشخاص است اگر موضوع اين مقررات دولتها باشند در اين صورت «حقوق بين الملل عمومي» نام دارد، و اگر موضوع آن اتباع كشورهاي مختلف باشند «حقوق بين الملل خصوصي» نام دارد.

اسلاید 10: حقوق داخلي حقوق داخلي به كليه قوانين، مقررات و ضوابط و عرف عاداتي گفته مي شود كه حاكم بر قلمرو يك كشور معين و مشخصي است. حقوق داخلي شامل موارد زير است :حقوق عمومي حقوق خصوصي

اسلاید 11: اسلايدمنظور از حقوق عمومي آن رشته از رشته هاي حقوقي است كه به نحوي از انحا دولت در اجراي آن سهيم است و پاي منافع عمومي در ميان است مثل حقوق اساسي، حقوق كيفري، حقوق اداري و آيين دادرسي كيفري.

اسلاید 12: حقوق اساسيدرباره سيستم حكومتي، اركان مملكتي و قواي سه گانه كشور، اختيارات دولت و حقوق ملت بحث مي كند. و كليه اين مباحث در ارتباط با مسائل و مصالح دولت است

اسلاید 13: حقوق كيفرياز جرم، مجازات و مجرم بحث مي كند و هميشه دولت در تعيين و اجراي مجازات و تعقيب مجرم دخالت دارد

اسلاید 14: حقوق اداري روابط كارمندان و دولت را تنظيم مي كند، پس باز هم يك طرف قضيه مربوط به دولت است

اسلاید 15: آيين دادرسي كيفري تشريفات و اصول و ضوابط رسيدگي به شكايات جزايي را در دادگاههاي كيفري تعيين مي كند كه نوعاً مربوط به دولت و قواي عمومي است بنابراين در قلمرو و حقوق عمومي قرار دارد

اسلاید 16: حقوق خصوصي در حقيقت روابط خصوصي افراد را تحت نظم و قانون در مي آورد. حقوق خصوصي شامل رشته هاي حقوق مدني و حقوق بازرگاني مي شود.

اسلاید 17: فصل سوم ـ سازمان قضايي قوه قضاييه يكي از اركان سه گانه حكومتي يعني قوه مقننه، مجريه و قضاييه است. در رأس قوه قضاييه رئيس قوه قضاييه قرار دارد. قوه قضاييه داراي يك رسالت و سه وظيفه اصلي و اساسي است. رسالت قوه قضاييه عبارت است از :رسيدگي به شكايات و تظلماتصدور احكام عادلانه به منظور حفظ حقوق مردمبالمال تامين و تعميم عدالت.

اسلاید 18: وظايف قوه قضاييهايجاد تشكيلات لازم در دادگستري به تناسب مسئوليتهاي اصل يكصد و پنجاه و ششم. تهيه لوايح قضايي متناسب با جمهوري اسلامي. استخدام قضات عادل و شايسته و عزل و نصب آنها و تغيير محل ماموريت و تعيين مشاغل و ترفيع آنان و مانند اينها از امور اداري طبق قانون. ساير وظايفي كه طبق قانون به عهده اين شورا گذارده شده است.

اسلاید 19: تشكيلات قوه قضائيهدادگاههاي عمومي دادگاههاي اختصاصي دادگاههاي عالي

اسلاید 20: دادگاههاي عمومي دادگاههاي عمومي دادگاههايي هستند كه صلاحيت رسيدگي به تمام دعاوي و شكايات را دارند مگر آنچه كه طبق قانون از صلاحيت آنها خارج شده است. دادگاههاي عمومي تقسيم مي شوند به دادگاههاي حقوقي و كيفري (يا جزايي)

اسلاید 21: اسلايددادگاههاي حقوقي تقسيم مي شوند به دادگاههاي حقوقي 1 و 2. صلاحيت دادگاههاي حقوقي 1 رسيدگي به دعاوي است كه خواسته آن بيشتر از دو ميليون ريال باشد به علاوه تجديدنظر از آراي صادره از دادگاههاي حقوق 2 نيز به عهده اين دادگاهها گذارده شده است.

اسلاید 22: اسلايددادگاههاي حقوقي 2 صلاحيت رسيدگي به دعاوي كه خواسته آن كمتر از دو ميليون ريال باشد داشته به علاوه بعضي از دعاوي خاص مثل رسيدگي و صدور حكم در مورد انحصار وراثت، با هر مبلغ خواسته نيز در صلاحيت اين دادگاهها قرار داده شده است.

اسلاید 23: اسلايددادگاههاي كيفري نيز تقسيم مي گردند به دادگاههاي كيفري 1 و 2. در حالي كه جرايمي كه مجازات آنها سنگين، يعني در حدود اعدام، حبس دائم و از اين قبيل است در صلاحيت دادگاههاي كيفري 1 مي باشد جرايمي كه مجازات آنها سبكتر و در حد تعزيرات است در صلاحيت دادگاههاي كيفري 2 مي باشد.

اسلاید 24: دادگاههاي اختصاصي دادگاههاي اختصاصي دادگاههايي هستند كه صلاحيت رسيدگي به هيچ امري را ندارند مگر آنچه را كه صراحتاً قانون در صلاحيت آنها قرار داده است مثل دادگاههاي انقلاب، دادگاههاي نظامي (در امور كيفري) دادگاههاي مدني خاص و دادگاههاي حل اختلاف كارگر و كارفرما (در امور مدني).

اسلاید 25: دادگاههاي عالي دادگاههاي عالي نه جزو دادگاههاي عمومي هستند و نه جزو دادگاههاي اختصاصي، اگرچه در بعضي موارد صلاحيت رسيدگي به دعاوي خاصي را هم داشته باشند. اين دادگاهها عبارت اند از ديوان كشور و ديوان عدالت اداري. ديوان كشور عهده دار دو وظيفه اصلي است: تطبيق احكام صادره از دادگاهها با قوانين، كه اصطلاحاً به آن رسيدگي «شكلي» يا «صوري» مي گويند. وظيفه اصلي ديگر ديوان كشور ايجاد وحدت رويه قضايي است.

اسلاید 26: ديوان عدالت ادارييكي از ابتكارات قانون اساسي بعد از انقلاب است كه به دعاوي دولت، يا مامورين دولتي در رابطه با وظايف اداري آنها و مردم رسيدگي مي كند.

اسلاید 27: فصل چهارم ـ منابع حقوق تجارت منظور از منابع حقوق چيست؟ براي قضاوت در مورد يك مساله حقوقي و احراز واقعيت، قاضي نمي تواند منحصراً به متن قانون مربوطه مراجعه كند، او ملاحظات ديگري را هم در مد نظر مي‌آورد كه اصطلاحاً به مجموع اين ملاحظات منابع حقوق مي گويند.

اسلاید 28: اسلايدمنابع حقوق، طبيعتاً در هر رشته بر حسب مورد مختلف است در حقوق تجارت منابع حقوق به شرح زير است: متون قانوني رويه قضايي عرف و عادات تجاري نظريه علماي حقوق

اسلاید 29: متون قانوني برقراي نظم در جامعه مستلزم رعايت حقوق و انجام تكاليفي است كه بايد از قبل معين و مشخص شده باشد در غير اين صورت نمي توان از مردم انتظار داشت كه رعايت حقوق ديگران را كرده و تكاليف خود را انجام دهند. بهترين وسيله براي تعيين حقوق و تكاليف مردم يك كشور وضع قانون و مقررات به وسيله مقامات قانونگذاري است.

اسلاید 30: اسلايدقانون به معني اعم داراي مراتب و درجات مختلفي است كه به ترتيب اهميت به شرح زير است: قانون اساسي قوانين عادي (مصوب قوه قانونگذاري) آيين نامه

اسلاید 31: رويه قضايي قضات ممكن است از متن يك قانون استنباطات مختلف داشته باشند و در نتيجه بر حسب استنباط خود در موارد مشابه آراي مختلف صادر كنند. ممكن است اكثر قضات در مورد بخصوصي داراي استنباط واحدي باشند به نحوي كه در مورد مزبور دادگاهها نوعاً و عادتاً آراي مشابهي صادر كنند. در يك چنين موردي اصطلاحاً گفته مي شود «رويه قضايي» به وجود آمده است.

اسلاید 32: عرف و عادت عرف و عادت به طور كلي عبارت است از مجموع عادات و رسومي كه نفياً يا اثباتاً در يك جامعه، در يك گروه يا در يك منطقه در مورد خاصي معمول است و برخلاف آن عمل كردن به نحوي سرزنش يا عكس العمل ديگران را برمي انگيزد.

اسلاید 33: عقيده علماي حقوق حقوقدانان از متون قانوني و مسائل حقوقي برداشتها، تفسيرها و تجزيه تحليلهاي بخصوصي دارند كه در كتب، مقالات و سخنرانيهاي خود منعكس مي كنند. قضات در موقع صدور حكم گاهي، براي فهم و درك بهتر قانون، به اين نظرات مراجعه كرده و از آن بهره مي گيرند. به اين ترتيب نظرات علماي حقوق، من غير مستقيم و بدون اينكه قاضي در حكم خود به آن اشاره كندن، در نحوه صدور احكام ممكن است موثر باشد و بنابراين يكي از منابع حقوق به شمار مي رود.

اسلاید 34: فصل پنجم تاريخ مختصر حقوق تجارت علماي حقوق تجارت نوعاً دوران تكامل اين رشته از حقوق را به سه دوره تقسيم مي‌كنند. اين تقسيم بندي از نظر نوع مقررات حاكم بر روابط تجاري است. دوره قديم دوره قرون وسطي دوره معاصر

اسلاید 35: دوره قديم منظور از دوره قديم، از نظر قدمت تاريخي حيات بشر نيست بلكه منظور قديميترين دوراني است كه روابط تجاري به حد قابل توجه و ملاحظه اي در يك يا چند نقطه جهان براي اولين بار در آن حد شايع شده و گسترش يافته است كه ناگزير مجموعه تجاري ناچار از قبول يك سلسله ضوابط و اصولي شده است كه همين ضوابط و اصول بعدها به صورت زيربناي مقررات تجاري درآمده است.

اسلاید 36: دوره قرون وسطي بعد از رونق تجارت در جمهوريهاي ساحلي درياي مديترانه، يك دوره فترت امور تجاري، به علت وقوع جنگها و درگيريها به چشم مي خورد كه تا حدود قرون دهم ميلادي ادامه دارد. مجدداً بعد از فروكش كردن نسبي كشمكشها، رونق بازار تجارت جاي جنگ و نزاع را مي گيرد و ايتاليا مركز تجارت مهم آسيا و اروپا مي گردد و جمهوريهاي فلورانس، ژن، ونيز و پيز از نظر تجاري شهرت زيادي پيدا مي كنند.

اسلاید 37: دوره جديد دوره جديد از نظر تكامل حقوق تجارت در حقيقت از اواخر قرن پانزدهم شروع مي‌گردد و بعضي از عوامل زيربنايي حقوق تجارت گسترش فوق العاده پيدا مي كند: قاره آمريكا كشف مي گردد و سوداگران در پي طلا و سودهاي بادآورده به اين قاره سرازير مي‌گردند. كشف قطب نما، كشتيها را با اطمينان بيشتري به مقصد مي رساند. وسايل حمل و نقل كالاهاي تجارتي از انحصار كشتيها خارج شده و وسايل سريع السير و مطمئنتري مثل قطار، هواپيما و وسايل حمل و نقل زميني كالاهاي تجارتي را به سرعت از يك نقطه به نقطه ديگر جهان حمل مي كنند.

اسلاید 38: فصل ششم ـ تاريخچه حقوق تجارت در ايران در ايران قبل از مشروطيت مقررات خاصي تحت عنوان تجارت وجود نداشت و امور تجارت تابع مقررات كلي شرعي بود. فقهاي اسلام در كتب فقهي نيز تحت عنوان مكاسب و تجارت از مكاسب حلال و حرام بحث كرده اند ولي مباحثي كه تجارت جديد ايجاب مي كرد در اين كتب مورد بحث قرار نگرفته بود و اين موضوع كاملاً طبيعي بود زيرا اين مباحث ناشي از سيستم تجاري بود كه در قديم وجود نداشت. مع ذالك بعضي از فقهاي ما درباره مسائل مستحدثه يعني مسائلي كه امروز در روابط تجاري معمول است مثل سرقفلي، بيمه، اصول بانكي و غيره در آخر رساله خود مباحثي را اختصاص داده اند.

اسلاید 39: باب اولتاجر و معاملات تجارتي

اسلاید 40: تعريف تاجر تاجر شخص است: «تاجر كسي است كه …» بهتر اين بود مقنّن به جاي كلمه «كسي» در اين ماده از كلمه «شخص» استفاده مي كرد زيرا در اصطلاح حقوقي «شخص» است كه داراي حقوق و تكاليف و مشمول عناوين حقوقي مي گردد و در هر حال شخص اعم است از حقيقي و حقوقي زيرا طبق ماده 588 قانون تجارت: «شخص حقوقي مي تواند داراي كليه حقوق و تكاليفي شود كه قانون براي افراد قائل است مگر حقوق و وظايفي كه بالطبيعه فقط انسان ممكن است داراي آن باشد مانند حقوق و وظايف ابوّت ـ بنوّت و امثال ذالك» و تجارت از جمله حقوقي نيست كه انسان بالطبيعه ممكن است داراي آن باشد بلكه اشخاص حقوقي نيز مي توانند به اعمال تجارتي مبادرت ورزند.

اسلاید 41: معاملات تجارتي تاجر كسي است كه شغل معمولي خود را «معاملات تجارتي» قرار دهد. منظور از معاملات تجارتي معاملاتي است كه در ماده 2 قانون تجارت ذكر شده و موضوع بحث بعدي ما را تشكيل مي دهد.

اسلاید 42: بخش اول: انواع معاملات تجارتي عمليات تجارتي به اقداماتي گفته مي شود كه از نظر قانون معاملات تجارتي محسوب مي‌گردد و ما آنها را عمليات تجارتي مي ناميم. به طور كلي عمليات تجارتي بر دو نوع هستند: عمليات تجارتي ذاتي عمليات تجارتي تَبَعي

اسلاید 43: فصل اول ـ معاملات تجارتي ذاتي اعمال تجارتي ذاتي يا اصلي به طور مرتب در ماده 2 قانون به شرح زير آمده است. ماده چنين مقرر مي دارد. معاملات تجارتي از قرار ذيل است: خريد يا تحصيل هر نوع مال منقول به قصد فروش يا اجاره اعم از اينكه تصرفاتي در آن شده يا نشده باشد. تصدي به حمل و نقل از راه خشكي يا آب يا هوا به هر نحوي كه باشد.

اسلاید 44: اسلايد هر قسم عمليات دلّالي يا حق العمل كاري (كميسيون) و يا عاملي و همچنين تصدي به هر نوع تاسيساتي كه براي انجام بعضي امور ايجاد مي شود. تاسيس و به كار انداختن هر قسم كارخانه مشروط بر اينكه براي رفع حوايج شخصي نباشد. تصدي به عمليات حراجي تصدي به هر قسم نمايشگاههاي عمومي هر قسم عمليات صرافي و بانكي معاملات برواتي اعم از اينكه بين تاجر و يا غير تاجر باشد. عمليات بيمه بحري و غير بحري كشتي سازي و خريد و فروش كشتي و كشتيراني داخلي و يا خارجي و معاملات راجع به آنها.

اسلاید 45: فصل دوم ـ معاملات تجارتي تبعي معاملات تجارتي تبعي، برخلاف معاملات تجارتي ذاتي يا اصلي، به خودي خود تجارتي محسوب نمي گردند بلكه به «تبع» تاجر بودن معامله كننده و به اعتبار اينكه تاجر آنها را انجام مي‌دهد تجارتي محسوب مي گردد.

اسلاید 46: ماده 3 قانون تجارت مقرر مي دارد«معاملات ذيل به اعتبار تاجر بودن متعاملين يا يكي از آنها تجارتي محسوب مي شود: كليه معاملات بين تجار و كسبه و صرافان و بانكها. كليه معاملاتي كه تاجر با غير تاجر براي حوايج تجارتي خود مي نمايد. كليه معاملاتي كه اجزا يا خدمه يا شاگرد تاجر براي امور تجارتي ارباب خود مي نمايد. كليه معاملات شركتهاي تجارتي.»

اسلاید 47: بخش دوم ـ تكاليف و وظايف تجار در قانون تجارت ايران شرايط خاصي براي تاجر بودن و اشتغال به تجارت پيش بيني نشده است مع ذالك به ملاحظات زير بايد در اين مورد توجه كرد. با توجه به اينكه تجارت مستلزم يك سلسله عمليات حقوقي، تعهدات و قراردادهاست طبيعتاً تاجر بايد طبق مقررات قانون مدني داراي اهليّت باشد. اشتغال به بعضي از رشته هاي مخصوص تجارت، مثل داروسازي، مستلزم داشتن پروانه مخصوص است. تاجر داراي يك سلسله تكاليف خاصي است كه از جمله آنها داشتن دفاتر تجارتي و ثبت نام در دفتر ثبت تجارتي است.

اسلاید 48: فصل اول ـ دفاتر تجارتي داشتن دفاتر تجارتي مرتب و منظم داراي آثار مختلفي به شرح زير است: اولاً: معرّف وضعيت تاجر از نظر ميزان و نوع خريد و فروش، ميزان سود و زيان و به طور كلي دارايي تاجر مي باشد و تاجر هميشه مي تواند با مراجعه به دفاتر خود، در صورتي كه مرتب و منظم تنظيم شده باشند، از وضعيت دارايي خود باخبر شده و از ورشكستگي خود آگاه و تا حدودي از آن جلوگيري به عمل آورد.

اسلاید 49: اسلايدثانياً: چون هميشه امكان تهيه اسناد و مدارك مربوط به معاملات تاجر بلافاصله بعد از وقوع وجود ندارد، ثبت معاملات در دفاتر تجارتي مي تواند دليل وقوع و كيفيت و شرايط معاملات تاجر باشد، زيرا قانون به دفاتر تجارتي تاجر، در صورتي كه طبق ضوابط قانوني تنظيم شده باشد به نفع تاجر اعتبار داده است.

اسلاید 50: اسلايدثالثاً: كساني كه با تاجر معاملاتي داشته اند مي توانند براي اثبات ادعاي خود به دفاتر تاجر استناد كنند. رابعاً: دفاتر تاجر از نظر مالياتي نيز مي تواند ملاك درآمد و در نتيجه مبناي تعيين ماليات بر درآمد قرار گيرد.

اسلاید 51: انواع دفاتر تجارتي طبق ماده 6 قانون تجارت «هر تاجري به استثناي كسبه جزء مكلف است دفاتر ذيل يا دفاتر ديگري را كه وزات عدليه به موجب نظامنامه قائم مقام اين دفاتر قرار مي دهد داشته باشد: دفتر روزنامه دفتر كل دفتر دارايي دفتر كپيه.

اسلاید 52: دفتر روزنامه طبق ماده 7 قانون تجارت «دفتر روزنامه دفتري است كه تاجر بايد همه روزه مطالبات و ديون و داد و ستد تجارتي و معاملات راجع به اوراق تجارتي (از قبيل خريد و فروش و ظهرنويسي) و به طور كلي جميع واردات و صادرات تجارتي خود را به هر اسمي و رسمي كه باشد و وجوهي را كه براي مخارج شخصي خود برداشت مي كند در آن دفتر ثبت نمايد».

اسلاید 53: دفتر كل طبق ماده 8 قانون تجارت «دفتر كل دفتري است كه تاجر بايد كليه معاملات را لااقل هفته‌اي يك مرتبه از دفتر روزنامه استخراج انواع مختلفه آن را تشخيص و جدا كرده هر نوعي را در صفحه مخصوصي در آن دفتر به طور خلاصه ثبت كند».

اسلاید 54: دفتر دارايي طبق ماده 9 قانون تجارت: «دفتر دارايي دفتري است كه تاجر بايد همه ساله صورت جامعي از كليه دارايي منقول و غيرمنقول و ديون و مطالبات سال گذشته خود را به ريز ترتيب داده در آن دفتر ثبت و امضا نمايد و اين كار بايد تا پانزدهم فروردين هر سال بعد انجام پذيرد».

اسلاید 55: دفتر كپيه طبق ماده 10 قانون تجارت: «دفتر كپيه دفتري است كه تاجر بايد كليه مراسلات و مخابرات و صورتحسابهاي صادره خود را در آن به ترتيب تاريخ ثبت نمايد.»

اسلاید 56: ثبت دفاتر تجارتي دفاتر تجارتي از جمله دفاتر معمولي نيست و داراي يك سلسله آثار حقوقي مهم به شرح زير است: اين دفاتر اقرار كتبي به ضرر تاجر مي تواند محسوب گردد. تاجر ميتواند با شرايط خاصي از مندرجات دفاتر خود به نفع خود و به ضرر ديگران استفاده كند. دفاتر تاجر ممكن است از نظر ورشكستگي به تقصير يا به تقلب تاجر مورد استناد قرار گيرد. مندرجات دفاتر تاجر اصولاً مبناي ميزان درآمد و در نتيجه ماليات قرار مي گيرد.

اسلاید 57: اسلايدقانونگذار مقررات زير را درباره دفاتر تجارتي مقرر داشته است: اولاً: طبق ماده 11 قانون تجارت «دفاتر مذكور در ماده 6 به استثناي دفتر كپيه قبل از آنكه امضاي مزبور لازم نيست، ولي بايد اوراق آن داراي نمره ترتيبي باشد. در موقع تجديد ساليانه هر دفتر مقررات اين ماده رعايت خواهد شد».

اسلاید 58: اسلايدثانياً: طبق ماده 12 قانون تجارت «دفتري كه براي امضا به متصدي امضا تسليم مي شود بايد داراي نمره ترتيبي و قيطان كشيده باشد و متصدي امضا مكلف است صفحات دفتر را شمرده در صفحه اول و آخر هر دفتر مجموع عدد صفحات آن را با تصريح به اسم و رسم صاحب دفتر نوشته با قيد تاريخ امضا و دو طرف قيطان را با مهر سربي كه وزارت عدليه براي اين مقصود تهيه مي نمايد منگنه كند لازم است كليه اعداد حتي تاريخ با تمام حروف نوشته شود»

اسلاید 59: اسلايدثالثاً: به موجب ماده 13 قانون تجارت كليه معاملات و صادرات و واردات در دفاتر مذكوره فوق بايد به ترتيب تاريخ در صفحات مخصوصه نوشته شود. تراشيدن و حك كردن و همچنين جاي سفيد گذاشتن بيش از آنچه كه در دفاتر را از ختم هر سال لااقل تا ده سال نگاه دارد.»

اسلاید 60: اعتبار دفاتر تجارتي به طوري كه ذكر شد قانون تجارت براي دفاتر تجارتي، از نظر حقوقي، اعتبار خاصي قائل شده است مشروط بر اينكه اين دفاتر طبق مقررات قانون تجارت تنظيم شده باشند. اين اعتبار از دو نظر مورد توجه قرار گرفته است. عليه تاجر به نفع تاجر

اسلاید 61: عليه تاجر آنچه را كه تاجر در دفاتر خود ذكر اعم از اينكه مربوط به امور تجارتي او باشد يا نباشد و چه در رابطه با تجار باشد يا غير تاجر و اعم از اينكه دفتر او طبق مقررات تنظيم شده باشد يا نباشد در هر حال يك نوع اقرار است و اقرار كتبي داراي اعتبار بيشتري از اقرار شفاهي است و هر كسي مي‌تواند از اقرار كتبي تاجر عليه او استفاده كند مگر اينكه خلاف آن ثابت گردد.

اسلاید 62: به نفع تاجر اعتبار مندرجات دفاتر تجارتي عليه تاجر منطبق با يك اصل مسلم و كلي حقوقي يعني اقرار است، اما اعتبار مندرجات دفتر تاجر به نفع خود، كه در حقيقت يك ادعاست و بايد ثابت گردد، يك اعتبار قانوني برخلاف اصول كلي مربوط به دلايل اثبات دعوي است.

اسلاید 63: اسلايددر هر حال استفاده از مندرجات دفتر تاجر به نفع خود در صورتي معتبر است كه داراي شرايط زير باشد: دفاتر تاجر طبق مقررات قانون تجارت تنظيم شده باشد. دعوي بين تجار باشد. دعوي مربوط به امور تجارتي باشد. مندرجات دفتر طرف مقابل مندرجات دفتر طرف مدعي را انكار نكند.

اسلاید 64: الزام تجار به ارائه دفاتر به دادگاه و آثار آن با توجه به اعتبار مندرجات دفاتر تجارتي و اينكه هر تاجري مي تواند براي اثبات ادعاي خود به دفتر تجارتي خود يا تاجر ديگر استناد كند بنابراين دفتر مورد استناد تاجر بايد الزاماً به دادگاه ارائه شود تا دادگاه به تواند به صحت و سقم ادعاي مدعي پي ببرد.

اسلاید 65: الزام به ارائه ماده 301 قانون آيين دادرسي مدني مقرر مي دارد: «هرگاه يكي از طرفين به دفاتر بازرگاني طرف ديگر استناد كند دفاتر نامبرده بايد در دادگاه ابراز شود. در صورتي كه ابزار دفاتر در دادگاه ممكن نباشد دادگاه كارمندي را مامور مي نمايد كه با حضور طرفين دفاتر را معاينه و آنچه لازم است خارج نويسي نمايد. هيچ بازرگاني نمي تواند به عذر نداشتن دفتر از ابزار و يا ارائه دفاتر خود امتناع كند مگر اينكه ثابت نمايد كه دفتر او تلف شده يا دسترسي به آن ندارد»

اسلاید 66: ضمانت اجراي عدم ارائه در صورتي كه به دفتر تاجري استناد شود و وي از ارائه آن امتناع كند ماده 302 قانون آئين دادرسي مدني براي اين تخلف يك ضمانت اجرايي به صورت اماره به اين شرح مقرر داشته است: «هرگـاه بازرگـاني كه به دفاتـر او استناد شده است از ابـزار دفاتر خود امتناع نمايد و تلف يا عدم دسترسي به آن را نتواند ثابت كند دادگاه مي تواند آن را از ادله مثبته اظهارات طرف قرار دهد».

اسلاید 67: موانع ارائه دفاتر مواردي هست كه امكان ارائه دفاتر در دادگاه وجود دارد ولي ارائه آنها ضمن ايجاد امكان براي اثبات يا رد دعوي مصالح و منافع ديگري را كه ارتباطي به دعوي ندارد به مخاطره مي اندازد. ماده 303 قانون آيين دادرسي مدني اين موارد را نيز پيش بيني كرده است و مقرر مي‌دارد: «هرگاه ابراز تمام يا قسمتي از سند يا اظهار علني مفاد آن در دادگاه با منافع يكي از اصحاب دعوي يا شخص ثالثي منافي بوده و يا بر خلاف نظم يا منافع عمومي باشد دادرسي دادگاه يا كارمند علي‌البدل يا مدير دفتر به تعيين دادگاه در حضور طرف يا طرفين آن سند را معاينه و فقط آنچه را لازم و راجع به مورد اختلاف است خارج نويسي مي نمايد».

اسلاید 68: فصل دوم ـ دفتر ثبت تجارتي يكي ديگر از الزاماتي كه قانون به عهده تجار گذارده است ثبت نام آنان در دفتر ثبت تجارتي است. منظور از دفتر ثبت تجارتي دفتري است كه در محل معيني قرار دارد و تجّار، اعم از حقيقي يا حقوقي بايد طبق مقررات نام خود را در اين دفتر ثبت نمايند.

اسلاید 69: فايده دفتر ثبت تجارتي دفتر ثبت تجارتي در بسياري از كشورها وجود دارد و فايده آن به قرار زير است: دلالت تاجر بودن اطلاع از تعداد و نوع فعاليت تجار اطلاع تجار از وضع يكديگر طبق ماده 162 قانون مالياتهاي مستقيم اعطاي بعضي امتيازات

اسلاید 70: الزام تجار به ثبت در دفتر ثبت تجارتي ماده 16 قانون تجارت مقرر مي دارد «در نقاطي كه وزارت عدليه مقتضي دانسته و دفتر ثبت تجارتي تاسيس كند كليه اشخاصي كه در آن نقاط به شغل تجارت اشتغال دارند اعم از ايراني و خارجي به استثناي كسبه جزء بايد در مدت مقرر اسم خود را در دفتر ثبت تجارتي به ثبت برساند والّا به جزاي نقدي از دويست تا دو هزار ريال محكوم خواهند شد».

اسلاید 71: اسلايدطبق ماده 4 آيين نامه ثبت تجارتي بازرگانان و بنگاههاي بازرگاني و شركتهاي تجارتي كه به شغل بازرگاني اشتغال ورزيده يا تاسيس مي شوند در ظرف يك ماه از تاريخ شروع به كار يا تاسيس مكلف اند اظهارنامه تنظيم و به دفتر ثبت تجارتي تسليم نمايند و طبق همان آيين نامه بايد اظهارنامه در سه نسخه روي نمونه هاي چاپي مخصوصي كه از متصدي دفتر ثبت تجارتي محل گرفته مي شود تنظيم و به همان دفتر تسليم و رسيد گرفته شود.

اسلاید 72: اسلايدبرابر ماده 6 آيين نامه مذكور در اظهارنامه بايد نكات زير به ترتيبي كه شماره گذاري شده نوشته شود: نام و نام خانوادگي بازرگان و رئيس بنگاه و مديران شركت و اسم تجارتخانه يا بنگاه يا شركت. تاريخ و محل تولد و شماره شناسنامه و محل صدور آن. تابعيت اصلي و تابعيت فعلي در صورتي كه تابعيت ديگري را تحصيل نموده باشد تاريخ و طرز تحصيل تابعيت ثانوي بايد قيد شود. تاريخ ورود به ايران و شماره و محل صدور پروانه اقامت (اگر اظهاركننده تبعه خارجه باشد). محل اقامت شخصي محل تجارتخانه

اسلاید 73: اسلايد ميزان سرمايه در شركتهاي تجارتي. شماره ثبت منگنه و پلمپ دفاتر تجارتي كه به موجب مواد 6 و 12 قانون تجارت به عمل آمده است. شماره تلفن، عنوان تلگرافي، كتاب رمز تجارتي. رشته تجارت (تجارت داخلي يا تجارت خارجي) قيد شماره ثبت علائم تجارتي

اسلاید 74: بخش سوم ـ حقوق مالي تجارتي به نظر حقوقدانان مذكور مال عبارت است از هر چيزي كه در بازار قابليت خريد و فروش و معامله و به عبارت ديگر ارزش تجارتي داشته باشد.

اسلاید 75: اسلايداموال بر دو گونه است اموال مادي و اموال غيرمادي. اموال مادي عبارت است از اموالي كه وجود عيني دارد و در خارج موجود است و قابل لمس مثل ميز، صندلي، اتومبيل، منزل و غيره. اموال غير مادي اموالي هستند كه وجود عيني قابل لمس در خارج را ندارند مع ذالك داراي ارزش تجارتي بوده و قابليت معامله و نقل و انتقال دارند. ارزش اين اموال بر حسب قانون و يا عرف به وجود آمده و منشأ يك سلسله امتيازات مالي براي صاحبان آنها گرديده است.

اسلاید 76: اسلايدحقوق مالي حقوقي هستند كه شخص نسبت به يك شخص، يا يك چيز دارد و منشأ آثار مالي است، مثل حق ديني (طلب از شخص ديگري) مَهر كه حق مالي زن نسبت به شوهر يا حق سرقفلي، حق تأليف، تصنيف و غيره كه حقوق اخير در حقيقت حقوق مالي تجارتي است.

اسلاید 77: فصل اول ـ حق سرقفلي «سرقفلي عبارت است از ما به ازاي حقي كه شخص نسبت به انتقال يك ملك تجاري دارد».

اسلاید 78: فصل دوم ـ نام تجارتي يكي ديگر از مصاديق حقوق مالي تجارتي كه جزو مايه تجارتي محسوب مي گردد و قابل نقل و انتقال و خريد و فروش است. در قانون تجارت مواد 576 الي 582 از باب چهاردهم به «اسم تجارتي» اختصاص يافته است.

اسلاید 79: ثبت نام تجارتي براي اينكه نام تجارتي مورد حمايت قانوني قرار گيرد طبيعتاً مستلزم اين است كه نامهاي تجارتي به ترتيب در جايي ثبت و ضبط شود تا ديگران نتوانند از آن سوء استفاده كنند. به همين دليل در تمام كشورها مقرراتي براي ثبت و حمايت از نام تجارتي پيش بيني شده است. ماده 576 قانون تجارت ما نيز مقرر مي دارد: «ثبت نام تجارتي اختياري است مگر در مواردي كه وزارت عدليه ثبت آن را الزامي كند».

اسلاید 80: شرايط ثبت نام تجارتي ثبت نام تجارتي بايد طوري كه به حقوق ديگران لطمه اي نزند و موجب فريب مشتريان و اشتباه يك كالا با كالاي ديگري، به علت تشابه اسمي نگردد. به همين دليل قانون شرايط و موانعي را به شرح زير براي ثبت نام تجارتي پيش بيني كرده است.

اسلاید 81: فصل سوم ـ علامت تجارتي و صنعتي استعمال علائم تجارتي و صنعتي سابقه نسبتاً طولاني دارد و مي توان گفت از هنگامي كه محصولات مشابه به بازار عرضه شده است صاحبان حرف و صنايع و تجار به منظور حفظ اصالت محصولات خود در صدد برآمده اند به وسيله مناسبي كالاي خود را به مشتري بشناسانند و مانع فريب مشتريان خود، در اثر ارائه كالاي مشابه ديگران گردند. از اين زمان تجار و صاحبان صنايع و حرف به فكر علائم تجاري افتاده اند و هر يك بر حسب زمان و مكان براي كالاي خود علامت خاصي را در نظر گرفته اند و مشتريان نيز با توجه به شناختي كه از محصول مورد نظر خود داشته‌اند با ديدن علامت مخصوص جنس مطلوب خود را جستجو و خريداري مي كرده اند.

اسلاید 82: اسلايدجزئيات مربوط به علامت تجارتي را به شرح زير مورد بررسي قرار مي دهيم:

اسلاید 83: تعريف علامت تجارتي طبق ماده 1 قانون ثبت علائم و اختراعات: «علامت تجارتي عبارت از هر قسم علامتي است اعم از نقش، تصوير، رقم، حرف، عبارت، مهر، لفاف و غير آن كه براي امتياز يا تشخيص محصول صنعتي، تجارتي يا فلاحتي اختيار مي شود ممكن است يك علامت تجارتي براي تشخيص امتياز محصول جماعتي از زارعين يا ارباب صنعت يا تجار و يا محصول يك شهر و يا يك ناحيه از مملكت اختيار شود».

اسلاید 84: علائم ممنوعه بعضي از علائم به علت اينكه در انحصار دولت يا مقامات مملكتي است و يا برخلاف نظم و عفت عمومي است ممكن است ممنوع اعلام گردد. بهمين دليل ماده 5 قانون ثبت علائم و اختراعات مقرر مي دارد: «هيچيك از علائم ذيل را نمي توان به عنوان علامت تجارتي اختيار نمود و يا آنها را يكي از اجزاي يك علامت تجارتي قرار داد.

اسلاید 85: ثبت علائم اجباري اصولاً ثبت علائم تجارتي اختياري است، زيرا علائم موجب مي گردد كه صاحب علامت از حمايت قانون برخوردار گردد، بنابراين لزومي براي اجباري كردن آن از طرف مقنّن به نظر نمي‌رسد. به موجب تبصره ماده 1 قانون ثبت علائم تجارتي و اختراعات: «داشتن علامت تجارتي اختياري است مگر در مواردي كه دولت آن را الزامي قرار دهد»

اسلاید 86: نحوه ثبت علامت تجارتي ثبت علامت تجارتي به موجب اظهارنامه اي به عمل مي آيد كه در تهران به اداره ثبت شركتها و در شهرستانها به اداره ثبت محل تسليم مي گردد. در اظهارنامه، كه به صورت فرم مخصوصي تهيه شده است، مشخصات متقاضي و نوع علامت كه مربوط به چه كالايي است بايد ذكر شود.

اسلاید 87: اعتراض بر ثبت اگر كسي نسبت به تقاضاي ثبت علائم ادعايي داشته باشد بايد طبق بند 2 ماده 9 قانون ثبت علائم اعتراض بدهد. اعتراض به ثبت علائم ممكن است در دو مرحله به عمل آيد. اعتراض قبل از ثبت علامت اعتراض بعد از ثبت عدالت.

اسلاید 88: مهلت اعتراض مهلت اعتراض در بعضي موارد سه سال و در موارد ديگر به صورت نامحدود به شرح زير تعيين گرديده است

اسلاید 89: فصل چهارم ـ اختراع ماده 26 قانون ثبت علائم و اختراعات مقرر مي دارد: «هر قسم اكتشاف يا اختراع جديد در شعب مختلف صنعتي يا كشاورزي به كاشف يا مخترع آن حق انحصاري مي دهد كه بر طبق شرايط و در مدت مقرر در اين قانون از اكتشاف يا اختراع استفاده نمايد مشروط بر اينكه اكتشاف يا اختراع مزبور مطابق مقررات اين قانون در اداره ثبت اسناد تهران به ثبت رسيده باشد.»

اسلاید 90: تعريف اختراع اختراع عبارت است از طرح ريزي مربوط به تهيه و ساخت يك وسيله يا كالاي جديدي كه در صنعت، كشاورزي، بازرگاني و غيره كاربرد داشته باشد مانند اختراع اتومبيل، هواپيما، يخچال، تلويزيون و از اين قبيل.

اسلاید 91: اكتشاف اكتشاف عبارت است از پي بردن به روابط و خواص ابزار و مواد خاصي كه از تركيب آنها يا به صورت ساده مي توان در زمينه هاي صنعتي، فلاحتي و غيره استفاده بخصوصي كرد كه تا زمان كشف بر مردم پوشيده بوده است.

اسلاید 92: فرق عمده اختراع و اكتشاف فرق عمده اختراع و اكتشاف اين است كه در اختراع، عنصر اصلي و اساسي، ابداع و ابتكار شخص است در حصول نتيجه به خصوص از يك چيزي در حالي كه در اكتشاف، عنصر اصلي پي بردن و كشف يك خاصيت يا رابطه خاص بين اشيا بخصوصي است كه اين خاصيت و رابطه قبل از كشف هم وجود داشته ولي كسي از وجود آن آگاهي نداشته است. مثلاً فكر ساختن هواپيما يك اختراع است ولي پي بردن به قوه جاذبه زمين يك اكتشاف است.

اسلاید 93: ابتكار ابتكار عبارت است از تعبيه و تهيه يك وسيله به شيوه جديدي كه سابقه نداشته است مثلاً ابداع روش جديدي براي گرفتن آب ميوه جات يا چيدن ميوه از درخت يا مطالعه كتاب.

اسلاید 94: ثبت اختراع قانون در صورتي از اختراع و اكتشاف حمايت مي كند كه به ثبت داده شده باشد. براي ثبت هر نوع اختراع و اكتشاف بايد به همان ترتيبي كه براي ثبت علامت مقرر شده است عمل شود و اعتراض به ثبت آن نيز مانند اعتراض به ثبت علامت است. طبق ماده 27 قانون ثبت علائم و اختراعات، كساني مي توانند تقاضاي ثبت اختراع و اكتشاف كنند كه مدعي يكي از امور ذيل باشند: ابداع هر محصول صنعتي جديد. كشف هر وسيله جديد يا اعمال وسايل موجود به طريق جديد براي يك نتيجه يا محصول صنعتي يا فلاحتي.

اسلاید 95: آثار ثبت اختراع اولاً: به موجب ماده 33 قانون ثبت علائم و اختراعات استفاده انحصاري ساخت، فروش، اعمال يا استفاده از اختراع براي مدت تقاضا (5،10،15 يا حداكثر 20 سال) متعلق به صاحب ورقه اختراع است. ثانياً: صاحب ورقه مي تواند حقوق خود را به موجب سند رسمي به ديگري منتقل كند، و اين حقوق مي تواند از طريق ارث نيز به ديگري منتقل شود، ولي در هر حال انتقال بايد به ثبت برسد.

اسلاید 96: اسلايدثالثاً: مراجعه به اسناد اختراع و تقاضاي سواد مصدق از آن بلامانع است. رابعاً: كسي كه ابتدائاً تقاضاي ثبت اختراع يا اكتشافي را به نام خود مي كند مخترع شناخته مي شود مگر خلاف آن در دادگاه ثابت شود. خامساً: ورقه اختراعي كه در خارج تحصيل شده باشد، در صورتي در ايران معتبر است كه مدت آن منقضي نشده و براي بقيه مدت در ايران تقاضاي ورقه اختراع كند. سادساً: هرگونه ادعايي نسبت به حق اختراع و اكتشاف بايد در دادگاههاي حقوقي و در صورتي كه جنبه جزايي داشته باشد، در دادگاههاي جزايي مطرح گردد.

اسلاید 97: باب دومشركتهاي تجارتي

اسلاید 98: تعريف شركتطبق ماده 571 قانون مدني: «شركت عبارت است از اجتماع حقوق مالكين متعدد در شيئي واحد به نحو اشاعه»

اسلاید 99: اشاعه اشاعه عبارت است از اجتماع حقوق مالكين معدد در شيئي واحد به نحو اشاعه، اكثراً بدون قصد انتفاع و تقسيم آن. اشاعه ممكن است قهري و غيرارادي باشد مثل اينكه مالي به ارث به چند نفر برسد در اين صورت ورثه همگي نسبت به مال موروثي مالكيت مشاع دارند ولي اين مالكيت ارادي نبوده است.

اسلاید 100: شركتهاي تجارتي «شركت تجارتي عبارت است از شركتي كه بين چند نفر براي امور تجارتي به صورت يكي از شركتهاي مذكور در قانون تجارت تشكيل و داراي شخصيت حقوقي است».

اسلاید 101: اسلايدخصوصيات مهم شركتهاي تجارتي كه موجب تميز آنها از شركتهاي مدني است به شرح زير است: شركت بايد به صورت يكي از شركتهاي تجارتي قانون تجارت درآيد. شركتهاي تجارتي، برخلاف شركتهاي مدني، داراي شخصيت حقوقي هستند. شركتهاي تجارتي، در صورت عدم قدرت بر پرداخت ديون خود ورشكسته مي شوند در حالي كه شركتهاي مدني مشمول ورشكستگي نيستند. شركتهاي تجارتي، هر يك داراي خصوصيات مربوط به خود هستند و همين امر موجب تميز هر يك از آنها از يكديگر است.

اسلاید 102: شرايط اساسي شركتهاي تجارتي با توجه به اينكه براي تشكيل هر شركت بايد بين شركا عقدي منعقد گردد و انعقاد هر نوع عقد تابع مقررات خاص و شرايط اساسي آن است علي هذا شرايط مذكور به شرح زير بايد در قرارداد شركت رعايت شود. قانون مدني شرايط اساسي براي صحت هر قرارداد را به شرح زير مقرر داشته است. قصد و رضاي طرفين اهليت معين بودن موضوع قرارداد مشروعيت موضوع قرارداد

اسلاید 103: فصل دوم ـ شخصيت حقوقي يكي از خصوصيات شركتهاي تجارتي، برخلاف شركتهاي غيرتجارتي، اين است كه شركتهاي مذكور داراي شخصيت حقوقي هستند.

اسلاید 104: تفاوت شخص حقوقي و حقيقي از نظر فعاليتهاي اجتماعي، دو نوع شخص وجود دارد شخص حقيقي و شخصي حقوقي. منظور از شخص حقيقي افراد انساني است و منظور از «شخص حقوقي عبارت است از يك مفهوم تصنعي و اعتباري كه به منظور تسهيل فعاليتهاي اجتماعي براي بعضي از گروههاي اجتماعي از طرف قانونگذار پيش بيني شده است».

اسلاید 105: انواع اشخاص حقوقي و نحوه تشكيل آنها اشخاص حقوقي بر دو نوع اند: اشخاص حقوقي حقوق عمومي، اشخاص حقوقي حقوق خصوصي. منظور از اشخاص حقوقي حقوق عمومي، اشخاصي هستند كه از طرف دولت به وجود مي‌آيند مثل تمام وزارتخانه ها، موسسات و سازمانهاي دولتي.

اسلاید 106: شركتهاي تجارتي شركتهاي تجارتي عبارت اند از شركت هايي كه به صورت يكي از شركتهاي هفتگانه مقرر در قانون تجارت تاسيس مي گردند. اين شركتها پس از تشكيل طبق قانون تجارت داراي شخصيت حقوقي مي شوند.

اسلاید 107: اقامتگاه و تابعيت اشخاص حقوقي اقامتگاه از نظر حقوقي، عبارت است از محلي كه طبق قانون فرض مي شود شخص اكثراً و عادتاً در آنجا حضور دارند.

اسلاید 108: شرايط تابعيت شركت ايراني شركتي داراي تابعيت ايراني بوده و ايراني محسوب مي گردد كه: اولاً: طبق مقررات ايران، در ايران تشكيل شده باشد. ثانياً: اقامتگاه او در ايران باشد. ثالثاً: مركز اصلي آن نيز در ايران باشد.

اسلاید 109: انواع مختلف شركتهاي تجارتي قانون تجارت ايران در ماده 20 شركتهاي تجارتي را به هفت نوع به شرح زير تقسيم كرده است. شركت سهامي شركت با مسئوليت محدود شركت تضامني شركت مختلط غيرسهامي شركت مختلط سهامي شركت نسبي شركت تعاوني توليد و مصرف

اسلاید 110: فصل اول ـ شركتهاي سهامي شركتهاي سهامي از جمله مهمترين شركتهاي تجارتي به حساب مي آيند اهميت اين شركتها از چند جهت است: اولاً ـ تعداد شركا در اين نوع شركتها معمولاً زياد است و در نتيجه از يك طرف در حالي كه سرمايه هر يك از شركا ممكن است به تنهايي قابل ملاحظه نباشد، با اين حال سرمايه شركت ممكن است به ميزان خيلي زياد و قابل توجه باشد. ثانياً ـ مسئوليت شركا محدود به سهامي است كه در شركت دارند و بيشتر از آن در مقابل طلبكاران مسئوليتي ندارند. ثالثاً ـ تمام اعمال و معاملاتي كه انجام مي دهند تجارتي محسوب مي شود.

اسلاید 111: شركت سهامي طبق ماده اصلاحي قانون تجارت سال 1347 «شركت سهامي شركتي است كه سرمايه آن به سهام تقسيم شده و مسئوليت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمي سهام آنهاست»

اسلاید 112: اسلايددر تعريف مندرج در ماده 1 قانون تجارت از شركت سهامي عناصر زير قابل توجه است: مشاركت تقسيم سود مسئوليت

اسلاید 113: انواع شركتهاي سهامي شركتهاي سهامي به دو نوع تقسيم مي گردد: شركتهاي سهامي عامشركتهاي سهامي خاص.

اسلاید 114: تشكيل شركت سهامي عام طبق ماده 4 اصلاحي قانون تجارت «شركت سهامي عام شركتي است كه مؤسسين آن قسمتي از سرمايه شركت را از طريق فروش سهام به مردم تامين مي كنند».

اسلاید 115: اقدامات مقدماتي براي تشكيل يك شركت سهامي عام مقدماتي به شرح زير لازم است: وجود تعدادي افراد علاقمند تعهد و تامين حداقلي از سرمايه شركت به وسيله موسسين مراجعه به اداره ثبت شركتها براي انجام امور مقدماتي تشكيل شركت

اسلاید 116: انتشار اعلاميه پذيره نويسي به طوري كه قبلاً يادآوري شد در شركتهاي سهامي عام مقداري از سرمايه به وسيله غير موسسين تامين مي گردد. طريق تامين اين مقدار از سرمايه با انتشار اعلاميه پذيره نويسي انجام مي گردد. پذيره نويسي عبارت است از تعهد پرداخت يك يا چند سهم از طرف افراد غير موسس و پرداخت مبلغي از آن به صورت نقد.

اسلاید 117: اسلايددر اعلاميه پذيره نويسي، طبق ماده 9 (لايحه اصلاحي) بايد موارد زير درج گردد: نام شركت. موضوع شركت. مركز اصلي شركت و شعب آن در صورتي كه تاسيس شعبه مورد نظر باشد. مدت شركت. هويت كامل و اقامتگاه و شغل موسسين، ذكر تخصص يا اطلاعات آنان در امور شركت به اختصار.

اسلاید 118: اسلايد ميزان سرمايه شركت و تعيين مقدار نقد و غيرنقد آن و تعداد نوع سهام و مشخصات سهام غيرنقد. در صورتي كه موسسين مزايايي براي خود در نظر گرفته اند تعيين چگونگي و موجبات آن مزايا. تعيين مقداري از سرمايه كه موسسين تعهد كرده و مبلغي كه پرداخت كرده اند.

اسلاید 119: اسلايد ذكر هزينه هايي كه موسسين تا آن موقع جهت تدارك مقدمات تشكيل شركت پرداخت كرده اند و برآورد هزينه هاي لازم تا شروع فعاليت شركت. در صورتي كه انجام موضوع شركت قانوناً مستلزم موافقت مراجع خاصي باشد ذكر مشخصات اجاره نامه يا موافقت اصولي آن مرجع. ذكر حداقل سهامي كه هنگام پذيره نويسي بايد توسط پذيره نويس تعهد و تعيين مبلغي از آن كه بايد مقارن پذيره نويسي نقداً پرداخت گردد.

اسلاید 120: اسلايد ذكر شماره و مشخصات حساب بانكي كه مبلغ نقدي سهام مورد تعهد بايد به آن حساب پرداخت شود و تعيين مهلتي كه اشخاص ذيعلاقه مي توانند براي پذيره نويسي و پرداخت مبلغ نقدي به بانك مراجعه كنند. تصريح به اينكه اظهارنامه موسسين به انضمام طرح اساسنامه براي مراجعه علاقمندان به مرجع ثبت شركتها تسليم شده است. ذكر نام روزنامه كثرالانتشاري كه هرگونه دعوت و اطلاعيه بعدي تا تشكيل مجمع عمومي موسس منحصراً در آن منتشر خواهد شد. چگونگي تخصيص سهام به پذيره نويسان.

اسلاید 121: مجمع عمومي موسس مجمع عمومي موسس يكي از مجامع عمومي شركتهاي سهامي است كه از اجتماع صاحبان سهام تشكيل مي گردد.

اسلاید 122: چگونگي تشكيل مجمع مجمع عمومي موسس در حقيقت يك بار بيشتر تشكيل نمي گردد و بعد از انجام وظايف خود منحل گرديده و ديگر تشكيل نمي گردد. طبق ماده 16 لايحه اصلاحي، پس از احراز اينكه تمام سرمايه شركت تعهد و حداقل 35% آن پرداخت شده است، موسسين ضمن تعيين و اعلام تعداد سهام هر يك تعهدكنندگان، مجمع عمومي موسس را دعوت خواهند كرد.

اسلاید 123: وظايف مجمع عمومي موسس طبق ماده 73 قانون تجارت وظايف مجمع عمومي موسس به شرح زير است: رسيدگي به گزارش موسسين و تصويب آن و همچنين احراز پذيره نويسي كليه سهام شركت و تأدية مبالغ لازم. تصويب طرح اساسنامه شركت و در صورت لزوم اصلاح آن. انتخاب اولين مديران و بازرس يا بازرسان شركت. تعيين روزنامه كثرالانتشاري كه هرگونه دعوت و اطلاعيه بعدي براي سهامداران تا تشكيل اولين مجمع عمومي عادي در آن منتشر خواهد شد. قبول آورده هاي غيرنقدي.

اسلاید 124: اساسنامه طبق ماده 8 قانون تجارت اساسنامه شركتهاي سهامي بايد با قيد تاريخ به امضاي موسسين رسيده و مشتمل بر موارد زير باشد: نام شركت موضوع شركت به طور صريح و منجّز. مدت شركت. مركز اصلي شركت و محل شعب آن اگر تاسيس شعبه مورد نظر باشد.

اسلاید 125: اسلايد مبلغ سرمايه شركت و تعيين مقدار نقد و غيرنقد آن به تفكيك. تعداد سهام بي نام و با نام و مبلغ اسمي آنها و در صورتي كه ايجاد سهام ممتاز مورد نظر باشد تعيين تعداد و خصوصيات و امتيازات اين گونه سهام. تعيين مبلغ پرداخت شده هر سهم و نحوه مطالبه بقيه مبلغ اسمي هر سهم و مدتي كه ظرف آن بايد مطالبه شود كه به هر حال از پنجسال متجاوز نخواهد بود. نحوه انتقال سهام با نام. طريقه تبديل سهام با نام و به سهام بي نام و بالعكس.

اسلاید 126: اسلايد در صورت پيش بيني امكان صدور اوراق قرضه، ذكر شرايط و ترتيب آن. شرايط و ترتيب افزايش و كاهش سرمايه شركت. مواقع و ترتيب دعوت مجامع عمومي. مقررات راجع به حد نصاب لازم جهت تشكيل مجامع عمومي و ترتيب اداره آنها. طريقه شور و اخذ رأي و اكثريت لازم براي معتبر بودن تصميمات مجامع عمومي.

اسلاید 127: اسلايد تعداد مديران و طرز انتخاب و مدت ماموريت آنها و نحوه تعيين جانشين براي مديراني كه فوت يا استعفا مي كنند يا محجور يا معزول يا به جهات قانوني ممنوع مي گردند. تعيين وظايف و حدود اختيارات مديران. تعداد سهام تضميني كه مديران بايد به صندوق شركت بسپارند. قيد اينكه شركت يك بازرس خواهد داشت يا بيشتر و نحوه انتخاب و مدت ماموريت بازرس.

اسلاید 128: اسلايد تعيين آغاز و پايان سال مالي شركت و موعد تنظيم ترازنامه و حساب سود و زيان و تسليم آن به بازرسان و به مجمع عمومي سالانه. نحوه انحلال اختياري شركت و ترتيب تصفيه امور آن. نحوه تغيير اساسنامه.

اسلاید 129: نام شركت مسائل زير بايد در مورد نام تجارتي شركت سهامي ملحوظ گردد: الزام در انتخاب نام آزادي در انتخاب نوع نام

اسلاید 130: مركز اصلي شركت در بند 4 ماده 8 و بند 3 ماده 9 قانون تجارت (به ترتيب در مورد مندرجات اساسنامه و اعلاميه پذيره نويسي) به ترتيب زير اشاره به لزوم ذكر مركز اصلي شركت شده است. «مركز اصلي شركت و محل شعب آن اگر تاسيس شعبه مورد نظر باشد».

اسلاید 131: موضوع شركت موضوع شركت عبارت است از عنصر اصلي شركت يعني هدف و چيزي كه شركت به خاطر انجام آن تشكيل شده است.

اسلاید 132: اسلايدموضوع شركت مي تواند به طور كلي (مثلاً خريد و فروش و لوازم خانگي) و تجارت كالاي مخصوصي مثلاً خريد و فروش پنبه باشد ولي بايد داراي شرايط زير باشد: موضوع شركت نوعاً چيزهايي است كه به نحوي با هم ارتباط دارد مثلاً موضوع شركت تجارتي نوعاً و معمولاً نبايد خريد و فروش آهن آلات و پارچه با هم باشد. موضوع شركت به صراحت بند 2 ماده 8 قانون تجارت بايد «صريح و منجّز» باشد. موضوع شركت بايد مشروع بوده متضمن منفعت عقلايي باشد.

اسلاید 133: مدت شركت يكي از مسائلي كه در اساسنامه شركت بايد ذكر گردد مدت شركت است. مدت شركت ممكن است محدود يا نامحدود باشد. موقعي مدت شركت محدود است كه براي مدت معيني مثلاً پنجسال يا ده سال است در غير اين صورت مدت شركت نامحدود است.

اسلاید 134: سرمايه شركت با توجه به اينكه شركتهاي تجارتي اصولاً به منظور انتفاع و بردن سود تشكيل مي گردند بنابراين سرمايه يكي از لوازم اساسي و ضروري آن به شمار مي رود و بدون سرمايه هيچ شركت تجارتي تشكيل نمي گردد. به همين دليل اهميت شركتهاي تجارتي به ميزان سرمايه آن است و هر چقدر سرمايه بيشتر باشد شركت داراي اعتبار بيشتري است.

اسلاید 135: اسلايدمسائل مختلف مربوط به سرمايه را در شركتهاي سهامي به شرح زير مورد بررسي قرار مي‌دهيم: ميزان سرمايه تقسيم سرمايه نحوه پرداخت سرمايه

اسلاید 136: تقسيم سرمايهيكي از خصوصيات شركتهاي سهامي اين است كه در اين شركتها، سرمايه بايد به سهام مساوي تقسيم گردد بنابراين در اين شركتها سهم الشركه، بدون اينكه به صورت سهام مساوي‌القيمت درآيد وجود ندارد.

اسلاید 137: نحوه پرداخت سرمايه در شركتهاي سهامي قانون براي پرداخت سرمايه مقررات خاصي پيش بيني كرده است به شرح زير: الف ـ تعهد سرمايه شركا مكلف نيستند تمام سرمايه را نقداً در موقع تاسيس شركت بپردازند بلكه تمام سرمايه شركت بايد در موقع تاسيس تعهد گردد و مبلغي از آن نقداً پرداخت گردد. ميزان و مدت پرداخت قسمت پرداخت نشده در اساسنامه تعيين مي گردد ولي طبق قانون تجارت اين مدت از پنجسال نبايد تجاوز كند. ب ـ پرداخت نقدي كل سرمايه بايد توسط شركا تعهد ولي قسمتي از آن نقداً تأديه گردد. تعيين ميزان نقدي در اساسنامه شركت پيش بيني مي گردد ولي اين مبلغ نبايد كمتر از 35/0 كل سرمايه باشد.

اسلاید 138: سرمايه احتياطي يا اندوخته قانوني طبق قانون تجارت هيئت مديره هر شركت سهامي مكلف است يك سيستم (معادل 5/0) سود خالص خود را در حساب مخصوصي ذخيره كند و اين اقدام تا زماني كه سرمايه احتياطي معادل 10% از كل سرمايه شركت برسد اجباري است و از آن پس اختياري خواهد شد.

اسلاید 139: تغييرات سرمايه افزايش يا كاهش سرمايه تابع تشريفات و مقدمات خاصي است كه هر يك را به طور جداگانه مورد بررسي قرار مي دهيم.

اسلاید 140: افزايش سرمايه در صورتي كه يك شركت سهامي تصميم به افزايش سرمايه خود داشته باشد بايد نكات زير را مد نظر داشته باشد: اولاً: افزايش سرمايه در صورتي امكان پذير است كه تمام سرمايه تعهد شده شركت پرداخت شده باشد و الاّ اگر هنوز تمام سرمايه شركت به وسيله شركا پرداخت نشده شركت نياز به افزايش سرمايه خود ندارد. ثانياً: افزايش سرمايه به دو صورت ممكن است انجام گردد يا قيمت اسمي هر سهم افزوده گردد.

اسلاید 141: اسلايدثالثاً: افزايش سرمايه به پيشنهاد هيئت مديره و تصويب مجمع عمومي فوق العاده انجام مي‌گردد. پيشنهاد هيئت مديره بايد متضمن گزارش توجيهي هيئت مديره درباره افزايش سرمايه همراه با اظهار نظر بازرس يا بازرسان شركت در اين مورد باشد. مجمع عمومي فوق العاده مي تواند اين حق را به هيئت مديره تفويض كند.

اسلاید 142: اسلايدرابعاً: پس از اتخاذ تصميم در مورد افزايش سرمايه مراتب بايد در روزنامه كثيرالانتشار منتخب شركت آگهي شود. خامساً: در صورتي كه افزايش سرمايه از طريق انتشار سهام جديد به عمل آيد و سهام جديد به مبلغي بيشتر از قيمت اسمي آن به فروش برسد.

اسلاید 143: اسلايداضافه ارزشي كه از اين بابت نصيب شركت مي گردد ممكن است طبق ماده 160 به صورت زير مصرف شود: به اندوخته قانوني منتقل گردد. نقداً بين صاحبان سهام سابق تقسيم گردد. به ازاي آن سهام جديد صادر و به صاحبان سهام سابق داده شود.

اسلاید 144: كاهش سرمايه ممكن است بعد از تشكيل شركت موجباتي فراهم گردد كه ديگر لزومي براي حفظ همه سرمايه اوليه شركت به نظر نرسد در اين صورت شركت اقدام به كاهش سرمايه خود مي كند.

اسلاید 145: اول كاهش اجباري كاهش اجباري سرمايه وقتي پيش مي آيد كه سرمايه شركت در اثر زيانهاي وارده نصف يا از نصف كمتر مي شود در اين صورت هيئت مديره بايد بلافاصله مجمع عمومي فوق العاده را دعوت كند.

اسلاید 146: كاهش اختياري طبق ماده 189: «علاوه بر كاهش اجباري سرمايه مذكور در ماده 141 مجمع عمومي فوق‌العاده شركت مي تواند به پيشنهاد هيئت مديره در مورد كاهش سرمايه شركت به طور اختياري اتخاذ تصميم كند مشروط بر آنكه بر اثر كاهش سرمايه به تساوي حقوق صاحبان سهام لطمه اي وارد نشود و سرمايه شركت از حداقل مقرر در ماده 5 اين قانون كمتر نگردد».

اسلاید 147: شرايط كاهش اختياري سرمايه كاهش اختياري سرمايه مستلزم دو نوع شرط است: شرايط اساسي و شرايط صوري و تشريفاتي. 1- شرايط اساسي: كاهش سرمايه اختياري در صورتي امكان پذير است كه طبق ماده 189: اولاً : به تساوي حقوق صاحبان سهام لطمه اي وارد نياورد. (يعني هر تصميمي در مورد كاهش گرفته مي شود نسبت به همه سهامداران به طور مساوي اعمال گردد). ثانياً: سرمايه شركت از حداقل مقرر در ماده 5 قانون تجارت كمتر نگردد: ثالثاً: طبق تبصره ماده 189، كاهش اختياري سرمايه، برخلاف كاهش اجباري، فقط از طريق كاهش بهاي اسمي سهام انجام مي پذيرد.

اسلاید 148: اسلايد2- شرايط تشريفاتي: پيش بيني اين شرايط بيشتر براي حفظ حقوق اشخاص ثالث و طلبكاران شركت است زيرا با توجه به محدوديت مسئوليت شركا در شركتهاي سهامي به ميزان آورده آنها در شركت (يعني فقط به ميزان سرمايه) ممكن است سرمايه شركت كاهش يابد و مردم از آن بي اطلاع بمانند.

اسلاید 149: اسلايدقانون كاهش اختياري سرمايه را منوط به شرايط تشريفاتي زير كرده است: اولاً: پيشنهاد كاهش سرمايه از طرف هيئت مديره همراه با گزارش توجيهي آن (علت درخواست كاهش سرمايه) و گزارشي از وضعيت مالي شركت از ابتداي سال مالي كه مجمع عمومي ترازنامه آن را تصويب كرده است، 45 روز قبل از تشكيل مجمع عمومي فوق العاده اي كه كاهش سرمايه در دستور جلسه آن قرار گرفته است، در اختيار بازرسان قرار گيرد.

اسلاید 150: اسلايدثانياً: بازرسان بايد بعد از دريافت تقاضاي هيئت مديره به همراه گزارشات مربوطه آن را مطالعه و دقيقاً مورد بررسي قرار داده و نظر خود را نفياً يا اثباتاً به مجمع عمومي فوق العاده اعلام نمايند. ثالثاً: مجمع عمومي فوق العاده پس از بررسي پيشنهاد هيئت مديره و نظرات بازرس يا بازرسان شركت در مورد كاهش سرمايه اتخاذ تصميم مي كند. چنانچه مجمع پيشنهاد را بپذيرد و تصميم به كاهش سرمايه بگيرد در اين صورت حداكثر ظرف يكماه از تاريخ اتخاذ تصميم بايد در روزنامه رسمي و روزنامه كثيرالانتشار منتخب شركت، موضوع كاهش درج گردد.

اسلاید 151: اسلايدرابعاً: پس از انتشار آگهي هر شخص ذينفع، مثل دارندگان اوراق قرضه يا بستانكاران، كه منشأ طلب آنها قبل از انتشار آگهي باشد (يعني معامله، يا قرارداد يا هر عملي كه منشأ مطالبات آنها است قبل از انتشار آگهي باشد، زيرا بعد از انتشار آگهي دليلي بر ادعاي عدم اطلاع از ميزان واقعي سرمايه شركت وجود ندارد) مي تواند ظرف مدت دو ماه از تاريخ انتشار آخرين آگهي (تاريخ روزنامه رسمي يا كثيرالانتشار) اعتراض خود را نسبت به كاهش سرمايه تقديم دادگاه كند.

اسلاید 152: اسلايدخامساً: در صورتي كه دادگاه اعتراض را وارد تشخيص دهد، در اين صورت يا شركت بايد براي پرداخت طلب طلبكار در موعد مقرر وثيقه بدهد و يا در غير اين صورت بايد طلب طلبكاران را كه اگر موّجل (مدت دار) باشد به صورت «حّال» درآمده و شركت موظف به پرداخت آن است.

اسلاید 153: تعريف سهم قانون تجارت در ماده 24 از سهم به شرح زير تعريف كرده است: «سهم قسمتي است از سرمايه شركت سهامي كه مشخص ميزان مشاركت و تعهدات و منافع صاحب آن در شركت سهامي مي باشد …»

اسلاید 154: مشخصات سهم يكي از مشخصات سهم در شركتهاي سهامي «تشريفاتي» بودن سهم است. منظور از تشريفاتي بودن اين است كه سهم بايد اولاً به صورت ورقه چاپي درآيد، ثانياً اين ورقه چاپي بايد داراي مندرجات خاصي باشد در غير اين صورت اعتبار ندارد.

اسلاید 155: اسلايدماده 26 همان قانون مقرر مي دارد: «در ورقه سهم نكات زير بايد قيد شود: نام شركت و شماره ثبت آن در دفتر ثبت شركتها. مبلغ سرمايه ثبت شده مقدار پرداخت شده آن. تعيين نوع سهم. مبلغ اسمي سهم و مقدار پرداخت شده آن به حروف و به اعداد. تعداد سهامي كه هر ورقه نماينده آن است».

اسلاید 156: انواع سهم سهام داراي انواع مختلفي به شرح زير است: سهم با نام، سهم بي نام، سهم عادي، سهم ممتاز، سهم نقدي، سهم غيرنقدي، سهم انتفاعي و سهم موسس كه هر يك از آنها را به شرح زير مورد بررسي قرار مي دهيم.

اسلاید 157: سهم با نام و سهم بي نام سهم بي نام عبارت است از سهمي كه مشخصات صاحب سهم روي آن منعكس نيست و در حكم اسناد در وجه حامل است. سهم با نام عبارت است از سهمي كه مشخصات صاحب آن روي سهم منعكس است.

اسلاید 158: انتقال سهم بي نام همان طور كه گفته شد سهم بي نام در حكم اسناد و در وجه حامل است مثل چك، سفته و برات در وجه حامل. اين گونه اسناد از نظر مالكيت مثل اسكناس هستند يعني نزد هر كسي يافت شود متعلق به همان اشخاص محسوب مي گردد مگر اينكه خلاف آن ثابت شود. (مثلاً ثابت شود كه سند مفقود يا سرقت شده و يا به وسايل ديگري مثل كلاهبرداري به دست ديگري افتاده است).

اسلاید 159: انتقال سهم با نام انتقال سهام با نام، برعكس، مستلزم ثبت در دفتر ثبت سهام شركت است و انتقال دهنده يا وكيل يا نماينده قانوني او بايد انتقال را در دفتر مزبور امضا كند.

اسلاید 160: سهم عادي و سهم ممتاز اگر علاوه بر سودي كه به طور عادي و مساوي به همه سهام تعلق مي گيرد، امتياز ديگري براي بعضي از سهام در نظر گرفته نشده باشد در اين صورت سهم عادي است. برعكس اگر امتيازات خاصي به سهم تعلق بگيرد در اين صورت سهم را ممتاز گويند.

اسلاید 161: فلسفه ايجاد سهام ممتاز تاسيس سهام ممتاز در شركتهاي سهامي دلايل مختلفي دارد ولي به طور كلي مي توان گفت كه هرگاه شركت براي جذب امتياز بخصوصي كه براي شركت اساسي و ضروري به نظر مي رسد مواجه با مشكلي باشد به منظور تسهيل جذب آن اقدام به صدور سهام ممتاز مي كند.

اسلاید 162: تعريف سهم ممتاز سهام ممتاز عبارت اند از سهامي كه طبق اساسنامه يا تصويب مجمع عمومي فوق العاده، نسبت به ساير سهام داراي امتياز خاصي باشند. مثلاً امتياز بعضي از سهام ممكن است دريافت شود بيشتر ياحق راي بيشتر در مجامع عمومي نسبت به سهام عادي باشد يا اينكه ممكن است امتياز اين گونه سهام اين باشد كه در هنگام انحلال شركت بدواً مبلغ اسمي سهام ممتاز پرداخت گرديده و سپس ساير سهام.

اسلاید 163: تمام تصويب كننده امتياز امتيازاتي كه براي سهام ممتاز در نظر گرفته مي شود بايد يا به موجب اساسنامه پيش بيني شود و يا اينكه به وسيله مجمع عمومي فوق العاده تصويب گردد. به موجب ماده 42 «هر شركت سهامي مي تواند به موجب اساسنامه و همچنين تا موقعي كه شركت منحل نشده است طبق تصويب مجمع عمومي فوق العاده صاحبان سهام، سهام ممتاز ترتيب دهد. امتيازات اين گونه سهام و نحوه استفاده از آن بايد به طور وضوح تعيين گردد. هرگونه تغيير در امتيازات وابسته به سهام ممتاز بايد به تصويب مجمع عمومي فوق العاده شركت با جلب موافقت دارندگان نصف به علاوه يك اين گونه سهام انجام گيرد».

اسلاید 164: سهم انتفاعي و سهم مؤسس سهام انتفاعي به اين معني كه دارندگان اين گونه سهام در سود شركت در طول مدت شركت سهيم هستند ولي در خاتمه مدت دارايي شركت متعلق به دولت است (در حالي كه در مورد ساير سهام بعد از انحلال شركت دارايي شركت بايد به نستب سهام آنها بين آنان تقسيم گردد).

اسلاید 165: قيمت سهم سهام در شركتهاي سهامي معمولاً داراي دو نوع قيمت است: قيمت اسمي و قيمت تجارتي. منظور از قيمت اسمي قيمتي است كه طبق اساسنامه شركت در موقع تشكيل شركت براي هر سهم در نظر گرفته شده و اين قيمت روي خود سهم نيز درج گرديده و صاحب سهم آن را پرداخته و يا قسمتي را پرداخته و بقيه را تعهد كرده است و مجموع قيمت اسمي سهام هر شركت سهامي در حقيقت معرف سرمايه آن شركت است. افزايش سرمايه و كاهش سرمايه هميشه مربوط به قيمت اسمي سهام است.

اسلاید 166: تبديل سهام بعد از تشكيل شركت گاهي مصالحي ايجاب مي كند كه سهام بي نام شركت تبديل به سهام با نام و يا بالعكس سهام با نام آن تبديل به سهام بي نام شود. در اين صورت براي تبديل هر يك از سهام به ديگري شركت بايد مطابق مقررات مواد 43 الي 50 قانون تجارت و در هر حال يا به موجب اساسنامه شركت و يا تصويب مجمع عمومي فوق العاده عمل كند:

اسلاید 167: تبديل سهام بي نام به سهام با نام تبديل سهام بي نام به سهام با نام از نظر تشريفات كمي مشكلتر است زيرا دارندگان سهام بي نام معين و مشخص نيستند و دعوت آنها طبيعتاً مواجه با محظوراتي است به همين دليل قانون تبديل اين گونه سهام را به سهام با نام توأم با تشريفات بيشتري قرار داده است.

اسلاید 168: تبديل سهام با نام به بي نام همان طور كه گفته شد تشريفات تبديل سهام با نام به بي نام ساده تر است. علي هذا طبق ماده 47، مراتب فقط يك بار در روزنامه كثيرالانتشار شركت آگهي و مهلتي كه نبايد كمتر از دو ماه باشد تعيين مي گردد. پس از انقضاي مهلت مذكور برابر آن سهام بي نام صادر و در مركز شركت نگهداري مي گردد تا هر موقع صاحبان آن مراجعه كردند سهام با نام آنان اخذ و ابطال و برابر تعداد آن سهم بي نام به آنان تحويل گردد.

اسلاید 169: اوراق قرضه طبق ماده 52 لايحه اصلاحي، «ورقه قرضه ورقه قابل معامله اي است كه معرف مبلغي وام است با بهره معين كه تمامي آن يا اجزاي آن در موعد يا مواعد معيني بايد مسترد گردد».

اسلاید 170: مجامع عمومي ماده 72 قانون تجارت مقرر مي دارد: «مجمع عمومي شركت سهامي از اجتماع صاحبان سهام تشكيل مي شود. مقررات مربوط به حضور عده لازم براي تشكيل مجمع عمومي و آراي لازم جهت اتخاذ تصميمات در اساسنامه معين خواهد شد مگر در مواردي كه به موجب قانون تكاليف خاص براي آن مقرر شده باشد».

اسلاید 171: مجمع عمومي مؤسس مجمع عمومي مؤسس اولين مجمعي است كه براي تاسيس شركت سهامي تشكيل مي‌گردد و پس از انجام وظيفه منحل و ديگر تشكيل نمي گردد.

اسلاید 172: مجمع عمومي عادي مجمع عمومي عادي مجمعي است كه به طور معمول همه ساله تشكيل و به امور عادي و جاري شركت رسيدگي مي كند.

اسلاید 173: انتخاب هيئت مديره و بازرسان انتخاب اعضاي هيئت مديره كه مدت خدمت آنان منقضي شده باشد (حداكثر براي مدت 2 سال) و همچنين بازرس يا بازرسان شركت به عهده مجمع عمومي عادي است.

اسلاید 174: انتخاب روزنامه كثيرالانتشار مجمع عمومي موسس يك روزنامه كثيرالانتشار را براي درج آگهي هاي شركت انتخاب مي‌كند. مع ذالك در صورت ايجاد ضرورت، مجمع عمومي عادي مي تواند اين روزنامه را عوض كرده و روزنامه كثيرالانتشار ديگري را انتخاب كند.

اسلاید 175: مجموع عمومي فوق العاده در شركت سهامي بعضي مسائل وجود دارد كه تشكيل شركت بدون تصميم گيري و اقدام در مورد آنها، امكان پذير نيست. اين مسائل چنانكه قبلاً ملاحظه شد در صلاحيت مجمع عمومي موسس است. مسائل ديگري وجود دارد كه مستلزم بررسي و اتخاذ تصميم مرتب و ساليانه است. اين مسائل نيز در صلاحيت مجمع عمومي عادي است.

اسلاید 176: نحوه تشكيل و اتخاذ تصميم نحوه تشكيل مجمع عمومي فوق العاده از طريق نشر آگهي و به همان طريقي است كه در مورد مجمع عمومي عادي گفته شد. براي رسميت يافتن مجمع عمومي فوق العاده حضور لااقل دارندگان بيش از نصف سهامي كه حق رأي دارند الزامي است. اگر در اولين جلسه اين حد نصاب تامين نشد، در جلسه دوم با حضور دارندگان بيش از يك سوم سهامي كه حق راي دارند رسميت خواهد يافت.

اسلاید 177: صلاحيت و اختيارات مجمع عمومي فوق العاده مجمع عمومي فوق العاده مي تواند در موارد زير اتخاذ تصميم كند: تغيير نام شركت. تغيير موضوع شركت. تغيير مركز اصلي شركت. تغيير مدت شركت (كم يا زياد كردن آن). تغيير سرمايه شركت (افزايش يا كاهش آن).

اسلاید 178: اسلايد تاسيس سهام ممتاز. افزايش يا كاهش تعداد اعضاي هيئت مديره و بازرسها و همچنين افزايش يا كاهش مدت عضويت آنان، مشروط بر اينكه برخلاف مقررات قانون تجارت نباشد. تغيير مقررات مربوط به مجامع عمومي. انحلال شركت قبل از خاتمه مدت (در صورتي كه مدت محدود باشد) و انحلال آن در صورت عدم محدوديت مدت.

اسلاید 179: اسلايدمجمع عمومي فوق العاده از اتخاذ تصميم در موارد زير ممنوع است: تصميم گيري در مسائلي كه در صلاحيت ساير مجامع عمومي شركت است. اتخاذ تصميم برخلاف مقررات قانوني (به طور كلي) و برخلاف مقررات تجاري (به طور خاص). زيرا توافق اشخاص برخلاف مقررات قانوني اعتبار ندارد. مجمع عمومي فوق العاده مثل ساير مجامع عمومي شركت، حق تغيير تابعيت شركت را ندارد. حق افزايش تعهدات صاحبان سهام را با هيچ اكثريتي ندارد.

اسلاید 180: علت انتخاب هيئت مديره از نظر تشكيلات، يكي از مهمترين و شايد مهمترين ركن هر شركت تجارتي هيئت مديره آن شركت محسوب مي گردد. مجمع عمومي، هم به علت كثرت اعضا و هم به علت عدم آگاهي و تخصص و وقت كافي براي اداره شركت، نمي تواند مديريت شركت را به عهده داشته باشد بنابراين معقول و منطقي است كه اعضاي شركت چند نفر را به عنوان مدير انتخاب كنند تا آنها به نمايندگي صاحبان سهام شركت را اداره كنند.

اسلاید 181: صلاحيت و شرايط مديران با توجه به اهميت نقش هيئت مديره در وضعيت شركتهاي تجارتي، قانون شرايطي را براي عضويت در آن در نظر گرفته است كه اين شرايط را بايد به دو دسته تقسيم كرد شرايط مثبت و شرايط منفي.

اسلاید 182: شرايط مثبت منظور از شرايط مثبت شرايطي است كه بايد با وجود آن شرايط مدير انتخاب و انجام وظيفه كند. اين شرايط به شرح زير است: اعضاي هيئت مديره بايد لزوماً از بين صاحبان سهام شركت به وسيله مجمع عمومي موسس (براي اولين بار) و سپس مجمع عمومي عادي انتخاب گردند. عده اعضاي هيئت مديره در شركتهاي سهامي خاص از پنج نفر نبايد كمتر باشد. اگرچه در شركتهاي سهامي خاص حداقلي تعيين نشده ولي به منظور امكان رأي گيري، معمولاً از سه نفر كمتر نيست بايد يادآوري كرد كه هميشه تعدادي نيز عضو علي البدل انتخاب مي گردد كه جانشين اعضاي اصلي غايب مي گردند.

اسلاید 183: اسلايد مدت مديريت اعضاي هيئت مديره طبق اساسنامه تعيين مي گردد، مع ذالك اين مدت از دو سال تجاوز نخواهد كرد و انتخاب مجدد آنان به اين سمت بلامانع است. مديران، به منظور جبران احتمالي خسارات وارده از طرف آنها به شركت بايد تعدادي از سهام شركت را طبق اساسنامه، خريداري و در صندوق شركت تا خاتمه مديريت خود توديع كنند.

اسلاید 184: شرايط منفي اشخاص در صورتي مي توانند به عضويت هيئت مديره انتخاب گردند كه داراي شرايط زير نباشند: محجورين و كساني كه حكم ورشكستگي آنان صادر شده باشد. كساني كه به علت ارتكاب جنايت يا جنحه هاي ذيل به موجب حكم قطعي از حقوق اجتماعي كلاً يا بعضاً محروم شده باشند.

اسلاید 185: اداره جلسات طبق ماده 119 هيئت مديره، در اولين جلسه خود از بين اشخاص حقيقي عضو هيئت (نماينده شخص حقوقي، كه شخص حقيقي است مي تواند به رياست يا نيابت رياست انتخاب شود) يك رئيس و يك نايب رئيس را براي مدت عضويت در هيئت مديره، طبق اساسنامه براي اداره جلسات هيئت مديره انتخاب خواهند كرد.

اسلاید 186: صورت جلسه هيات مديره براي هر يك از جلسات هيئت مديره بايد صورتجلسه اي تنظيم گردد. در مورد اين صورتجلسه ذكر نكات زير به خصوص ضروري است: اولاً: صورتجلسه بايد به امضاي اكثريت مديران حاضر در جلسه برسد. ثانياً: در صورتجلسه نكات زير بايد ذكر گردد: نام مديران حاضر و غايب. خلاصه اي از مذاكرات جلسه. تصميمات اتخاذ شده با قيد تاريخ. قيد نظر مديران مخالف با تمام يا بعضي از تصميمات متخذه.

اسلاید 187: اختيارات مديران مديران شركت اصولاً طبق ماده 118 «داراي كليه اختيارات لازم براي اداره شركت مي‌باشند» با اين حال مديران شركت داراي اختيارات زير نمي باشند: اولاً: اتخاذ هرگونه تصميم و اقدام بر خلاف مقررات قانوني. ثانياً: اتخاذ تصميم در مواردي كه خارج از موضوع شركت باشد (مثلاً موضوع شركت خريد و فروش آهن است ولي هيئت مديره اقدام به خريد طلا كند).

اسلاید 188: وظايف بنابر تصريح قانونگذار، موارد زير را مي‌توان جزو وظايف مديران محسوب دانست. اعلام قبولي سمت خود بعد از انتخاب. توديع سهام تضميني به منظور جبران خسارت احتمالي شركت از طرف مدير.

اسلاید 189: اسلايد رعايت مقررات قانوني در اجراي وظايف محوله. دعوت مجامع عمومي. شركت در جلسات هيئت مديره. اجراي وظايف مربوطه به عنوان نمايندگي شركت، به صورت دسته جمعي و انفرادي (اگر وظيفه خاصي براي مدير در نظر گرفته شده باشد).

اسلاید 190: اسلايد تنظيم بيلان و حساب سود و زيان و دارايي شركت و تقسيم سود طبق مقررات و همچنين تهيه خلاصه دارايي و قروض شركت هر شش ماه يك بار، و تسليم آن به بازرسان. وضع اندوخته قانوني مقرر در حساب مربوطه. به طور كلي انجام وظايفي كه به موجب قانون، مصوبات اساسنامه، يا مجامع عمومي و يا عرف و عادت مديريت شركتها به عهده مدير گذارده شده است.

اسلاید 191: مسئوليت مديران مديران در حكم وكيل و نماينده صاحبان سهام شركت هستند بنابراين طبق اصول كلي، جز در مورد تقصير (افراط يا تفريط) ، اصولاً مسئول نيستند. ماده 142 لايحه اصلاحي كه مقرر مي دارد: «مديران و مدير عامل شركت در مقابل شركت و اشخاص ثالث نسبت به تخلف از مقررات قانوني يا اساسنامه شركت و يا مصوبات مجمع عمومي بر حسب مورد منفرداً يا مشتركاً مسئول مي باشند و دادگاه حدود مسئوليت هر يك را براي جبران خسارت تعيين خواهد نمود».

اسلاید 192: مسئوليت حقوقي در صورتي كه اقدامات مدير (يا عدم اقدامات لازم در جايي كه اقدام او ضروري بوده است) منحصراً منجر به خسارت مادي گردد، بدون اينكه جرمي واقع شده باشد، در اين صورت مدير فقط مسئول جبران خسارت وارده خواهد بود مثل اينكه مدير، برخلاف مصوبات مجمع عمومي، اقدام به فروش اموال غيرمنقول شركت كند و از اين راه ضرري به شركت وارد شود.

اسلاید 193: مسئوليت كيفري با اين حال ممكن است اقدام (يا ترك اقدام) مدير علاوه بر خسارت به شركت جرم هم محسوب گردد كه در اين صورت مدير از نظر كيفري نيز تحت تعقيب قرار گرفته و به مجازات خواهد رسيد.

اسلاید 194: مسئوليت انفرادي و اشتراكي به طوري كه قبلاً يادآوري شد ماده 142 لايحه اصلاحي مديران را نسبت به تخلفات از مقررات قانوني، «بر حسب مورد منفرداً يا مشتركاً» مسئول مي شناسد.

اسلاید 195: مسئوليت انفرادي مواردي كه مدير شركت منفرداً مسئوليت دارد مواردي است كه مدير بر خلاف ضوابط و مقررات در خارج يا داخل شركت اقداماتي انجام دهد (يا از اقدامات مربوط به وظايف انحصاري خود امتناع كند) كه منحصراً مستند به خود او باشد و ساير اعضاي هيئت مديره دخالتي در آن نداشته باشند. و از اين راه خسارتي به شركت وارد شود در اين صورت شخص مدير متخلف مسئول است و ساير اعضاي هيئت مديره مسئوليتي ندارند.

اسلاید 196: مسئوليت خاص مديرانطبق ماده 143: (( در صورتي كه شركت ورشكسته شود يا پس از انحلال معلوم شود كه دارايي شركت براي تاديه ديون آن كافي نيست دادگاه صلاحيتدار مي‌تواند به تقاضاي هر ذينفع هر يك از مديران يا مدير عاملي را كه ورشكستگي شركت يا كافي نبودن دارايي شركت به نحوي از انحاء معلول تخلفات او بوده است منفرداً يا متضامناً به تاديه آن قسمت از ديوني كه پرداخت ان از دارايي شركت ممكن نيست محكوم نمايد.

اسلاید 197: ممنوعيتهاي مديران طرف معامله شركت قرار گرفتن منع دريافت وام ممنوعيت رقابت دريافت مقرري

اسلاید 198: مدير عامل مواد 124 الي 128 قانون تجارت اختصاص به مدير عامل شركت دارد. در حالي كه هيئت مديره اداره شركت را به طور كلي در اختيار دارد اجراي تصميمات هيئت مديره به وسيله مدير عامل به اجرا در مي آيد.

اسلاید 199: انتخاب مدير عامل حدود اختيارات ، وظايف و حق الزحمه مدير عامل به وسيله هيئت مديره انجام مي گردد و در حدود اختيارات تفويض شده به او نمايندگي شركت را به عهده داشته و از طرف هيئت مديره قابل عزل است.

اسلاید 200: شخص حقيقي مدير عامل حتماً بايد يك شخص حقيقي باشد نه حقوقي.

اسلاید 201: انتخاب و عزل بازرسان انتخاب بازرسان شركت براي اولين بار به عهده مجمع عمومي و در مراتب بعدي به وسيله مجمع عمومي عادي به عمل خواهد آمد. طبق ماده 153 قانون تجارت ، در صورت يكه مجمع عمومي بازرسي معين نكند يا بازرس از انجام وظايف خود امتناع كند در اين صورت هر ذينفعي مي تواند به دادگاه صلاحيتدار مراجعه و دادگاه به تعداد مقرر در اساسنامه بازرس انتخاب مي كند تا وظايف بازرس را، تا انتخاب بازرس از طرف مجمع عمومي عادي ، انجام دهد.

اسلاید 202: تعداد بازرسان طبق ماده 144 مجمع عمومي عادي همه ساله يك يا چند نفر بازرس انتخاب مي كند» بنابراين تعداد بازرسان، از نظر قانون، محدوديتي ندارد و تعداد آن در اساسنامه تعيين مي‌گردد.

اسلاید 203: اسلايدبا توجه به نحوه انشاي ماده 144 كه اعلام مي دارد مجمع عمومي عادي « هر سال يك يا چند نفر بازرس انتخاب مي كند» مشخص ميگردد مدت ماموريت بازرسان يكسال است .

اسلاید 204: اختيارات و وظايف بازرسان بارزسان اصولاً براي نظارت و كنترل امور شركت به خصوص امور مالي آن در نظر گرفته شده است بنابراين بايد گفت اختيارات بازرس را مي توان در دو جمله به شرح زير خلاصه كرد: نظارت و كنترل امور شركت براي اطمينان از صحت و درسيتي كارها وگزارش آن به مجمع عمومي عادي. به منظور اجراي وظايف فوق ، بازرس حق بررسي و كنترل ، صورتحسابها، قراردادها، فاكتورها، دفاتر و به طور كلي تمام اسناد و مدارك مربوط به امور مالي شركت را دارد بازرس در صورت لزوم مي تواند از نظر كارشناس استفاده كند.

اسلاید 205: وظايف بازرس متعدد و از جمله به شرح زير استاحراز صحت درستي صورت دارايي و صورتحساب دوره عملكرد و حساب سود و زيان و ترازنامه شركت . احراز صحت مطالب و اطلاعاتي كه مديران در اختيار مجامع عمومي مي گذارند و گزارش خلاف واقع بودن آنها به مجمع عمومي احراز رعايت تساوي حقوق صاحبان سهام در حدود مقررات قانوني و اساسنامه شركتگزارش هرگونه تخلف از ناحيه مديران ، به اولين مجمع عمومي در صورت اطلاع از وقوع جرم اعلام آن به مرجع صلاحيتدار و اولين مجمع عمومي .

اسلاید 206: شرايط بازرسان حسن شهرت و عدم محكوميت كيفري موثر. حداقل داشتن درجه ليسانس در رشته هاي متناسب با وظايف محوله داشتن حداقل پنجسال تجربه مفيد عدم اشتغال به نمايندگي در مجلس شوراي اسلامي عدم اشتغال به طور موقت در سازمانهاي دولتي

اسلاید 207: انحلال و تصفيه شركت در صورتي كه شركت به هر دليلي قادر به ادامه حيات نباشد در اين صورت منحل خواهد شد. اين انحلال ممكن است ، طبق موارد پيش بيني شده در قانون، خود به خود باشد يا طبق تصميمات دادگاه و شركت پس از انحلال بايد تصفيه شود . مسائل مختلف انحلال و تصفيه را دو مبحث مختلف مورد بررسي قرار مي دهيم.

اسلاید 208: انحلال طبق ماده 199 موارد و انحلال بدون حكم دادگاه موارد زير شركت به خودي خود و بدون نياز به حكم دادگاه منحل خواهد شد :وقتي كه شركت موضوعي را كه براي آن تشكيل شده است انجام داده و يا انجام آن غير ممكن شده است در صورتي كه شركت براي مدت معيني تشكيل گرديده و آن مدت منقضي شده باشد مگر اينكه مدت قبل از انقضاي آن تمديد شود. در صورت ورشكستگي

اسلاید 209: موارد انحلال به حكم دادگاه طبق ماده 201 لايحه اصلاحي ، در موارد زير ممكن است دادگاه به تقاضي هر ذينفع حكم انحلال شركت را صادر كند: در صورتيكه تايكسال پس از به ثبت رسيدن شركت هيچ اقدامي جهت انجام موضوع آن صورت نگرفته باشد و نيز در صورتي كه فعاليتهاي شركت در مدت بيش از يكسال متوقف شده باشد.در صورتيكه مجمع عمومي سالانه براي رسيدگي به حسابهاي هر يك از سالهاي مالي تا ده ماه از تاريخي كه اساسنامه، تعيين كرده است تشكيل نشده باشد. در صورتي كه سمت تمام يا بعضي از اعضاي هيئت مديه و همچنين سمت مدير عامل شركت طي مدتي زايد بر شش ماه بلا متصدي مانده باشد.

اسلاید 210: تعريف تصفيه تصفيه شركت را با توجه به مقتضيات آن مي توان به اين شرح تعريف كرد: « تصفيه شركت عبارت است از انجام تعهدات و پرداخت بدهيهاي شركت و وصول مطالبات و تقسيم دارايي آن بين شركاء.

اسلاید 211: اسلايدبا توجه به تعريف فوق منظور از تصفيه شركت به طور خلاصه يعني تقسيم دارايي شركت ولي دارايي شركت عبارت است از اموال موجود، ديون و مطالبات بنابراين تصفيه شامل كليه اقدامات مربوط به اجراي اين اصل است كه مي توان گفت شامل امور زير است: انجام تعهدات پرداخت بدهيها وصول مطالبات تقسيم دارايي

اسلاید 212: تقسيم دارايي پس از انجام كليه تعهدات شركت ، پرداخت بدهيها، وصول مطالبات، طبيعتاً دارايي خالص شركت مشخص و معين مي گردد كه بايد بين شركاء تقسيم گردد. براي تقسيم دارايي بايد به شرح زير اقدام گردد.اولاً: پرداخت قيمت اسمي سهام به صاحبان سهام و استرداد سهام آنها . ثانياً : تقسيم دارايي باقيمانده به نسبت سرمايه بين شركاء ثالثاً‌: توديع سهم شركايي كه حضور ندارند در حساب مخصوص و آگهي مراتب .

اسلاید 213: خاتمه تصفيه پس از تقسيم دارايي شركت، دو اقدام ديگر انجام خواهد گرديد. اعلام پايان تصفيه به ثبت شركتها براي آگهي تحويل دفاتر و اسناد و مدارك به اداره ثبت شركتها .

اسلاید 214: تعريف شركت با مسئوليت محدودماده 94 قانون تجارت شركت با مسئوليت محدود را به اين شرح تعريف كرده است :« شركت با مسئوليت محدود شركتي است كه بين دو يا چند نفر براي امور تجارتي تشكيل شده و هر يك از شركا بدون اينكه سرمايه به سهام و يا قطعات سهام تقسيم شده باشد فقط تا ميزان سرمايه خود در شركت مسئول قروض و تعهدات است».

اسلاید 215: تشكيل شركت با مسئوليت محدود در قانون تجارت صراحتاً در مورد تشكيل شركت با مسئوليت محدود شرايط خاصي را منحصراً در يك ماده پيش بيني نكرده است مع ذالك از مجموع مواد 96و97و100 قانون مذكور مي توان شرايط تشكيل اين شركت را به شرح زير استنباط كرد. پرداخت تمام سرمايه نقدي و تقويم وتسليم سهم الشركه غير نقدي طبق ماده 96: شركت با مسئوليت محدو وقتي تشكيل مي شود كه تمام سرمايه نقدي تاديه و سهم الشركه غير نقدي نيز تقويم و تسليم شده باشد. تنظيم و امضاي شركتنامه تصريح بهاي تقويم شده سهم الشركه غير نقدي در شركتنامه

اسلاید 216: سرمايهسرمايه در شركتهاي با مسئوليت محدود داراي خصوصيات زير است: سرمايه به سهام مساوي تقسيم نمي گردد.تمام سرمايه نقدي بايد تأديه گردد.سرمايه غير نقدي تقويم و تسليت شود.

اسلاید 217: تعداد مديران مديران در شكرتهاي با مسئوليت محدود ، حد معيني ندارد بر حسب تعداد شركا و نياز آنها، در اختيار شركاست.

اسلاید 218: انحلال شركتطبق ماده 114 قانون تجارت شركت با مسئوليت محدود در موارد زير منحل ميگردد: وقتي كه شركت مقصودي را كه براي آن تشكيل شده انجام داده يا انجام آن غير ممكن باشد. وقتي كه شركت براي مدت معيني تشكيل و مدت ننقضي شده باشد. در صورتي كه شركت ورشكست شود. در صورت تصميم عده اي از شركا كه سهم الشركه آنها بيش از نصف سرمايه باشد.

اسلاید 219: تقسيم سود و زيان در شركتهاي با مسئوليت محدود، اصولاً تقسيم سود و زيان، مانند تمام شركتهاي تجاري به نسبت آورده هر شريك است مگر اينكه شرط خلاف شده باشد. با اين حال در صورت ورشكستگي، هر يك از شركا فقط تا ميزان آورده خود در شركت مسئوليت پرداخت قروض شركت را به عهده دارند شرط خلاف آن نيز معتبر نيست.

اسلاید 220: تعريف شركت تضامني طبق ماده 116 قانون تجارت« شركت تضامني شركتي است كه در تحت اسم مخصوصي براي امرو تجارتي بين دو يا چند نفر با مسئوليت تضامني تشكيل مي شود، اگر دارايي شكت براي تاديه تمام قروض كافي نباشد هر يك از شركا مسئول پرداخت تمام قروض شركت است»

اسلاید 221: تشكيل شركت تضامنياگر چه طبق ماده 118 قانوت تجارت:« شركت تضامني وقتي تشكيل مي شود كه تمام سرمايه نقدي تاديه و سهم الشركه غير نقدي نيز تقويم و تسليم شده باشد»

اسلاید 222: اداره شركت تضامنيماده 120: در شركت تضامني شركا بايد لااقل يك نفر از ميان خود يا خارج به سمت مديري معين نمايند.ماده 121 : حدود مسئوليت مدير يا مديران شركت تضامني همان استكه در ماده 51 مقابل موكل دارد.

اسلاید 223: نحوه اداره بر خلاف شركتهاي سهامي، در شركتهاي تضامني لزومي نداردكه مديران به تعداد معيني باشند. حتي همان طور كه در ماده 120 ذكر شده، با يك نفر مدير هم شركت تضامني را مي توان اداره كرد . همچنين مدير شكرت تضامني را از خارج شركت نيز مي توان انتخاب كرد.

اسلاید 224: نحوه كلي تقسيم سود و زيان طبق ماده 119 قانوت تجارت اصولاً در شركت تضامني منافع به نسبت سهم الشركه بين شركا تقسيم مي‌گردد. و طبق ماده 124 نيز در روابط بين شركا مسئوليت هر يك از آنها در تاديه قروض شركت به نسبت سرمايه خواهد بود. اين قاعده كلي و اصولي منحصر به شركتهاي تضامني نيست و در كليه شركتهاي تجارتي تقسيم سود و زيان به نسبت سرمايه است.

اسلاید 225: شخصيت شركا در شركتهاي تضامني منظور از شخصيت شركاء در اين قسمت، شخصيت اقتصادي شركاست كه مي تواند ضامن پرداخت بدهيهاي احتمالي شركت ، علاوه بر سمايه باشد. در شركتهاي تضامني شخصيت شركاء در ارتباط با مسائل مختلف شركت داراي اهميت خاصي است كه به شرح زير به آنها مي پردازيم.

اسلاید 226: ورشكستگي شريك طبق ماده 131:« در صورت ورشكستگي يكي از شركا و همچنين در صورتي كه يكي از طلبكاران شخصي يكي از شركا به موجب ماده 129 انحلال شركت را تقاضاكرد ساير شركا مي‌توانند سهم آن شريك را از دارايي شركت نقداً تاديه كرده و او را از شركت اخراج كنند» .

اسلاید 227: تهاتر تهاتر عبارت است از سقوط دين شخصي نسبت به طلبكار خود ، در صورتي كه مديون ، به دلايل ديگري، از دائن خود طلبكار گردد. با توجه به اينكه شخصيت شركا از شركت جداست قانون خواسته است يادآوري كند كه اصولاً دين و طلب از شركت يا شركا و يا به آنها ارتباطي به يكديگر ندارند و موجب تهاتر نيست جز در يك مورد.

اسلاید 228: فسخ شركت تضامنيطبق ماده 137 قانون تجارت در صورتي شريك مي تواند از حق فسخ خود استفاده كند كه شرايط زير جمع باشد: در اساسنامه شركت اين حق از شركا سلب نشده باشد.تقاضاي فسخ به قصد اضرار از ساير شركا نباشد.از تاريخ تقاضاي فسخ شش ماه گذشته باشد. اگر موافق اساسنامه سال به سال به حساب شركت رسيدگي مي شود فسخ در موقع ختم محاسبه ساليانه به عمل آمده باشد.

اسلاید 229: انحلال شركتهاي تضامنيبه موجب ماده 136 شركتهاي تضامني در موارد زير منحل مي گردد: وقتي كه شركت مقصودي را كه براي آن تشكيل شده بود انجام داده و يا انجام آن غير ممكن شده باشد.وقتي كه شركت براي مدت معيني تشكيل و مدت منقضي شده باشد. در صورتي كه شركت ورشكست شود. در صورت تراضي تمام شركا

اسلاید 230: اسلايد در صورتي كه يكي از شركا به دلايلي انحلال شركت را از محكمه تقاضا نمايد و محكمه آن دلايل را موجه دانسته و حكم به انحلال شركت بدهد. در صورت فسخ يكي از شركاء مطابق ماده 137 در صورت ورشكستگي يكي از شركا مطابق مواد 139 و 140 در صورت فوت يا محجوريت يكي از شركا مطابق مواد 139 و 140

اسلاید 231: فصل چهارم شركت نسبي مانند شركت تضامني ، جزو شركتهاي شخص محسوب مي گردد زيرا هر يك از شركاء به نسبت سرمايه خود در شركت، ضامن پرداخت قروض شركت مي باشند و اگر سرمايه شركت جوابگوي بدهيهاي آن نباشد طلبكاران به نسبت سرمايه هر شريك در شركت حق مراجعه به دارايي شخصي شركا را نيز دارند.

اسلاید 232: تعريف شركت نسبي طبق ماده 183: شركت نسبي شركتي است كه براي امور تجارتي در تحت اسم مخصوصي بين دو يا چند نفر تشكيل و مسئوليت هر يك از شركا به نسبت سرمايه اي است كه در شركت گذاشته شده. نكته عمده در تعريف شركت نسبي مسئوليت شركا در مقابل طلبكاران احتمالي شركت است .

اسلاید 233: مشخصات اختصاصي شركتهاي نسبي نام شركت در نام شركت نسبي عبارت ( شركت نسبي) بايد ذكر گردد و لااقل نام يكي از شركا نيز ذكر گرديده و از بقيه شركا با عبارتي مثل (وشركا) يا (و برادران) ياد ميگردد. مسئوليت شريك جديد در صورتي كه شريك جديدي وارد شركت شود باز هم به نسبت سرمايه خود مسئول پرداخت قروضي هم خواهد بودكه شركت قبل از ورود او داشته است.

اسلاید 234: فصل پنجم ـ شركتهاي مختلط شركتهاي مختلط شركتهايي هستند كه نوعاً مركب از يك يا چند شريك ضامن و شركاي غير ضامن هستند.

اسلاید 235: علت تشكيل شركتهاي مختلط علت تشكيل اين شركتها وجود دو نوع شريك با مسئوليتهاي مختلف است، كه به دلايل مختلف تمايل به همكاري در يك شركت تجاري دارند. مثلاً شخصي تصميم به تشكيل يك شركت تجارتي دارد كه از يك طرف ميل دارد شخصاً شركت را اداره كرده و ديگران دخالت موثري در اداره امور شركت نداشته باشند و از طرف ديگر نياز به سرمايه دارد.

اسلاید 236: انواع شركتهاي مختلط شركتهاي مختلط غير سهاميشركتهاي مختلط سهامي.

اسلاید 237: تعريف شركتهاي غير سهامي طبق ماده 141 شركت مختلط غير سهامي شركتي است كه براي امور تجارتي ، در تحت اسم مخصوص بين يك يا چند نفر شريك ضامن و يك يا چند نفر شريك با مسئوليت محدود بدون انتشار سهام تشكيل مي گردد. . . .»

اسلاید 238: حقوق و تعهدات شركاي با مسئوليت محدود در شركت مختلط غير سهامي شركاي با مسئوليت محدود تابع مقررات زير هستند: همان طور كه در تعريف اين شركت تصريح شد ، شركاي با مسئوليت محدود فقط تا ميزان سرمايه خود مسئول پرداخت بدهيهاي شركت هستند و بيش از آن مسئوليتي ندارند. بنابراين در هر مورد كه مسئوليتي براي شركاي مزبور در مقابل طلبكاران در نظر گرفته شده تا حد سرمايه آنان در شركت است.

اسلاید 239: اسلايداصولاً شركا مسئول قروض گذشته شركت نيستند با اين حال طبق ماده 155 شريك با مسئوليت محدود كه وارد شركت مختلط غير سهامي موجودي مي گردد تا حدود سهم الشركه خود مسئول قروض قبل از ورود خود در شركت نيز خواهد بود شرط خلاف نسبت به اشخاص ثالث معتبر نيست.

اسلاید 240: اسلايداداره شركت نه تكليف و نه حق شركاي با مسئوليت محدود است، با اين حال شركاي مزبور حق نظارت برشركت را دارند.شريك با مسئوليت محدود حق انتقال سهم الشركه خود را بدون رضايت ساير شركا به شخص ثالث نداردولي مي تواند حق خود را نسبت به سهم الشركه خود به ديگري واگذار كند در اين صورت شخص مزبور حق دخالت و نظارت در امور شركت را ندارد.

اسلاید 241: شركت مختلط سهامي شركت مختلط سهامي، مانند شركت مختلط غير سهامي، شركتي است كه از يك عده شركاي ضامن و شركاي غير ضامن تشكيل مي گردد، ولي در اين شركتها به جاي شركاي با مسئوليت محدود ، شركاي سهامي وجود دارند.

اسلاید 242: تشكيل شركت مختلط سهامي در حالي كه مقررات مربوط به شركتهاي مختلط غير سهامي اين نوع شركتها را بيشتر تابع شركتهاي تضامني قرار داده، مقررات مربوط به شركتهاي مختلط سهامي اين شركتها را تابع شركتهاي سهامي قرار داده است.

اسلاید 243: حقوق و تعهدات شركاي ضامنبه طوريكه قبلاً گفته شد اصولاً‌شركاي ضامن، در شركت مختلط سهامي، تابع مقررات شركت تضامني هستند با اين حال موارد خاصي ضمن مقررات شركت مختلط سهامي در مورد شركاي ضامن، پيش بيني شده است. شريك ضامن كسي است كه سرمايه او به صورت سهام در نيامده وش ريك يا شركاي ضامن در مقابل طلب طلبكاران در صورتي كه طلب آنان بيشتر از دارايي شركت باشد، مسئوليت نامحدود تضامني دارند.

اسلاید 244: حقوق و تعهدات شركاي سهامي شركاي سهامي در شركتهاي مختلط سهامي داراي حقوق و تكاليفي به شرح زير هستند: شريك سهامي فقط تا ميزان سرمايه خود مسئول قروض شركت هستند. دراسم شركت نبايد نام هيچيك ازشركاي سهامي قيد گردد. اداره شركت نه حق و نه تكليف شركاي سهامي است ولي با اين همه از طريق هيئت نظارت مي‌توانند نسبت به عملكرد شركت نظارت داشته باشند. شركاي سهامي حق شركت در مجامع عمومي و شركت در راي گيري در حدود صلاحيت مجامع را دارند.

اسلاید 245: انحلال شركت مختلط سهامي در موارد زير منحل مي گردد.انجام مقصود شركت يا غير ممكن شدن آن انقضاي مدت ورشكستگي تصميم مجمع عمومي (در صورت تصريح به آن در اساسنامه)تصميم مجمع عمومي و رضايت شركاي ضامن

اسلاید 246: فصل ششم شركتهاي تعاوني كليات شركتهاي تعاوني در حقيقت به منظور مبارزه با دو عامل اساسي اجتماعي تشكيل گرديده اند: سودجويي سرمايه داران و تورم.

اسلاید 247: تعريف شركتهاي تعاوني تعريف: طبق ماده 2 قانون شركتهاي تعاوني: شركت تعاوني شركت است (مركب از اشخاص حقيقي يا حقوقي كه به منظور رفع نيازمنديهاي مشترك و بهبود وضع اقتصادي و اجتماعي اعضا از طريق خود ياري و كمك متقابل و همكاري آنان موافق اصولي كه در اين قانون مصرح است تشكيل مي شود.

اسلاید 248: ويژگيهاي شركتهاي تعاوني حداقل اعضاي يك شركت تعاوني از هفت نفر نبايد كمتر باشد . هريك از اعضا حداقل بايد داراي يك سهم باشند و تمام قيمت اسمي سهم خود را نقداً بپردازند ولي تعداد سهام هر عضو نبايد از يك هفتم كل سرمايه بيشتر باشد . ضمناً‌خريد سهام ممكن است به اقساط باشد. هريك از اعضا در مجمع عمومي ، داراي هر تعداد سهام كه باشد، بيشتر از يك راي ندارد. براي حضور در مجمع عمومي مي توان به ديگري وكالت داد ولي هر كس بيشتر از سه وكالت نمي تواند قبول كند. انتقال سهم به غير عضو ممنوع است.

اسلاید 249: فصل هفتم ـ مقررات مختلفهدر اين بخش بعضي مسائل مشترك شركتهاي تجارتي را به شرح زير مورد بحث قرار مي‌دهيم

اسلاید 250: ثبت شركتها هر چند هر شركتي بعد از تشكيل طبق ماده 583 قانون تجارت داراي شخصيت حقوقي است با وجود اين طبق ماده 195 همان قانون:« ثبت كليه شركتهاي مذكور در اين قانون الزامي و تابع مقررات قانون ثبت شركتهاست.

اسلاید 251: مراحل مختلف ثبت شركتهاثبت شركتها اگر چه مشمول مقررات مختلف بوده در مورد شركتهاي داخلي، خارجي، بيمه، كسبه جزء و غيره تفاوتهاي مختصري دارد، مع ذلك اصول ثبت همه آنها يكسان است.

اسلاید 252: مراجع ثبت شركتها مرجع ثبت شركتها درتهران اداره ثبت شركتها (يا به عبارت دقيقتر دايره ثبت شركتها) و در خارج از تهران اداره، دايره يا شعبه ثبت اسناد و در صورتي كه در محل اصولاً ثبت استاد نباشد، دفاتر اسناد رسمي يا دفتر دادگاه خواهد بود.

اسلاید 253: نحوه درخواست در خواست ثبت شركت به موجب تقاضا نامه اي خواهد بودكه بايد در دو نسخه تنظيم و حاوي نكات اساسي مربوط به هر شركت از قبيل، نام ، نوع ، مركز اصلي تابعيت ميزان سرمايه و غيره بوده و اسناد و مدارك لازم كه حكايت از انجام مقررات مربوط به تشكيل هر شركت مي كند (مثل شركتنامه ، اساسنامه ، صورتجلسه مجمع عمومي و در مورد بعضي شركتها مدارك مربوط به تعهد پرداخت سرمايه شركت و تسليم سرمايه غير نقدي و از اين قبيل) كه در هر يك از شركتهاي هفت گانه متفاوت است ، تسليم مرجع ثبت گردد.

اسلاید 254: تصفيه امور شركتها خاتمه حيات شركتهاي تجاري ممكن است ورشكستگي باشد يا انحلال، ورشكستگي اين شركتها تابع مقررات مربوط به ورشكستگي است ( باب يازدهم قانون تجارت) اما انحلال شركتهاي تجارتي مشمول مقررات مواد 202 الي 218 قانون تجارتدر مورد تصفيه امور شركتها است .

اسلاید 255: باب سوم اسناد تجارتي سند، طبق قانون مدني عبارت است از هر نوشته اي كه در مقام دعوي يا دفاع قابل استناد باشد.

اسلاید 256: اسلايدمنظور از اسناد تجارتي اسناد عادي است كه در امور معاملات و نوعاً تجاري به كار مي رود و هر چند غير تاجر هم از آن استفاده مي كند . قانون تجارت از بين اين اسناد، با لحاظ اهميت، فقط از برات، سفته و چك نام برده و مقررات حاكم برآنها را تنظيم كرده است بقيه اسناد مشمول مقررات مربوط به خود و عرف و عادي تجاري مي باشند.

اسلاید 257: اسلايداسناد تجارتي در عالم تجارت داراي قواعدي است كه مي توان از جمله آنها به موارد زير اشاره كرد: جانشيني پول نقد وسيله اعتبارجلوگيري از جابجايي

اسلاید 258: بخش اول ـ برات قانون تجارت برات را تعريف نكرده ولي با توجه به مقررات و عرف حاكم بر برات مي توان آن را به شرح زير تعريف كرد: برات عبارت است از سندي كه به موجب آن شخصي به ديگري دستور مي دهد مبلغ معيني را در وجه شخص معين يا حامل يا به حواله كرد آن شخص، به رويت يا در موعد معين بپردازد. كسي كه برات را صادر مي كند«براتكش» كسي كه برات در وجه اوست «دارنده برات» و كسي كه بايد برات را بپردازد براتگير ناميده مي شود.

اسلاید 259: فصل اول ـ شرايط برات و آثار آن مهر يا امضا قيد كلمه برات در روي ورقه تاريخ تحرير اسم شخصي كه بايد برات را تاديه كند تعيين مبلغ برات

اسلاید 260: قبول و نكول يكي از خصوصيات مهم برات، و اختلاف اساسي آن با سفته و چك، مساله قبول و نكول براتگير (محال عليه) است.

اسلاید 261: قبول طبق ماده 235 : «برات بايد به محض ارائه يا منتهي در ظرف 24 ساعت از تاريخ ارائه قبول يا نكول شود». موضوع قبول برات اصولاً مهلتي ندارد و حداكثر ظرف 24 ساعت پس از ارائه بايد قبول و يا نكول شود.

اسلاید 262: نكول منظور از نكول تصريح به عدم تعهد پرداخت وجه برات از طرف محال عليه است.

اسلاید 263: آثار حقوقي ظهر‌نويسيمسئوليت در برات مسئوليت تضامني ضمانت از مسئولين براتورشكستگي مسئولين برات حق مراجعه به مديران تصفيه همه ورشكستگان عدم حق مراجعه مديران تصفيه به يكديگر

اسلاید 264: بخش دوم ـ سفته ماده 307 از سفته به شرح زير تعريف كرده است : «فته طلب سندي است كه به موجب آن امضا كننده تعهد مي كند مبلغي در موعد معين يا عندالمطالبه در وجه حامل يا شخص معين و يا به حواله كرد آن شخص كارسازي نمايد».

اسلاید 265: بخش سوم ـ چك چك از جمله اسنادي است كه برخلاف برات و سفته، كه موارد استعمال محدودي دارند، يك سند نقل و انتقال پولي همگاني است. به همين دليل، علاوه بر مقررات حقوقي مندرج در قانون تجارت، به علت سهولت امكان سوء استفاده به وسيله آن، مشمول مقررات جزايي نيز شده است.

اسلاید 266: تعريف چك طبق ماده 310 قانون تجارت : «چك نوشته اي است كه به موجب آن صادر كننده وجوهي را كه نزد محال عليه دارد كلاً يا بعضاً مسترد يا به ديگري واگذار مي نمايد».

اسلاید 267: چكهاي مشمول قانون به موجب ماده 1 قانون : «انواع چك عبارت است از : چك عادي، چكي است كه اشخاص عهده بانكها به حساب جاري خود صادر و دارنده آن تضميني جز اعتبار صادر كننده آن ندارد. چك تاييد شده، چكي است كه اشخاص عهده بانكها به حساب جاري خود صادر و توسط بانك محال عليه پرداخت وجه آن تاييد مي شود. چك تضمين شده، چكي است كه توسط بانك به عهده همان بانك به درخواست مشتري صادر و پرداخت وجه آن توسط بانك تضمين مي شود. چك مسافرتي، چكي است كه توسط بانك صادر و وجه آن در هر يك از شعب آن بانك يا توسط نمايندگان و كارگزاران آن پرداخت مي گردد.»

اسلاید 268: چك بي محل طبق ماده 3 قانون : «صادركننده چك بايد در تاريخ صدور معادل مبلغ چك در بانك محال عليه وجه نقد (با اعتبار قابل استفاده) داشته باشد …» در موارد زير چك در حكم بي محل خواهد بود. در صورتي كه چك در تاريخ صدور داراي محل بوده ولي صادركننده قبل از دريافت به وسيله دارنده وجه آن را به نحوي از بانك خارج كند. صادركننده به بانك دستور عدم پرداخت بدهد. صادركننده، چك را به صورتي تنظيم كند كه بانك به عللي از قبيل عدم مطابقت امضا و خط خوردگي و غيره از پرداخت آن خودداري كند.

اسلاید 269: مجازات طبق ماده 7 قانون صدور چك بلامحل مستلزم سه نوع مجازات است : حبس تعزيري از شش ماه تا دو سال. جريمه نقدي معادل يك چهارم وجه چك يا يك چهارم كسر موجودي هنگام ارائه چك. ممنوعيت از داشتن چك براي مدت سه سال، در صورت صدور چك بي محل بيشتر از يك بار مشروط بر اينكه منجر به صدور كيفر خواست شده باشد.

اسلاید 270: بخش چهارم ـ اسناد در وجه حامل تعريف سند در وجه حامل سند در وجه حامل سندي است كه مشخصات دارنده روي آن درج نشده و قابل پرداخت حامل آن است.بنابراين اصولاً وجه سند در وجه حامل بايد به حامل پرداخت گردد مگر در موارد زير: در صورت توقيف وجه از طرف پليس يا مقامات قضايي. در صورت امتناع حامل از تسليم سند در مقابل پرداخت. در صورتي كه عدم مالكيت دارنده سند نسبت به آن در دادگاه احراز گردد.

اسلاید 271: باب چهارم قراردادهاي تجارتي

اسلاید 272: تعريف دلالي طبق ماده 335 قانون تجارت : «دلال كسي است كه در مقابل اجرت واسطه انجام معاملاتي شده يا براي كسي كه مي خواهد معاملاتي نمايد طرف معامله پيدا مي كند. اصولاً قرارداد دلالي تابع مقررات راجع به وكالت است.»

اسلاید 273: فصل دوم ـ وظايف و حقوق دلال وظايف دلال:با توجه به اينكه دلال در حكم وكيل و امين است بنابراين وظايف دلال همان وظايف امين است مع ذالك قانون به موارد خاصي به شرح زير اشاره كرده است : دلال بايد در كمال صداقت طرفين را از جزئيات معامله مطلع كند اگرچه فقط براي يك طرف دلالي كند. تقصير موجب مسئوليت اوست. دلال هيچيك از حقوق و تعهدات طرفين معامله را نمي تواند به عهده بگيرد مگر با اجازه نامه مخصوص. دلال مسئول تلف يا نقص اسناد و اشيايي است كه در نزد اوست مگر اينكه بدون تقصير او باشد.

اسلاید 274: اسلايد دلال، در صورتي كه معامله از روي نمونه باشد، بايد نمونه را تا ختم معامله نگه دارد. دلال ضامن صحت امضاي طرفين معامله است در صورتي كه اسناد معامله به وسيله او رد و بدل شده باشد. دلال ضامن اعتبار طرفين معامله، اجراي قرارداد نوع جنس يا ارزش آن نيست مگر اينكه تقصير كند يا اينكه طرفين يا يكي از آنها به اعتبار او معامله كنند.

اسلاید 275: حقوق دلال دلال مي تواند در رشته هاي مختلف اشتغال به دلالي داشته و خود نيز به امر تجارت بپردازد. دلال، به شرط اطلاع آمرين، مي تواند براي چند نفر و در رشته هاي مختلف دلالي كند. دلال در صورتي مي تواند حق دلالي را مطالبه كند كه معامله به وساطت يا راهنمايي او انجام شده و در صورت وجود شرط، پس از حصول شرط. دلال مستحق حق دلالي و هزينه هاي مقرر و متعارف است حتي اگر معامله فسخ شود در معاملات ممنوعه حق دلالي نيست.

اسلاید 276: بخش دوم ـ حق العمل كاري (كميسيون)طبق ماده 358 : «جز در مواردي كه به موجب مواد ذيل استثنا شده مقررات راجع به وكالت در حق العمل كاري نيز رعايت خواهد شد.»

اسلاید 277: وظايف حق العمل كارمنظور از وظايف حق‌العمل‌كار كليه اقداماتي است كه وي بايد براي حفظ مال و حفظ حقوق آمر در بهترين شزايط طبق قانون، قرارداد يا عرف انجام داد. تمام اين موارد از پيش تعيين شده است مع‌ذلك موارد آن را قانون به شرح زير تعيين كرده است:حق العمل كار بايد آمر را به موقع در جريان اقدامات خود قرار دهد. در صورت دستور آمر، حق العمل كار، مكلف به بيمه اموال موضوع قرارداد است.

اسلاید 278: اسلايددر صورت وجود عيوب ظاهر در كالا، حق العمل كار بايد اقدامات لازمه را براي حفظ آن به عمل آورده و مراتب را به اطلاع آمر برساند. در صورت بيم فساد سريع مال التجاره مي تواند شخصاً يا مكلفاً با اطلاع دادستان آن را به فروش برساند. حق العمل كار مي تواند، جز در صورت دستور خلاف به وسيله آمر، در صورت ماموريت به خريد يا فروش كالايي از طرف آمر.

اسلاید 279: اموري كه حق العمل‌كار بايد از انجام آنها خودداري كند حدود اين امور نيز محدود نيست و حق العمل كار بايد از هر نوع اقدامي كه به كالا و حقوق آمر لطمه مي زند خودداري كند،‌مع ذلك بعضي موارد قانوني آن به شرح زير است :‌حق العمل كار حق ندارد مالي را به قيمتي كمتر از دستور آمر بفروشد،‌مگر ثابت كند، به منظور احتراز از ضرر بيشتر بوده است. مابه التفاوت فروش بيشتر و خريد كمتر از قيمت معين شده به وسيله آمر متعلق به آمر است. حق العمل كار حق فروش به نسيه يا با شرايط برخلاف نظر آمر و عرف محل را ندارد.

اسلاید 280: بخش چهارم ـ قائم مقام تجارتي و ساير نمايندگان تجارتي بعضي مواقع وسعت كارهاي تجارتي، يا ضعف و از كار افتادگي تاجر، ايجاب مي كند كه شخص ديگري به جاي وي امور تجارتي را انجام دهد. در اين صورت بايد دانست اقدامات نماينده تاجر تا چه اندازه براي تاجر الزام آور است و او را متعهد مي كند.

اسلاید 281: تعريف ضمانتضمانت دو نوع است: ضمانت مدنيضمانت تجارتيضمانت مدنيطبق ماده 684 قانون مدني : «عقد ضمان عبارت است از اينكه شخصي مالي را كه بر ذمه ديگري است به عهده بگيرد.»

اسلاید 282: باب پنجم ورشكستگي

اسلاید 283: تعريف ورشكستگيطبق ماده 412 قانون تجارت «ورشكستگي تاجر يا شركت تجارتي در نتيجه توقف از تاديه وجوهي كه بر عهده اوست حاصل مي شود»