صفحه 1:
ات
تللیف. و ترجمهد دکتر مصطفی تفی asl لتصلری
صفحه 2:
صفحه 3:
سازمان بین المللی نهادی است حقوقی که برای تحقق هدف با اهدات خاصی با
م آید.
نخستين نهادها يس از انعقاد معاهده صلح وستفالى يعنى بعد از قرن ۱۶ به وجود آمد.
در گردهمایی ۱۴ تا ۱۶ سپتامبر ۱۸۱۵ اتحاديه اى به نام اتحاد مقدس به ابتكار تزار
روسيه الكساندر اول با هدف آرامش و امنيت ارويا از سه كشور روسيه؛ يروس و
اتريش به وجود آمد.
صفحه 4:
پس از انحلال اتحاد مقدس در سال ۱۸۲۵ کنررهای اروبایي در کفرانس های
جداگانه به مسائل مورد علاقه خود می پرداختند از جمله:
۷ - فرانسه انگلستان روسیه: حمایت از انقلاییون یونان عليه عثمانى
۰- استقلال یونان پذیرفته شد
- برای یونان پادشاه بر گزیده و حمایت مالی شد
۶ -با حضور تر کیه در اتفاق اروپایی موافقت و استقلال صربستان و مولداوی
تا
صفحه 5:
۷۸- استقلال منتگرو؛ صربستان» رومانی» خودمختاری بلغارستان به رسمیت
شناخته شد و تصمیم گرفته شد شبه جزیره کرت به صورت بین المللی اداره شود.
- موجودیت آلبانی به رسمیت شناخته شد.
و اينکه در جریان این کنفرانس ها برخی مشکلات اروپا حل و حتی برای
کشورها قانون اساسی تدوین گردید.
صفحه 6:
به اعتقاد پروفسور دیاز گنزالس برای تشکیل سازمان های بین المللی سه عنصر مورد
1
| عنصر مبنايى : معاهده و سند تاسيس
؟. ساختار نهادين : سازماندهی سازمان
*. عنصر ابزارى : اشتغالات و اختيارات
صفحه 7:
بر اساس ماده ۲ پیش : قدماتی کمیسیون حقوق بین الملل در مورد مسئولیت
oh ویس pen ن حقوق
رف ۲ ;
سازمان های بین المللی می توان گفت: ii
علاوه نهادها ن اشند
بر دولت ها سایر نهادها نیز می توانند عضو سازمان بین المللی باشند لذا
3 2 :
بین الد؛ ۵ سازمان عتصر سای مفهوم سا لمللى قلمد
ولی بودن سازمان عنصر ۱ : زمان
بي م سازمان بين ١ قلمداد
صفحه 8:
اولین سازمان ها در قالب کمیسیون های رودخانه ای و اتحادیه های عمومی
بین المللی ایجاد گردید:
کمیسیون راین (۱۸۱۵)
کمیسیون دانوب (۱۸۵۶)
اتحادیه تلگراف بین المللی (۱۸۶۵)
اتحادیه مراسلات (۱۸۷۴)
اتحادیه بین المللی حمل و نقل با راه آهن (:۱۸۹)
دفتر بین المللی بهداشت عمومی (۱۹۰۳)
اتحادیه بین المللی تلگراف رادیویی )۱٩۰۶(
صفحه 9:
صفحه 10:
این سازمان ها از سال ۱۸۴۰ به وجود آمدند و تا آغاز جنگ جهانی اول حدود ۴۰۰
سازمان را تشکیل دادند.
این اتحادیه ها توسط موجودیت های غیر دولتی که عموماً خصوصی و یا
اتحادیه های صنفی بودند به قصد دفاع از منافعی که جنبه بين المللى داشت به
وجود آمدند.
صفحه 11:
* کنوانسیون جهانی مبارزه با برده داری (۱۸۴۰)
؟ کمیته بین المللی صلیب سرخ (۱۸۶۳)
#اتحادیه حقوق بین الملل (۱۸۷۳)
#اتحادیه ادب و هنر (۱۸۷۸)
*اتحادیه بین المجالس (۱۸۸۹)
فدراسیون دندان پزشکان (1۹۰۰)
صفحه 12:
صفحه 13:
۱ یک شخصیت حقوقی حقوق داخلی
۲ شخصیت حقوقی نادر در حقوق بین الملل
ماده ۷۱ منشور سازمان ملل متحد وضعیت مشورتی برخی از سازمانهای
غیر حکومتی را پذیرفته است. لذا آنها می توانند نظر مشورتی خود را ارائه
نمایند اما حق رای قطعی در سازمان را ندارند.
صفحه 14:
سازمان های بین المللی تاسیسی است حقوقی که بر موازین و مبانی حقوق
بین الملل تشکیل می گردد؛ در نتیجه:
| متشکل از دولتها (سازمان ها)
7 دارای اهداف خاص
تداوم و استمرار
صفحه 15:
چگونگی ایجاد و تولد یک سازمان
صفحه 16:
صفحه 17:
صفحه 18:
صفحه 19:
عضو کامل طبق اساسنامه از کلیه حقوق شناخته شده بهرهمند است و حقوقی
مساوی با سایر اعضا دارد. البته در سازمان های بین المللی سازمان های دیده
می شوند که اعضاء کامل ندارند و این به علت تخصصى بودن آن سازمان ها
است:
| اتحادیه پست جهانی
اتحاديه بين المللى مخابرات
سازمان جهانى هواشناسى
صفحه 20:
صفحه 21:
صفحه 22:
حق خارج شدن از یک سازمان ب بين المللى مبتتی است بر اصل الزامی نبودن
gs Cape سازمان است ها مسولا در اساسامه جوت خروج تقریان
قرار می گیرد.
نکته:
خروج به معنای پایان تعهدات نمی باشد.
صفحه 23:
اخراج از یک سازمان ب ین یی امس ای ری جات یدزی تور اک
و مراد ی کر کر از سازمان ملل اخراج گردد به
صورت اتوماتیک از سایر سازمان های تخصصی وابسته به سازمان ملل اخراج
مي شود.
صفحه 24:
نماینده دولت های کامل :
حكومت ها نمايندكان خود را مشخص می نماید و گاه بر اساس تخصص و تجربه
آنها را بر می گزینند.
نماینده دولت های ناقص :
تا قبل از سال ۱۹۴۵ تحت عنوان مستعمرات این کشورها عضو سازمان ها
می شدند بعد از سال ۱۹۴۵ با توجه به تحولات بین المللی و وابستگی بیشتر
دولت ها و سرزمین های تحت قیمومت به سازمان هاء امکان عضويت آنها مهيا
شد.
صفحه 25:
اعضای شریک خودشان مسئول هدایت روابط بین الملل نیستند» این سرزمین ها در
صورت درخواست عضویت در سازمان های بین المللی به عنوان عضو شریک
پذیرش می شوند.
صفحه 26:
معمولا تقاضای عضویت از جانب خود سرزمین یا قائم مقام بین المللی مسئول
ِ
روابط خارجی سرزمین متقاضی به سازمان ارائه می گردد. سازمان از طریق رای
گیری نظر خود را اعلام می کند. در صورت توافی عضو شریک نیز باید از طریق
قرارداد عضویت که توسط سرزمین تحت قیمومت داده می شود موافقت خود را
اعلام دارد.
صفحه 27:
علی الاصول وضعیت حقوقی عضو شریک در اساسنامه ذکر می گردد اما به طور
coo)
0.١ حق شرکت در جلسات کلیه ارگان های تصمیم گیرنده را دارد.
۲ حق قراردادن برخی سوالات و قراردادن پيشنهاد در دستور کار را دارد.
۳ حق دریافت مدارک و صورتجلسات سازمان را دارد.
ع حق رای در کمیسیون های مادون را دارد. اما در مجمع عمومی یا کنفرانس
عمومى سازمان حق راى ندارد.
صفحه 28:
شکل گیری این ارگان ها ۲ ویژگی دارد:
.١ ویژگی بین دولتی بودن سازمان ها که خود تحمیل کننده تشکیلات جمعی
است.
به علت کثرت کار و فعالیت سازمان هاء ارگان های داخلی زیادی وجود دارد
که باعث عدم تمرکز اداری در یک سازمان می گردد.
صفحه 29:
از طریق اختلاف در تشکیلات ارگان های تصمیم گيرنده و اداری
از طریق ممنوعیتی که ارگان های تصمیم گيرنده برای ارگان های اداری وضع
مى نمایند.
از طریق اطاعت دائمی ار گانهای اداری از ارگان های تصمیم کر
صفحه 30:
کثرت کار سازمان ها باعث شده است تا ارگان ها و شوراهای بسیاری در این
سازمان ها ایجاد گردد؛ ارجاع برخی امور به سازمان های تکنیکی باعث از
حساسیت انداختن جو سیاسی می شود که گاهی اوقات بر روی تصمیمات مجامع
عادی سنگینی می کند.
صفحه 31:
صفحه 32:
صفحه 33:
جهت نظم بخشیدن به سازمان هاى بين المللى تشكيل ميابند» سرپرست یا دبیر کل و
یا مدیر عمومی سازمان عالی ترین مقام اداری سازمان است و مسئول وحدت
بخشیدن به سازمان می باشد.
صفحه 34:
در کنار عدم تمرکز فعالیت های اداری؛ عدم تمرکز جغرافبایی نیز مى تواند وجود
داشته باشد که در سطح منطقه ای فعالیت نموده و باعث تخصصی شدن و دقت
در فرآیند کار می شود.
صفحه 35:
پایان فصل اول
0
حقوق سازمان های بین المللی
تألیف و ترجمه :دکتر مصطفی تقی زاده انصاری
ارائه دهنده :محمدجعفر نعناکار
فصل اول
تاریخچه
انواع سازمان های بین المللی
تعریف و چگونگی تولد سازمان های بین المللی
ترکیب یک سازمان بین المللی
قسمت اول :تاریخچه
سازمان بین المللی نهادی است حقوقی که برای تحقق هدف یا اهداف خاصی با
قدرت تصمیم گیری به وجود می آید.
نخستین نهادها پس از انعقاد معاهده صلح وستفالی یعنی بعد از قرن 16به وجود آمد.
در گردهمایی 14تا 16سپتامبر 1815اتحادیه ای به نام اتحاد مقدس به ابتکار تزار
روسیه الکساندر اول با هدف آرامش و امنیت اروپا از سه کشور روسیه ،پروس و
اتریش به وجود آمد.
قسمت اول :تاریخچه
پ س از انحالل اتحاد مقدس در سال 1825کشورهای اروپایی در کنفرانس های
جداگانه به مسائل مورد عالقه خود می پرداختند از جمله:
-1827فرانسه ،انگلستان ،روسیه :حمایت از انقالبیون یونان علیه عثمانی
-1830استقالل یونان پذیرفته شد
-1832برای یونان پادشاه برگزیده و حمایت مالی شد
-1856با حضور ترکیه در اتفاق اروپایی موافقت و استقالل صربستان و مولداوی
تضمین شد.
قسمت اول :تاریخچه
-1878استقالل منتگرو ،صربستان ،رومانی ،خودمختاری بلغارستان به رسمیت
شناخته شد و تصمیم گرفته شد شبه جزیره کرت به صورت بین المللی اداره شود.
-1913موجودیت آلبانی به رسمیت شناخته شد.
و اینک ه در جریان ای ن کنفران س ه ا برخ ی مشکالت اروپ ا ح ل و حتی برای
کشورها قانون اساسی تدوین گردید.
تشکیل سازمان های بین المللی
به اعتقاد پروفسور دیاز گنزالس برای تشکیل سازمان های بین المللی سه عنصر مورد
نیاز است:
.1عنصر مبنایی :معاهده و سند تاسیس
.2ساختار نهادین :سازماندهی سازمان
.3عنصر ابزاری :اشتغاالت و اختیارات
تشکیل سازمان های بین المللی
بر اساس ماده 2پیش نویس مقدماتی کمیسیون حقوق بین الملل در مورد مسئولیت
سازمان های بین المللی می توان گفت:
عالوه بر دولت ها سایر نهادها نیز می توانند عضو سازمان بین المللی باشند لذا
بی ن الدول ی بودن س ازمان عنص ر اس اسی مفهوم س ازمان بی ن الملل ی قلمداد
نمی گردد.
اولین سازمان ها
اولی ن س ازمان ه ا در قال ب کمیس یون های رودخان ه ای و اتحادی ه های عموم ی
بین المللی ایجاد گردید:
.1کمیسیون راین ()1815
.2کمیسیون دانوب ()1856
.3اتحادیه تلگراف بین المللی ()1865
.4اتحادیه مراسالت ()1874
.5اتحادیه بین المللی حمل و نقل با راه آهن ()1890
.6دفتر بین المللی بهداشت عمومی ()1903
.7اتحادیه بین المللی تلگراف رادیویی ()1906
ویژگی های اتحادیه ها
.1
.2
.3
.4
لزوم اتفاق آراء
تدوین آیین نامه در کنار اساسنامه نهاد
پذیرش کشورها و نهادهای غیر عضو به عنوان ناظر
تعیین حق عضویت متناسب با شرایط هر کشور
سازمان های بین المللی خصوصی
این سازمان ها از سال 1840به وجود آمدند و تا آغاز جنگ جهانی اول حدود 400
سازمان را تشکیل دادند.
ای ن اتحادی ه ه ا توس ط موجودی ت های غی ر دولت ی ک ه عموماً خص وصی و ی ا
اتحادیه های صنفی بودند به قصد دفاع از منافعی که جنبه بین المللی داشت به
وجود آمدند.
برخی از سازمان های خصوصی
کنوانسیون جهانی مبارزه با برده داری ()1840
کمیته بین المللی صلیب سرخ ()1863
اتحادیه حقوق بین الملل ()1873
اتحادیه ادب و هنر ()1878
اتحادیه بین المجالس ()1889
فدراسیون دندان پزشکان ()1900
قسمت دوم :انواع سازمان های بین المللی
.1سازمان های بین الملل بین الدولی
.2موسسات عمومی بین الملل
.3سازمان های غیر حکومتی
شخصیت سازمان های غیر حکومتی
.1یک شخصیت حقوقی حقوق داخلی
.2شخصیت حقوقی نادر در حقوق بین الملل
ماده 71منشور س ازمان مل ل متح د وضعی ت مشورت ی برخ ی از س ازمانهای
غیر حکومتی را پذیرفته است .لذا آنها می توانند نظر مشورتی خود را ارائه
نمایند اما حق رای قطعی در سازمان را ندارند.
قسمت سوم تعریف و چگونگی تولد سازمان های بین المللی
س ازمان های بی ن الملل ی تاس یسی اس ت حقوق ی ک ه بر موازی ن و مبان ی حقوق
بین الملل تشکیل می گردد ،در نتیجه:
متشکل از دولتها (سازمان ها)
دارای اهداف خاص
تداوم و استمرار
چگونگی ایجاد و تولد یک سازمان
علی االصول یک سازمان بین المللی ار طریق به مورد اجرا گذاردن یک قرارداد یا
عهدنامه بین المللی متولد می شود.
چگونگی تهیه اساسنامه
.1
.2
.3
.4
گردهمایی خصوصی
برپایی یک سازمان بین المللی
از طریق گردهمایی متخصصین
از طریق یک سازمان بین المللی
روند ایجاد سازمان بین المللی
.1مذاکره بین دولت ها
.2پذیرش طرح:
.1
.2
ارگان تهیه کننده کار های مقدماتی
ارگان کفیل یا واسطه
قسمت چهارم :ترکیب یک سازمان بین المللی
.1اعضاء فعال یا عضو کامل
.2ارگان های تصمیم گیرنده و مدیریت
.3قواعد عملی تشکیالتی و سازمان های بین المللی
اعضاء فعال یا عضو کامل
عض و کام ل طب ق اس اسنامه از کلی ه حقوق شناخت ه شده بهرهمن د اس ت و حقوقی
مساوی با سایر اعضا دارد .البته در سازمان های بین المللی سازمان های دیده
می شوند که اعضاء کامل ندارند و این به علت تخصصی بودن آن سازمان ها
است:
اتحادیه پست جهانی
اتحادیه بین المللی مخابرات
سازمان جهانی هواشناسی
نکته:
عضویت در سازمان ملل باعث می شود که تشریفات عضویت برای سازمان های زیر
مجموعه وجود نداشته باشد.
شرایط پذیرش در یک سازمان
.1جنبه صرف حقوقی
.2جنبه حقوقی سیاسی
خروج یک سازمان بین المللی
ح ق خارج شدن از ی ک س ازمان بی ن الملل ی مبتن ی اس ت بر اص ل الزامی نبودن
عضویت در یک سازمان است اما معموالً در اساسنامه جهت خروج تشریفاتی
قرار می گیرد.
نکته:
خروج به معنای پایان تعهدات نمی باشد.
اخراج از یک سازمان بین المللی
اخراج از یک سازمان بین المللی وسیله ای برای مجازات نمودن کشور ها است.
همچنین طبق مواد 5و 6منشور اگ ر کشوری از سازمان ملل اخراج گردد به
صورت اتوماتیک از سایر سازمان های تخصصی وابسته به سازمان ملل اخراج
می شود.
نمایندگی ها
نماینده دولت های کامل :
حکومت ها نمایندگان خود را مشخص می نماید و گاه بر اساس تخصص و تجربه
آنها را بر می گزینند.
نماینده دولت های ناقص :
ت ا قب ل از س ال 1945تح ت عنوان مس تعمرات ای ن کشوره ا عض و س ازمان ه ا
می شدند بعد از سال 1945با توجه به تحوالت بین المللی و وابستگی بیشتر
دولت ها و سرزمین های تحت قیمومت به سازمان ها ،امکان عضویت آنها مهیا
شد.
خصوصیات اعضاء شریک
اعضای شریک خودشان مسئول هدایت روابط بین الملل نیستند ،این سرزمین ها در
صورت درخواست عضویت در سازمان های بین المللی به عنوان عضو شریک
پذیرش می شوند.
تشریفات پذیرش
معموالً تقاضای عضوی ت از جان ب خود سرزمین یا قائ م مقام بی ن الملل ی مسئول
روابط خارجی سرزمین متقاضی به سازمان ارائه می گردد ،سازمان از طریق رای
گیری نظر خود را اعالم می کند ،در صورت توافق عضو شریک نیز باید از طریق
قرارداد عضویت که توسط سرزمین تحت قیمومت داده می شود موافقت خود را
اعالم دارد.
وضعیت حقوقی عضو شریک
علی االصول وضعیت حقوقی عضو شریک در اساسنامه ذکر می گردد اما به طور
کلی:
.1حق شرکت در جلسات کلیه ارگان های تصمیم گیرنده را دارد.
.2حق قراردادن برخی سواالت و قراردادن پیشنهاد در دستور کار را دارد.
.3حق دریافت مدارک و صورتجلسات سازمان را دارد.
.4حق رای در کمیسیون های مادون را دارد ،اما در مجمع عمومی یا کنفرانس
عمومی سازمان حق رای ندارد.
ارگانهای تصمیم گیرنده و مدیریت
شکل گیری این ارگان ها 2ویژگی دارد:
.1ویژگی بین دولتی بودن سازمان ها که خود تحمیل کننده تشکیالت جمعی
است.
.2به علت کثرت کار و فعالیت سازمان ها ،ارگان های داخلی زیادی وجود دارد
که باعث عدم تمرکز اداری در یک سازمان می گردد.
فرق بین ارگان های تصمیم گیرنده و اداری
.1از طریق اختالف در تشکیالت ارگان های تصمیم گیرنده و اداری
.2از طریق ممنوعیتی که ارگان های تصمیم گیرنده برای ارگان های اداری وضع
می نمایند.
.3از طریق اطاعت دائمی ارگانهای اداری از ارگان های تصمیم گیرنده.
انطباق ارگان ها با فعالیت کار سازمان ها
کثرت کار سازمان ها باعث شده است ت ا ارگان ها و شوراهای بسیاری در این
س ازمان ه ا ایجاد گردد ،ارجاع برخ ی امور ب ه س ازمان های تکنیک ی باعث از
حساسیت انداختن جو سیاسی می شود که گاهی اوقات بر روی تصمیمات مجامع
عادی سنگینی می کند.
قواعد عملی تشکیالتی سازمان های بین المللی
.1ارگان های مرکزی
.2ارگان های اداری
.3ارگان های منطقه ای و محلی
ارگان های مرکزی
مجمع عمومی سازمان ها و کنفرانس ها از طریق گردهمایی دوره ای تشکیل میایند،
در این مجامع همه اعضا از حقوق مساوی برخوردارند.
ارگان های اداری
جهت نظم بخشیدن به سازمان های بین المللی تشکیل میابند ،سرپرست یا دبیر کل و
یا مدیر عمومی سازمان عالی ترین مقام اداری سازمان است و مسئول وحدت
بخشیدن به سازمان می باشد.
ارگان های منطقه ای و محلی
در کنار عدم تمرکز فعالیت های اداری ،عدم تمرکز جغرافیایی نیز می تواند وجود
داشته باشد که در سطح منطقه ای فعالیت نموده و باعث تخصصی شدن و دقت
در فرآیند کار می شود.
پایان فصل اول
محمدجعفر نعناکار
دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق بین الملل
دانشکده علوم انسانی
دانشگاه آزاد اسالمی واحد تهران شمال
سال تحصیلی 90 – 91
m.jafar@nanakar.com
