خلاصه کتاب فراگرد تنظیم تا کنترل بودجه

خلاصه کتاب فراگرد تنظیم تا کنترل بودجه

اسلاید 1: موضوع : خلاصه کتاب فراگرد تنظيم تا کنترل بودجه از اسفنديار فرج وند

اسلاید 2: مقدمه:بودجه يک کشور نشان دهنده جايگاه دولت در اقتصاد و بعبارتي حدود و ثغور دخالت دولت در جامعه است و اداره صحيح امور مالي دولت ، نقش بسزايي در بهسازي نظام اقتصادي و نظام اداري يا مديريت بخش دولتي دارد.

اسلاید 3: فصل اول: کليات بودجه و نقش دولت در اقتصاد

اسلاید 4: نظريه هاي اقتصادي در مورد نقش دولتدرباره نقش دولت در حوزه اقتصادي سه دوره را مي توان از هم تفکيک کرد:دخالت محدود دولت در اقتصاددوره اي که از قرن 18 با تحولات صنعتي در انگلستان آغاز شد و همراه با انديشه هاي اقتصاد دانان کلاسيک بود2. دخالت گسترده دولت در اقتصاددر نيمه اول اين قرن دو واقعه انقلاب اکتبر 1917 و بحران بزرگ اقتصادي اروپا وآمريکا سببشد که دولت در حوزه اقتصادي نقش بيشتري ايفا کند3. دخالت محدود دولت در اقتصاد و خصوصي سازيدر ربع پاياني قرن بيستم دوباره رجعت و بازگشتي به سوي انديشه هاي دوره اول بوجود آمد و رويکرد موسوم به نؤليبراليسم توانست انديشه هاي دولت گراي سوسياليستي و کينزي و.....را از صحنه خارج کند

اسلاید 5: نقش هاي دولت:تخصيصي: فرايندي که طي آن چگونگي استفاده از کليه منابع و امکانات جهت توليد کالا و خدمات عمومي تعيين مي گردد .توزيعي: تعديلهايي که در وضع درآمد ها و ثروت ها صورت مي گيرد .تثبيتي: مجموعه خط مشي هايي که جهت حصول به وضع پايداري در قيمت ها ، رشد مطلوب در توليدات و اشتغال و وجود تناسبي معقول در تراز پرداختها ، اعمال مي گردد در قالب وظيفه و يا نقش تثبيتي مطرح مي شود.قانوني : تدابير مربوط به تدوين و حفظ مقررات اقتصادي وظيفه قانوني حکومت را نشان مي دهد.تناسب بين نقش و توانائي هاي دولت:موضوع تناسب بين نقش دولت با توانائي هايش ،هم شامل تعيين موارد دخالت دولت و هم مرتبط با چگونگي و حسن انجام امور مي باشد

اسلاید 6: نقش هاي دولتحداقلمتوسطفعالعرضه کالاهاي عمومي:دفاع و برقراري نظم وقانونحقوق مالکيتمديريت اقتصاد کلانبهداشت عمومي حمايت ازفقيران:برنامه فقر زدائيحوادث طبيعيآثار خارجي:آموزش پايه حفاظت از محيط زيستتنظيم انحصار:سياست ضد تراستتنظيم صنايع همگاني (برق،تلفن)هماهنگ کردن فعاليت بخش خصوصي:تقويت بازارهاابتکارهاي گروهيتجديد توزيع:باز توزيع دارائي هارفع اطلاعات ناقص:بيمه(بهداشت،بازنشستگي)تنظيم ماليحمايت از مصرف کنندهعرضه بيمه اجتماعي:بيمه هاي باز توزيعيبيمه بيکاريمزاياي خانوادهرفع نارسائي هاي عمومي:بهبود برابري:

اسلاید 7: واژه بودجهواژه بودجه در ابتدا به معني کيف چرمي حاوي صورت مخارج ودر آمدهاي دولت، و بعدها به معني صورت مخارج ودر آمدهاي دولت به کار رفت .تاريخچه بودجه در ايرانسابقه بودجه در ايران به پس از انقلاب مشروطه بر مي گردد. با انقلاب مشروطه در زمينه بئدجه قوانيني رواج يافت که عمدتا از قوانين بودجه فرانسه نشات مي گرفت. برطبق قانون اساسي و متمم آن ظاهرا مجلس محور قدرت فرا گرفت و تصويب بودجه به مجلس واگذار شد. اهميت بودجه:بودجه مهمترين عامل مستقل و پويا در سطح کلان اقتصادي است که جهت اداره و پيشرفت کشور به کار گرفته مي شود.

اسلاید 8: فصل دوم: تعاريف و اصول بودجه

اسلاید 9: تعاريف بودجهدر سير تکويني بودجه سه دسته تعريف از بودجه ارائه شده است:1.تعاريفي که بر جنبه سياسي بودجه تاکيد دارند:دراين تعاريف بودجه يکي از اصيل ترين جريانات سياسي جامعه فرض مي شود ونظارت و کنترل براجراي بودجه به صورت يکي از مؤثر ترين ومفيدترين ابزارجهت تفکيک قواي سه گانه و کنترل اين قوا نسبت به هم در مي آيد.2. تعاريفي که بر جنبه اقتصادي و مالي تاکيد دارند:نظريه هاي نظام مالي بطور اعم و نظريه هاي نظام بودجه بطور اخص از بطن نظريه هاي اقتصادي زاده شده اند. در واقع بودجه شاهرگ حيات دولت است که در شريان هاي آن منابع مالي و اقتصادي جاري است.3. تعاريفي که بر جنبه هاي برنامه اي و مديريت بودجه تاکيد دارند:تاکيد بر جنبه هاي برنامه اي بودجه از مشخصات بارز تعاريف جديد و مؤثر بوده است

اسلاید 10: بودجه کل کشور برنامه مالي دولت است که براي يک سال مالي تهيه و حاوي پيش بيني درآمد ها و ساير منابع تامين اعتبار و برآورد هزينه ها براي انجام عملياتي که منجر به وصول به سياستها و هدفهاي قانوني مي شود و از 3 قسمت زير تشکيل مي شود:1- بودجه عمومي دولت:الف ) بودجه عادي براي وزارتخانه ها و موسسات دولتي ب ) بودجه عمراني براي اجراي برنامه هاي عمراني2- بودجه شرکت هاي دولتي3- بودجه موسساتي که تحت عنواني غير از عناوين فوق در بودجه منظور مي شود.

اسلاید 11: اصول بودجهاصل شامليت يا تفصيلاصل وحدت بودجهاصل جامعيتاصل سالانه بودن بودجهاصل تخصيص و عدم تخصيصاصل انعطاف پذيري بودجهاصل تخميني بودن در آمدهااصل تحديدي بودن هزينه هااصل تعادل

اسلاید 12: اصول بودجهاصل سالانه بودن بودجه:بودجه که يکي از انواع برنامه هاست ، پيش بيني يک ساله درآمدها و هزينه هاي دولت است، يعني دخل وخرج دولت براي يکسال پيش بيني مي شود ويکبار براي تمام سال مورد تصويت پارلمان قرار مي گيرد. اصل جامعيت:برپايه اين اصل بودجه بايد به صورت کامل و براي همه دستگاههاي دولتي اعم از وزارتخانه ها و مؤسسات دولتي و.......غيره، به صورت يکجا تهيه و به مجلس قانون گذاري تقديم گردد.اصل وحدت بودجه:بر اساس اين اصل تمام برنامه ها،فعاليت ها و طرح هاي دولت و نيز تمام درآمد ها وهزينه هاي آن و اجبارا بودجه تمام دستگاهها بايد در يکجا نوشته شود و براي رسيدگي و تصويب و آگاهي همگان ارائه شود.اصل شامليت يا تفصيل:شامليت در بودجه به معني تهيه بودجه با ريز و تفصيل طرفين حساب است.

اسلاید 13: اصل تخصيص و عدم تخصيص:بر طبق اصل تخصيص تمام ارقام منظور در بودجه بايد به همان وضع و ترتيبي که در بودجه تعيين شده ومجوز آن صادر شده ، وصول يا به مصرف برسد.اصل انعطاف پذيري بودجه:بر طبق اي اصل به مديران دستگاه هاي دولتي اختيار داده شده براي رفع برخي از مشکلات اجرايي بودجه، تغييراتي جزئي در بودجه مصوب سالانه خود بدهند.اصل تخميني بودن درآمدها:درآمدهاي پيش بيني شده در بودجه جنبه تخميني دارد واين بدان معني است که منظور شدن مبلغي به عنوان درآمد در بودجه کل کشور مجوزي براي وصول از اشخاص حقيقي و حقوقي نمي شود ودر هر مورد نيازنيازبه مجوز قانوني دارد و پيش بيني به هر ميزان مانع وصول درآمد هاي بيشتري از منابع مربوط نيست. اصل تحديدي بودن هزينه ها:اعتبارات مصوب براي هر نوع هزينه تا حد همان اعتبار مصوب قابل خرج است؛نه بيشتر و نه کمتر.اصل تعادل:اصل تعادل به حفظ موازنه بين درآمد ها و مخارج اشاره دارد.

اسلاید 14: ارزيابي نظريه هاي مختلف درخصوص تعادل در بودجه دولترعايت توازن سالانه در بودجه (نظريه هاي کلاسيک ها)دلايل حمايت اين گروه از اين نظريه : ايجاد تعادل سالانه در بودجه دولت، مانند ماليه خصوصي امري مناسب خواهد بود. کسري بودجه دولت باعث ايجاد تورم ميشود. اجبار دولت به رعايت تعادل سالانه بودجه باعث جلوگيري از رشد بي رويه بخش عمومي و مخارج دولت ميشود.2. عدم تعادل در بودجه دولت3. حمايت از تعادل در بودجه ، ولي نه به صورت سالانه

اسلاید 15: فصل سوم: طبقه بندي بودجه

اسلاید 16: 3-طبقه بندي عملياتيانواع طبقه بندي بودجه اي1- طبقه بندي درآمدها و ساير منابع اعتبار 2- طبقه بندي هزينه ها4-طبقه بندي سازماني5-طبقه بندي اقتصادي1- درآمد عمومي2- درآمد اختصاصي3- درآمد شرکت هاي دولتي

اسلاید 17: 1-1 درآمد عمومي درآمد عمومي عبارتست از درآمدهاي وزارتخانه ها و موسسات دولتي و ماليات و سود سهام شرکتهاي دولتي و درآمد حاصل از انحصارات و مالکيت و..........که در قانون بودجه کل کشور تحت عنوان درآمد عمومي منظور مي شود.1-2 درآمد اختصاصيدرآمدهايي است که به موجب قانون ،براي مصارف خاص در بودجه کل کشور تحت عنوان درآمد اختصاصي منظور مي گردد .1-3 درآمد شرکت هاي دولتيعبارت است از درآمدهايي که در قبال ارائه خدمت ويا فروش کالا عايد اين شرکت ها مي گردد.1- طبقه بندي درآمدها

اسلاید 18: ساير منابع تامين اعتبارشامل مبالغي است که تحت عنوان وام،انتشار اوراق قرضه،برگشتي از پرداخت هاي سالهاي قبل وعناوين مشابه در قانون بودجه کل کشور پيش بيني و ماهيت درآمد ندارند.طبقه بندي هزينه ها در ايراندر بودجه عمومي دولت ،هزينه ها به چهار فصل و هر فصل به تعدادي“ماده“و نيز اجزاي آن تقسيم شده است

اسلاید 19: 2-طبقه بندي هزينه بر اساس فصول هزينه ها1-2 هزينه هاي جاري3-2 پرداختهاي انتقالي2-2هزينه هاي سرمايه ايهزينه هاي اداريهزينه هاي پرسنلي

اسلاید 20: 1-2 هزينه هاي جاريهزينه هاي جاري داراي جنبه جاري ، عادي و تکراري مي باشند و در مقابل دريافت کالا ها و خدماتي انجام مي شوند که براي اجراي عمليات و وظايف جاري سازمان دولتي ونگهداري اموال آن ضروري هستند. 1-1-2 هزينه هاي پرسنليهزينه هايي که در برابر انجام خدمات و يا به واسطه آن ، بطور مستقيم يا غير مستقيم تحت عناوين مختلف حقوق،دستمزد، مزايا ،پاداش،اضافه کار و امثال آن ها به کارکنان شاغل در سازمان هاي دولتي پرداخت مي شود.2-2-2 هزينه هاي اداريهزينه هايي است که براي استفاده از خدمات خاص،نگهداري اموال منقول وغير منقول،تسهيلات و تهيه مواد و لوازم مصرف شدني براي اجراي عمليات و يا نظارت لازم پرداخت مي شود.2-2هزينه هاي سرمايه ايمخارجي هستند که موجب ايجاد يا افزايش اموال و دارائي هاي ثابت ميشود .3-2 پرداختهاي انتقاليمخارجي است که به توليد کالا يا عرضه خدمات ارتباط ندارد، بلکه بصورت يک طرفه از جانب دولت به افراد و واحدهاي مختلف پرداخت مي شود.

اسلاید 21: طبقه بندي هزينه ها بر اساس مواد هزينهدر اين طبقه بندي، که هدف اصلي آن کنترل هزينه ها در سطح واحدهاي سازماني و ايجاد ارتباط مستقيم ميان سيستم حسابداري دولتي و سيستم بودجه ريزي است ،هزينه هاي مربوط به هر فصل، برنامه يا فعاليت ،بر حسب نوع هزينه ها،به ترتيبي گروه بندي ميشوند به ترتيبي که هزينه هاي متجانس و متشابه در طبقه واحدي قرار گيرند. اصول طبقه بندي عمليات:1- کليه وظايف، خدمات،فعاليت ها، و عمليات دولت بايد در طبقه بندي منظور گردد2-طبقه بندي،معمولا به صورت هرمي است که وظايف کلي دولت در قسمت فوقاني و وظايف جزئي در قسمت تحتاني آن قرار مي گيرد.3-آن دسته از خدمات و عمليات دولت که نمي توان آنها را به برنامه ها و فعاليتهاي مشخص ارتباط داد ،در طبقه بندي جداگانه اي طبقه بندي ميشوند4-در طبقه بندي عملياتي،اعتبارات مربوط به تاسيسات عمومي دولت ،ضمن اعتبارات برنامه ها و فعاليت هايي که بايد از تاسيسات مذکور استفاده نمايند منظور ميگردد.3-طبقه بندي عملياتي

اسلاید 22: طبقه بندي عمليات در ايران1- امور4- فعاليت و طرح2- فصل3- برنامه

اسلاید 23: امورمجموعه اي از کوشش هاي سازمان يافته همگن است که بخش عمده و قابل ملاحظه اي از وظايف دولت را در بر ميگيرد.فصلمجموعه وظايف مشخصي است که حاوي برنامه هاي به هم مرتبط بوده و برنامه ريزي دراز مدت و ميان مدت براي نيل به هدفهاي اساسي،در قالب آن انجام مي گيرد.برنامهمجموعه اي از عمليات مرتبط به هم است که اجزاي آنها قسمتي ازهدفهاي اساسي فصل را در چهارچوب سياستها و خط مشيها تامين ميکندفعاليت و طرحمجموعه عمليات و خدمات مشخصي است که به منظور دستيابي به قسمتي از اهداف برنامه صورت ميگيرد.فعاليت:يک سلسله عمليات و خدمات مشخصي است که براي تحقق بخشيدن به هدف هاي برنامه سالانه طي يک سال اجرا ميشود و هزينه آن از محل اعتبارات جاري تامين ميشودطرح:مجموعه عمليات و خدمات مشخصي است که بر اساس مطالعات توجيهي فني و اقتصادي و يا اجتماعي، توسط دستگاه اجرايي انجام ميشود.

اسلاید 24: انواع طرح عمراني:1- طرح عمراني انتفاعي3- طرح مطالعاتي2- طرح عمراني غير انتفاعي

اسلاید 25: طرح عمراني غير انتفايي:طرحي است که براي انجام برنامه هاي رفاه اجتماعي و عمليات زير بنائي و يا احداث ساختمان و تاسيسات جهت تسهيل کليه وظايف دولت اجرا ميشود. طرح عمراني انتفاعي:طرحي است که در مدت معقول پس از شروع به بهره برداري، علاوه بر تامين هزينه هاي جاري و استهلاک سرمايه به تبعيت از سياست دولت سود مناسبي را نيز عايد نمايد.طرح مطالعاتي:طرحي است که بر اساس قرارداد بين سازمان مديريت و برنامه ريزي کشور و يا ساير دستگاههاي اجرايي با موسسات علمي و مطالعاتي ، اجرا ميگردد.

اسلاید 26: 4- طبقه بندي سازمانيدر اين طبقه بندي ،اعتبارات و هزينه ها بر حسب هر يک از سازمانهاي دولتي که پيشنهاد دهنده و اجرا کننده برنامه هاي مصوب مي باشند،پيش بيني ميشوندطبقه بندي سازماني در ايرانواحدهاي سازماني منظور در بودجه کل کشور به شرح ذيل ميباشد:1-وزارتخانه ها2-موسسات دولتي3-شرکتهاي دولتي و بانکها4-موسسات و نهادهاي عمومي غير دولتي5-موسسات انتفاعي و بازرگاني وابسته به دولت5- طبقه بندي اقتصاديطبقه بندي اقتصادي عمليات دولت ،اطلاعاتي را که جهت بررسي آثار اقتصادي عمليات دولت مورد نياز است در اختيار ميگذارد. ميپردازد.

اسلاید 27: فصل چهارم: سيکل بود جه و سازمانهاي بود جه اي (بازيگران بودجه)

اسلاید 28: سيکل بودجهبودجه از چهار مرحله تشکيل ميشود که در مجموع اين چهار مرحله را دور بودجه اي يا سيکل بودجه ناميده اند.مراحل بودجه:1-تهيه وتنظيم و پيشنهاد بودجه2-تصويب بودجه3-اجراي بودجه4-نظارت و کنترل بودجه

اسلاید 29: سازمانهاي بودجه اي 2-1 هيات دولت 2-2 شوراي اقتصاد 3-2 وزارت اموراقتصادي ودارائي خزانه 4-2 سازمان مديريت و برنامه ريزي کشور 5-2 کميته هاي برنامه ريزي استان و شهرستان 6-2 دستگاههاي اجرايي2- نقش قوه مجريه در تنظيم خط مشي هاي اقتصادي :1- نقش قوه مقننه درتدوين سياستهاي اقتصادي و مالي :1-1 ديوان محاسبات3- نظارت قوه قضائيه از طريق سازمان بازرسي کشور: 3-1 سازمان بازرسي کل کشور

اسلاید 30: مجلس شوراي اسلامي يکي از مراجعي است که پس از قانون اساسي در تدوين سياست عمومي اقتصادي مملکت نقش دارد. مجلس شوراي اسلامي و کمسيون هاي آن، نقش اساسي در بررسي لايحه بودجه کشور دارد و علاوه بر آن، ديوان محاسبات مجلس به تحقق اهداف ديوان محاسبات کشور کمک مي نمايد.1- نقش قوه مقننه درتدوين سياستهاي اقتصادي و مالي :1-1 ديوان محاسباتديوان محاسبات کشور نهاد نظارت کننده از طرف“ملت“بر درآمدها و هزينه هاي دولت است.اهداف ديوان محاسبات1-کنترل عمليات و فعاليتهاي مالي کليه وزارتخانه ها ، موسسات و شرکت هاي دولتي2-بررسي و حسابرسي وجوه مصرف شده و درآمدها و ساير منابع تامين اعتبار در ارتباط با سياستهاي مالي تعيين شده3-تهيه و تدوين گزارش حاوي نظرات در مورد گزارش تفريغ بودجه و ارائه آن به مجلس شوراي اسلامي

اسلاید 31: 2- نقش قوه مجريه در تنظيم خط مشي هاي اقتصادي :1-2 دولت به عنوان مظهر قوه مجريه بر اساس سياست عمومي اقتصادي مملکت که بوسيله مجلس شوراي اسلامي تعيين شده است ، مي بايست برنامه هاي اقتصادي لازم را تهيه نمايد.2-2 شواي اقتصاد به منظور هدايت و هماهنگ کردن امور اقتصادي کشور که مرکب از اعضاي زير است، تشکيل مي شود:1- رئيس کل بانک مرکزي2- رئيس سازمان مديريت و برامه ريزي کشور3- رئيس جمهور4- وزير بازرگاني5- وزير امور اقتصادي و دارايي6- وزير نفت7- وزير نيرو8- وزير صنايع و معادن9- وزير کار وامور اجتماعي10- وزير جهاد کشاورزي

اسلاید 32: 1-تعيين هدفهاي کلي برنامه هاي عمراني کشور2-بررسي خط مشي ها و سياستهاي اقتصادي و اجتماعي جهت طرح در هيات وزيران3-اظهار نظر نسبت به برنامه هاي عمراني جهت طرح در هيات وزيران4-تعيين خط مشي تنظيم بودجه کل کشور5-بررسي بودجه کل کشور براي طرح در هيات وزيران6-اتخاذ تصميم درباره مسائلي که مسئولان دستگاههاي اجرائي در زمينه اجراي طرحهاوفعاليت ها باآن مواجه ودر شورا مطرح مينمايد...........وظايف شوراي اقتصاد:

اسلاید 33: 3-2 وزارت اموراقتصادي ودارائي خزانهنخستين وظيفه وزارت اموراقتصادي ودارائي همکاري با سازمان مديريت و برنامه ريزي کشور در مورد پيش بيني درآمدها و ساير منابع اعتبار بودجه است.علاوه بر اين ، تجهيز منابع مالي براي اجراي برنامه هاي دولت و نظارت بر پرداخت هاي خارجي دولت و نگهداري حساب آن بر عهده اين وزارتخانه محول گشته است.خزانه يک سازمان مالي بسيار وسيع است که وظيفه آن دريافت کليه عايدات دستگاههاي دولتي و وابسته به دولت و پرداخت کليه مخارج آنها در چارچوب بودجه دولت ميباشد. 4-2 سازمان مديريت و برنامه ريزي کشور وظايف اين سازمان به شرح زير است: انجام مطالعات وبررسي هاي اقتصادي و اجتماعي به متظور برنامه ريزي و تنظيم بودجه و تهيه گزارش هاي اقتصادي و اجتماعي تهيه برنامه دراز مدت يا تبادل نظر با دستگاه هاي اجرايي و تسليم آن به شوراي اقتصاد تهيه برنامه عمراني 5 ساله پيشنهاد خط مشي ها و سياست هاي مربوط به بودجه کل کشور به شوراي اقتصاد تهيه و تنظيم بودجه کل کشور نظارت مستمر بر اجراي برنامه ها و پيشرفت سالانه آن ها هماهنگ نمودن روش ها و برنامه هاي آماري کشور ارزشيابي کارايي و عملکرد دستگاه هاي اجرايي و گزارش آن به رئيس جمهور بررسي گزارش ها و مسائلي که بايد در شوراي اقتصاد مطرح شود

اسلاید 34: 5-2 کميته برنامه ريزي استان و شهرستانتنظيم بودجه سازمانهايي که از نظام بودجه استاني پيروي ميکنند از طريق کميته برنامه ريزي استان انجام ميشود . استاندار رئيس سازمان مديريت و برنامه ريزي استان که دبير کميته نيز مي باشد مدير کل صنايع و معادن مدير کل امور اقتصادي و دارايي مدير کل جهاد کشاورزي مديران عامل سازمان آب منطقه اي و برق منطقه اي مدير کل راه و ترابري مدير کل آموزش و پرورش رئيس دانشگاه علوم پزشکي و خدمات بهداشتي و درماني استان مدير کل مسکن و شهرسازي مديرکل فرهنگ و ارشاد اسلامي مدير کل کار و امور اجتماعي يک نفر از اعضاي هيات علمي دانشگاه ها و يا کارشناسان برنامه ريزي استاناعضاي کميته برنامه ريزي استان:

اسلاید 35: 6- دستگاههاي اجراييمنظور از دستگاههاي اجرايي سازمان هايي است که وظايف دولت را انجام مي دهند. بازرسي کل کشور که وابسته به قوه قضائيه است ،برعملکرد مالي دستگاهها و سازمان هاي دولتي نظارت دارد و با متخلفان دولتي برخورد قانوني مي نمايد.3- نظارت قوه قضائيه از طريق سازمان بازرسي کشور: براي اين سازمان دو نوع بازرسي پيش بيني شده است: بازرسي مستمر بر اساس برنامه منظم در تمام دستگاه هايي که از بودجه تغذيه ميکنند بازرسي فوق العاده و خارج از برنامه بر اساس اخبار و گزارشات و شکايات واصله از سوء جريانات اعلام شده و تخلفات مديران.

اسلاید 36: فصل پنجم: تنظيم و پيشنهاد بودجه

اسلاید 37: تنظيم و پيشنهاد بودجهبر اساس اصل 52 قانون اساسي، بودجه سالانه کشور ،از طرف دولت تهيه و براي رسيدگي و تصويب به مجلس شوراي اسلامي تسليم گرديد.1-پيش بيني مقدماتي بودجه2-تهيه گزارش اقتصادي سالانه3-بخشنامه بودجه4-تهيه و تنظيم بودجه در دستگاهها5-بررسي بودجه6-ارائه بودجه به شوراي اقتصاداقدامات مرتبط با تهيه و تنظيم بودجه در ايران:

اسلاید 38: 2-تهيه گزارش اقتصادي سالانهگزارش اقتصادي که حاوي پيش بيني هاي کلي تعادلهاي اساسي اقتصاد درسال آينده است ، توسط سازمان مديريت و برنامه ريزي کشورتهيه و به شوراي اقتصاد داده شود .3- بخشنامه بودجهبخشنامه بودجه حاوي سياستها و خط مشي هاي راهنما در تهيه و تنظيم بودجه دستگاههاي اجرائي مي باشد4-تهيه و تنظيم بودجه در دستگاههاباارسال بخشنامه بودجه و فرمها و دستورالعملهاي مربوطه ، کاربودجه نويسي در دستگاه هاي اجرائي با توجه به مفاد بخشنامه آغاز مي شود .1-پيش بيني مقدماتي بودجهاولين حرکت درزمينه درآمد هاي سال بعد ،دردفتر اقتصاد کلان سازمان مديريت و برنامه ريزي و با همکاري بانک مرکزي ، وزارت دارايي و وزارت نفت آغاز ميشود.

اسلاید 39: کميته هاي چهارگانه بررسي بودجه در سازمان مديريت و برنامه ريزي کشور:1- ستادهماهنگي درآمدهاي کشور2- ستاد بودجه ريزي اموراجتماعي 3- ستادبودجه ريزي امور توليدي4- ستادبودجه ريزي امور زيربنائي 5- بررسي بودجهدرسازمان مديريت وبرنامه ريزي کشور ، درخواست بودجه هاي جاري وعمراني هروزارتخانه حسب مورد در يکي از کميته هاي چهارگانه طرح و مورد رسيدگي قرارميگيرد.انواع بررسي بودجه :1-بررسي برنامه هابرنامه ها و عمليات دستگاه ها بايد درسطوح بالاتر مورد بررسي وتجزيه و تحليل قرارگيرد و هماهنگ شود.2-بهبود مديريتسازمان مديريت با وادار ساختن دستگاه هابه صرفه جوئي ، موجبات بهبود مديريت را فراهم مي سازد .

اسلاید 40: 6-ارائه بودجه به شوراي اقتصادسازمان مديريت و برنامه ريزي کشور پس از بررسي بودجه دستگاه هاي اجرائي نتيجه کار را به شوراي اقتصاد ارائه مي دهد . 7-تهيه لايحه بودجه و ارسال آن به هيئت دولتسازمان مديريت و برنامه ريزي کشور براساس مصوبات شوراي اقتصاد،لايحه بودجه کل کشور را تدوين مي نمايد و آن را جهت تصويب به دولت ارائه مي دهد.لايحه بودجهپس از تصويب لايحه بودجه در هيئت وزيران ، لايحه بودجه کل کشور همراه با گزارش اقتصادي ، توسط رئيس جمهور به مجلس شوراي اسلامي تقديم مي شود.بخش هاي لايحه بودجهپيام بودجهمتن لايحه بودجهپيوست هاي بودجه

اسلاید 41: بودجه شرکتهاي دولتيشرکتهاي دولتي بودجه خود را براساس دستور العمل تهيه و تنظيم بودجه شرکتهاي دولتي تنظيم و پس از تصويب مجمع عمومي آن را به سازمان مديريت ارائه مي کنند.پيام بودجهپيام بودجه که هنگام تقديم بودجه به مجلس توسط رئيس جمهور به صورت شفاهي خوانده مي شود ،حاوي نکات عمده سياست مالي پيشنهادي و شرايط اساسي برآوردها مي باشد.متن لايحه بودجهمتن لايحه بودجه شامل يک ماده واحده و تبصره هامي باشد. پيوست هاي بودجهمنظور از پيوست هاي بودجه همان اسناد ضميمه مي باشد.

اسلاید 42: درخواست بودجه وزارتخانه هاسازمان برنامه و بودجههيات دولتوزارت آموزش و پرورشستاد بودجه و برنامه ريزيمعاونتهاکارشناسان بودجه در واحدهاي اجراييدفتر بودجهکميته برنامه ريزي استان سازمان برنامه و بودجه استاناداره کل آموزش و پرورشواحدهاي اجرايي تابعهبخشنامه بودجهو دستور العملبخشنامهو دستور العملبخشنامه بودجه و دستور العمل وفرمهادرخواست بودجه وزارتخانه هابخشنامه بودجه و دستور العمل وفرمهادرخواست بودجه اداره کلدرخواست بودجه درخواست بودجه

اسلاید 43: فصل ششم: تصويب بودجه

اسلاید 44: بودجه و دموکراسيانتقال حق تصويب بودجه به مردم يا نمايندگان آنها در مجلس يکي از مصداق هاي دموکراسي مي باشد.اهميت لايحه بودجهلايحه بودجه مهم ترين لايحه اي است که دولت به مجلس مي دهد.لايحه بودجه حاوي سياست ها و برنامه هاي دولت مي باشد. صلاحيت مالي و بودجه اي مجلسمجلس با تصويب بودجه به دولت اجازه مي دهد تا:1- درآمدهاي پيش بيني شده را تامين کند.2- هزينه هاي مورد لزوم خود را پرداخت کند.

اسلاید 45: خصايص قانون بودجهارقام مخارج پيشنهادي، منشاء تعهدات دولت براي اين مخارج نمي باشد.لايحه بودجه فقط براي استفاده دولت است و قانوني نيست که اشخاص براي حقوق خود يا دعاوي دولت بتوانند از آن استفاده بکنند.ارقامدرآمد مندرج در بودجه منشاء حقوقي مطالبات دولت نيستتصويب لايحه بودجه وذکر ارقام درآمد،براي دستگاه هاي وصول کننده تکليف ايجاد مي کند.بودجه هميشه به شکل لايحه به مجلس مي رود.لايحه بودجه هر سال بيد توسط مجلس تصويب شود.مجلس نمي تواند تصويب موقت لايحه را به کميسيون بدهد.نمايندگان نمي توانند پيشنهاداتي بدهند که متضمن افزايش هزينه ها باشد

اسلاید 46: تقديم گزارش نهايي به مجلسارائه گزارش توسط مخبر کميسيوننطق نمايندگانابلاغ به دولتتاييد شوراي نگهبانارسال به شوراي نگهبانتصويب لايحهبرسي تبصره هابررسي هزينه هابررسي درامدهاتشکيل کميسيون تلفيقارسال لايحه به کميسيون هاي تخصصيارائه پيشنهادات نمايندگانارائه لايحه به نمايندگانتقديم لايحه به مجلسنمودار مرحله تصویب بودجه

اسلاید 47: انواع بودجه تقديمي به مجلسلايحه بودجه کل کشورلوايح بودجه هاي موقت(يک تا سه ماهه)لايحه اصلاح بودجه کل کشورلايحه متمم بودجه1- لايحه بودجه کل کشورطبق اصل 52 قانون اساسي،بودجه سالانه کل کشور از طرف دولت تهيه و براي رسيدگي و تصويب به مجلس شوراي اسلامي تقديم مي گردد.2- لوايح بودجه هاي موقت(يک تا سه ماهه)در مواقعي که لايحه بودجه کل کشور براي سال بعد تا پايان سال به تصويب نرسد، درچنين مواقعي از لوايح قانوني اجازه انجام هزينه هاي کشور براي مدت يک يا دو يا سه ماه استفاده مي شود. 3-لايحه اصلاح بودجه کل کشوردر مواقعي که ضمن اجراي بودجه کل کشور در طول سال مالي نيازبه تغيير در بودجه باشد ،اين تغييرات از طريق لايحه اصلاح بودجه به مجلس تقديم مي شود.4-لايحه متمم بودجهدر صورتي که درآمدهاي وصولي،بيش ازرقم پيش بيني شده باشد دولت مکلف به وصول آن است ،اما براي هزينه کردن وجوه اضافي مکلف به ارائه لايحه متمم بودجه است.

اسلاید 48: شوردر لايحه بودجهقانون بودجه به صورت يک شوري در مجلس بررسي مي شود.تصويب بودجه در شرکتهاي دولتي بودجه پيشنهادي شرکت هاي دولتي ،پس از اعمال نظرات سازمان مديريت و تائيد مدير عامل وتصويب مجمع عمومي براي درج در لايحه بودجه به سازمان مديريت مي رود.موارد خاص در تصويب بودجه:امتناع مجلس از تصويب بودجه:که به معني مخالفت با دولت استبودجه يک يا چند دوازدهم:در صورت عدم تصويب به موقع بودجه ،دولت مي تواند تقاضاي اعتبار موقت چند دوازدهم بدهد.

اسلاید 49: فصل هفتم : اجراي بودجه

اسلاید 50: اجراي بودجهمنظور از اجراي بودجه ،مراحل مربوط به وصول درآمدها و منابع تامين اعتبار ومصرف اعتبارات مصوب براي نيل به اهداف مي باشد.اجراي بودجه در مورد هزينه هاشامل 4 مرحله است:ابلاغ بودجهمبادله موافقتنامه هاي فعاليت هاي جاري وعمرانيتخصيص و تقسيط اعتبارمصرف اعتباراتابلاغ بودجهلايحه بودجه پس از تصويب مجلس و تائيد شوراي نگهبان،از طرف مجلس به رئيس جمهور ابلاغ و رئيس جمهور نيز آن را به کليه دستگاه هاي اجرائي ابلاغ مي کنند.

اسلاید 51: مبادله موافقت نامه طرح و فعاليتموافقت نامه سندي است مالي که به موجب آن دستگاه اجرائي تعهد مي نمايد تا شرح عمليات موافقت نامه را رعايت نموده و سازمان مديريت نيزتعهدمي نمايدبه تناسب پيشرفت امورتخصيص اعتباردهدتخصيص اعتبار مصوبتخصيص اعتبارعبارتست از تجويز استفاده از مبالغ معيني از اعتبارات مصوب سالانه در دوره هاي زماني مشخصمصرف اعتباراتدر اين مرحله مخارج دولت به عمل در مي آيد.مراحل مصرف اعتبارات:تشخيصتامين اعتبارتعهدتسجيلحواله درخواست وجه هزينه

اسلاید 52: 1- تشخيص عبارتست از تعيين و انتخاب کالاها وخدمات مورد نياز دستگاه اجرائي2- تامين اعتبارعبارت است از اختصاص تمام يا قسمتي از اعتبارات مصوب براي هزينه معين3- تعهد عبارت است از ايجاد دين بر ذمه دولت4-تسجيل عبارت است از تعيين ميزان بدهي قابل پرداخت به موجب مدارک اثبات کننده بدهي5- حواله مبين دستور پرداخت رئيس دستگاه به ذي حساب مي باشد6- درخواست وجهذيحساب با تکميل فرم درخواست وجه از خزانه ،درخواست مي کند وجوه لازم به حساب بانکي دستگاه واريز شود.7- هزينهعبارت است از پرداخت هائي است که به طور قطع به ذينفع صورت مي گيرد

اسلاید 53: تنخواه گردان :مبلغي است که براي تامين مخارج نقدي و جزئي تعيين مي گردد ودر نوبت هاي معين معادل وجوه مصرفي،آن را به ميزان اوليه مي رسانند.انواع تنخواه گردان :تنخواه گردان خزانه تنخواه گردان استان تنخواه گردان حسابداري تنخواه گردان پرداخت

اسلاید 54: پيش پرداخت:پرداختي است که از محل اعتبارات مربوطه و پيش از انجام کار به طرف مقابل صورت مي گيردعلي الحساب:پرداختي است که به منظور ادي قسمتي از تعهد صورت مي گيرداز محل اعتبارات مربوطه و پيش از انجام کار به طرف مقابل صورت مي گيرد

اسلاید 55: اجراي بودجه در مورد درآمد هااگر درآمدها در عمل کمتر از مصوب شد بايد دولت از طريق افزايش ساير منابع و يا کاهش اعتبار هزينه اقدام کند .اگر درآمدها بيشتر از مصوب شد نياز به متمم داردروشهاي انعطاف پذيري بودجهاصلاح بودجه و متمم بودجهاعتبارات رديف هاي متفرقهتبصره هاي بودجهمرحله اجراي بودجه در شرکت هاي دولتي اجراي بودجه شرکت هاي دولتي شبيه اجراي بودجه وزارت خانه ها است با اين تفاوت که:نياز به تخصيص نداردمنعطف تر استمبتني برسيستم حسابداري بازرگاني است

اسلاید 56: معاملات دولتيخريد و فروش کالا و خدمات در دستگاه هاي دولتي تابع تشريفات معاملات دولتي و برگزاري مناقصه و مزايده مي باشد.اسراف :خرج کردن چيزي در جاي خود و بيش از حد لازمتبذير:خرج کردن چيزي در غير محل خود لزوم رعايت انضباط ملي و پرهيز از اسراف در تخصيص و مصرف اعتباراتاسراف و تبذيرباعث اتلاف منابع مي گردد و بايد هم در مرحله تنظيم بودجه و هم در مرحله اجراي آن جلوي آن گرفته شود.

اسلاید 57: فصل هشتم: کنترل بودجه

اسلاید 58: کنترل اجراي بودجهکنترل اجراي بودجه از وظايف مجلس است و مجلس مي تواند از مکانيزم کنترل حين اجرا و پس از اجرا استفاده کند. انواع کنترلکنترل قوه مجريهکنترل قوه مقننه1-نظارت وکنترل قوه مجريه(نظارت دروني)به دو شکل است:الف)نظارت ماليب)نظارت عملياتي الف)نظارت ماليهدف اين نوع نظارت که توسط ذي حساب يا خزانه صورت مي گيرد،عدم تجاوز دولت از اعتبارات مصوب است

اسلاید 59: ب)نظارت عملياتيمبين بررسي چگونگي نتايج حاصل از پرداخت مخارج است که اين امر به عهده سازمان مديريت استراه هاي اعمال نظارت عملياتيگزارش توجيهيتخصيص اعتبار2-نظارت وکنترل قوه مقننه(نظارت بيروني)الف)نظارت قضائي ب)نظارت پارلمانيالف)نظارت قضائي که به عهده ديوان محاسبات است که زير نظر مجلس مي باشدب)نظارت پارلماني که به 2 شکل نظارت سياسي(نظارت در ضمن سال مالي)و نظارت در پايان سال مالي از طريق رسيدگي به گزارش تفريغ بودجه صورت مي گيرد.

اسلاید 60: هدفهاي تفريغ بودجهکنترل عمليات گذشتهفراهم نمودن اطلاعات لازم براي برنامه ريزي هاي آيندهمقايسه اعتبارات مصوب با هزينه شدهارزيابي توانائي دولت در انجام وظايف خود

اسلاید 61: فصل نهم: روشهاي تنظيم بودجه

اسلاید 62: روش هاي پيش بيني درآمدهاروش سال ما قبل آخرروش حد متوسطروش پيش بيني مستقيمروش سنجيده منظم1.روش سال ما قبل آخردر اين روش درآمدهاي قطعي سال ماقبل آخر به عنوان درآمدسال بودجه در نظر گرفته مي شود. 2. روش حد متوسطدر اين روش ميانگين درآمدهاي سه تا پنج سال گذشته به عنوان درآمد سال بودجه در نظر گرفته مي شود3. روش پيش بيني مستقيمدر اين روش کارشناسان با تکيه برتخصص و تجارب خود اقدام به پيش بيني درآمد براي دوره آتي مي نمايند4. روش سنجيده منظمدر اين روش پيش بيني درآمد بر اساس تجزيه و تحليل همبستگي و و جمع آوري پرسشنامه هاي نمونه صورت مي گيرد

اسلاید 63: روشهاي برآورد هزينه هابودجه متداول بودجه ريزي افزايشيبودجه برنامه ايبودجه عملياتيبودجه متداولبودجه اي است که در آن اعتبارات هر سازماني به تفکيک فصول و موادهزينه مشخص شده استبودجه ريزي افزايشيدر اين روش بودجه سال گذشته به عنوان پايه اي براي مصارف جاري انتخاب و درصدي افزايش سالانه در آن اعمال مي شودبودجه برنامه ايبودجه اي است که در آن اعتبارات برحسب وظايف،برنامه ها و فعاليت هايي که سازمان دولتي در سال مالي اجراي بودجه براي نيل به اهداف خود بايد انجام دهد،پيش بيني شده است بودجه عملياتيبودجه اي است که بر اساس وظايف و، عمليات،و پروژه هائي که سازمان هاي دولتي تصدي آن را به عهده دارند،تنظيم مي شود.

اسلاید 64: مقايسه بودجه برنامه اي و بودجه عملياتيبودجه برنامه اي فقط راهنمائي کننده است در حاليکه بودجه عملياتي هم راهنمائي کننده و هم کنترل کننده مي باشد.بودجه بندي بر مبناي صفربودجه بندي بر مبناي صفر توجيه مجدد هر فعاليت از صفر است و برطبق آن هزينه هاي آينده به هزينه هاي گذشته ربطي ندارد.نظام بودجه ريزي طرح و برنامهدر اين نظام ،طرح ها ،برنامه ها و پروژه ها ارزيابي شده و سپس با ديدي سيستمي به بودجه بندي اثربخش ترين آنها انتخاب مي گردد

اسلاید 65: فصل دهم: بودجه ،اقتصاد و مديريت

اسلاید 66: استراتژي بودجهدر شرايط رکود اقتصادي دولت بايد تقاضاي موثر را درجامعه افزايش و در شرايط تورم بايد تقاضاي موثر را کاهش دهد. ابزارهاي بودجه ايبودجه کل کشور حاوي قدرت تصحيحي(تصحيح الگوي مصرف در افراد)،تعديلي(جابه جائي قدرت خريد مردم و رفع نابرابري ها ) و تشويقي(تشويق مردم به پس انداز،سرمايه گذاري و توليد)مي باشد.کسري بودجهکسري بودجه زماني وجود دارد که مخارج دولت از درآمدهاي آن بيشتر باشد.

اسلاید 67: انواع کسري بودجه:کسر بودجه اداريکسر بودجه ناشي از اوضاع و احوال اقتصاديکسر بودجه مربوط به ساختمان اقتصادي1-کسر بودجه ادارياين نوع کسر بودجه ،ناشي از فقدان سازمان صحيح اداري و حيف و ميل مخارج اداري است2- کسربودجه ناشي از اوضاع و احوال اقتصاديکاهش درآمدهاي دولت از نظر اوضاع و احوال اقتصادي،به دليل عواملي هم چون سيل زلزله و...مي تواند باعث کسر بودجه شود.3-کسر بودجه مربوط به ساختمان اقتصادياين نوع کسر بودجه به دليل عدم هماهنگي بين دخل و خرج عمومي در بلند مدت بروز مي کند

اسلاید 68: راههاي تامين مالي کسر بودجهالف)دريافت وام از منابع داخليالف)دريافت وام از منابع داخليالف)دريافت وام از منابع داخلي شامل:1-الف)برداشت از سيستم بانکي:2-الف)انتشار اوراق قرضهب) دريافت وام از منابع خارجي :1-ب) دريافت وام از دولت هاي خارجي2-ب) دريافت وام از بخش هاي خصوصي کشورهاي خارجي3-ب) دريافت وام از موسسات بين المللي

اسلاید 69: آثار اقتصادي کسر بودجهآثار اقتصادي کسري بودجه دولت، بستگي به علت چگونگي به وجود آمدن کسر بودجه و نحوه تامين آن دارد. بودجه و سياستگذاريبودجه بيانگر سياست دولت است وبودجه ريزي يکي از ابزارهاي نظام سياسي است و تحت مجموعه ابزار نظام سياسي قرار داردبودجه و برنامه ريزي اقتصاديبودجه به دليل اختصاص دادن منابع و امکانات مالي مورد نياز،ضامن اجراي کليه برنامه ريزي هاي اقتصادي به شمار مي آيد.بودجه و مديريتمديريت بيان گر استفاده موثر و کارآمد از منابع مادي و انساني براي نيل به اهداف ازپيش تعيين شده مي باشد و هدف بودجه استفاده صحيح از منابع مالي دولت مي باشد.

اسلاید 70: بودجه و فرايند مديريتبودجه و برنامه ريزي بودجه و سازماندهيبودجه و هماهنگيبودجه و کنترلبودجه و برنامه ريزيدر برنامه ريزي هدف هاي سازمان و راه هاي نيل به آن مشخص مي شود.بودجه نوع برنامه است که در آن ميزان درآمدها و هزينههاي يک دوره مشخص مي شودبودجه و سازماندهيسازماندهي شامل تقسيم کارها و وظايف و ايجاد هماهنگي در بين اين وظايف مي باشد.بودجه از نقش مهمي در فرايند سازماني برخوردار مي باشد. بودجه و هماهنگيهماهنگي فرايندي است که از طريق آن هدف ها و فعاليت هاي واحدهاي مختلف همسو و هم جهت مي شود.بودجه وسله اي مناسب براي هماهنگي فعاليت دستگاه هاي اجرائي به شمار مي آيد

اسلاید 71: بودجه و کنترلبودجه نوعي استاندارد براي کنترل به شمارمي آيدبودجه و نظام اداريبودجه يکي از زير مجموعه هاي نظام اداري به شمار مي آيد.سير تکوين بودجهبودجه به عنوان ابزارکنترلبودجه به عنوان ابزارمديريت ماليبودجه به عنوان ابزاربرنامه ريزيبودجه به عنوان ابزاررهبري(استراتژيک)نظريه بودجه به اعتقاد پروفسور وي.او.کي هيچ نظريه بودجه اي وجود نداردوبايد ازمنظر نظريه هاي اقتصادي ارزش نسبي،تجزيه و تحليلروند افزايشي هزينه اثر بخشي نسبي به بودجه توجه نمودبودجه و حسابداريبودجه با حسابداري ارتباط بسيار نزديکي دارد و بايکديگر لازم و ملزوم مي باشندبودجه وکامپيوترکامپيوتر از نقش مهمي در مرحله تهيه و تنظيم و نظارت بر بودجه برخوردار مي باشد.

اسلاید 72: فصل يازدهم: مسائل و مشکلات بودجه ريزي در ايران

اسلاید 73: 1-تخصيص اعتبارات جهت بقا دستگاه نه اجراي وظايف2- عدم ارتباط بودجه سالانه با شرايط اقتصادي3- در نظر گرفتن بار مالي ناشي از فعاليتهاي فعلي دولت روي هزينه هاي آتي4-نا هماهنگي ميان منابع و مصارف بودجه5-وجود هزينه هاي پنهان در بودجه6-انعطاف پذيري بيش از حد بودجه شرکت هاي دولتي7-تقاضاي بودجه اضافي8-تعيين تکليف براي قلمروهاي نامربوط به سياستگذاري مالي9-جدايي نظام تهيه از نظام کنترل بودجه و بي توجهي به کارآيي هزينه ها در مرحله نظارت10-فقدان نظارت عملياتي دقيق1-تخصيص اعتبارات جهت بقا دستگاه نه اجراي وظايف12-تلاش براي مصرف اعتبارات در ماههاي پاياني سال