درس اول ادبیات فارسی ۲

درس اول ادبیات فارسی ۲

اسلاید 1: بسم الله الرحمن الرحیم درس اول ادبیات فارسی 2سینا حسنی نژاد

اسلاید 2: خواجه عبدالله انصاریوی از عارفان قرن پنجم است که به پیر هرات و پیر انصار و همچنین به شیخ الاسلام ملقب بوده استاز مشهورترین آثار او می توان به الهی نامه و زاد العارفین و مناجات نامه و در نهایت رسالهی دل و جان اشاره کردمناجات های خواجه عبدالله مسجّع لطیف دلنشین ساده و سرشار از مضامین عرفانی است

اسلاید 3: انواع نثرنثر ساده:در نثر ساده جملات کوتاه و ساده می باشند و هم چنین لغات عربی و آیات و احادیث و ضرب المثل ها مترادفات در آن کمتر دیده می شودمثال:تاریخ بیهقینثر مسجّع:در نثر مسجع از آیات و احادیث و ضرب المثل و همچنین آرایه های ادبی مانند استعاره و کنایه استفاده می شود و در آخر جملات کلمات هم وزن به کار می رودمثال:آثار خواجه عبدالله انصاری

اسلاید 4: انواع نثرنثر بینابین:خصوصیات هر دو نثر ذکر شده را داردنثر مصنوع:در ان نثر شاعر خود را موظف می کند که از آرایه های ادبی و آیات و...استفاده کند و گاهی معنا تحت تاثیر لفظ قرار می گیردمثال:حبیب السیر.مرزبان نامه نثر معاصر:نثری که نویسندگان امروز از آن استفاده می کنند و بسیار ساده و روان استنثر شکسته:نثری که در نمایش نامه نویسی و زبان محاوره ای مردم استفاده می شود

اسلاید 5: درس اول:الهیپاراگراف اولنام:اسم| راحت:آسایش | روح :جان | پیغام:پیام | مفتاح:کلید | فتوح:پیروزی ها | صباح: صبحدم | صبوح:شادمانی | | مرهم:دوایی که بر روی زخم می گذارند | مجروح:خسته...زخمی | مهر:رحم | آرایه ها:صبوح«ایهام دارد» زیرا هم به معنی شادمانی و هم به معنی نوعی شراب است که در قدیم در صبحدم می خورده اند ...............مهر او بلانشینان را کشتی نوح است«تلمیح دارد به داستان حضرت نوح»

اسلاید 6: پاراگراف دوم| کریم:جوانمرد | عطا:بخشش.انعام | ذات:وجود.هستی | بی همتا:بی نظیر| قادر:توانا | سزایی:شایسته ای | صفا:روشنایی.طراوت | هوا:میل.آرزو | ضیاء :روشنایی | | که:کوچکتر | مه:بزرگتر |

اسلاید 7: پاراگراف سوم| عمر بکاست:پیر شد | عذر:توبه | بر عیب های ما مگیر: ما را باز خواست نکن | تن:جسم | الطاف:خوبی ها | | مرحمت:شفقت | منگار:نقاشی نکن | کشته ها :اعمال خوب و بد | آرایه ها: باران رحمت«اضافه ی تشبیهی»یعنی رحمت خدا مانند باران همه گیر است.

اسلاید 8: معنی جان

اسلاید 9: سید محمد حسین بهجت تبریزی متخلص به شهریاروی در قرن معاصر می زیسته و یک غزل سرای برجسته بوده است .از مهم ترین آثار او می توان به کلیات اشعار او در پنج جلد و منظومه ی حیدر بابایه سلام به زبان ترکی آذربایجانی اشاره کرد

اسلاید 10: همای رحمتعلی ای همای رحمت تو چه آیتی خدا راکه به ما سوا فکندی مه سایه ی هما راتوضیحات: هما «نام پرنده ای که استخوان می خورد در ادبیات فارسی آمده است که این پرنده بر سر هر که سایه ی او افتد به دولت یا خوشبختی و سلطنت می رسد این پرنده پشتش سیاه رنگ مایل به خاکستری است. سینه اش حنایی بدون هیچ نقشی است و در ادبیات فارسی مظهر فر و شکوه است و آن را به فال نیک می گیرند»

اسلاید 11: ادامه ی توضیحاتهما :«خوشبختی»...آیت:«نشانه»...ماسوا:«همه ی موجودات»...فکندی:«پخش کردی»معنی بیت:ای حضرت علی ای پرنده ی خوشبختی و رحمت تو چه نشانه ای از خداوند هستی که سایه ی خوشبختی و سعادت را برای همه ی موجودات عالم گسترانیدی

اسلاید 12: بیت دومدل اگر خداشناسی همه در رخ علی بینبه علی شناختم من به خدا قسم خدا راتوضیحات:«دل:منادا»...«رخ:چهره»...معنی بیت:ای دل اگر می خواهی خدا را بشناسی فقط به حضرت علی نگاه کن زیرا من به علی خدا را شناختم

اسلاید 13: بیت سوممگر ای سحاب رحمت تو بباری ار نه دوزخبه شرار قهر سوزد همه جان ما سوا راتوضیحات:سحاب«ابری که باران دارد»...سحاب رحمت«اضافه ی تشبیهی»...شرار«پاره آتش»...قهر«کینه»...سوا«یکی یکی»معنی بیت:ای ابر پر بار رحمت خداوند مگر نه پاره های آتش کینه و دشمنی همه را یکی یکی می سوزاند

اسلاید 14: بیت چهارمبرو ای گدای مسکین در خانه ی علی زنکه نگین پادشاهی ز کرم دهد گدا راتوضیحات:روزی گدایی در مسجد رفت برای گدایی. حضرت علی در حال نماز خواندن بودند و در همان حال انگشتری خود را در آورده و به آن گدا بخشیدمعنی بیت:ای گدای بی چیز اگر چیزی می خواهی برو در خانه ی حضرت علی را بزن زیرا به خاطر بخشش فراوان هر چه را بخواهی به تو می بخشد.

اسلاید 15: بیت پنجمبه جز از علی که گوید به پسر که قاتل منچو اسیر توست اکنون به اسیر کن مدارا؟توضیحات:این بیت اشاره دارد به داستان ضربت خوردن حضرت علی از ابن ملجم ملعون که وقتی او را به عنوان اسیر گرفتند حضرت علی به فرزندان خود وصیت کردند که اگر من از این ضربت زنده بمانم خودم جزای او را خواهم داد و گرنه اگر خواستید قصاص کنید فقط یک ضربه به و بزنید و تا قبل از قصاص با او به نرمی ولطافت رفتار کنید

اسلاید 16: معنی بیتبه غیر از حضرت علی چه کسی می تواند به پسر خود بگوید که با قاتل من به خوبی و مهربانی برخورد کنید

اسلاید 17: بیت ششمبه جز از علی که آرد پسری ابو العجایب که علم کند به عالم شهدای کربلا را؟مصرع دوم اشاره دارد به کربلای حسینی آنجا که حضرت حسین با 72تن از یاران خود به دست سپاهیان یزید به شهادت و هدف از قیامشان اعتلای دین اسلام بود

اسلاید 18: معنی بیت به غیر از حضرت علی چه کسی پسری با شکوه دارد که پرچم شهدای کربلا را بر روی زمین بر پا کند

اسلاید 19: بیت هفتمچو به دوست عهد بندد ز میان پاک بازانچو علی که می تواند که به سر برد وفا را؟توضیحات:پاک بازان«کسی که جان خود را در راه خدا باخته»دوست: حضرت محمدمعنی بیت:وقتی انسان های کامل و عارف با هم پیمان می بندند چه کسی مانند حضرت علی می تواند به پیمان خود وفا کند

اسلاید 20: بیت هشتمنه خدا توانمش خواند نه بشر توانمش گفتمتحیرم چه نامم شه ملک لا فتی راتوضیحات:« این بیت اشاره دارد به جنگ احد که حضرت علی پهلوانان کفار را شکست داد درآن موقع ندایی از آسمان به گوش میرسید که می گفت:«لا فتی الا علی لا سیف الا ذوالفقار»هیچ جوانی مثل حضرت علی نیست و هیچ شمشیری مثل شمشیر وی»

اسلاید 21: معنی بیت من نه می توانم او را خدا بخوانم و نه میتوانم او را بشر بخوانم در شگفتم که حضرت علی را به چه نامی بخوانم

اسلاید 22: بیت نهمبه دو چشم خون فشانم هله ای نسیم رحمتکه ز کوی او غباری به من آر توتیا راتوضیحات:هله«آگاه باش»( شبه جمله )...نسیم رحمت«اضافه ی تشبیهی به معنی اینکه رحمت خدا مانند نسیمی فراگیر است»توتیا«توتیا یک ماده ای است که باعث روشنایی است و مرهمی برای درد چشم است

اسلاید 23: معنی بیتمن از دو چشم خود خون جاری می کنم آگاه باش ای باد خنک که از خاک مرقد حضرت علی برای درد چشمانم غباری بیاوری

اسلاید 24: بیت دهمبه امید آنکه شاید برسد به خاک پایتچه پیام ها سپردم همه سوز دل صبا راتوضیحات:صبا«بادی است که از طرف شمال شرق می وزد بادی است خنک ملایم که ضد آن باد دبور (گرم و سوزان)می باشد.باد صبا در ادبیات فارسی نماد پیک و قاصد بین عاشق و معشوق است

اسلاید 25: معنی بیت به امید آن روزی که بتوانم بر خا کت بوسه بزنم از طریق باد صبا همیشه پیام های سوزناک و درد دل خود را برای تو می فرستادم

اسلاید 26: بیت یازدهمچو تویی قضای گردان به دعای مستمندانکه ز جان ما بگردان ره آفت قضا راتوضیحات:قضای گردان«کسی که سرنوشت را تغییر می دهد»...آفت قضا«پیش آمدهای ناگوار و بد»...پیامبر اسلام می فرماید :«الدعاءُ یَرُدُّ القضاء»یعنی«دعا سرنوشت و قضا و قدر را تغییر می دهد.»

اسلاید 27: معنی بیتای حضرت علی تو تغییر دهنده ی سرنوشتی به حق دعای مستمندان پیش آمدهای ناگوار و بد را از ما دور کن.

اسلاید 28: بیت دوازدهمچه زنم چو نای هر دم ز نوای شوق او دم؟که لسان غیب خوش تر بنوازد این نوا راتوضیحات:نای«آلت موسقی است که در عربی به آن مزما می گویند و همیشه آواز سوزناک دارد و درد دل عاشق که از معشوق محجور افتاده بیان می کند»...لسان غیب«زبان غیب گو منظور حافظ شیرازی»

اسلاید 29: معنی بیتچرا من باید ناله های سوزناک و غمگینانه سر دهم در حالی که شوق وصال او را دارم.حافظ شیرازی این حرف مرا بهتر بیان می کند

اسلاید 30: بیت سیزدهمهمه شب در این امیدم که نسیم صبحگاهیبه پیام آشنایی بنوازد آشنا راتوضیحات:در این بیت صنعت تضمین به کار رفته شده است.«تضمین:اگر شاعر یا نویسنده ای آیه ای از قرآن یا حدیثی از بزرگان یا نوشته ای از یک نویسنده یا عین مطلبی از شاعر یا نویسنده ای دیگر در اثر خود بیاورد صنعت تضمین نامیده می شود»...پیام آشنایی«پیامی از حضرت علی»...آشنا«شاعر»

اسلاید 31: معنی بیتمن همیشه در این آرزو هستم که نسیم صبحگاهی پیامی از حضرت علی برای من شاعر بیاورد

اسلاید 32: بیت چهاردهمز نوای مرغ یا حق بشنو که در دل شبغم دل به دوست گفتن چه خوش است شهریاراتوضیحات: مرغ یا حق«کوکو.جغد»معنی بیت:از آواز مرغ حق بشنو که در دل شب می گوید غم دل را باید به دوست گفت.

اسلاید 33: تلمیحتلمیح در لغت یعنی به گوشه ی چشم نگاه کردن و در اصطلاح یعنی وقتی شاعر یا نویسنده ای به داستان یا حکایت یا واقعه یا ضرب المثلی معروف اشاره کند از صنعت تلمیح استفاده کرده استبه عنوان مثال :مهر او بلا نشینان را کشتی نوح است

اسلاید 34: خودآزمایی1ـ یک نمونه سجع در مناجات خواجه عبدالله بیابید.الهی،عذر ما را بپذیر،ر عیب های ما مگیر.2ـ در عبارت«بر کشته های ما جز...»مقصود از «کشته ها» چیست؟ اعمال خوب و بد ما3ـ بیت پنجم شعر همای رحمت به چه موضوعی اشاره دارد؟ جوانمردی و بخشش حضرت علی4ـ شاعر در کدام بیت ناتوانی خود را از وصف علی بیان می کند؟ بیت هشتم

اسلاید 35: ادامه ی خودآزمایی5ـ در بیت سیزدهم مقصود از پیام آشنا و آشنا چیست؟پیام آشنا : حضرت علی آشنا:شاعر6ـ نمونه ای دیگر از تلمیح را که قبلا خوانده اید،بیان کنید.برو ای گدای مسکین در خانه ی علی زنکه نگین پادشاهی دهد از کرم گدا را