درمان اختلالات جنسی
اسلاید 1: خانواده درماني شناختي ـ رفتاري تغيير جنسيت طلبي با تاکيد بر روان درمانگري معنوي: تک بررسيدکتر محمد خداياري فردروان‌شناس باليني كودك و استاد دانشکده روان‌شناسي و علوم تربيتي دانشگاه تهراندکتر محمدرضا محمديروان‌پزشک و استاد گروه روان‌پزشکي دانشگاه علوم پزشکي تهراناکرم پرندروانشناس و استادیار دانشگاه تهران
اسلاید 2: اختلال‌هاي جنسي را مي‌توان به اختلال هويت جنسي (GID)، اختلال در جهت‌گيري جنسي و اختلال در علايق جنسي تقسيم نمود. مهم‌ترين اختلال هويت جنسي تغيير جنسي طلبي است؛ ويژگي اصلي اين اختلال تمايل شديد به اتخاذ هويت جنس مخالف بدون توجه به امتيازهاي فرهنگي است (روزنهان و سليگمن، 1995).
اسلاید 3: اين ويژگي در كودكان با چهار مورد (يا بيشتر) از موارد زير نمايان مي‌شود:ابراز تمايل مداوم به تعلق داشتن به جنس مخالف، يا پافشاري در اينكه از جنس مخالف است. در پسران, تمايل به پوشيدن لباس‌هاي زنانه و آرايش زنانه؛ در دختران, پافشاري در پوشيدن لباس‌هاي کليشه‌اي مردانه. تمايل شديد و مستمر به ايفاي نقش‌هاي جنس مخالف در بازي‌هاي نمادين يا خيال‌پردازي در مورد آن.بازي‌ها و سرگرمي‌هاي قالبي جنس مخالف.ترجيح دادن شديد همبازي‌هاي جنس مخالف.
اسلاید 4: در نوجوانان و بزرگسالان اين اختلال با نشانه‌هايي مانند ابراز تمايل به تعلق داشتن به جنس مخالف، تظاهر به داشتن جنسيت مخالف، تمايل به زندگي به عنوان جنس مخالف, يا اعتماد به اينكه احساسات و واكنش‌هاي خاص جنس مخالف را دارد.
اسلاید 5: ادامةخانواده درماني شناختي ـ رفتاري تغيير جنسيت طلبي درمان به كمك تجويز هورمون و انجام عمل جراحي به منظور تغيير جنسيت از جمله روش‌هاي درماني است كه براي تغيير جنسيت طلبي به كار مي‌رود كه در بسياري از موارد موفقيت كامل نداشته‌اند.
اسلاید 6: ادامةخانواده درماني شناختي ـ رفتاري تغيير جنسيت طلبي به دليل عواقب و عوارض عمل جراحي و تجويز هورمون پيشنهاد مي‌شود كه اختلال تغيير جنسيت طلبي ابتدا با روان درماني‌هاي طولاني مدت (دست كم يك سال) درمان شود. يكي از روش‌هاي پيشنهادي خانواده درمانگري شناختي ـ رفتاري است.
اسلاید 7: ادامةخانواده درماني شناختي ـ رفتاري تغيير جنسيت طلبي در اين روش با استفاده از راهبردهايي به تغيير تفكر، نگرش، ادراك و رفتار مراجع و اعضاي خانواده او پرداخته مي‌شود. بدين ترتيب اعضاي خانواده با رفتارها، تفكرات و نگرش‌هاي خود چالش پيدا مي‌كنند و ديدگاه متفاوتي در مورد تأثير رفتارها و تفكرات خود بر پويايي خانواده كسب مي‌كنند (سيموس، 2002).
اسلاید 8: علي رغم اينكه در بسياري از كشورها به ويژه كشورهاي غربي عمل جراحي و هورمون‌درماني براي درمان تغيير جنسيت طلبي به كار مي‌رود، در كشورهاي اسلامي به ويژه در كشور ما ـ ايران ـ به دليل وجود ارزش‌هاي فرهنگي و مذهبي خاص پذيرش اين امر به ويژه براي خانواده‌ها بسيار مشكل است.
اسلاید 9: روش پژوهش درمان از نوع خانواده درماني شناختي ـ رفتاري است كه از تکنيکهاي حل مسئله، خودبازبيني، مثبتنگري و بازسازي شناختي با تاکيد بر درمان معنوي استفاده شد. در اين پژوهش از روش‌هاي مصاحبة باليني بر اساس DSM-IV-TR و آزمون‌هاي روان‌شناختي به منظور گرد‌آوري داده‌ها استفاده شده است. نظر روان‌پزشک متخصص نيز جهت تاييد اختلال گرفته شد.
اسلاید 10: روش گرد‌آوري داده‌ها در اين پژوهش يك آزمودني پسر 18 ساله با اختلال تغيير جنسيت طلبي در طي 77 جلسه درمان شده است. آزمودني يك برادر دارد و پدر و مادر هر دو كارمند هستند. در اولين جلسه كه بدون حضور مراجع صورت گرفت پدر مراجع اظهار كرد: ”پسرم كلاس دوم راهنمايي بود كه متوجه شديم به وسايل زنانه علاقه نشان مي‌دهد و گاهي زينتآلات و لباس‌هاي مادر را برمي‌داشت و استفاده مي‌كرد، او را نزد روان‌پزشك بردم و روان‌پزشك تشخيص داد كه پسرم تغيير جنسيت طلب است و بايد آزمايش‌هاي ژنتيك و هورموني انجام دهد كه نتايج حاكي از نبود مشكلات فيزيولوژيك بود“. از بيانات پدر و مادر مشخص شد كه روابط خانوادگي مغشوش است و پدر و مادر با يكديگر تفاهم چنداني ندارند.
اسلاید 11: ادامة روش گرد‌آوري داده‌ها جلسة دوم با حضور مراجع صورت گرفت. او با ظاهري دخترانه در جلسه درماني حاضر شده بود و اظهار كرد: ”از بچگي دوست داشتم كه دختر باشم، من فقط از نظر جسمي پسر هستم ولي احساسات دخترانه دارم. به برقراري ارتباط با دخترها تمايل ندارم و چند بار با پسرها روابط جنسي داشته‌ام و مفعول واقع شده‌ام“. او كه به توصيه يكي از پزشكان خود را براي تغيير جنسيت آماده كرده بود گفت: ”اگر تا چند ماه ديگر تغيير جنسيت ندهم همه چيز را بهم مي‌ريزم“.
اسلاید 12: ادامة روش گرد‌آوري داده‌ها در جلسات سوم و چهارم جهت تشخيص اختلالات همراه با تغيير جنسيت طلبي، آزمون‌هايMMPI و SCL-90-R اجرا شد. نتايج نشان داد كه علاوه بر تغيير جنسيت طلبي مشكلات ديگري هم دارد. Pd (انحراف رواني - اجتماعي) بالا در نيمرخ MMPI مؤيد وجود ناسازگاري‌هاي اجتماعي، نداشتن تجارب مثبت در زندگي، عدم رضايت از وضع و محيط خانوادگي موجود و عدم توانايي براي برنامه‌ريزي‌هاي آينده است. در SCL-90-R نيز عملكرد آزمودني در بعد خصومت در حدي بود كه با Pd در MMPI همبستگي دارد .
اسلاید 13: خانواده درمانگري شناختي- رفتاري با تأکيد بر بعد معنوي الف) تغيير باور و نگرش: در روش شناختي، برداشت‌هاي انسان از رويدادها، عامل اختلال‌هاي رواني و عاطفي شمرده مي‌شود نه خود آن رويدادها، مي‌توان به مراجع کمک کرد تا با شناسايي خطاهاي فکري خود برداشت‌هاي واقعبينانهتر را جايگزين آنها کند
اسلاید 14: ادامۀ خانواده درمانگري شناختي- رفتاري با تأکيد بر بعد معنوي ب) درمان معنوي و اخلاقي: درمان معنوي بر دو اصل مهم استوار است: يکي رسيدن فرد به سر زندگي روان که مستلزم عشق به ديگران، عشق به کار و عشق به تعلقات است و ديگري رسيدن فرد به معنويت که نيازمند اعتقاد به مذهب، اعتقاد به يگانگي و اعتقاد به دگرگوني ميباشد.
اسلاید 15: ادامۀ خانواده درمانگري شناختي- رفتاري با تأکيد بر بعد معنوي ج) اصول درمان معنوي به شرح زير ميباشد: 1. عشق به ديگران: مستلزم تمايز خويش، بخشش و پذيرش تمام و کمال ديگري است.2. عشق به کار: اگر با فداکاري و از خودگذشتگي همراه شود مي‌تواند راهي براي سرزندگي روان باشد.3. عشق به تعلقات: برآيند زندگي کردن و‌همکاري با ديگران است و عاملي براي حسن نيت، صميميت و رشد معنوي است.
اسلاید 16: ادامۀ خانواده درمانگري شناختي- رفتاري با تأکيد بر بعد معنوي 4. اعتقاد به معنويات: به معني اعتقاد به حرمت‌هر چيزي است که در اطراف ماست و نيازمند دورشدن از تعلقات و تمايلات مادي است5. اعتقاد به وحدانيت: به معني احساس نامتمايز بودن از دنياي بيرون (طبيعي و ماوراطبيعي) است که براي انسان آرامش به‌همراه دارد.6. اعتقاد به معاد (دگرگوني): اعتقاد به پيوستگي معنوي و تولدي دوباره است (ويلام، 2000).
اسلاید 17: ادامۀ خانواده درمانگري شناختي- رفتاري با تأکيد بر بعد معنوي در جلسات مختلف که هم تکنیک های شناختی و هم تکنیک های معنوی در خانواده و به تنهایی بکار گرفته شد ابتدا روابط خانواده به شکل مطلوبی درآمد و بعد مراجع نیز شروع به بهبود کرد. مراجع در یکی از جلسات اهداف خود را از زن بودن و مرد بودن به طور جداگانه نوشته بود. او درس خواندن، هرگز ازدواج نكردن، داشتن يك شغل ساده، سير و سياحت در دنيا و سير تكامل يك انسان كامل را در اهداف مرد بودن ذكر كرده بود و در اهداف خود از زن بودن نيز همين موارد را نوشته بود به استثناي اينكه در مورد ازدواج احتمال ازدواج كردن را ذكر كرده بود.
اسلاید 18: ادامۀ خانواده درمانگري شناختي- رفتاري با تأکيد بر بعد معنويمراجع اظهار كرد كه قبلاً تنها به زن بودن مي‌انديشيده است ولي حالا دچار تعارض شده و گاهي به مرد بودن نيز مي‌انديشد. درمانگر از او خواست كه از نظر ظاهري نيز قدري چهرة خود را به پسر بودن نزديك كند، مراجع موافقت كرد و قرار شد در اين راه تلاش كند. همچنين مراجع تشويق شد تا براي كنكور به خوبي درس بخواند تا موفق شود.
اسلاید 19: يافته‌ها در آخرين جلسات درماني مراجع توانست نقش مردانه را بپذيرد. او در يکي از دانشگاه‌هاي شهرهاي شمالي پذيرفته شد و براي تحصيل به خوابگاه دانشجويان پسر عزيمت نمود ولي جلسات درماني را همچنان پيگيري مي‌كرد. در محيط دانشگاه با دخترها و پسرها روابط عادي داشت كه مورد تشويق قرار گرفت و درمانگر از او خواست كه به ازدواج بينديشد.
اسلاید 20: ادامة يافته‌ها مراجع از نظر تحصيلي موفق بود ولي هنوز اندکي احساس دخترانه داشت كه گاهي موجب گوشه‌گيري او مي‌شد. در اين رابطه به او توصيه شد كه پتانسيل مرد بودن را در خود تقويت كند و از هوش خود در جهت برقراري ارتباط مؤثر اجتماعي استفاده نمايد. در ضمن ظاهر او كاملاً پسرانه شده بود. نتايج حاصل از اجراي مجدد MMPI و SCL-90-R بهنجار بود.
اسلاید 21: بحث و نتيجه‌گيري با توجه به مقايسة آزمون‌هاي رواني پيش و پس از درمان, مصاحبه‌هاي باليني و نظر روان‌پزشک مي‌توان نتيجه گرفت كه خانواده درماني شناختي ـ رفتاري با تاکيد بر درمان معنوي در درمان اختلال فرد مبتلا مؤثر بوده و درمان کامل صورت گرفته است. همان‌گونه كه اشاره شد، تأثير راهبردهاي درماني اختلال‌هاي هويت جنسي با فرهنگ جامعه‌اي كه افراد در آن به سر مي‌برند، ارتباط دارد. در انتخاب راهبردهاي مداخله‌اي لازم است كه ساختار جامعه و رفتارها و واكنش‌هاي افراد آن جامعه لحاظ شوند. بر اين اساس توجه به اين امر در عمل جراحي افراد تغيير جنسيت طلب حائز اهميت است (يوكسل، كولاكسي زولا، توركسوي و ساهين، 2000).
اسلاید 22: ادامة بحث و نتيجه‌گيري ريكرز و ميد (1979) گروهي از دختران نوجوان داراي سردرگمي در هويت جنسي را با روش خودبازبيني آموزش دادند. آنها به آزمودني‌ها آموزش دادند كه بر رفتارهاي اجتماعي و بازي‌هاي خود نظارت داشته باشند و سعي كنند كه رفتارهاي اجتماعي و بازي‌هاي متناسب با جنسيت خود داشته باشند. نتايج بيانگر تأثير مثبت اين روش در هويت‌يابي جنسي اين نوجوانان بوده است.
اسلاید 23: ادامة بحث و نتيجه‌گيري پژوهش‌ها نشان داده‌اند، خانواده در شكل‌گيري و در نتيجه درمان اختلال‌هاي هويت جنسي از جمله تغيير جنسيت طلبي نقش دارند. وجود روابط عميق مادر با پسر يا پدر با دختر، عدم حضور مادر يا پدر و آرزو براي داشتن فرزند دختر يا پسر و طرح مستمر آن در خانواده از جمله مواردي هستند كه احتمالاً به اختلال هويت جنسي منجر مي‌شوند به همين دليل خانواده درماني مي‌تواند مؤثر واقع شود (كوهن _ كي‌تنيس و گوردون، 1999).
اسلاید 24: متشکرم
نقد و بررسی ها
هیچ نظری برای این پاورپوینت نوشته نشده است.