دفاع غیرعامل

دفاع غیرعامل

اسلاید 1: فصل اول : كليات و تعاريف

اسلاید 2: اين فصل شامل :تعريف دفاع غيرعاملانواع تهديداتاهدافدامنه كاربرد

اسلاید 3: تعريف دفاع غيرعامل: دفاع غيرعامل به مجموعه اي از تمهيدات اطلاق مي شودكه در زمان تهاجم بدون استفاده از مديريت انساني ، امكانات و تجهيزات خاص ، نسبت به دفاع غير عامل موجب كاهش آسيب پذيري نيروي انساني ، ساختمانها ، تاسيسات ، تجهيزات ، اسناد و شريانهاي كشور در مقابل تهاجم غافلگيرانه دشمن مي گردد.

اسلاید 4:

اسلاید 5: اهداف :هدف ، تعيين حداقل ضوابط و مقررات براي طرح و اجراي ساختمان ها در برابر تهديدات انسان ساز، خصوصاً تهاجم هوايي مي باشد.

اسلاید 6: دامنه كاربرد:اين مقررات مختص ساختمان هاي جديد در دست طراحي مي باشد و ساختمان هاي موجود را در بر نمي گيرد.كاربرد اين ضوابط جهت طراحي ساختمان ها در برابر بارهاي انفجاري و بدون در نظر گرفتن شرايط و ضوابط شهرسازي مي باشد.انفجارهاي هسته اي، حملات شيميايي و ميكروبي مشمول اين ضوابط نمي باشد.دامنه كاربرد عمدتاً شامل ساختمان هاي متعارف غير نظامي است.اين مجموعه براي طرح و اجراي ساختمان هاي بتن مسلح، فولادي و مصالح بنايي مسلح مي باشد.اين مجموعه مشمول طراحي سازه هاي خاص مانند سدها، سيلوها، مخازن، دکل ها و غيره نمي باشد.

اسلاید 7: سطوح عملکرد ساختمان‌هاسطوح عملکرد ساختمان شامل چهار سطح زير است، که شامل سطوح عملکرد سازه‌اي و غيرسازه‌اي مي‌باشد:سطح عملکرد I – قابليت استفاده بي‌وفقه (IO) سطح عملکرد II – ايمني جاني (LS) سطح عملکرد III – آستانه فروريزش (CP) سطح عملکرد IV – لحاظ نشدهبرحسب درخواست کاربر، ساختمان مي‌تواند داراي سطوح عملکرد مختلف در پلان يا ارتفاع باشد.

اسلاید 8: درجه اهميت ساختمان در اين مبحث ساختمان برمبناي نوع کاربري آن، تعداد ساکنين يا شاغلين درون ساختمان، ارزش سرمايه‌هاي داخل آن، مساحت بنا، تعداد طبقات به پنج گروه اهميتي مطابق جدول زير تقسيم‌بندي مي‌شوند.

اسلاید 9: نوعموقعيت نمونهمثال مثال 1(حياتي)محل استقرار افراد و يا انجام مأموريت‌هاي کليدي و امنيت ملي مي‌باشد.مراکز تصميم گيري‌هاي کلان سياسيستادهاي فرماندهيمراکز تشکيل ستادهاي بحران رده 1مخابرات (ساختمان‌هاي کليدي)فرودگاه‌ها (ساختمان‌هاي کليدي)صدا و سيما (ساختمان‌هاي کليدي)وزارتخانه‌هاآگاهي، مراکز انتظامي و کلانتري‌هاساختمان‌هاي کليدي بيمارستان‌هاي بزرگ و منطقه‌ايمراکز آتش‌نشانيتأسيسات آبرساني و خطوط انتقال نيرو (ساختمان‌هاي کليدي)2(خيلي زياد)بيشتر از 450 کارمند، مراجع و يا ساکنساختمان چند طبقه بيشتر از 15000 مترمربعمراکز کنترل هوشمندحوزه‌هاي قضاييساختمان‌هاي مسکوني بالاي 10 طبقهزندان‌هاي مهمترمينال‌هاي سربسته و متروسالن‌هاي سينما و تئاتر بزرگدفاتر پستي و پستخانهمراکز درماني و داروخانه‌هاي مرکزيمساجد مهمموزه‌هاي مهمهتل‌هاي مهممدارس و دانشگاه‌هاي مهممراکز و پمپ‌هاي سوخت‌رسانيشعبات مرکزي بانک‌هامراکز اداري خيلي مهممراکز تجاري و صنعتي و توليدي عمده

اسلاید 10: نوعموقعيت نمونهمثال مثال 3 (زياد)151 تا 450 کارمند، مراجع و يا ساکنساختمان‌هاي چند طبقه 8000 تا 15000 مترمربع ساختمان‌هاي مسکوني 6 تا 10 طبقهمدارس محليمراکز اداري مهمساختمان‌هاي تجاري و صنعتي و توليديمراکز درماني و داروخانه‌هامراکز خدماتي مهمفروشگاه‌هاي بزرگمساجدمدارس و دانشگاه‌ها دفاتر مرکزي صنايع مادردفاتر پستي کوچکسالن‌هاي سينما و تئاترهتل‌هاشعبات بانک‌هادادگستريموزه‌هاپارکينگ‌هاي طبقاتي دور از مراکز مهم تجاري و سياسي و ... 4(متوسط)21 تا 150 کارمند، مراجع و يا ساکن400 تا 8000 مترمربعبخش‌هاي خصوصيساختمان‌هاي تقسيم شده توسط بخش خصوصي ساختمان‌هاي مسکوني 3 تا 5 طبقهمغازه‌ها و ساختمان‌هاي تجاريمراکز درمانيمراکز خدماتي، توليدي و صنعتي پارکينگ‌هاي 1 طبقه دور از مراکز مهم تجاري و سياسي و ...دفاتر خصوصيمراکز اداري

اسلاید 11: نوعموقعيت نمونهمثال مثال 5(کم) 20 کارمند، مراجع و يا ساکنتا 400 مترمربعفضاهاي با عملکرد کم ساختمان‌هاي مسکوني 1 و 2 طبقه مغازه‌ها و ساختمان‌هاي تجاريمراکز درماني کوچکانبارهاي کشاورزيمرغداري و دامداري‌هاي کوچک تعاوني‌هاساختمان‌هاي موقت که مدت بهره‌برداري آنها کمتر از 2 سال است.مراکز خدماتي کوچکمراکز اداري کوچک

اسلاید 12: پهنه‌بندي خطربه منظور پهنه‌بندي خطر تهاجم، کشور به سه پهنه با خطر شديد، متوسط و کم تقسيم مي‌شود. نحوه پهنه‌بندي خطر در جدول ارائه شده است. در اين جدول پهنه‌بندي براساس جمعيت منطقه، موقعيت شهر مورد نظر ( مرزي يا غير مرزي) و عامل همجواري با تأسيسات و ساختمان‌هاي حساس نظامي مهم انجام شده است.شهرهاي کشور براساس جمعيت به 5 دسته زير تقسيم مي‌شوند:روستا: شهرهاي با جمعيت کمتر از 25 هزار نفرشهرهاي کوچک: شهرهاي با جمعيت 25 تا 100 هزار نفرشهرهاي متوسط: شهرهاي با جمعيت 100 تا 500 هزار نفرشهرهاي بزرگ: شهرهاي با جمعيت 500 هزار تا 1 ميليون نفرکلان شهرها: شهرهاي با جمعيت بيشتر از 1 ميليون نفر

اسلاید 13: مقياس استقراروضعيت در جغرافياوضعيت در جغرافياوضعيت در جغرافياوضعيت در جغرافيامقياس استقرارمرزيمرزيغير مرزيغير مرزيمقياس استقراردر همجواري با ساختمان هاي حساسبدون همجواري با ساختمان هاي حساسدر همجواري با ساختمان هاي حساسبدون همجواري با ساختمان هاي حساسكلان شهرشديدمتوسطشديدمتوسطشهرهاي بزرگشديدمتوسطمتوسطكمشهرهاي متوسطمتوسطكمكمكمشهرهاي كوچككمكمكمكمروستاكمكمكمكم

اسلاید 14: سطح بار انفجارمطابق جدول چهار سطح بار انفجار براي طراحي ساختمان ها پيش بيني شده است، كه بر اساس درجه اهميت ساختمان و پهنه بندي خطر ، ساختمان ها بايد عملكردهاي مناسبي داشته باشند.سطح خطر انفجارPSO (kg/cm2)PSO (kg/cm2)زمان تداوم انفجار(ميلي ثانيه)112.752220.51.202830.20.433440.0250.0552Pso فشار مبناي انفجار Pr فشار بازتاب مطلق

اسلاید 15: نحوه عملکرد ساختمان‌ها در برابر سطوح مختلف بار انفجار برحسب درجه اهميت ساختمان و پهنه‌بندي خطر نحوه عملکرد ساختمان‌ها در برابر سطوح مختلف بار انفجار برحسب نوع ساختمان براي مناطق با پهنه‌بندي خطر شديد، متوسط و کم به ترتيب در جدول 21-1-5 تا 21-1-7 ارائه شده است.درجه اهيت ساختمانسطح بار انفجار123451--------------------2ايمني جاني----------------3ايمني جاني------------4استفاده بي‌وفقه----ايمني جانيآستانه فروريزش----سطح عملکرد ساختمان‌ها براي مناطق با پهنه‌بندي خطر کم

اسلاید 16: درجه اهيت ساختمانسطح بار انفجار123451ايمني جاني----------------2----ايمني جاني------------3استفاده بي‌وفقه----ايمني جاني--------4----استفاده بي‌وفقه----آستانه فروريزش----سطح عملکرد ساختمان‌ها براي مناطق با پهنه‌بندي خطر متوسط

اسلاید 17: درجه اهيت ساختمانسطح بار انفجار123451ايمني جاني----------------2استفاده بي‌وفقهايمني جاني------------3----استفاده بي‌وفقهايمني جاني--------4--------استفاده بي‌وفقهايمني جاني----سطح عملکرد ساختمان‌ها براي مناطق با پهنه‌بندي خطر شديد

اسلاید 18: فصل دوم : ملاحظات معماري

اسلاید 19:

اسلاید 20: ملاحظات برنامه ريزي و طراحي سايت : مهمترين اهداف برنامه ريزي سايت بر اساس اصول پدافند غير عامل عبارت است از:هدايت سريع و مطمئن افراد به پناهگاه هاي عمومي خارج از ساختمانجلوگيري از ريزش آوار بر سر افراد خارج از ساختمانبه كارگيري اصول استتار، اختفا و فريب براي كاهش خطرپذيري ساختمان ها

اسلاید 21:

اسلاید 22: جانمايي ساختمان :در حالت ايده آل ساختمان بايد تا حد ممكن دورتر از محدوده سرمايه جاي گيرد.تمركز افراد ، سرمايه ها و فعاليت ها در محل ، پتانسيل هدفگيري محيط را افزايش مي دهد و همجواري ساختمانها مي تواند خطرپذيري تاثيرات جانبي را افزايش دهد.بايد ساختمانهايي را كه از لحاظ عملكردي قابل تركيب هستند و سطح تهديدات مشابهي دارند را با هم ادغام نمود. به اين منظور بايد ساختمانهاي با پتانسيل هدف گيري را از فضاهاي با خطرپذيري كمتر دور نگه داشت تا در صورت وقوع تهديد خسارات فرعي به حداقل برسد.مجاورت نماهاي آسيب پذير با فضاي پاركينگ ، خيابان و يا سايت مجاور آسيب پذيري ساختمان را افزايش مي دهد.

اسلاید 23: طراحان بايد علاوه براطمينان از عقب نشيني نماهاي با بازشوهاي زياد ، از ابعاد بازشوها و روزنه ها، مصالح شيشه اي ، پوسته ، قاب و اتصالات آنها مطمئن باشند تا ضمن رسيدن به طراحي صحيح در برابر انفجار ، معيارهاي كارايي انرژي و روشنايي ساختمان نيز در آن رعايت شده باشد.در آرايش خطي ساختمانها در سطح سايت ، به منظور افزايش سطح محافظت افراد در برابر آوار به دورن فضاي باز از تغييرات ارتفاع و ايجاد اختلاف سطح استفاده شود.در اين صورت حداقل ارتفاع دو سطح به ميزان دو برابر پهناي بدن در حالت دراز كش پيشنهاد مي شود.

اسلاید 24: لازم است اين گونه اختلاف سطحها تا حد ممكن پشت به نماي ساختمان باشند تا آسيب پذيري افراد در برابر ريزش آوار‌، پرتاب شيشه خرد شده و ديگر انواع تركشها كاهش يابد.توصيه مي شود حداقل فاصله ايمني مسيرهاي دسترسي از ساختمان براي كاهش خطر ريزش آوار برابر ارتفاع ساختمان باشد.اگر مسيرهاي دسترسي و فضاهاي تجمع، مجاور بلوكهاي ساختماني قرار داشته باشند ، جهت امتداد آنها بايد عمود بر رديف ساختمانها باشد تا ضمن كاهش خطرهاي ناشي از فروپاشي شيشه ها به درون اين فضاها ، در برابرريزش آوار نيز امنيت بيشتري داشته باشند.استفاده از اختلاف سطح جهت محافظت در برابر انفجار

اسلاید 25: فضاهاي باز :در فضاهاي باز لبه هايي به عنوان جان پناه ايجاد شود. به عنوان مثال در فاصله بين فضاي باز و ساختمان ها ، با استفاده از گلدانهاي طولي يك لبه مستحكم ايجاد شود كه در مواقع اضطراري به عنوان جان پناه نيز قابل استفاده باشد.هر گونه لبه در مواقع اضطراري يك جان پناه است

اسلاید 26: اجراي فضاهاي باز بايد بر اساس اصل انعطاف پذيري و با كاربري چند منظوره طراحي شوند تا در شرايط معمول امكان غنا بخشيدن به فعاليتهاي عادي را فراهم نموده و در شرايط اضطراري حفاظ هاي قابل قبول ايجاد نمايند.اصل انعطاف پذيري و طراحي چند منظوره

اسلاید 27: گوشه هاي تند تا حد امكان از فرم كليه عناصر حذف شده و تا حد امكان از فرمهاي نرم استفاده شود.بدين منظور بايد :زاويه كليه لبه ها و گوشه ها ( توده ساختمانها ، جوي هاي آب ، آب نما ،سكو ،گلدان،حفاظ ميله اي يا عناصر و تجهيزات نوك تيز ) تا ارتفاع 3 متر از كف محل استقرار راست گوشه نباشند.جهت امتداد هيچيك از عناصر و تجهيزات محيط عمود بر دسترسي ها ( پياده و سواره ) نباشد.

اسلاید 28: ورودي هاي مجموعه :هر مجموعه زيستي متوسط به بالا ( مطابق جدولاسلايد بعد) بايد حداقل داراي دو ورودي و خروجي باشد كه در شرايط عادي يكي از آن‌‌ها فعال باشد و در مواقع بحراني استفاده از ورودي‌هاي اضطراري به سرعت و آساني امكان‌پذير باشد.

اسلاید 29: تعداد ورودي هاي مجموعهاندازه مجموعهظرفيت مجموعهفاصله وروديها از يكديگرحداقل وسعت محوطه وروديعملكرد هاي زمان بحران2كوچكتا 85 واحد مسكونيتا m 100250 متر مربعتردد سواره ، جمع آوري كشته شدگان و مجروحان3متوسط86 تا 160 واحد مسكوني101 تا 300 متر300 متر مربعتردد سواره ، جمع آوري كشته شدگان و مجروحان در يكي از سه محوطه ورودي ، انبار كالا ، برپايي بيمارستان صحرايي3بزرگ161 تا 200 واحد مسكوني201 تا 250 متر350 متر مربعهمان بند 2+ فرود بالگرد در يكي از 3 محوطه وروديبيش از 3خيلي بزرگبيش از 200 واحد مسكونيبيش از 250 متر 450 متر مربعهمان بند 3 + جمع آوري كشته شدگان و مجروحان در 2 تا 3 محوطه ورودي

اسلاید 30: مسير هاي دسترسي :بايد دسترسي ها به نحوي طراحي شوند كه علاوه بر به حداقل رساندن تداخل ميان حركت عابرين پياده و وسايل نقليه ، كارايي را به حداكثر برساند. طراحان بايد ابتدا بر اساس تحليلي از كاربري ساختمان از الزامات حركت در سايت شناخت پيدا كنند . اين امر شامل مطالعه تعداد و انواع نقاط دسترسي مورد نياز ، تعداد پاركينگ مورد نياز ، پياده رو و حالتهاي مختلف حركت در سايت مي شود.لازم است كه طراحي لبه ها و عناصر محيط تا حد امكان به گونه اي باشد كه جهت يابي را آسان نمايد.در هر يك از دسترسي هاي داخلي ، بايد حداقل 2 عنصر نشانه در امتداد طولي مسير قرار گيرد. چراغ هاي روشنايي ( با پايه هاي فلزي و به ارتفاع 3 متر ) بهترين عناصري هستند كه ضمن تامين روشنايي محيط در شرايط عادي ، قادر به ايجاد چنين محيط هايي هستند. تك درختهاي داراي فرم ستوني نيز از ديگر عناصر مشابه مي باشند.

اسلاید 31: جان پناه ها و ديوارهاي محافظ :در فضاهاي باز وجود سطوح هموار و وسيع به هيچ وجه نژمناسب نيست. لذا بايد با استفاده از عوارض سطحي ساده اي مانند تپه ها و فرورفتگي هاي كوچك و نسبتاً متعدد ، ضمن غني سازي فضا براي تامين فعاليتهاي مورد انتظار در شرايط عادي ( بازي ، نشستن و ...) به ايجاد لبه هاي متعدد براي شكل گيري جان پناه هاي آني كمك نمود.محل استقرار جان پناه ها بايد خارج از محدوده ريزش آوارهاي ساختماني تعيين شود.

اسلاید 32: وجود جان پناه هايي با ظرفيت كم ولي با پراكندگي زياد به مراتب بهتر از وجود جان پناه هايي با ظرفيت زياد ولي با تمركز بالاست.نظر به اينكه بهترين وضعيت بدن در برابر نيروهاي انفجاري حالت خوابيده است، بايد در فضاي باز مجموعه ، جان پناه ها منطبق با حالت درازكش طراحي شوند. بهترين سطوحي كه امكان پناه گرفتن فرد با حالت خوابيده در فضاي باز را فراهم مي كنند ، گلدانها و باغچه هاي طولي ، زمينهاي بازي ، سطوح سبز و جوي هاي آب است. بنابراين ، جان پناه ها بايد در امتداد مسير تمام دسترسي هاي داخلي مجموعه ايجاد شوند. لبه فوقاني اين جان پناه ها بايد برآمده ولي داراي فرم عادي باشد.

اسلاید 33: به منظور ايمن سازي جز فضاهاي مزبور ، در صورت امكان از حفاظهاي فلزي سبك و مشبك كه به سهولت قابل باز و بسته شدن بوده و در عين حال داراي طرح محدب باشند ، استفاده شود.فرم جان پناه ها تا حدي قوس دار باشد. چنين فرمي مي تواند جان پناه را همچون يك سپر محكم و مقاوم حتي درفواصل كم از نقطه انفجار حفظ نمايد.

اسلاید 34: حداكثر شعاع فاصله تا جان پناه در فضاي باز بر اساس سرعت متوسط دويدن ( حدود سه متر بر ثانيه ) در مدت حداكثر 10 ثانيه معادل 30 متر پيشنهاد مي شود.طول لبه جان پناه ها يا هرگونه موانع سخت بايد تا حد امكان كم و همراه با بريدگي هايي در فواصل مناسب باشد تا به تخليه سريع امواج انفجار كمك نمايد.

اسلاید 35: طراحي پله و رمپ در محوطه :هر آنچه سرعت گريز از خطر را محدود نمايد، بهتر است از طرح محوطه حذف يا مهار گردد. ابعاد پله در فضاي باز براي حفظ ايمني و راحتي به قرار زير است :عرض پله حداقل 1.5 متر ارتفاع پله حداكثر 15 سانتيمتر باشد ولي ارتفاع 8 تا 12 سانتيمتر مناسب تر استحداقل كف مفيد پله 30 سانتيمتر باشد

اسلاید 36: استفاده از رمپ بهتر از پله است . شيب رمپ حداكثر 5 درصد و عرض رمپ براي خروج سريع و همزمان دو نفر كمتر از 1.8 متر نباشد.

اسلاید 37: مصالح سطوح كف معابر :مصالح كف در محل هاي تجمع افراد در فضاي باز بايد تا حد امكان متشكل از مصالح نرم همچون خاك ، گياه و مانند آن انتخاب شود. ولي در عين حال ايجاد سطوحي كه حركت بر روي آنها دشوار است ( همچون سطوح شن و ماسه خشك و نرم يا سطوح گلي و چسبنده ) فقط در مقياس كوچك توصيه مي شود.سطوح كف فضاهاي سبز تا حد امكان بايد از چمن پوشيده شده باشد . نصب هرگونه سنگ ( با ابعاد و مقاومت كم در برابر نيروهاي انفجاري ) با مقاصد تزئيني در اين گونه سطوح نامناسب است. اما نصب سنگ هاي بزرگي كه ضمن تامين مقاصد تزئين محيط قادر به ايجاد نوعي جان پناه مقاوم باشند ، در صورت نداشتن گوشه هاي تيز قابل قبول است.

اسلاید 38: سطح كف زمين هاي بازي تا حد امكان از جنس مصالح نرم باشد.جنس مصالح كف و جداره جان پناه ها بايد سخت و مقاوم باشد تا بتواند بارهاي ناشي از انفجار را تحمل نمايد. لبه هاي قائم از جنس بتني حتي با ارتفاع كم كه فقط امكان درازكش را فراهم مي كنند از اين جمله اند.مصالح كف رمپ ها بايد از جنس زبر ، سخت و آجدار باشد . اين امر از نظر حفظ تعادل حركتي افرادي كه به سرعت در حال حركت به سمت جان پناه ها هستند ، حايز اهميت است . اما سطوح سخت و ناهمواري همچون كف هاي سنگي و تزئيني ، به دليل آن كه احتمال ايجاد آسيب ديدگي هاي مضاعف را به دنبال دارند ، در طرح كفسازي محوطه توصيه نمي گردد.

اسلاید 39: جوي هاي آب :حداقل عمق جوي آب 5 سانتيمتر بيش از ضخامت بدن اكثر مردان ايراني (براي پناه گرفتن در حالت خوابيده ) باشد. اين مقدار 5+33 سانتيمتر است.حداقل عرض جوي هاي آب بايد معادل پهناي بدن اكثر مردان ايراني ، يعني 60 سانتيمتر باشد.جنس مصالح جويهاي آب بايد در برابر نيروهاي انفجار مستحكم و مقاوم باشد.

اسلاید 40: جوي هاي آب و باغچه هايي كه به عنوان جان پناه طولي در فضاي باز قابل استفاده هستند تا حد امكان سرپوشيده باشند. اين گونه سرپوش ها بايد داراي ويژگيهاي زير باشند : داراي فرم محدب باشند. در برابر ريزش آوار مقاومت كافي داشته باشند. سبك و به ر احتي قابل باز و بسته شدن باشند.

اسلاید 41:

اسلاید 42: طراحي حجم ساختمان :انتخاب فرم و حجم مناسب براس ساختمان بر ميزان خسارات کلي آن تأثير به سزايي دارد.زاويه‌هاي بادگير و عناصر پيراموني ساختمان مي‌تواند موج شوک را به دام انداخته و اثر انفجار را تشديد نمايد. زاويه‌هاي باز يا تدريجي نسبت به زاويه‌هاي بادگير يا تند تأثير کمتري دارند. هنگام استفاده از سطوح منحني، فرم‌هاي محدب مقعر برتري دارند. شدت فشار منعکس شده بر سطح ساختمان محدب و مدور نيز کمتر از ساختمان مسطح است.

اسلاید 43: پيلوت‌هاي از دو طرف باز به تخليه سريع نيروهاي انفجاري از زير ساختمان کمک نموده و آثار تخريبي نيروهاي انفجاري بر حجم توده و در فضاي باز را به ميزان زيادي مهار مي‌نمايند.

اسلاید 44: توصيه مي شود از فرم مورب يا پلكاني و تغييرات ارتفاع در حجم ساختمان ( با حفظ تقارن نسبي ) به منظور كنترل خطر ريزش آوار به فضاي باز استفاد شود.

اسلاید 45: عناصر الحاقي سست بايد از نماي ساختمان ها حذف شوند.

اسلاید 46: نماهاي جانبي و جداره خارجي ساختمان :بكارگيري عناصر سست و شكننده وسيع و نيز پنجره ها در محيط بيروني و در سطح نماي ساختمان، بام و تجهيزات و مبلمان نصب شده در فضاي باز مجموعه در ساختمان هاي با درجه اهميت 1 ممنوع مي باشد و در ساير ساختمان ها بايد به حداقل ممكن كاهش يابند.در ساختمان هاي با درجه اهميت 1 و 2 حتي الامكان از نماي تمام شيشه استفاده نشود.استفاده از بام همرنگ با محيط توصيه مي شود.اتصال ديوارهاي خارجي به سازه بايد كاملاٌ

اسلاید 47: كاهش آسيب پذيري ساختمان در برابر تهديدات با استفاده از اصول استتار و طراحي در پناه زمين كه به كاهش تبادل حرارتي ساختمان و نماي قابل ديد آن مي انجامد، توصيه مي شود.استفاده از بام همرنگ با محيط و استفاده از اصول استتار.

اسلاید 48: روابط فضاهاي امن و ناامن ساختمان :در مورد طرح كلي برنامه فضايي- عملكردي لازم است كه فضاهاي ناامن از فضاهاي امن ساختمان مجزا شوند. در حالت ايده آل، فضاهاي ناامن در خارج از ساختمان اصلي يا در طول لبه هاي ساختمان قرار مي گيرند.

اسلاید 49: مسيرهاي حركت داخلي :در ساختمان هاي با درجه اهميت 1 بايد ديوارهاي هال ورودي و نيز درهاي متوالي داخلي و خارجي بايد به صورت غير متقابل اجرا شوند.درهاي زيگزاگي در فضاهاي ورودي

اسلاید 50: در ساختمان هاي با درجه اهميت 1 از طراحي فضاهاي داراي طرح خطي مانند راهروهاي طولاني و مستقيم به دليل تشديد موج انفجار و ايجاد مكش در محيط و پرتاب افراد و اشياء ، پرهيز كرد.

اسلاید 51: در طراحي فضاهاي امن ايجاد انحراف و مانع در فضاهاي ورودي الزاميست. در راهرو هاي داخلي، درهاي پشت سر هم به صورت زيگزاگي قرار گيرند تا اثرات انفجار در ساختمان را محدود کنند نمونه هايي از ايجاد انحراف و مانع در فضا هاي ورودي

اسلاید 52: به منظور تسهيل خروج نيروها و گازهاي انفجاري از فضاهاي داخلي به خارج از ساختمان بايد راه حل هايي در نظر گرفته شود.پلكان هاي لازم جهت خروج اضطراري بايد تا حد ممكن از فضاهاي ناامن دور باشند و نبايد به فضاهاي ناامن منتهي شوند.

اسلاید 53: بازشوهاي خارجي و پنجره ها: با توجه به خطر شكست و پرتاب قطعات سطوح شيشه اي به اطراف، بايد بين نماهاي شيشه اي و فضاي بيروني يك فضاي حايل ايجاد گردد. اين فضاي حايل ممكن است به صورت انواع بالكن باشد.استفاده از شيشه هاي مقاوم در نماي ساختمان هاسطوح شيشه اي نماي ساختمان ها با استفاده از مواد پركننده نرم به دور قطعات شيشه و با ضخامت كافي، پر و تثبيت شوند.

اسلاید 54: اسكلت قاب بندي بازشوها بايد با استفاده از فنون جداسازي لرزه اي از اسكلت اصلي ساختمان مجزا شود.ابعاد سطوح شيشه تا حد امكان و با استفاده از يك قاب بندي داخلي مستقل كاهش يابد.ابعاد قاب بندي داخلي شيشه ها 15×15 سانتيمتر پيشنهاد مي شود.

اسلاید 55: طراحي قاب و مهاربندي پنجره :در ساختمان هاي با درجه اهميت 1 و 2 :قطعات بزرگ و يكپارچه شيشه بايد توسط قابهاي پنجره ، به اجزاي كوچكتر تقسيم شود.براي نگه داشتن شيشه در قاب ، بايد درزگيري به ضخامت 6 ميليمتر ( براي مثال سيليكون ) دراطراف محيط داخلي پنجره تعبيه شود.چفت پنجره ( عمق پنجره كه توسط قاب گرفته مي شود ) لازم است حداقل 12 ميليمتر باشد.طراحي قاب و مهاربندي با اعمال مقاومت شكست پنجره به قاب و بست ها صورت مي گيرد.

اسلاید 56: طراحي ديوار باربر قائم :لازم است مقاومت حداكثري هر سيستم ديواري حداقل با مقاومت پنجره برابر باشد. در صورتيكه ديوارها نتوانند بارهاي منتقل شده از وادارها را بپذيرند، لازم است وادارها به دال هاي سازه يا تيرهاي محيطي مهار شوند.به طور كلي مهاربندي به ستونها مجاز نمي باشد.نصب وادارها (ستونك) براي ديوارهايي از اين نوع الزامي است.

اسلاید 57: بازشوهاي ديگر :درها بايد به سمت خارج باز شوند به طوري كه چارچوب درها به هنگام انفجار، فشار مثبت انفجار را تحمل نمايند.جهت افزايش مقاومت بايد چارچوب درها با بتن پر شود.در مورد لوورها كه براي تجهيزات حساس هوا فراهم مي كنند، توصيه هاي زير آمده است:در جلوي لوور يك موج گير ايجاد شود تا از برخورد مستقيم موج انفجار به لوور جلوگيري شود.شبكه اي از ميله هاي فولادي ايجاد گردد و به نحو مناسبي به سازه عقب لوور مهار شود تا جلوي هرگونه آوار ناشي از لوور يا ذرات پراكنده ديگر را بگيرد.

اسلاید 58: تيغه بندي و عناصر غيرسازه اي :در تيغه هاي داخلي از نازك ترين ضخامت تيغه ها كه تحت بارهاي معمولي جوابگو باشد ، استفاده شود .طراحي تكيه گاه و سازه تكيه گاهي تيغه ها بايد حداقل برابر مقاومت جانبي نهايي پانل صورت گيرد.در ساختمان هاي با درجه اهميت 1 و 2 طرحي اتصالات تيغه بندي بايد به گونه اي انجام گيرد كه تا حد ممكن مسير انتقال بار به سازه اصلي مستقيم و از طريق تماس فشاري باشد. از اتصال تيغه ها به ستون ها و ديگر اعضاي اصلي باربر قائم بايد پرهيز گردد.

اسلاید 59: آسانسور :چاه آسانسور بايد از پلكان مجزا شود تا در صورت نفوذ موج انفجار به آسانسور ، پلكان محفوظ باشد.در ساختمان هاي بلند مرتبه بايد آسانسور در يك محور به چندآسانسور با محورهاي متفاوت تبديل شود تا چاه آسانسور شكسته شده و مانند دودكش عمل نكند. اين بند براي ساختمان هاي با درجه اهميت 1 و 2 الزامي است.كلاهك بام اتاق تاسيسات آسانسور ( در بالاي چاه آسانسور ) در ساختمان هاي با درجه اهميت 1 و 2 بايد مقاومت كافي را دارا باشد .

اسلاید 60:

اسلاید 61: تعريف فضاي امن : فضاي امن به فضايي اطلاق مي گردد كه در مقابل اثرات مختلف سلاح ها نسبت به ساختمان معمولي يا فضاي باز از امنيت و مقاومت بيشتري برخوردار باشد. فضاي امن تمام يا بخشي از فضاهاي يک ساختمان با عملکرد هاي مختلف در زمان صلح است که با تمهيداتي، ايمني و حفاظت جاني افراد را در مقابل تهديدات تأمين مي کند.

اسلاید 62: قابليت هاي فضاي امن :جلوگيري از فروريزي عناصر سازه اي جلوگيري از انتقال موج و آسيب هاي ناشي از آن كاهش ميزان تركش هاي ثانويه جلوگيري از انتشار دود و غبار نمونه اي از يک فضاي امن

اسلاید 63: ضوابط مكان يابي فضاي امن :هر فضاي امن بايد حتي الامكان از برخورد مستقيم و يا موج انفجار فاصله داشته باشد. لذا بهتر است که در بين ساير فضاها و در مرکز ثقل واحد که تا جداره خارجي داراي چند لايه باشد، قرار گيرد.بكارگيري پوسته محافظ در برابر انفجار در اطراف فضاي امن. دسترسي در كمترين زمان ممكن باشد.دسترسي به راه خروج به راحتي و در امنيت باشد.

اسلاید 64: شكل پلان :فضاهاي امن به گونه اي طراحي شود که از انتشار موج انفجار جلوگيري کند (اجتناب از طراحي فضاهاي دالان شكل و مانند آن ).هر چه دهانه هاي فضاها كوچكتر باشد، مقاومت آنها در مقابل نيروها بيشتر خواهد بود.

اسلاید 65: ملاحظات روان شناختي : فضاي امن بايد به گونهاي طراحي شود كه به لحاظ تامين امنيت رواني ، تشخيص آن بدون استفاده از علايم خاص در مواقع خطر آسان باشد . بطور مثال طراحي فضاي كنج با سقف كوتاه ( به واسطه سازه نه سقف كاذب ) فضاي امن مي باشد .مصالح و اعضاي داخلي فضاهاي امن : استفاده از مصالح با ضريب اطمينان مناسب از نظر ايمني و كاهش ميزان تركش هاي ثانويهاجتناب از طراحي عناصر و تاسيسات آسيب زا مانندشيشه

اسلاید 66: الزامات طراحي فضاي امن :ظرفيت فضاي امن بر اساس كاربري ساختمان مطابق جدول زير محاسبه مي شود.كاربري ساختمان فضاي امنبيمارستان ها و مركز درماني به تعداد كل تخت هاي موجودمسكوني (پناهگاه خصوصي)در هر واحد مسكوني به تعداد افرادهتل ها و مسافرخانه ها به تعداد كل تخت هاي موجودمركز اداري و تجاريكل تعداد كاركنانفروشگاه هاي بزرگيك هشتم سطح كل زيربناي فروشگاهمسجد ، حسينيه و مانند آن-اماكن عمومي (مانند سينما و رستوران)-انبار و نمايشگاهيك صدم سطح كل زيربنا

اسلاید 67:

اسلاید 68: تعيين مكان پناهگاه هاي خصوصي :در نزديك ترين فاصله ممكن به بخش هاي مختلف ساختمان قرار داشته باشد.موقيت پناهگاه بايد بلاواسطه و با اتصال مستقيم به ساختمان طراحي و انتخاب گردد بگونه اي كه استفاده كنندگان ، پناهگاه را جزيي از فضاي ساختمان حس كنند .مسير دسترسي به پناهگاه ضمن دارا بودن كوتاه ترين فاصله ممكن (با توجه به شرايط ) بايد مسيري امن بوده و همچنين نبايد بين ساختمان و مسير ورودي پناهگاه فاصله اي وجود داشته باشد .حتي الامكان پناهگاه در زير زمين و به شكل مدفون باشد.

اسلاید 69: در صورت وجود آب هاي تحت الارضي و عدم امكان دفن سازه ، احداث به صورت نيمه مدفون و يا سطحي صورت خواهد گرفت .همواره در تحتاني ترين طبقه و مستقيما بر روي خاك ساخته مي شود . ( طبقه و يا فضاي خالي زير آن مجاز نمي باشد )زير قسمت هاي محكم ساختمان قرار گيرد. دور از بخش هاي ساختماني كه درجه اشتعال بالايي دارند ، باشد.

اسلاید 70: فضاي داخلي پناهگاه : فضاي داخل پناهگاه توسط ديوارهاي مقاوم به مساحت هاي حداقل 25 نفر و حداكثر 50 نفر تقسيم مي شود.ديوارهاي جداكننده از نوع بتن مسلح با حداقل ضخامت 30 سانتيمتر و در صورت عدم دسترسي به مصالح بتني، از نوع آجر مسلح به ضخامت حداقل 35 سانتيمتر مي توان اجرا نمود.ارتباط فضاها با يكديگر از طريق راهروي ارتباطي يا با ايجاد در ضروري بوده و در صورت نياز از فرارهاي مسدود ( ديوار ظريف جداکننده پناه گاه ها از يکديگر ) به يکديگر نيز مي توان استفاده نمود.ديوار هاي جدا کننده مي توانند به عنوان عضو بار بر در نظر گرفته شده و در محاسبات سازه وارد شوند.

اسلاید 71: به منظور امكان استفاده از پناهگاه به عنوان پناهگاه هسته اي، شيميايي و ميكروبي لازم است كه بيرون در ورودي و فضاي اصلي پناهگاه اتاقكي به مساحت 5 متر مربع به نام هوابند در نظر گرفته شود تا بتوان در آينده با نصب درهاي ضد انفجار و ضد گاز و سوپاپ هاي لازم آن را قابل استفاده نمود.پيش بيني اتاق تجهيزات هوادهي در پناهگاه عمومي با حداقل مساحت 20 مترمربع الزامي است كه قبل از تجهيز، به عنوان پناهگاه مورد استفاده قرار مي گيرد.با تعبيه ورودي يا خروجي پناهگاه از داخل ساختمان لازم است كه احتمال ريزش آوار بر روي اين مسيرها مدنظر قرار گرفته و سقف و ديوار و كف آن ها براي بار آوار نيز محاسبه گردد. ضمناً محاسبه بار حاصل از آوار ساختمان براي سقف و ديوار پناهگاه الزامي است.

اسلاید 72: ورودي پناهگاه بايد از طريق يك راهروي عميق زيرزميني يا يك اتاقي كه داراي حداقل منفذ به خارج است قابل دسترسي باشد.ابتداي ورودي ها حداقل 20 سانتيمتر بالاتر از سطح طبيعي زمين قرار گيرد تا از ورود آب هاي سطحي جلوگيري شود.در برخي از ورودي ها به منظور رفاه حال معلولين استفاده از سطح شيب دار اولويت دارد.حداقل عرض ورودي ها 150 سانتيمتر بوده و توسط پله هايي به ارتفاع حداكثر 18 و عرض حداقل 30 سانتيمتر اجرا شود .ورودي ها سرپوشيده باشند.

اسلاید 73: طرح ورودي ها بايد به صورتي باشد كه حداقل دو خم 90 درجه تا قبل از ورود به مدخل هوابند با فضاي اصلي پناهگاه وجود داشته باشد. در صورتي كه محل طرح اجازه وجود دو خم 90 درجه را ندهد مي توان از يك خم 90 درجه و تله انفجاري براي كاهش فشار موج انفجار استفاده نمود. استفاده از تله انفجار در انتهاي تمامي ورودي ها توصيه مي گردد.در صورت استفاده از تله هاي انفجاري مي توان كانال هاي عمودي 80 *80 سانتيمتر در سقف تله انفجاري ايجاد كرد تا هم به عنوان خروج اضطراري از آن استفاده گردد و هم انعكاسي براي موج انفجار به وجود آورد.مدخل اصلي پناهگاه تحت هيچ شرايطي نبايد به فضاي اصلي و يا روبروي كريدور پناهگاه باز شود.

اسلاید 74: در انتهاي شيب يا پله هاي ورودي، اجراي كف شورها و پوشاندن روي آنها با شبكه هاي آهني محكم به منظور هدايت آب باران و يا سيلاب هاي وارد شده به ورودي ها ضروري است. پيش بيني كف شورها بايد با توجه به آب و هواي منطقه و احتمال ورود آب هاي سطحي بوده و ظرفيت عبور براي هدايت آب هاي وارده را داشته باشند.به ازاي هر 25 تا 50 نفر تعبيه يك خروجي اضطراري لازم است.در صورت وجود خروجي هاي اضطراري متعدد، بايد آنها را در جهات مختلف ساختمان و حتي الامكان دور از يكديگر قرار داد.خروجي هاي اضطراري مي توانند به منظور تهويه نيز بكار رفته و هواي مورد نياز براي پناهگاه را تامين نمايند .

اسلاید 75: نحوه تقسيم بندي فضاهاي داخلي پناهگاه :1-يك پناهگاه را مي توان حداکثر براي 50 نفر طراحي و احداث نمود و در صورت نياز به ظرفيت بيشتر مي توان دو يا چند پناهگاه را بصورت مجزا، مجاور يا رويهم احداث نمود.2- قسمت نشيمن پناهگاه براي كمتر از 8 نفر بايد حداقل داراي 6 مترمربع زيربنا و 14 متر مکعب فضا باشد، براي هر نفر اضافي تا 25 نفر 5/0 متر مربع زير بنا و 15/1 مترمكعب فضا و براي بيش از 26 نفر، 6/0 مترمربع زيربنا و 4/1 مترمكعب فضا منظور گردد. براي تاسيسات بهداشتي و تهويه بايد زيربناي اضافي نيز در نظر گرفته شود.

اسلاید 76: 3- براي تاسيسات تهويه 3/1 مترمربع در پناهگاه 25 نفري و بيش از آن، 7/1 مترمكعب فضا لازم مي باشد.4- هر پناهگاه بهتر است حداقل يك توالت داشته باشد. براي پناهگاه هاي تا ظرفيت 25 نفر يك توالت و از 25 نفر بيشتر دو توالت پيشنهاد مي شود.

اسلاید 77: عايق كاري : كليه سطوح خارجي پناهگاه ها كه در تماس با خاك مي باشند بايد عايق كاري كامل شوند . عايق اگر از نوع قيرگوني باشد بايد در دو لايه گوني و سه لايه قير انجام گيرد .استفاده از ديگر عايق هاي استاندارد با ضخامت و دوام كافي مجاز بوده و مي توان به صورت پاشيدن نيز انجام داد . استفاده از گوني در هر حالت توصيه مي گردد .حفاظت عايق در هنگام خاكريزي و پوشش پناهگاه ضرورت دارد .

اسلاید 78: پناهگاه تحت هيچ شرايطي پايين تر از آب هاي زير زميني ساخته نمي شود . سطح زيرين فونداسيون بايد بالاتر از حداكثر سطح آب زير زميني با توجه به فصول مختلف سال باشد .زهكشي اطراف پناهگاه بايد به نحو مناسبي انجام گرفته و خسارتي به عايق كاري وارد نشود .عايق كاري كليه درزها و اتصالات بايد به صورت كامل انجام گيرد .آب بندي نقاط ورود و خروج لوله هاي آب و فاضلاب بطور كامل ضروري است .

اسلاید 79: استتار :استتار پناهگاه هاي عمومي درجه 1 و 2 الزامي است .خاك استتاري حدود 2 متر ضخامت خواهد داشت .در استتار پناهگاه ها استفاده از خاك تركم پذير و كشسان بر خاك هاي با دانه بندي يكنواخت ارجحيت دارد .استفاده از ماسه بادي در صورت امكان دسترسي به انواع ديگر خاك ها مجاز نمي باشد .استفاده از شن شكسته با دانه بندي درشت پيشنهاد مي شود .همگون نمودن خاكريز روي پناهگاه با محيط اطراف و يا بكارگيري ديگر تمهيدات مناسب استتاري پيشنهاد مي شود .

اسلاید 80: توصيه ها : پناهگاه بايد در نزديكترين محل زندگي افراد باشد .طرح و احداث پناهگاه بايد هماهنگ با امكانات مادي و مصالح ساختماني كشور باشد .در كليه مراكز حياتي و حساس ، وزارتخانه ها ، دانشگاه ها ، مدارس و ... به منظور حفظ جان افراد ، پناهگاه چند منظوره احداث شود .تشويق عموم مردم و مشاركت آن ها در لحاظ نمودن پناهگاه به صورت چند منظوره و در قسمت هاي زيرين ساختمان كه به صورت مجتمع هاي مسكوني ، اداري ، تجاري و فرهنگي احداث مي شوند .

اسلاید 81: الزامات طراحي فضاي امن و پناهگاه : پس از تعيين سطح عملكرد ساختمان ، نوع و ميزان فضاي امن و پناهگاه مورد نياز از جدول زير تعيين مي گردد .کليه مسير هاي فرار ساختمان در تمام سطوح عملکرد بايد با ملاحظات طراحي فضاهاي امن، طراحي شوند و اين فضاها جزء مساحت فضاي امن مورد نياز براي هر ساختمان قرار نمي گيرد.

اسلاید 82: سوراخ هاي ايجاد شده در ديوارها بايد به صورتي باشند كه هنگام فشار بتوان در كوتاهترين زمان ممكن آنها را مسدود نمود.ابزار لازم براي نصب و تعبيه اين دريچه ها و همچنين دستورالعمل نحوه نصب آنها بايد در پناهگاه (جنب سوراخ ها ) نصب گردد.تاسيسات و تجهيزات داخل پناهگاه كه ثابت و غير قابل تفكيك هستند، بايد در جاي خود محكم شوند.