دلبستگی مکان

صفحه 1:
در لغت نامه ذهخدا به.مفهوم محبت, رغبت: دوستی, مودت, عشق و گرایش خاطر یاد می شود. دلبستگی به مکان به عنوان ‏ نک مفهوم: رابطه و نقطه اتصال بین مردم و مکان هاستت. ۲ ‎Giuliani, Ferrara, & Barabotti, 2003; Altman & )‏ + ‎(Low, ee‏ را درهم ‎Bo teh 7 fed‏ چند دهة گذشته موردا نوجه بسياري از محققان در رشته هاي مختلف علمی (جامعه شناسی, روانشناسی محیطی, مردم شناسی, جفرافياي انسانی و معماري)قرارگرفته است(هیومان 1992 ؛ ترنتلمن, 2009, ۱ نک 12010 

صفحه 2:
۳۹ ana! ‏ات ا داح‎ Oy} حس تعلق به مکان را می توان رابطه ای عاطفی و پر معنا بین شخص و مکان توصیّف کرد, پیونةی احساسیٌ که مردم آن مکان را به عنوان قرارگاهی برای بازگشت بدا ارزشمند بذانند. در حقیقت احساس تعلق به مکان شاخصی است که از طریق لن می توان میزان متمایز بودن آن مکان را برای مردم, نسبت به دیگر مکان ها سنجید. منسلم است که این تمایزات حاصل جمیعی از عوامل مادی و معنوی شامّل محیط محیط کالبدی و معماری. محبط اجتماعی و نوع فعالیت ها, سطح فرهنگ و تاریخ, ابعاد شخصی و روانشناسانه )ادراک: شنت ۲اصا او 215 QS ‏و‎ SO a ۱ 

صفحه 3:
‎dla I *‏ بعنوان بموندگ مقدر که کردجبا قرا رگا های مکانی برقرار می کند تغریف می شود جايى كة لن ها تمایل به ماندن:دازند و جایی که آن ها احشاش راحتی و امنیت دارند احساش تعلق مفهومی است که در مرحله توصیف به ابعاد و عوامل تشکیل دهنده لن قابل تجزیه است اما در مرحله ادراک درکی کلی از مجبت ورغاظفنه نشبث ماهکان است‌که نايد دق ‎OS: Goole MT ubls Ol Boog Tels gases,‏ 1393( 

صفحه 4:
* کاساردا و جانویتز ( 1974 ) در بررسی دلبستگی ‎ay‏ ‏اجتماع محلی دز جامعة توده اي هر دو بعد را مورد بررشی قرار دادند. در بعد اول, گرایش ها و اجساساتٌ نسبت به اجتماع ‎ro‏ و در بعد دوم پيوندهاي اجتماعی محلی (شبکه ها): شامل پيوندهاي دوستی دوستی و خويشاوندي, میزان مشارکت در سازمان هاي رسمی و مُشارکث غیثر رسمی در فعالیت هاي ‎Glas hess‏ مورد سنجش قرار گرفت. (لو و آلتمن, 1992 

صفحه 5:
* یک دهه بعد. سامپسون ( 1988 ) دلبستگی محلی را به معناقي احساس ذهنی (درونی)به کار برد و در کنار پيوندهاي دوستی و میزان مشازکت اجتماعی محلبی, به عنوان ابعاد انسجام اجتماعی در اجتماع مخلىء مورد تزررسى قرارداد. از طرك ديكرء ذر اين 20492 اولین كارهاي صورت گرفته در مطالعات محیط رفتار شدیدا تحت تأثیر رهیافت هاي روانشناختی قرار داشت كه بر د شناختی افراد. براي مثال دانشء ‎Jy‏ باورها,,و شناخت‌هاي آنها دربارة جنبه هاي مختلقمحیط تاکیه هی کرد (لو و آلنمن, 1992) 

صفحه 6:
* در دوزه هاي بعدي؛ این مطالعات با پژوهش هاي بین فرهنگی که توسط مردمشناسان انجام گرفت, پیوند خورد. در این مطالعات که بر جنبه هاي فرهنگی ‎exo USE‏ شدد, دلبستگی بنه مکان بیش از تجربه اي احساسی و شناختی تلقی گردید (لو, 1992) اخیرا اسکانل و گیفورد ( 60 ) تلاش کردهاند با طرح چارچوب سهيعدي 22 تعاریف مربوط به دلبستگی به مک ان زا که در رشته هاي ‎ae Sled cae ale Sales‏ سا کی روانشناسی, مردم شناسی و...) مطرح شده است. شازمان ذهند: بر طبق اين جارجوب» دلبستگی به مکان مفهومی چندبعدي است که با ابعاد شخض, فرآيند رواتشناختي و مَكان مشخص مق شود. (امیر کافی, 1383( 

صفحه 7:
۱ ls ۳ ‏ی‎ SNS ovis قي ‎Clg ees‏ زد کیک | بعا گنف مکی هل حس تعلق, با توجه به آنچه که در ادبیات محققین این حوزه آمده استت. ابعاد متقاوتی از محبط فیزیکی و معماری محیط گرفته تا عوامل روانشناشانه شخص و اجتماع, در ایجاد حس تعلق به مکان شهیم اند. تعلق مکان پیوندی است بین یک فرد یا گروه و مکان, کهبر اساس سطح فضایی: درجه اختصاصی بودن, و ویژگی های اجتماعی با کالبدی مکان: متغیر است و از طریق احساس؛ شناخت, و فرایندهای روانشناسانه آرفتاریی: آشسگاه یی گرکد لک گآوش پور 3 139) 

صفحه 8:
لبستگی مکانی, پیوندی است که بین افراد و محبط های معنا داز آنها رخ می دهد و در سال های اخیر توجه محافل علمی زیادی را به ‎Pagan: Ores‏ گس یار ‎AE ear (SA ee.‏ پیوندهای مکان - شخص به دلیل جهانی ساژی و افزایتش قابلیت از کوک شوه | اک رفن کیت رواد ولد هط ارت که #جو #أكان ها یلآ یت رما رما ار نبا نیز بسیاری از فزایندهای حائز اهمیت, ارزش مطالعه را دازد. به عنوان مثال بررسی دلبستگی مکانی به عنوان پیوندی هیجانی می تواند آشنگنی وکاب راهم تقط آفزادی کم مجب از بو یقال )رمک 0 هنن را ‎gals,‏ نازد.‌همچنین من توان مَفنا 9.158 ‎Stud)‏ به ‎ool, SINE wl‏ او رحتني الما داره ازفعا هی ععوم ی همچون پارک ها نیز بکار گرفت((6160۳0,2010 6 568۳80611 

صفحه 9:
۳ ek ho, ac, AE te ‏است به طورت که آفراد دلینبحه خسن بالایی از امتیت زا‎ ‏تحزقه اف كلد جكرارو عكر وكا لنونام "سانب رع‎ ‏واقع شده باشد(2006 ,و0اا8) کاربرد دلنستگی مکانق‎ ‏بم تعار فر وا زاره‎ esis ‏دوابنسیا ری ازیو مره‎ ‏کف لیات ساوسو زر ل رک‎ ‏را به عنوان مفهومی چند جاتبه به تصویر مق کشند که‎ ‏مشخصلة لان بيد لف كر افراه قعکات ژهای بل آقمیت ارم‎ 3 ‏اتباث تفع اور ال مرف مد داناق اک ان گر اوعد‎ ‏کهپیوند با فضای معنادار یا حس مکان پیوند عاطفی‎ The ‏عموهی اشتت که ببازهای اشاسی اسان وا متفیق‎ (Relph, 1976 ‏سازد‎ 

صفحه 10:
دلبستگی مکانی به عنوان مقهومی چند بعدی با ابعاد 1- شخصّی 2- فرایند روانشناختی 3- مکانیمورد بررلشی قراژ گرفنه ابیت( جذول 2) اولیر بعدکنش گر است: ‎az‏ کسی دلبسته است؟ تا چه حد دلبسته بر مفاهیمی که فزد یا جمع به آن اعتقاد دارد مبننی است؟ دومین بعد فرایند روانشناختی است: چگونه عاطفه, شناخت و رفتار در ذلبستگی نمود می پابد؟ و شومین بعنّد عبارت است»از شی موزد دلبستگی که عشکگات مکان رت امل میور دلبسة 8 ا ماقت اين مكان چیست؟((2010 ,61۴60۲0 6 569۳۳6۱۱ 

صفحه 11:
۳ بعد شخصی (فردی و جمعی) در مقهوم سازي اسکانل و گیفورد. اولین بعد, کنشگر ‎EN Pail’ (alah clasts 65153 %Se AP OSE aad) coal‏ شخ ‎U AS, cell (Skil pen‏ طرار كاش هن ينكل 0320 كز ورد که ی باید ‎Kad‏ و تقو 2010۳5 ‎cin‏ ‏عمده بحث دلبستگی مکانی را بعد شخصی شکل می دهد. بر اسشاس ماهیت دلبستگی مکانی, این مفهوم پیوندهایی را در پر می گیرد که اشخاص چه به صوزت فردی و چه جمعی با مکان پروش می دهند. به همین دلیل در این بعد از دلبستگی مکانی تجربیات شخصی و گروهی ‎aed‏ مورد نظّر مورد توجهة قرار می گیرد. (کریمی؛ 

صفحه 12:
* دلیستگی مکانی در هر دو سطح فردی و گروهی رزخ می دهد و اگرچه تعاریف کنندگان این واژّه تمایل دارند بر برتری یکی از اينها بر دیگری تاکید می نمایند؛ ولی هر دو می تواند با یکدیگر همپوشانی داشته باشد در ستطح فردی این مقوله ‎deli‏ ‏ارتباطات قتقدضي قرد گاویگان ‎Go,‏ ول کللا مخبنطه‌هایی کنها ات دادن ات توا فرص کی ارزو قدص وو رو یو فقو ای بوع دی مان در اتجادح تزا بت شخضتی ک زاس له باشد(1996 ‎(Twigger- ross & Uzzell,‏ © سطوخ فردی و جمُعی دلیستگی مکانی کاملا قستقل نیست. معانی و آرزش های مکان فرهنگی بر میزان,دلبستگی مکانی فرد تاثیر دارد و تجربیات فردی در درون مکان. در صورت مثبت بودن می تواند دلیستگی مکانی فرهنگی را حف ظ نموده و احتمالا تحکیم بخشد((2010 ,61۴۲0۲0 6 56۵۳0۳06۱ 

صفحه 13:
* فزایند روانشتناجتی * دومین بعد دلبستگی مکانی به زوشی که بدان ترتیب افراد و گروه ها بامکان ارتباط بر قرار می کنند و ماهیتت مات روناش دی کم در مق ماو اجا کار ‎YW Lua‏ نهنا رخرح دهد مرن اتف طی ی فا برخم وتدشهان نم زوا تشتاختی ولسشنگی ملگ عبات یگ از عاطف شناخت و رفتار برخی تعاریف هر سه این اجزا را شامل ‎xo‏ شود و برخی دیگر تنها برریک یا دو مورد از آنها تاکید می ورزد. این نوع سنازماندهی دلبنشتگی مکانی با تسایر مفاهیم روانشناختی اجتماعی همچون نگرشها و تعصب که به #اسطه اخراععاطفی شتاتی ورفتار ی خض ‎Solo.‏ ‎Go‏ شود مشترک است. (کریمی, 1389) 

صفحه 14:
خیش اختبار داسنه اتید کي آن عوامل مهم در ات ‎WF yl SBME ysl tals Foal Sk My! Rabel‏ دارئد یا به گونه ای که اشخاص تمایل ذارندبه مکال هایی نقل مکان کنند که رابطه عاطفی مناسبی"با همسایگان در آن.مکان داشته باشند(کریمی, 1389) 

صفحه 15:
* شاید مهم ترین بعد دلیستگی مکانی‌خود مکان باشد-مکانی که ما با آن رابطه داریم چه نوع مکانّی است؟ این بعد در مقیاس جغرافیایی متنوع مورد بررسی,قرار گرفته و اپساسا به دو سیطح تقسیم بندی ‎oS Sane 5, 5.9% St Lee Ae Se date aul oa‏ % هرئثادز(2001) سظوح فیزیکی و اجتماعی دلبستگی مکانی را در سه سطح متفاوت فضایی (خانه, همسایگی و شهر) اندازه گیری کردند. آنها دریافتند که این سنطوح دارای شدت دلبستگی متفاوت است: دلیستکی مکانی بیشتو نز مورد سملو كانهو شهر ]فيضت له ممما همسایگی وجود داشت و بعد اجتماعق دلبستگی مکانی نسبت به بعد فیژیکی قوی تر بود با این وجود‌هیدالگو و هزتاندز تاکید دارندکه دلب کگی‌های اجنها ع و رو فیریکتی 84ر2 بر بيوزد كلقي نانبكر ون گذارند وبه هنگام اندازه گيری دلبستگی مکانی سطح فضایي باید مدنظر قرار گیرد 

صفحه 16:
‎may AN ATLASES oy NE eA Ey‏ ی ‎2۳ ١ ١ ‏دلبستگی اجتماعی يا پیوند داشتن روابط اجتماعی تعلق‎ * ‏داشتن به همسایگی و آشنایی با ساکنان هم نوع وق‎ jb ‏کودکان همسایگی را نیز شامل می شود و دلبستگی‎ ‏فیزیکی پا ريشه داشتن به واشطه طول سْکونت مالکیث‎ ‏وبرنامه ریزی های موجود برای ماندن؛ پیش بینی مضی‎ Scannell & 61۴۵۲0, ‏شود((2010‎ ‏بیشتر پژوهش های ضورت گرفته در مورد دلبستگی‎ * ‏مکانی ( و مفاهیم مرتبط) بز جنبه اجتماعی لن تمرکز‎ ‏داشته است.,افراد به مکان هایی دلبسته هستند که‎ ‏روابط اجتماعی و هویت گروهی را تسهیل می کنند.‎ )1389 ‏(کریمی.‎ 

صفحه 17:
* دلبستگی مکانی می تواند بر ویژگی های فیژیکی مکان منکی ‎salt‏ بهعنوان عنال ریق واتیی سا ‎Taub aul Sale Slot Aah OS She clases‏ ‎sly‏ دلبستگی ژوشن می شازد زیرا انواع مکان هایِیْ که افراد معنادار تصور می ‎iS‏ نشانگر طیف گسترده ای از محیط های فیزیکی است: از محیط های مصنوع همچون خانه, خیابان هاء ساختمان های ویژه و محیط های داخلی غیر:مسکونی گرفته تا محیط های طبیعی همچون دریناچه ‎Le‏ پارک هاء کوره زاه:ها, جنگل ها و کوه ها(2005 ,۱۵۳20) 

صفحه 18:
* دلبستگی به مکان و احساس تعلق به آن, در افراد آين انگیژه را ایجاد میکند که به اخیا و نوسازي همه جانبةٌ مخیط هاي خانگی و محلی بپردازند. اخساس تعلق و مشارکت می تواند زميتة مساعد ي براي ایجاد دموکراسی مشارکتی فرا همم سشازد و اجرزاي برنامههاي مختلف اقتصادي و اجتماعی را در اجتماع محلی با توفیق چشمگیر همراه کند و کیفیت زندگی را بهبود بخشد (فکوهی, 1389: مطلبی, 1383 ؛ افروز 3 , سفيري, 1383) 

صفحه 19:
* هیومان ( 1992 )در تلاش براي مشخص كردن مرزهاي مفهومی دلبستگی بّه اجتماع, به این نکنة اشاره می کند که ما می توانیم در کلی ترین سطح, تحکیقات وریوطلجه احسلاس (تمابل ) اجتطاعی ‎Pililel)‏ ‏کلا یزیر کاکنوان نید کیت ه راجظاع ای و ماد مسکونی) را به سه رهیافت کلی تقسیم کنیم؛ © - رهیافتی که بر رضایت اجتماعی با زضایت از اجتماع متمرکز است؛ © - زهیافتی که بر هویت اجتماعی تأکید دارد؛ * - رهیافتی که به دلبستگی اجتماع (دلبستگی به اجتماع) توجه نشان ‎Go‏ دهد. 

صفحه 20:
‎a eB ta .‏ که اي حوزه ها با هم اتطباق دارند: د ر برخی موارد. همانند مفهوم سازي احساس ۰ .(245 : اجتماعی, نوع پژوهش ‎al ig‏ هی روششناسی و.: ابا هم اختلاف!دارند (هیومان/ 1992) ‏* در حالی که دز تحقیقات مزبوط به رضایت اجتماعتی, تمرکز بر فرایند ارربابی افراد از اجتماع اسنت و از ‎al‏ ‏طريق: احساس اجتماعی ,سنجیدهة می شود تحقیقات مزبوط به دلیشتگی اجتماعی به مطالعةٌ سرمایه گذاري احساسی افراد در مکان ها می پرداژند و ماهیت و منابع پيوندهاي عمیق تر احساسی افراد نسبت به مکان ها را مورد بررسی قرار می دهند. (قیومان, 1992( 

صفحه 21:
۴ در این مفهوم سازي, دلبستگی به مکان, رابطه اي نمادي ‎aS cowl‏ توسط مردم شکل می گیرد. در این رابطه رازم مطانی#اخشا ی تاسعاطف رت متفيوقى 3 از نظر فرهنگی به فضاي خاصی نسبت می دهند که ۱ ایتن امسر مبنایی براي درك افراد و گروه ها از روابطشان با محیط فراهم می سازد ‎gl)‏ 1992( | | 

صفحه 22:
جامعه شناسان کلاسیک تلاش زيادي ضورت دادنئد تا سازوکار تأثیر عوامل مختلفی مانند توسغة صنعت, ش شهرها, رشد بوروکراسی و... را بر دلبستگی اجتماعی بررسی کنند.و تایج و پيامدهاي ظهور جامعة مدرن را براي پیوند هاي اجتماعی و احساسی در قالب الگوهاي تبییشل تشریح ثمایند. در نظریه هاي اجتماعی کلاسیک: مسئلة کمرنگ شدن دلبستگی اجتماعی اغلب با نظریه هاي مرپوط به ننزل اجتماغ گره خورده است. در این نظریه ها اژبین رفتن اجتماع معلول زوند مدرنیژاسیون پنداشته می شود. از دیدگاه تونیس, زیمل و دوركيم تغيي از جامعة سنتی به جامعة مدرن با کاهش غیر قاببل اجتتاب در کیفیت زندگی اجتماع محلی,همراه است. این میراث نظري که از آن با عنوان “مدل كو قفا خی ۲ یات "شود در کاژه ویس ویر )وود آفلکارینزیافت. او تعتق جبود با افزای ش:حجلم تراکم وناهمگوت0 در شهري, پيوندهاي اولية شهرنشینان با همسایگان ضعیف می شود و این امربه نوبة خود از شدت احساسات جمعی محلی و دلبستگی عاطفی به مکان می کاهد (هیومان: 1992) 

صفحه 23:
. پایان‌نا وار ت علوم تج فیفا سایق فتاورکن دا آلتصی 258273 محبعط او زفیارن ‎latal‏ علق ور ير علق نمازیان, مرکز انتشارات دانشگاه شهید بهشتی, تهرا * امیر کافی, مهدي ( 1383.) طراحی الگوق جامعهشناختی انزواي اجثماعی در شهر تهران, رسالةٌ دكتري, دانشگاه"تربیت مدرس: اراس سحام سلد اف پزرس یور قاختهای توب ۳ سینما وی ‎bes Slab fog SS vol‏ * با توجه به پیشرقت های تکنولوژیک و اجتماعی؛.شاید آنچنان ثمی تواند پاسخگوی نیاز های مخاطب باشد 

صفحه 24:
* سیاوتل.-پور بهزام 1393 آتعان قشکیل زهنده#حش تعانق ب همان اک ‎ales ya‏ لیب اجتماعتی و ‎PSI /3I( esos‏ ونتنا حضات( هماز کش بو ملاس بوانا هم ریزی و مدیریت شهری با تاکیدابر مولفه های شهر اسلامی. مشهد. * عدل, شهربار(1379), «تاریخچ ه ی ستینها در ابران». تامه طاووس , شماره های پنجم و ششم , پایبز و زمستان. نک جاق*(1383). ‎ss pt fel‏ #:معماری (نقکش"عل م رفتاری در طراحی محیط),ترجمه علیرضا عینی فر, انتشازات دانشگاه ‎ole‏ تهران 8- 

صفحه 25:
Windsong, Elena, Ariel (2010) “There is.no Place Like Home: Complexities in Exploring Home and Place Attachment”, The Social Science Journal, 47: 205-214. Trentelman, C. K. (2009) “Place Attachment and Community Attachment: A Primer Grounded in the Lived Experience of a Community”, Sociologist Society and Natural Resources,.22: 191-210. Hummon, David M. (1992) “Community Attachment: Local Sentiment and Sense of Place. In Irwin Altman and Setha M. Low (Eds.), Place Attachment, New York/ London: Plenum Press: 253-278. Giuliani, M., Ferrara, F., & Barabotti, S. (2003). One attachment or more? Ashland. OH: Hogrefe & Huber. 

صفحه 26:


دلبستگی مکان در لغت نام ه دهخ دا ب ه مفه وم محبت ،رغبت ،دوس تی ،م ودت، عشق و گرایش خاطر یاد می شود .دلبستگی به مکان ب ه عن وان ی ک مفه وم ،رابط ه و نقط ه اتص ال بین م ردم و مک ان هاس ت. ( & Giuliani, Ferrara, & Barabotti, 2003; Altman )Low, 1992 دلبستگی به مکان یا دلبستگی مکانی مفهومی چندبعدي ،پیچیده و بین رشته اي است که جنبه هاي مختلفی از پیوند م ردم ب ا مک ان را درهم می آمیزد .این مفه وم در ط ول چن د ده ۀ گذش ته م ورد توجه بس یاري از محقق ان در رش ته ه اي مختل ف علمی (جامع ه شناسی ،روانشناسی محیطی ،مردم شناسی ،جغرافیاي انسانی و معم اري)قرارگرفت ه اس ت(هیوم ان 1992؛ ت رنتلمن،2009 ، ویندسانگ)2010،  حس تعلق به مکان را می توان رابطه ای عاطفی و پر معنا بین شخص و مکان توصیف کرد ،پیوندی احساسی که م ردم آن مک ان را ب ه عن وان قرارگ اهی ب رای بازگش ت ب دان ارزشمند بدانند .در حقیقت احساس تعلق به مکان شاخص ی است که از طریق آن می توان میزان متمایز بودن آن مک ان را برای مردم ،نسبت به دیگر مکان ها سنجید .مس لم اس ت ک ه این تم ایزات حاص ل جمیعی از عوام ل م ادی و معن وی شامل محیط محی ط کالب دی و معم اری ،محی ط اجتم اعی و ن وع فع الیت ه ا ،س طح فرهن گ و ت اریخ ،ابع اد شخص ی و روانشناسانه )ادراک ،شناخت و احساس( می باشد(سیاوش پور)1393 ،  تعلق مکان به عنوان پیوندی موثر که مردم ب ا قرارگ اه های مکانی برقرار می کند تعری ف می ش ود ج ایی ک ه آن ها تمایل به ماندن دارند و جایی ک ه آن ه ا احس اس راحتی و امنیت دارند احساس تعلق مفهومی اس ت ک ه در مرحله توصیف به ابعاد و عوام ل تش کیل دهن ده آن قاب ل تجزی ه اس ت ام ا در مرحل ه ادراک درکی کلی از محبت و عاطفه نسبت به مک ان اس ت ک ه ش اید ح تی برای شخص قابل وصف و بی ان نباش د( .س یاوش پ ور، )1393  ‏ پیشینه ای از حس دلبستگی مکان: کاساردا و ج انویتز ( ) 1974در بررس ی دلبس تگی ب ه اجتم اع محلی در جامع ۀ ت وده اي ه ر دو بع د را م ورد بررسی قرار دادند .در بعد اول ،گرایش ها و احساسات نس بت ب ه اجتم اع محلی و در بع د دوم پیون دهاي اجتماعی محلی (ش بکه ه ا) ،ش امل پیون دهاي دوس تی دوس تی و خویش اوندي ،م یزان مش ارکت در س ازمان هاي رس می و مش ارکت غ یر رس می در فع الیت ه اي اجتماعی محلی مورد سنجش قرار گرفت( .لو و آلتمن، )1992  یک دهه بعد ،سامپسون ( ) 1988دلبستگی ب ه اجتم اع محلی را به معناي احساس ذهنی (درونی)به ک ار ب رد و در کنار پیوندهاي دوستی و م یزان مش ارکت اجتم اعی محلی ،ب ه عن وان ابع اد انس جام اجتم اعی در اجتم اع محلی ،مورد بررسی ق رار داد .از ط رف دیگ ر ،در این دور ه ،اولین کارهاي صورت گرفته در مطالعات محی ط رفتار شدیدا تحت تأثیر رهیافت هاي روانش ناختی ق رار داشت که بر عملکرد شناختی افراد ،براي مث ال دانش، درك ،باوره ا ،و ش ناخت ه اي آنه ا درب ارة جنب ه ه اي مختلف محیط تأکید می کرد (لو و آلتمن)1992 ،  در دوره ه اي بع دي ،این مطالع ات ب ا پ ژوهش ه اي بین فرهنگی که توسط مردمشناسان انجام گرفت ،پیون د خ ورد. در این مطالعات که ب ر جنب ه ه اي ف رهنگی تأکی د می ش د، دلبستگی ب ه مک ان بیش از تجرب ه اي احساس ی و ش ناختی تلقی گردید (لو )1992 ،اخ یرًا اس کانل و گیف ورد ( ) 2010 تالش کردهاند با طرح چارچوب سهبعدي 22تعاریف مربوط به دلبستگی به م ک ان را ک ه در رش ته ه اي مختل ف علمی (جامعه شناس ی ،روانشناس ی ،م ردم شناس ی و )...مط رح شده است ،سازمان دهند .بر طبق این چ ارچوب ،دلبس تگی به مکان مفهومی چندبعدي است که با ابعاد ش خص ،فرآین د روانشناختی و مکان مشخص می شود( .امیر کافی)1383 ،  با این اوص اف در تفکی ک ابع اد مختل ف تش کیل دهن ده حس تعلق ،با توجه به آنچ ه ک ه در ادبی ات محققین این حوزه آمده اس ت ،ابع اد متف اوتی از محی ط ف یزیکی و معماری محیط گرفته تا عوامل روانشناس انه ش خص و اجتماع ،در ایجاد حس تعلق به مک ان س هیم ان د .تعل ق مکان پیوندی است بین یک فرد یا گ روه و مک ان ،که بر اساس سطح فضایی ،درجه اختصاصی بودن ،و وی ژگی های اجتماعی یا کالبدی مکان ،متغیر اس ت و از طری ق احساس ،شناخت ،و فراین دهای روانشناس انه رفت اری، آشکار می گردد(سیاوش پور)1393 ،  ‏ کاربرد دلبستگی مکانی: دلبستگی مکانی ،پیوندی است که بین افراد و محیط های معنا دار آنها رخ می دهد و در سال های اخیر توجه محافل علمی زیادی را ب ه خ ود جلب ک رده اس ت .بخش ی از این توج ه ناش ی از آگ اهی اس ت ک ه پیوندهای مک ان – ش خص ب ه دلی ل جه انی س ازی و اف زایش ق ابلیت جابج ایی ،کنن ده ت ر ش ده اس ت .و بخش دیگ ر مرب وط ب ه مس ائل محیطی است که وجود مکان های ب ا اهمیت ب رای م ا و ارتب اطش ب ا بسیاری از فرایندهای حائز اهمیت ،ارزش مطالع ه را دارد .ب ه عن وان مثال بررس ی دلبس تگی مک انی ب ه عن وان پیون دی هیج انی می توان د آشفتگی و غم اب راز ش ده توس ط اف رادی ک ه مجب ور ب ه نق ل مک ان هستند را روشن سازد .همچنین می توان معنای مکان و دلبس تگی ب ه آن را برای برنامه ریزی و ترغیب اسافاده از فضاهای عمومی همچون پارک ها نیز بکار گرفت((Scannell & Gifford, 2010  دلبستگی مکانی به مطالعه ادراک محیطی نیز مرتبط است؛ به طوری که اف راد دلبس ته حس ب االیی از ام نیت را تجرب ه می کنند ،حتی وقتی مکان آنها در منطق ه جنگی واق ع ش ده باشد( )Billog, 2006کاربرد دلبستگی مکانی در بس یاری از ح وزه ه ا منج ر ب ه تع اریف ف راوانی از آن ش ده اس ت .در اغلب م وارد پژوهش گران دلبس تگی مک انی را ب ه عن وان مفهومی چند جانبه به تصویر می کشند که مشخصه آن پیوند بین افراد و مکان های ب ا اهمیت آنه ا اس ت .ب ه ط ور مث ال جغرافی دانان انسان گرا معتقدند کهپیوند با فضای معنادار یا حس مکان پیوند عاطفی عمومی است که نیازه ای اساس ی انسان را محقیق می سازد )Relph, 1976  مفهوم چند بعدی دلبستگی مکانی دلبستگی مکانی به عن وان مفه ومی چن د بع دی ب ا ابع اد -1 شخصی -2فرایند روانشناختی -3مک انیمورد بررس ی ق رار گرفته است(جدول )1اولین بعد کنش گر اس ت :چ ه کس ی دلبسته است؟ تا چه حد دلبسته بر مفاهیمی که فرد ی ا جم ع ب ه آن اعتق اد دارد مبت نی اس ت؟ دومین بع د فراین د روانش ناختی اس ت :چگون ه عاطف ه ،ش ناخت و رفت ار در دلبستگی نمود می یابد؟ و سومین بعد عبارت اس ت از ش ی م ورد دلبس تگی ک ه مشخص ات مک ان را ش امل می ش ود: دلبس تگی و م اهیت این مک ان چیس ت؟((& Scannell ‏Gifford, 2010  بعد شخصی (فردی و جمعی) در مفهوم سازي اسکانل و گیفورد ،اولین بعد ،کنشگر است. دلبستگی به مکان در این سطح شامل اتص االت شخص ی ب ا مکان است که با خاطرات شخصی شکل می گیرد و توس عه می یاب د (اس کانل و گیف ورد )2010 ،قس مت عم ده بحث دلبستگی مکانی را بعد شخصی ش کل می ده د .ب ر اس اس ماهیت دلبستگی مکانی ،این مفهوم پیون دهایی را در ب ر می گیرد که اشخاص چه به صورت فردی و چ ه جمعی ب ا مک ان پ روش می دهن د .ب ه همین دلی ل در این بع د از دلبس تگی مکانی تجربیات شخصی و گروهی در مکان مورد نظر م ورد توجه قرار می گیرد( .کریمی)1389 ،  ‏ دلبستگی مکانی در هر دو سطح فردی و گروهی رخ می دهد و اگرچه تعاریف کنندگان این واژه تمایل دارند بر برتری یکی از اینها بر دیگ ری تاکید می نماین د؛ ولی ه ر دو می توان د ب ا یک دیگر همپوش انی داش ته باشد در سطح فردی این مقوله شامل ارتباطات شخصی فرد با مکان می شود مثال محیط ه ایی ک ه خ اطرات شخص ی را ب ر می انگ یزد و تصور می شود این نوع دلبستگی مکانی در ایجاد حس ث ابت شخص ی نیز سهیم باشد()Twigger- ross & Uzzell, 1996 سطوح فردی و جمعی دلبستگی مکانی کامال مستقل نیست .مع انی و ارزش های مکان فرهنگی بر میزان دلبستگی مکانی ف رد ت اثیر دارد و تجربی ات ف ردی در درون مک ان ،در ص ورت مثبت ب ودن می توان د دلبس تگی مک انی ف رهنگی را حف ظ نم وده و احتم اال تحکیم بخشد((Scannell & Gifford, 2010  فرایند روانشناختی دومین بعد دلبستگی مکانی به روشی که بدان ترتیب افراد و گروه ها با مکان ارتباط بر قرار می کنند و ماهیت تعامالت روناش ناختی ک ه در محی ط ه ای حاض ر اهمیت ب رای آنه ا رخ می ده د مرتب ط است .طبق نظر برخی محققان جنبه روانشناختی دلبستگی مکانی عبارت است از عاطفه شناخت و رفتار برخی تعاریف هر س ه این اجزا را شامل می شود و برخی دیگر تنها بر یک یا دو مورد از آنه ا تاکی د می ورزد .این ن وع س ازماندهی دلبس تگی مک انی ب ا س ایر مفاهیم روانش ناختی اجتم اعی همچ ون نگرش ها و تعص ب ک ه ب ه واسطه اجزای عاطفی ،شناختی و رفتاری تشخیص داده می شود، مشترک است( .کریمی)1389 ،  در صورتی که اش خاص در انتخ اب مک ان م ورد عالق ه خویش اختیار داشته باشند ،یکی از عوام ل مهم در این انتخاب رابطه ای است که اش خاص ب ا اف راد آن مح ل دارند یا به گونه ای که اش خاص تمای ل دارن د ب ه مک ان هایی نق ل مک ان کنن د ک ه رابط ه ع اطفی مناس بی ب ا همسایگان در آن مکان داشته باشند(کریمی)1389 ،  ‏ بعد مکانی شاید مهم ترین بعد دلبستگی مکانی خود مکان باشد مکانی ک ه م ا ب ا آن رابطه داریم چه نوع مکانی است؟ این بع د در مقی اس جغرافی ایی متنوع مورد بررسی قرار گرفت ه و اساس ا ب ه دو س طح تقس یم بن دی ش ده اس ت :دلبس تگی مک انی اجتم اعی و ف یزیکی هی دالگو و هرنادز( )2001سطوح فیزیکی و اجتماعی دلبستگی مکانی را در س ه سطح متفاوت فضایی (خانه ،همسایگی و شهر) ان دازه گ یری کردن د. آنها دریافتن د ک ه این س طوح دارای ش دت دلبس تگی متف اوت اس ت: دلبستگی مکانی بیشتر در مورد سطوح خانه و شهر نس بت ب ه س طح همسایگی وجود داشت و بعد اجتماعی دلبستگی مکانی نسبت به بع د فیزیکی قوی تر بود ب ا این وج ود هی دالگو و هرنان دز تاکی د دارن د ک ه دلبستگی های اجتماعی و فیزیکی هر دو بر پیوند کلی تاثیر می گذارند و به هنگام اندازه گیری دلبستگی مک انی س طح فض ایی بای د م دنظر قرار گیرد.  دلبستگی اجتم اعی ی ا پیون د داش تن رواب ط اجتم اعی تعل ق خاطر داشتن به همس ایگی و آش نایی ب ا س اکنان هم ن وع و کودکان همسایگی را نیز شامل می شود و دلبستگی فیزیکی یا ریشه داشتن به واسطه ط ول س کونت م الکیت و برنام ه ری زی ه ای موج ود ب رای مان دن ،پیش بی نی می شود((Scannell & Gifford, 2010 بیشتر پژوهش های صورت گرفته در مورد دلبس تگی مک انی ( و مفاهیم مرتبط) بر جنبه اجتماعی آن تمرکز داشته است. افراد به مکان ه ایی دلبس ته هس تند ک ه رواب ط اجتم اعی و هویت گروهی را تسهیل می کنند( .کریمی)1389 ،  دلبستگی مکانی می تواند بر ویژگی های فیزیکی مکان متکی باشد .ب ه عن وان مث ال تعری ف وابس تگی مک انی مشخصات فیزیکی مک ان را ب ه عن وان عام ل اساس ی برای دلبستگی روشن می سازد زیرا انواع مک ان ه ایی که افراد معنادار تصور می کنند ،نشانگر طیف گس ترده ای از محیط های فیزیکی است :از محیط های مص نوع همچون خانه ،خیابان ها ،ساختمان ه ای وی ژه و محی ط های داخلی غیر مسکونی گرفته تا محی ط ه ای ط بیعی همچون دریاچه ها ،پارک ها ،ک وره راه ه ا ،جنگ ل ه ا و کوه ها()Manzo, 2005  دلبستگی به مکان و احساس تعلق به آن ،در اف راد این انگیزه را ایجاد میکند که به احیا و نوس ازي هم ه جانب ۀ محیط هاي خانگی و محلی بپردازن د .احس اس تعل ق و مش ارکت می توان د زمین ۀ مس اعد ي ب راي ایج اد دموکراس ی مش ارکتی ف را هم س ازد ،و اج راي برنامهه اي مختل ف اقتص ادي و اجتم اعی را در اجتم اع محلی با توفیق چشمگیر همراه کند و کیفیت زن دگی را بهبود بخشد (فکوهی1389 ،؛ مطل بی 1383 ،؛ اف روز، 1383؛ سفیري)1383 ،  ‏ ‏ ‏ هیومان ( ) 1992در تالش براي مشخص کردن مرزهاي مفه ومی دلبستگی به اجتماع ،به این نکته اشاره می کند ک ه م ا می ت وانیم در کلی ترین سطح ،تحقیقات مربوط به احساس(تمایل) اجتماعی (احساس کلی ساکن ان نسبت به اجتماع محلی و محلۀ مسکونی) را به سه رهیافت کلی تقسیم کنیم: رهیافتی که بر رضایت اجتم اعی ی ا رض ایت از اجتم اع متمرک زاست؛ رهیافتی که بر هویت اجتماعی تأکید دارد؛ رهیافتی که به دلبستگی اجتم اع (دلبس تگی ب ه اجتم اع) توج هنشان می دهد.  اگرچه رهیافت هاي مذکور به ناگزیر در پاره اي حوزه ه ا ب ا هم انطباق دارن د ،د ر ب رخی م وارد ،همانن د مفه وم س ازي احس اس : 245(.اجتم اعی ،ن وع پ ژوهش و راهبرده اي روششناسی و ...با هم اختالف دارند (هیومان)1992 ، در حالی که در تحقیقات مربوط به رضایت اجتماعی ،تمرک ز ب ر فرآین د ارزی ابی اف راد از اجتم اع اس ت و از این طری ق، احساس اجتماعی س نجیده می ش ود ،تحقیق ات مرب وط ب ه دلبس تگی اجتم اعی ب ه مطالع ۀ س رمایه گ ذاري احساس ی اف راد در مک ان ه ا می پردازن د و م اهیت و من ابع پیون دهاي عمیق تر احساسی افراد نسبت به مکان ها را مورد بررس ی قرار می دهند( .هیومان)1992 ،  ‏ در این مفه وم س ازي ،دلبس تگی ب ه مک ان ،رابط ه اي نمادي است که توسط م ردم ش کل می گ یرد .در این رابطه ،مردم معانی احساسی یا عاطفی مشترکی را از نظر فرهنگی به فضاي خاصی نسبت می دهن د ک ه این امر مبنایی براي درك افراد و گروه ها از روابطش ان ب ا محیط فراهم می سازد (لو)1992 ،  جامعه شناسان کالسیک تالش زیادي ص ورت دادن د ت ا س ازوکار ت أثیر عوام ل مختلفی مانند توسعۀ صنعت ،گس ترش ش هرها ،رش د بوروکراس ی و ...را ب ر دلبستگی اجتماعی بررس ی کنن د و نت ایج و پیام دهاي ظه ور جامع ۀ م درن را براي پیوند هاي اجتماعی و احساسی در قالب الگوهاي تبیی نی تش ریح نماین د. در نظریه هاي اجتم اعی کالس یک ،مس ئلۀ کمرن گ ش دن دلبس تگی اجتم اعی اغلب با نظریه هاي مربوط به تنزل اجتماع گره خ ورده اس ت .در این نظری ه ها ازبین رفتن اجتماع معلول روند مدرنیزاسیون پنداشته می ش ود .از دی دگاه تونیس ،زیمل و دورکیم تغییر از جامعۀ سنتی به جامعۀ م درن ب ا ک اهش غ یر قابل اجتناب در کیفیت زندگی اجتماع محلی همراه اس ت .این م یراث نظ ري که از آن با عن وان م دل توس عۀ خطی ی اد می ش ود ،در ک ار ل وییس وی رث برجستگی آشکاري یافت .او معتقد بود با افزایش حجم ،تراکم و ناهمگونی در زندگی شهري ،پیوندهاي اولیۀ شهرنش ینان ب ا همس ایگان ض عیف می ش ود و این امر به نوبۀ خود از شدت احساسات جمعی محلی و دلبستگی ع اطفی ب ه مکان می کاهد (هیومان)1992 ،  اسمعیلی ،شهپر.1392 . بسته)بارویکرد ایجاد حس ت مکانن‌نامه . علق به ،پایا . سالمی تبریز -دانشکده معماری و شهرسازی آلتمن ،ای روین ( ،)1382محی ط و رفت ار اجتم اعی ،ترجم ه علی نمازیان ،مرکز انتشارات دانشگاه شهید بهشتی ،تهران - امیر کافی ،مهدي ( ) 1383طراحی الگوي جامعهشناختی ان زواي اجتماعی در شهر تهران ،رسالۀ دکتري ،دانشگاه تربیت مدرس. ایرانشاهی ،حامد .1391 .بررسی زیرساختهای توسعه س ینمای ی ایران ،کارگروه مطالعات موردی. با توجه به پیشرفت های تکنولوژیک و اجتماعی ،شاید آنچن ان نمی تواند پاسخگوی نیاز های مخاطب باشد  سیاوش پ ور ،به رام .1393 .ابع اد تش کیل دهن ده حس تعل ق ب ه مکان ،با تأکید بر عوامل کالب دی ،اجتم اعی و احساس ی )ادراک و ش ناخت( هم ایش بین المللی برنام ه ری زی و م دیریت ش هری ب ا تاکید بر مولفه های شهر اسالمی .مشهد. عدل ،ش هریار(« ،)1379تاریخچ ه ی س ینما در ای ران» ،فص لنامه طاووس ،شماره های پنجم و ششم ،پاییز و زمستان. لنگ ،جان ( ،)1383آفرینش نظریه معماری (نقش علم رفتاری در ط راحی محی ط)،ترجم ه علیرض ا عی نی ف ر ،انتش ارات دانش گاه تهران .تهران -8 ‏         Windsong, Elena, Ariel (2010) “There is no Place Like Home: Complexities in Exploring Home and Place Attachment”, The Social Science Journal, 47: 205-214. Trentelman, C. K. (2009) “Place Attachment and Community Attachment: A Primer Grounded in the Lived Experience of a Community”, Sociologist Society and Natural Resources, 22: 191-210. Hummon, David M. (1992) “Community Attachment: Local Sentiment and Sense of Place. In Irwin Altman and Setha M. Low (Eds.), Place Attachment, New York/ London: Plenum Press: 253-278. Giuliani, M., Ferrara, F., & Barabotti, S. (2003). One attachment or more? Ashland. OH: Hogrefe & Huber.