صفحه 1:
AD AV: ao
بررسی کتاب درسی
~~
صفحه 2:
۰ ۰6 یم الماء النی تشربون» اآید ۸ع سوردونعه 3h @e-
LT i به آبی که مینوشید. اند یشیدهاید؟ > عدى زم
.... سیاره ما با جوی تشرشار از اکسیون و سطحی پوشیده از آب قراوان همانند سفینهای
© مجهز و بسیار بزرگ است. سفینهای که میلیاردها مسافر خود را با منابع عظیم آب و آذوقه
که در سرتاسر آن گسترده شده است. رایگان به سفر آفاق میبرد. اين مروارید آبی در سامانة
خورشیدی. امن ترین جابرای زند گی ما و دیگر جانداران و نیز پهتاورترین زا
ه آبی رنگ یکی از
۸ با گذر از هر راهی در زمین از روی هزاران هزار نگ و سگریره بح |
راب در کر پربج و خمحودبه مر 1۳5۳۳۳۲۲
۳ \ جد ۳ ۷ 2
8 به شمار میرود. در این سیا زیباتزین جلوههای آفریتش؛ آب است. آبی که
صفحه 3:
مصرف بي رويه أب و خطر تام
فين اين مفيع كرانيها
صفحه 4:
a ae Wes? he Re AE? (ee
a ۱۱ > BS ee
آب اقيانوسها و درياها مخلوطى همكن است كه اقاب مزهای شور sl زيرا مقدار قابل "
توجهی 12022 است. برآوردها نشان میدهند که 3
١ لسكا در آب اقيانوسها و درياها وجود دارد و سالانه ميلياردها تن مواد كوناكون از نمك كو
بر نيز وارد آب كره مى شوند. از آنجا که چرم گل مواد حل شده در آبهای کره زمین تفریبا تابت
ز از آب د ياها و اقياز ها خارج شوند
oo ات ا
TD PS ا
۳ heh re ee
صفحه 5:
——
تصاصی بخشهای کره ژمین یاهم در ار تباط هستندا ۹
صفحه 6:
از ترکیبهای کربندار را وارد بخشهای گوناگون کرهٌ زمین می کنند.
2 برهم كنش بين هواكره و آب كره 6- برهم کنش بين سنگ کره و هرا کره
7- برهم کنش بین زیست کره و آلب کرهءهواگره رسنگ کره
11 14 يد
صفحه 7:
سب
خود را بیازمایید ...۱
۱- در مورد مواد موجود در آب دربا به پرسشهای زیر پاسخ دهید:
Ly 1 ؟ “8 4 ee
[) چند نمونه از این مواد را نام ببرید. اکسیزن . سدیم کلرید. منیزیم کاریده کلسیم برمید و.....
ب) اين مواد از كجا مى آيند؟ توضيح دهید.
eS ee eae
به دريا دراب حل می شوند. گاهی برخی مواد از فاضلاب های خانگی . صنعتی نیزهمراه آنها به دربا وارد می
شود. موجودات زنده دردریا نیز خود تولید کننده برخی ازاین مواد هستند.
۲-اين عبارت را که «زمین از دید گاه شیمیایی پویاست؛ توضیح دهید.
صفحه 8:
[۲ ااا EEE
۳ در جدول زیر نام» نماد شیمیایی و مقدار برخی یونهای حل شده در آب دریا نشان
داده شده است.
نماد یون
| میلی گرم یون در یک
کیلوگرم آب دریا
تیون عنصرهای کدام گروههای جدول دورهای در آب
ves ۱۳۵۰ ۲۶۵۵۵ ۵۰۰ ۰
ب) مقدار کدام آنیون در آب دریا از دیگر آنیونها بیشتر است؟ اط9 ۱ لا ۳
ب) مقدار کدام کاتیون در آب دریا از دیگر کاتیونها بیشتر است؟ 9 (یون دی )
ت) وجود انواع یونها در آب دریا به دلیل انحلال نمکهای گوناگون در آن است. نام و
رفرمول جند نك تركيب شيميايى دوتایی را بنوبسید که انحلال آنها باعث ورود یونهای کلرید و
صفحه 9:
PX 4
۴-اگرچه ۷۵ درصد سطح زمین را آب پوشانده است. اما ۵۰ درصد جمعیت جهان از کم آبی ,
رنج میبرند و ۶۶ درصد از مردم جهان تا سال ۲۰۲۵ با کمبود آب روبه رو خواهند شد. با توجه
به شکل صفحه بعد دلیل کمبود آب برای مردم جهان را توضیح دهید.
77171 د سدم تسد
استفاده کرد؛ از اين رواتهية آب شيرين و آشاميدني. همجنين آب قابل استفاده در كشاورزى»
صنعت و دیگر حوزهها یکی از LIBR SESE BAG از سوی دیگر آقیانوسها؛
دریاهاء دریاچهها و ... متابع ارزشمندی برای تهیه و استخراج مواد شیمیایی گوناگون تولید
فراوردههای پروتئینی» مواد و وسایل تزیینی؛ تهیةٌ داروهای گوناگون و ... هستند.
سه
we 7 ل 10 -
صفحه 10:
8 آيا مىدانيد آب شيرين وآب شور ص89
درياجههاء رطوبت خاك و
1 > | a
پیش از 35035555 جبا بخار آب موجود در هوا آقیانوسها 96۹۷/۲
8 وصس. کتوقا ا
اجهان. تنها ey
آب شیرین جهان را در اختیار دارد.
پژوهشهاوبرآوردها نشان میدهند.
که یکی از مهمترین چالشهای
کشور ما در آیندهای نزدیک. کمبود.
آب شیرین خواهد بود؛ چالشی که با
امديريت درست منابع آب میتوان
پیامدهای آن را کاهش داد. امروزه
تا
۵ \
منابع غير اقيانوسى
|
۹ Pee eas
ندارند.
5
کوههای یخ
آب شیرین و آب شور 7 < نهرها و جویها < آبهای زیرزمینی < کوههای بخی < اقبانوسها :آبهای جهان
۷/۳ LYING 4 oT beg SE رطوبت
ترئیب فراوانی منایع لب
موجود در هوا
2 > —
صفحه 11:
ا حك اشاح + LER aS 2 نب الاق 0 ی ۸ ۶۳ 2۳ ۱
بیشت رآبهای روی زمين شور است و نمیتوان از آنها در کشاورزی مصارف خانگی و صنعتی .
استفاده کرد؛ از این رو۳33193[[[8[9559235]. همچنین آب قابل استفاده در کشاورزی.
صنعت و دیگر حوزهها یکی از 9ا[1335 010۳0۳9751997787 [لک. از سوی دیگر BEBE
ما سا CSS SSCS +
فراوردههای پروتئینی» مواد و وسایل تزیینی» تهيه داروهای گوناگون و ... هستند. 1
خواص فیزیکی و شیمیایی آب چیست؟ چرا برخی نمکها در آب دریا حل Tales 1
برخی دیگر حل نمیشوند؟ آي مواد شیمیایی موجود در آب دریا با یکدیگر آبزیان و جانداران 3
خریایی BUT سین دهته؟ موان حل Lys oT Sod از کنجامیآنند9 کذام ویذکن آب سبپ شاه
است تا زندگی در آب کره در زمستان و با وجود يخ زدن آب ادامه يابد؟ اميد است با آموزش (
شیمی. شهروندانی آگاه و مسئولیت پذیر تربیت شوند که با تکیه بر دانش, از منابع خدادادی 1
به طور مناسب بهرهبرداری و استفاده نموده و در عین حال از ایجاد ردپاهای سنگین و بزرگ :
وی های گوناگون كون كرة زمين جلو كير نمایند
9۰ ۵
ا ا د =
صفحه 12:
آنیون ها و کاتیون های مهم که قبلا حفظ کردید — J
جدول کاتیونهای تك ظرفیتی:
Be,Mg,Ca,Sr,Ba,Ra,Zn,Cd
جدول کاتیونهای چند ظرفیتی:
فلز با ظرفیت های گوناگون Pb,Sn Hg,Cu Cr,Mn,Ni,Co,Fe
ظرفیت Hott ۱و+۲
جدول یونهای چنداتمی :
+۲وبء
زر هيدروزن هیدروژن | هیدروکسید | کوبنات | کقوات | فسفیت | فسفات | تیتریت | نیترات | سوئفیت | سولفات | آموتیوم نام
سولفات . کربنات يون
OF كروت ممت NOy POs” POs ۱
7 1 — ۳
1160۴ ۶
صفحه 13:
>-005 همراهان نا پیدا ( نامرنی) آب و روش مرنی کردن آن هت
6
يادأورى: تركييات يونى- آنيون با كاتيون > ([0) و( ) > نافلز و فلز َ
نوشتن فرمول تركيبات يونى:
مثال فرمول تركيب حاصل از منيزيم و برم رابنويسيد
5
MgCl, 5 Y
~ ae ae
صفحه 14:
ات انحلال ترکیبات یونی در آب J, /
برخی در آب محلول اند برخی در آب حل نمی شوند و به صورت رسوب درآب باقی می مانند
حل بترت هلد :
ام نيتر ۱۵۱ - ۱۱۵۵ +050 - ۸961
از تركيباتى كه درآب حل نمى شوند براى شناسايى يون هاى آن استفاده مى كنيم
صفحه 15:
]| کاوش کنید
درباره «وجود برخی یونهای موجود در آب؛ کاوش کنید.
ابزار: وسایل و مواد مورد نیاز: چند لول آزمایش: قطره چکان» قاشقک. آب مقطر نقره
ُیترات. سدیم فسفات سدیم کلرید سدیم سولفات. یاریم کلرید و کلسیم کلرید.
مایش ۱-) یک لولة آزمایش بردارید و تا یک سوم حجم آن آب مقطر بریزید. سپس با
توح i کوچک نندیم کلزد هی یرد ره زا تا
هه جوه را پتووتدید:
ب) تولة آزمانتن دیگری بردارید و تاک سنوم حجم آن آب معطر بریزید. سپس با استفاده از
ناشتتک چند بلور نقره نیترات به آن بیفزایید.لولة آزمایش راتکان دهید. مشاهدة خود را بنویسید.
بپ) اکنون یا استفاده از قطرهچکان» چند قطره از محلول نقرهنیترات تهیه شده را درون
نحلول سدیم کلرید بربزید. مشاهده خود را بنویسید. از این آزمایش چه فتیجهای می گیرید؟
ت) با توجه به شکل زیر معادلة شیمیایی واکنش را بنویسید و آن را موازنه کنید.
©» رسوب سفید نقره کلرید او نش
محلول ثقره نترات با محلول سدیم
کلرید تشکیل میشود.
صفحه 16:
د “7س 1ه 2
واکنش های جابه جایی یون ها 9
@
در اين قبیل واکنش ها برای نوشتن فرمول فرآورده ها کافی است جای کاتیون ها را عوض کنیم به ل
همین دلیل به آنها واکنش های جابه جایی دوگانه هم می گویند
يبب سیر
AB+CD —}» CB+AD : قاعددى lS
caa) —_>. 7
شقط لاز مه يار We Sse
داشته
622 NO.) (aq) +) >
a sels ly eo ts
Pb(NO,.),(aq)+YKI(aq) —» PbI,(s) +¥
۱
صفحه 17:
42 ها
آزمایش ۱ كاوش كنيد ص 251 بسيار بسيار مهم
NaCl) + AENOr(ag) —— NaNOrvag + AgC
OS t
صفحه 18:
هن ين يندت
نقره وجود دارد!
و وود
مقداری نمک طعام به صورت
محلول به ان اضافه می کنیم
ايك رسوبيخيد ردك در
So می شود
NaCl(aq)+ Ag* (aq) > Na’ (aq) + AgCls)
صفحه 19:
آزمایش 1-۲ ls 1 ۱ رابا سديم فسفات (,018,20) وكلسيم كلريد تكرار كنيد. مشاهدة ١
خود را بنویسید. a
ب) هركاه بدانيد كه كلسيم فسفات. ,(3,)70) وسديم كلريد فراوردههاى واكنش هستنن ١
معادلة شيميايى واكنش انجام شده را بنويسيد و موازنه كنيد.
“CaCl, (ag)+1Na,PO, (aq) > PNaCl(ag)+C8,(PO,
———’
dainty
صفحه 20:
_ _
آزمایش ۳- دانشآموزی برای شناسایی یون باریم در محلول آبی: آزمایشی طراحی کرده
است. شکل زیر نمایی از آن را نشان میدهد.
آ) اين آزمايش را انجام دهيد.
ب) معادلةٌ شيميايى واكنش انجام شده را بنويسيد و موازنه كنيد
soy Ba’
0
© e.
|
صفحه 21:
کت کت افش شب 8 /
ب) معادلةٌ شیمیایی واکنش انجام شده را بنویسید و موازنه کنید.
۱ 136 ووم:1 + NavSO. (a——PYNaClag) + BaSO, (5
1 al باريم
ريع ww ow سريم سولفات
صفحه 22:
2
1
۱ =
دراب يون باريم وجود جر
ندارد
بيه نظرتان در لين اب ريون
بد
فییر ظاهری
رات جح
BaSO. مقداری محلول نک سیم PEN Gy chal sa
۴ 00
oe oS, = coe 5
آب یون با Ce خرف Shee |
دراب یون وجود دارنم _ 7 1
لي Ba (aq) +Na,SO,(aq) —> YNa’ (aq) +BaSO,(s)
Bee By —~—
sa 1 ات رسوب سفید
سه رسوب سفيد د مهم 9 Lay
AgCl
رات ی
برای شناسایی
won يون نقره
0
Cag (PO, "۲
براى شتاسابى
يون فسفات
Ses Cy
eee
يون كلسيم
BaSO,
برای شناسایی
يون سولفات
برای شناسایی
يون باريم
صفحه 23:
دسج خن 1
شناسایی ون کلرید
7ر2 محلول .
بیرنگ نفره نیترات اضافه کتیم. Ag” og با CV oye رسوب سفیدرنگ نقره ae
تشکیل میدهد؛ به این ترنیب مینوان یون کلرید ( 1) را در محلول شناسایی کرد:
شناسایی یون نقره
چنانجه به محلول نقره نیترات ((۸۵0)۵9) که حاوی یون (۵0) "۸8 است. مقداری محلول
سدیم كلريد ((7/201)20) اضافه كنيم. يونهاى (4) ۸۵7 و (۵0) ) رسوب سفید رنگ نقره
کلرید (۸۵۲۱) را تشکیل میدهند. بدین ترتیب ما پی به وجود یون (۵9) "۸۵ در محلول اولیه میبریم
sk 2۸ سح 7
١ 7 ب لب 27
=
صفحه 24:
ع 4 ۳ 1
شناسليى يون كلسيم تا be ۱
كر به مخلول حاوى بون *'08) مانند محلول بورق كلسيم كلريدء مقدارى مخلول يرن سديم فسفات اضافه كنيم. يون *'08 با
يون 707 رسوب سفيدرنك كلسيم فسفات تشكيل مىدهد؛ به اين ترتيب مىتوان بون كلسيم (*'08) را در مخلول شناسابى كرده
شناسايى يون فسفات
اگر به محلول حاوی یون فسفات ( -20 ) مانند محلول بی رنگ سدیم فسفات » مقدارى محلول بى
رنگ کلسیم کلرید اضافه کنیم » يون( +662 ) با يون ( 0 ) رسوب سفیدرنگ کلسیم فسفات
تشکیل می دهد.به اين ترتیب می توان يون ( 208 ) را در محلول شناسایی کرد.
9
SA
“WS Ly aa y)
7 7 7
صفحه 25:
4 tl
Le ١-8
سات يون بازيم i. سنا ١
YY
اگر به محلول حاوی یون Ba™? مانتد محلول بیرنگ باریم کلرید. مقداری محلول
بیرنک سدیم سولفات اضافه کنيي. يون ۲ "هلا با ون 8 رسوب سفیدرنگ
باريم سولفات تشکیل میدهد. به اين ترتيب مىتوان يون ياريم (Ba) را شر
وا ناس كرك
شناسایی یون سولفات
اگر به محلول حاوی بون 50 مانند محلول بی رنگ سدیم سولفاتمقداری محلول بی رنگ باریم
کلریداضافه کنیم» يون سولفات با يون باريم رسوب سفيد رنگ باریم سولفات تشکیل می دهد. به اين ترتيب
می توان بون سولفات ( 507 ) را در محلول شناسایی کرد.
كك
mn ۸ ته لاب
= ۹ "7
صفحه 26:
أزمانش 5 انیک نع آب آقانیی زب یال ای آبجشه با آبقنات) مونمونه
نهيه كنيد؛ سپس با انجام آزمایش؛ وجود یونهای کلرید و کلسیم را در آنها بررسی کنید.
برای تشخیص وجود یون کلرید از محلول نقره نیترات استفاده می کنیم:
NaCl(aq) + AgNO,(aq) —» AgCl(s) + NaNO, (aq)
برای تشخیص وجود یون کلسیم از محلول سدیم فسفات استفاده می کنیم:
۳۱۵۱۲۵۸) ۲۵۵,)۵0( —» *NaCl(aq) + Cay(PO,),(8)
صفحه 27:
a Ra,
با توجه به شکلهای زیر چند مورد از مطالب زیر درباره آنها درست است؟
0 8 "۰
f ۱ \
ory e @ ی “O @e
B 60 D 1 4م
آ) ۸ با 3 واکنش میدهند و ) و(1 تشکیل میدهند.غ كنكور تجربي ذه
ب) ) یکی از فرآوردههای واکنش 13 با (1 و محلول در آب است. غ
ب) © و (1 با هم واکنش میدهند و مجموع ضرایب در معادله موازنه شده برابر ۵ است. ص
ت) واکنش 6 با (1 از نوع جابهجایی دوگانه است و 13 یکی از فرآوردههای محلول در آب است. غ
Na,SO,(aq) + BaCl,(aq) —» tNaCl(aq) + BaSO,(s) use i 0
Cee] CS Ci 07
صفحه 28:
با توجه به & يوزهاى ۶
ظرف(نه تعداه در کدام ood
ظرف(ها) رسوب تشكيل i a”
A BC Soph a! 08 8
AgC1Ca3(PO,), BaSO,
آب آشاميدنى؛ [9553[09[]989۳[] که حاوی مقدار کمی ازیونهای گونا
(شکل ۴). برخی از این یونها بهطور طبیعی در آب حل شده و برخی دیگر در مراک تأمین آب ,
آشامیدنی سالم به آن افزوده میشود. برای نمونه به آب آشامیدنی؛ مقدار بسیار کم و مناسب
/
"یون فلوئورید میافزایند زیرا وجود این یون سبب حفظ سلامت دندانها میشود.
‘ SFE CRE ES)
صفحه 29:
Woe
33
6 تفاوت آب آشامیدنی و دیگر آبها
در نوع و مقدار حلشوندههای آنها
22 شکل ۴-برخی یونهای موجود در آبهای آشامیدنی و شیرین. مقدار و نوع یونهای موجود در آبهای شیرین
از محلی به محل دیگر تفاوت دارد.
بع ۳7
او
صفحه 30:
2 سك
یون های چند اتمی =a "
برخی از یونهای موجود در آب آشامیدنی؛ مانند *0۵۳» 01 ۷۵:۰ و "[ تک اتمی هستند»
درحالی که برخی دیگر مانند Op نیترات ROS و یون سولفات 6 از چند اتم تشکیل
شدهاند. این یونها را امى نامند. پتاسیم سولفات تر کیبی یونی است که
هر وانخد آن شامل دو يون تك اثمى = ويك يوخ جَتذاانمى سولفات'است (شكل 0):
سع لفات
>. a=
QQ — 5 اكر قرار شد به يون جند اتمى
للدت ان دار برانتز قرار عر عردم جور
pastel =
دهید سب سس
9 خی بای مففی
ترجه کنیل دریون جند آنمي 0 بر لکنریکی -۲ به انم خاصی Bl oad lad منعلق به كل پون است
7۸ = ۱
صفحه 31:
ای نی ات
كلقا tS PE a ON 2 3 7 LEE aE 7
oats ly فرمول olen ابن تر كيب هاء 279990159515132 و فرمول
:باب :> )| > = ۳۳
بر این اساس شمار کاتیونها و آنیونها را مشخص می کنند و بهصورت زیروند در سمت راست
هر یون قرار میدهند (شکل ۶).
ع 0
0
شکل ۶- نام و فرمول شیمیایی آ) سدیم نیترات؛ ب) آمونیوم کربنات و پ) منیزیم هيدر وكسيد
صفحه 32:
۱- جدول زیر را کامل کتید.
Li,SO, ليتيم نيترات
Tings) con
MeOH),
دار و کسید
آلومینیم سولفات آهن(۱) نیترات
Fe(NO3)2, Alz(S04)3
NH,OH + قرس
آمونیوم آموتیوم
هد وه که رک عام
13
یوت لیتیم
Mev
يون منيزيم
م
CD cel oes
AI
يون آلوميتيم
NH,~
یون آمونیوم
صفحه 33:
a 2
ree تفکیک یونی ترکیب یونی بعد از حل شدن در آب نن
ر کییاث یونی که در آب حل می شوند درواقع به آنیون ها و کاتیون های مجزا ( آبیوشیده) تبدیل میع شوند
gai ly هر واحد فرمولى از ترکبهای وی اعلپذر درآ به داد پنهای زد بون در آب اج یود
oy! برای نوشتن معادله Cat
Cisco es
ار
NOr Gp
صفحه 34:
: کروم(11) فسفات soe پتاسیم سولقات
مس (11) سولفات منيزيم هيدر وكسيد
me فسفات
آمونیوم هیدر و کسید
صفحه 35:
سس 4
RES Sh ee SB ee eae | ۳
نباز دارند. 5 دو عنصر نیتروژن و کوگرد را
dis ga Salis AS ys
آ) از انحلال هر واحد آمونیوم سولفات در آب. چند یون تولید میشود؟ توضیح دهید.
(وه) 90+ وه ۲۱ج ,۱۱۲۹0
هر ۱ مول آمونیوم سولفات با انحلال در آب. به ۳ مول یون تفکیک میشود
ب) ساختار لوویس یونهای آمونیوم و سولفات را رسم کنید.
له
Ses Cy 4 1
صفحه 36:
رسم ساختار لوویس Ss ] 1
ساختار لوویس مرحلهی ۵ مرحلهی ۴ مرحلهی ۳ مرحلهی ۲
وصل کردن
tala iol | محاسیی .ريما | a
ن های | تفارت تعداد تمهای اطراف به
LP ساخقار ربیم شده | الکترونهاي اتم مرکزی با یک | تعیین اتم محاسبهی تعداد کل
ساختار .5 2 ظرفیتی و پیوند و مرکزی و الکترونهای لایهی ظرفیت
لوويين کر SS تعداد هشتتاییکردن | چیدمان اتمها اتمهای سازنده
غبر بندی د | ساختار رییم أاتمها
دو گانه کردن کرده
برخي ال بيت
مراحل رسم ساختار لوويس يونهاى جنداتمى. دقيقاً مشابه رسم ساختار لوويس مولكولها است با اين تفاوت كه:
((© برای محاسیه تعداد کل الکترونهای ظرفیت در یونهای منفی, به تعداد بار منفی به شمار الکترونهای ظرفیت. اضافه و در
یونهای مثبت. به تعداد بار مثبت از شمار الکترونهای ظرفیت. کم میکنیم.
© از آنجا كه بار يون متعلق به همهی اتمهای سازنده است (و نه فقط یکی از آنها)۰ بتابراین ساختار به دست آمده در آخرین
مرحله را درون کروشه قرار داده. بار یون را در گوشهی بالا و سمت راست کروشه می:
وج موی 9
صفحه 37:
تا
\
—
>
تعدادالکترون ظرفیت. NO; ۱
۵+ )۶*۳(+۱ = VF
وك
o ۳ مم ‘
NH; "
H N H
)۱۵( + )۴<۱( ۱-۸
تيذخ سب
N H H
صفحه 38:
ب) ساختار لوويس يونهاى أمونيوم و سولفات را رسم كنيد. 8 مت
ey Ss
۰ ‘= +
0 H
= WW و |
70 —S—0O: H—N—H
آمونیوم ] سفت,,
جهت تمرین **
فرمول و ساختار لوویس یون های : کربنات - سولفیت و کلرات را رسم کنید: -0
و
0- معادله انحلال نمک های ( آمونیوم نیترات و آهن() نیترات) را در آب بنویسید:
1 39 كه < م -
صفحه 39:
