دوره آموزشی سیستم مدیریت زیست محیطی

دوره آموزشی سیستم مدیریت زیست محیطی

اسلاید 1: FRS1دوره آموزشی سیستم مدیریت زیست محیطی بر اساس استاندارد ISO 14001:1996بخش اول : آشنایی با مفاهیم استانداردبخش دوم : تشریح الزامات استانداردبخش سوم : مستند سازی سیستم مدیریت

اسلاید 2: FRS2 بخش اولكليات

اسلاید 3: FRS3تاريخچه ـ نقش محيط زيستمحيط زيست براي بشر 2 نقش عمده را ايفاء مي نمايد:1- منبعي براي تامين منابع اوليه براي رشد و ادامه حيات بشر كه شامل زمين، هوا، آب، انرژي، غذا و ... مي باشد.2- مكاني براي دفع (دفن) مواد زائد توليد شده نظير انواع آلاينده هاي جامد، مايع و گازي شكل كه به عنوان محصولات فرعي فعاليتهاي توليدي هستند، مي باشد.

اسلاید 4: FRS4تاريخچه ـ اقدامات مهمتا قبل از استفاده گستره از منابع نفتي، كره زمين ظرفيت پالايش آلاينده هاي توليد شده بوسيله بشر را دارا بود.سال 1964: كنفرانس اروپا در زمينه آلودگي هواسال 1968: عهدنامه كشورهاي آفريقايي در مورد حفاظت ازمنابع طبيعيسال 1972: كنفرانس استكهلم تنها يك كره زمين وجود داردتشكيل UNEP

اسلاید 5: FRS5تاريخچه ـ اقدامات مهم (ادامه)سال 1979: كنفرانس جهاني آب و هوا (ژنو)سال 1980: كنفرانس بررسي علل گرم شدن كره زمين (اتريش)سال 1989: كنفرانس هواشناسي تورنتو ـ حذف 20% از دي اكسيد كربن تا سال 2000 ميلادي سال 1992: كنفرانس ريو

اسلاید 6: FRS6كنفرانس ريودر ريو دوژانيرو برزيل برگزار شد.حدود 150 مقام عاليرتبه از كشورهاي جهان در آن شركت داشتند.بيانيه اين كنفرانس با 27 اصل ـ منشور زميناصل 12 بيانيه ريو تاكيد بر تدوين استانداردهاي زيست محيطي

اسلاید 7: FRS7اصل 12 ريواين اصل بر سه موضوع زير تاكيد دارد:1-توسعه پايدار2- تجارت آزاد جهاني3- تدوين استانداردهاي بين المللي

اسلاید 8: FRS8تدوين استانداردهاي زيست محيطي پس از كنفرانس ريو در سه حركت متمايز از هم كار تدوين استانداردهاي زيست محيطي شروع شد:1- استاندارد BS 7750 توسط موسسه استاندارد انگلستان (1992) ـ اين استاندارد در سال 1995 باطل اعلام شد و استاندارد ايزو 14001 جايگزين آن شد.2- تدوين استاندارد EMAS ـ مختص كشورهاي عضو اتحاديه اروپا 3- تدوين استانداردهاي ايزو 14000 توسط سازمان جهاني ISO

اسلاید 9: FRS9سري استانداردهاي ايزو 14000ايزو 14001: الزامات همراه با راهنماي استانداردايزو 14004: راهنما ي استقرار سيستمايزو 14040: ارزيابي چرخه حيات (LCA)ايزو 14020: نشانه گذاري زيست محيطي (EL)ايزو 14030: ارزيابي عملكرد زيست محيطي (EPE)ايزو 14010: مميزي زيست محيطي (EA)ايزو 14050: اصطلاحات و تعاريفايزو 14060: جنبه های زیست محیطی دراستانداردهای محصول

اسلاید 10: FRS10مزاياي استقرار استاندارد ايزو 14000كاهش مصرف منابعكاهش مصرف انرژي افزايش بهره ورياجتناب از وقوع يا محدود سازي وضعيتهاي اضطراري كاهش اثرات زيانبار فعاليتهاي صنايع بر محيط زيستتشويق به استفاده از انرژيهاي تجديد پذيرايجاد بستر مناسب براي استفاده از موادي كه اثرات سوء كمتري بر محيط زيست دارند.

اسلاید 11: FRS11الگوي سيستم مديريت زيست محيطي بر مبناي استاندارد ISO 14001:19964-6- بازنگري مديريت4-2- تعريف خط مشيزيست محيطيبررسي اوليه4-5- بررسي و اقدام اصلاحي4-5-1- پايش‎و اندازه گيري4-5-2-اقدام‎اصلاحي‎و پيشگيرانه4-5-3- سوابق4-5-4- مميزي داخلي4-4- اجرا و عمليات 4-4-1-‎ساختار‎سازماني‎و‎مسئوليتها4-4-2-‎آموزش،‎آگاهي‎و ‎صلاحيت4-4-3- ارتباطات4-4-4- مستندسازي4-4-5- كنترل مدارك4-4-6- كنترلهاي عملياتي4-4-7- آمادگي و واكنش در شرايط اضطراري4-3- طرح ريزي4-3-1-شناسايي‎و‎ارزيابي جنبه‎هاي زيست محيطي4-3-2- قوانين و مقررات4-3-3- اهداف كلان و خرد زيست محيطي4-3-4-‎‎‎برنامه‎هاي‎زيست‎محيطيبهبود مستمر

اسلاید 12: FRS12 بخش دومخط مشي زيست محيطي

اسلاید 13: FRS134-2- خط مشي زيست محيطي مديريت رده بالا بايد خط مشي زيست محيطي سازمان را تعريف و اطمينان حاصل نمايد كه اين خط مشي:الف ـ متناسب با ماهيت، وسعت و پيامدهاي زيست محيطي فعاليتها، محصولات و خدمات آن باشد.ب ـ شامل تعهد به بهبود مستمر و پيشگيري از آلودگي باشد.ج ـ شامل تعهد به تبعيت از قوانين و مقررات زيست محيطي مربوطه و نيز الزامات ديگري كه سازمان آنها را تقبل نموده است، باشد.د ـ چارچوبي براي تعيين و بازنگري اهداف كلان و اهداف خرد زيست محيطي ارائه نمايد.ه ـ مدون، اجرا و برقرار نگهداشته شده و به كليه كاركنان ابلاغ شده باشد.و ـ ‌براي عموم قابل دسترس باشد.

اسلاید 14: FRS14ويژگيهاي خط مشي زيست محيطيپايه و اساس سيستم است.مختص همان سازمان است.درج عبارتهاي ”بهبود مستمر“ ، ”تعهد به تطابق با قوانين و مقررات“ و ”پيشگيري از آلودگي“ در آن الزامي است.قابل فهم براي همه باشد.موارد عنوان شده در آن بايد در عمل قابل دفاع باشد.يك سند پويا و زنده است. خط مشي مي تواند توسط مديري امضاء شود كه اختيارات كافي در تخصيص منابع لازم براي سيستم را دارا باشد.

اسلاید 15: FRS15آبخاکهواسه ركن اصلي استاندارد ايزو 14001

اسلاید 16: FRS16مراحل پيشگيري از آلودگيSource ReductionRecyclingWaste ManagementSafe disposal

اسلاید 17: FRS17پيشگيري از آلودگي از ديد استاندارد استفاده از فرآيندها، روشهاي كاري، مواد يا محصولاتي كه موجب حذف، كاهش يا كنترل آلودگي مي شود. مانند بازيافت مواد، تصفيه مواد، اصلاح و تغيير فرآيندها، طراحي مكانيزمهاي كنترلي، استفاده بهينه از منابع و يا جايگزيني مواد (استفاده از سوختهاي تميزتر) مي باشد.

اسلاید 18: FRS18بهبود مستمربهبود مستمر مي تواند در‎قالب موارد زير مورد توجه قرار‎گيرد:1- سيستم هاي مديريتي، نظير اصلاح شرح وظايف و مسئوليتها.2- فرآيندها، نظير طراحي مجدد فرآيندها، استفاده از تكنولوژي‎هاي تميزتر، كاهش ضايعات، افزايش بازده، كاهش مصرف انرژي.3- محصولات، نظير كاهش مصرف مواد اوليه، استفاده از مواد اوليه كه اثرات زيست محيطي كمتري دارند.4- منابع طبيعي، نظير استفاده از انرژيهاي تجديدپذير، بازيافت انرژي، استفاده از مواد تجديدپذير و مواد قابل بازيافت.5-آموزش، نظير آموزش كاركنان، مشتريان و پيمانكاران.

اسلاید 19: FRS19 بخش سومشناسايي و ارزيابي جنبه هاي زيست محيطي

اسلاید 20: FRS204-3-1- جنبه هاي زيست محيطي ـ متن استانداردسازمان بايد روش يا روشهاي اجرايي براي شناسايي جنبه هاي زيست محيطي فعاليتها، محصولات يا خدمات خود كه مي تواند آنها را كنترل كند و بتوان انتظار داشت كه بر آنها تاثيرگذار باشد، به منظور تعيين آن جنبه هايي كه پيامدهاي بارزي بر محيط زيست داشته يا مي توانند داشته باشند ايجاد نموده و برقرار نگهدارد. سازمان بايد اطمينان حاصل نمايد كه جنبه هاي مربوط به اين پيامدهاي بارز در تعيين اهداف كلان زيست محيطي منظور شده است. سازمان بايد اين اطلاعات را به روز نگهداري نمايد.

اسلاید 21: FRS21الزامات خواسته شده در استاندارد1- شناسايي جنبه هاي زيست محيطي2- ارزيابي جنبه هاي زيست محيطي (پيامدهاي بارز)3- تقسيم بندي جنبه ها از ديد كنترل و تاثيرگذاري (مستقيم و غير مستقيم)4- چگونگي كنترل جنبه هاي زيست محيطي بارز5- نگهداري سوابق6- به روز نگهداشتن جنبه ها

اسلاید 22: FRS22شناسايي جنبه‎هاي زيست محيطيپيوست الف استاندارد ايزو 14001 تاكيد دارد كه در شناسايي جنبه هاي زيست محيطي موارد زير مدنظر قرار گيرد:1- نشر در هوا2- رها شدن در آب3- مديريت پسماند4- آلودگي زمين5- استفاده از مواد خام و منابع طبيعي6- ساير موارد زيست محيطي و موارد مربوط به جامعه

اسلاید 23: FRS23شناسايي جنبه هاي زيست محيطي (ادامه)پيوست الف استاندارد ايزو 14001 تاكيد دارد كه براي شناسايي جنبه هاي زيست محيطي فعاليتها، خدمات و محصولات سازمان شرايط زير در نظر گرفته شود : 1- شرايط عادي (نرمال) كار2- شرايط غير عادي (غير نرمال) كار نظير شرايط متوقف كردن و شروع كار، عدم آموزش پرسنل، عدم PM مناسب و ...3-شرايط اضطراري نظير آتش سوزي، انفجار، سيل، نشت گاز سمي و ...

اسلاید 24: FRS24كارگاه شماره 1موضوع: شناسايي جنبه هاي زيست محيطيمرجع: متن پيوست مستندات شركت كنندگان مدت زمان: 15 دقيقه براي هر گروهنحوه ارائه: جنبه هاي زيست محيطي شناسايي شده توسط نماينده گروه ارائه شده و بقيه شركت كنندگان نيز نظرات تكميلي خود را ارائه مي نمايند. در نهايت جمع بندي كلي توسط مدرس صورت مي گيرد.

اسلاید 25: FRS25نمونه اي از فرم شناسايي جنبه هاي زيست محيطي نحوه كنترلم/ غ مشرايط ايجاداثرزيست محيطيجنبه زيست محيطيرديف تهيه كننده: تائيد كننده: تاريخ:

اسلاید 26: FRS26چرا ارزيابي زيست محيطي؟اصولاً سازمان ها به دو دليل عمده زير نيازمند اتخاذ روشي براي ارزيابي جنبه هاي زيست محيطي شناسايي شده خود هست.1- اگر همه جنبه ها را مهم تلقي كنند مثل آنست كه هيچ جنبه اي مهم تلقي نشده است. 2- منابع مالي، فيزيكي و انساني سازمانها محدود مي باشد.

اسلاید 27: FRS27ارزيابي جنبه هاي زيست محيطيهرچند كه در مورد نحوه ارزيابي جنبه‎هاي زيست محيطي استاندارد ايزو 14001 سكوت اختيار كرده ولي در استاندارد ايزو 14004 به معيارهايي اشاره شده است. به هرصورت روشي كه سازمان براي ارزيابي جنبه هاي زيست محيطي خود ارائه مي دهد بايد منطقي، قابل اجرا و قابل دفاع بوده و كليه سوابق آن در هنگام مميزي قابل ارائه باشد.

اسلاید 28: FRS28 بخش چهارمالزامات قانوني و ديگر الزامات

اسلاید 29: FRS29بند 4-3-2- الزامات قانوني و ديگر الزامات ـ متن استانداردسازمان بايد روش اجرايي براي شناسايي و دستيابي به الزامات قانوني و ساير الزاماتي كه سازمان تقبل كرده است و قابل اعمال به جنبه هاي زيست محيطي فعاليتها، محصولات يا خدمات آن باشد، ايجاد كرده و برقرار نگهدارد.

اسلاید 30: FRS30نمونه هايي از قوانين و مقرراتالزاماتي كه مختص يك فعاليت مي باشد.الزاماتي كه مختص محصول يا خدمات ارائه شده توسط سازمان مي باشد.الزاماتي كه مختص آن صنعت خاص مي باشد.قوانين و مقررات زيست محيطي.مجوزها، گواهي ها و الزاماتي از اين قبيل.

اسلاید 31: FRS31 بخش پنجماهداف كلان و خرد زيست محيطي

اسلاید 32: FRS32بند 4-3-3 اهداف كلان و خرد زيست محيطي ـ متن استانداردسازمان بايد اهداف كلان و اهداف خرد زيست محيطي مدوني، در هر بخش و سطحي در درون سازمان كه مرتبط باشد، ايجاد كرده و برقرار نگهدارد.سازمان هنگام تعيين و بازنگري اهداف كلان و خرد بايد الزامات قانوني و ساير الزامات، جنبه هاي زيست محيطي بارز خود، گزينه‎هاي فن‎آوري و الزامات مالي و عملياتي و بازرگاني خود و نظرات طرفهاي ذينفع را در نظر بگيرد.اهداف كلان و اهداف خرد بايد با خط مشي زيست محيطي و از جمله تعهد به پيشگيري از آلودگي سازگار باشد.

اسلاید 33: FRS33نكاتي درباره اهداف كلان و خرد1- اهداف كلان نبايد بلند پروازانه باشند.2- اهداف كلان مي بايست حتي الامكان كمي باشد. مثال: 30% كاهش در مصرف آب3- زمان شروع و زمان خاتمه تحقق هدف كلان بايد مشخص باشد. مثال: 30% كاهش مصرف آب در طي سه سال از ابتداي سال 1381 تا پايان سال 1383.4- مبناي زماني كه هدف كلان نسبت به آن سنجيده شده است مشخص گردد. مثال: 30% كاهش مصرف آب نسبت به سال 13805- به منظور معني و مفهوم داشتن اهداف كلان، درصورت امكان شاخصي تعريف شود. مثال: 30% كاهش مصرف آب به ازاي هر تن توليد6- اهداف خرد بايست برگرفته از اهداف كلان بوده و واقع بينانه انتخاب شوند.7- اهداف كلان و خرد بايستي به منظور ضمانت اجرايي توسط مديريت ارشد سازمان تائيد شوند.8- برخي از اهداف كلان ممكن است فاقد اهداف خرد باشند.

اسلاید 34: FRS34مثالي از يك هدف كلان و اهداف خرد آنشركت كالبه در نظر دارد در طي سالهاي 1381 تا 1383 به مقدار 30% در مصرف انرژي صرفه جويي نمايد. سال مبناء، سال 1380 بوده و شاخص هدف كلان، Kwh مي باشد. تن محصولاهداف خرد اين شركت به شرح زير مي باشند:1- 12% صرفه جويي درطي سال 13812- 10% صرفه جويي در طي سال 13823- 8% صرفه جويي در طي سال 1383

اسلاید 35: FRS35 بخش ششمبرنامه هاي زيست محيطي

اسلاید 36: FRS36بند 4-3-4 برنامه هاي زيست محيطي ـ متن استانداردسازمان بايد برنامه يا برنامه هايي براي دستيابي به اهداف كلان و اهداف خرد ايجاد كرده و برقرار نگهدارد كه بايد شامل موارد زير باشد:الف ـ تعيين مسئوليتها براي دستيابي به اهداف كلان و اهداف خرد در هر بخش و سطحي از سازمان كه مربوط باشد.ب ـ نحوه و زمان بندي دستيابي به آنهااگر پروژه اي به پيشرفتهاي جديد و به فعاليتها، محصولات يا خدمات جديد يا تغيير يافته اي مربوط باشد، برنامه يا برنامه ها بايد هر جا كه لازم است اصلاح شوند تا نسبت به اعمال مديريت زيست محيطي در مورد اينگونه پروژه ها اطمينان حاصل شود.

اسلاید 37: FRS37برخي نكات درباره برنامه هاي زيست محيطي1- به منظور تحقق برنامه هاي زيست محيطي، هر برنامه مي بايست شامل، مراحل اجراي برنامه، زمان شروع، زمان خاتمه، مسئول اجرا، (مسئول پيگيري) و مراحل پايش برنامه و منابع مورد نياز باشد.2- بهتر است كه هر برنامه زيست محيطي از طريق كد گذاري با اهداف كلان و خرد مربوطه، ارتباط داشته باشد.3- منابع مورد نياز مي تواند مواردي نظير منابع فيزيكي، مالي، تخصصي و تجهيزاتي باشد.4- به محض تغيير در محصولات، فرآيندها، تجهيزات، قوانين و مقررات مي بايست برنامه ها مورد بازنگري قرار گيرند.

اسلاید 38: FRS38كارگاه شماره 2موضوع: تدوين اهداف كلان، خرد و برنامه هاي زيست محيطي براي شرکت FRSمدت زمان: 30 دقيقه

اسلاید 39: FRS39 بخش هفتمساختار و مسئوليت

اسلاید 40: FRS40بند 4-4-1- ساختار و مسئوليت ـ ‌متن استانداردوظايف، مسئوليتها و اختيارات بايد تعيين، مدون و ابلاغ شوند تا مديريت زيست محيطي موثر تسهيل شود.مديريت بايد منابع ضروري را براي اجرا و كنترل سيستم مديريت زيست محيطي فراهم نمايد. اين منابع شامل منابع انساني و مهارتهاي تخصصي، فن آوري و منابع مالي مي گردد.مديريت رده بالا سازمان بايد نماينده يا نمايندگان مديريت مشخصي را منصوب نمايد كه صرف نظر از ساير مسئوليتها، بايد داراي وظايف، مسئوليتها و اختيارات معيني براي موارد زير باشند:الف ـ ‌حصول اطمينان از اينكه الزامات مديرت زيست محيطي بر طبق اين استاندارد تعيين، اجرا و حفظ مي شود.ب ـ‌ گزارش دهي در مورد عملكرد سيستم مديريت زيست محيطي به مديريت رده بالا به منظور بازنگري و به عنوان پايه اي براي بهبود سيستم مديريت زيست محيطي.

اسلاید 41: FRS41موارد مهم در بند 4-4-11- تعيين مسئوليتها، وظايف و اختيارات پرسنل (مثلاً‌تدوين شرح شغل ها).2- ابلاغ موارد فوق به پرسنل.3- تامين منابع ضروري نظير منابع انساني، مالي، تجهيزاتي و تكنولوژيكي با رويكرد جهت دهي منابع موجود و استفاده از ظرفيتهاي خالي.4- تعيين يك يا چند نماينده مديريت.5- جهت پوشش دادن به الزامات اين بند مي توان از ماتريس وظايف و مسئوليتها سود جست.

اسلاید 42: FRS42 بخش هشتمآموزش، آگاهي و صلاحيت

اسلاید 43: FRS43بند 4-2-2- آموزش، آگاهي و صلاحيت ـ ‌متن استانداردسازمان بايد نيازهاي آموزشي را مشخص كند و بايد مقرر نمايد تمام كاركناني كه كار آنها ممكن است پيامد بارزي بر محيط زيست داشته باشد، آموزشهاي مناسب را ديده باشند.سازمان بايد روشهاي اجرايي ايجاد كرده و برقرار نگهدارد كه كاركنان يا اعضاي خود را در هر بخش و سطح مربوطه از موارد زير آگاه نمايد:

اسلاید 44: FRS44بند 4-2-2- آموزش، آگاهي و صلاحيت ـ ‌متن استاندارد (ادامه)الف ـ ‌اهميت انطباق با خط مشي و روشهاي اجرايي زيست محيطي، با الزامات سيستم مديريت زيست‎محيطي.ب ـ‌ پيامدهاي زيست‎محيطي بارز اعم از بالفعل يا بالقوه حاصل از فعاليتهاي كاري آنان و منافع زيست‎محيطي ناشي از عملكرد بهبود يافته افراد.ج ـ نقش و مسئوليت هاي خود در حصول انطباق با خط مشي و روشهاي اجرايي زيست محيطي و با الزامات سيستم مديريت زيست‎محيطي و از جمله با الزامات آمادگي و واكنش در وضعيت اضطراري.د ـ عواقب بالقوه عدول از روشهاي اجرايي عملياتي مشخص شده.افراد انجام دهنده وظايفي كه مي تواند باعث پيامدهاي زيست‎محيطي بارز بشود بايد، از لحاظ تحصيلات، آموزش و يا تجربه مناسب، واجد صلاحيت باشند.

اسلاید 45: FRS45چه افرادي نيازمند آموزش مي باشند؟1- كاركنان پيمانكاراني كه در سايت حضور دارند.2- افراد تازه استخدام شده.3- افراد كه به پستهاي جديد منتقل شده اند.4- افرادي كه فعاليت آنها اثر زيست محيطي بارز دارد.5- افرادي كه تجهيزات جديدي را براي انجام كارها به خدمت گرفته اند.6- افرادي كه نحوه انجام فعاليتشان بواسطه تغيير نوع فرآيند، تغيير پيدا كرده است.7- افرادي كه نحوه انجام فعاليتشان بواسطه تغيير‎ در قوانين و مقررات، مي بايست اصلاح شود.8- افرادي كه نحوه عملكرد آنها رضايت بخش نيست.

اسلاید 46: FRS46 بخش نهمارتباطات

اسلاید 47: FRS47بند 4-4-3- ارتباطات ـ ‌متن استانداردسازمان بايد با توجه به جنبه‎هاي زيست‎محيطي و سيستم مديريت زيست محيطي خود روشهاي اجرايي براي موارد زير ايجاد كرده و برقرار نگهدارد:الف ـ ارتباطات بين سطوح و بخشهاي مختلف در درون سازمان.ب ـ‌ دريافت، مدون كردن و پاسخگويي به اطلاعات واصله از طرفهاي ذينفع بيرون از سازمان .سازمان بايد فرآيندهايي براي ارتباطات با بيرون سازمان در خصوص جنبه هاي زيست محيطي بارز در نظر گرفته و تصميمات خود را ثبت كند.

اسلاید 48: FRS48 ارتباطات (ادامه)1- ارتباطات درون سازمانيمكانيزمي براي برقراري ارتباطات درون سازماني طراحي كنيد. بدين منظور مي توانيد از ابزارهايي نظير روزنامه ديواري، خبرنامه داخلي، صندوق پيشنهادات، تابلوهاي ديواري و ... استفاده كنيد. هم چنين مسئوليت تمامي افراد درگير در مكانيزم فوق را تعريف كنيد.2- ارتباطات برون سازماني مكانيزمي براي دريافت، ثبت، پيگيري و پاسخگويي به كليه ارتباطي كه از بيرون سازمان انجام مي گيرد، طراحي كنيد. هم چنين لازم است كه ارتباطات سازمان با مخاطبان برون سازماني

اسلاید 49: FRS49 ارتباطات (ادامه)نظير همسايگان، سازمانهاي محلي، پيمانكاران، نهادهاي قانون گذار و نيز نهادهاي درگير در شرايط اضطراري نظير اورژانس، آتش نشاني و ... كاملاً تعريف شود. براي برقراري ارتباطات برون سازماني مي توانيد از ابزارهايي نظير گزارشات ساليانه، انتشارات انجمنهاي صنعتي، جرايد و رسانه هاي جمعي، تبليغات و ... استفاده كنيد.3- اطمينان حاصل كنيد ارتباطات همواره دو طرفه بوده و موثر مي باشد.

اسلاید 50: FRS50 بخش دهممستندسازي و كنترل مستندات

اسلاید 51: FRS51بند 4-4-4- مستندسازي ـ متن استانداردسازمان بايد براي موارد زير اصلاحات را برروي كاغذ يا به صورت الكترونيكي ايجاد نموده و برقرار نگهدارد:الف ـ تشريح عناصر اصلي سيستم مديريت و روابط متقابل بين آنهاب ـ رجوع دادن به مستندات مرتبط

اسلاید 52: FRS52چه مستنداتي مورد نياز است؟در استاندارد ايزو 14000، حداقل مستندات مورد نياز با عبارت:“The organization shall establish documented procedure.”مشخص شده است.حجم مستندات يك سازمان تابعي از بزرگي سازمان، پيچيدگي فرآيندها و سطح تحصيلات پرسنل مي باشد.

اسلاید 53: FRS53بند 4-4-5- كنترل مدارك ـ متن استانداردسازمان بايد روش هاي اجرايي براي كنترل تمام مدارك موردنياز اين استاندارد ايجاد نموده و برقرار نگهدارد تا اطمينان حاصل كند كه:الف ـ محل مدارك معلوم است.ب ـ مدارك بطور ادواري بازنگري و درصورت لزوم تجديدنظر مي‎شوند و مناسب بودن آنها مورد تائيد افراد مجاز قرار مي گيرد.ج ـ‌ نسخه‎هاي جاري مدارك مربوطه در تمام محلهايي كه عمليات اساسي براي كاركرد موثر سيستم مديريت زيست محيطي در آنها انجام مي گيرد در دسترس مي باشند.

اسلاید 54: FRS54بند 4-4-5- كنترل مدارك ـ متن استاندارد (ادامه)د ـ مدارك منسوخ به موقع از تمام محلهاي صدور و محلهاي استفاده آنها خارج مي شوند، يا به طريق ديگري از عدم استفاده ناخواسته آنها اطمينان حاصل مي گردد.ر ـ تمام مدارك منسوخ از نظر قانوني و يا حفظ دانش نگهداري مي شوند به نحو مناسبي مشخص مي گردند.مدارك بايد خوانا، تاريخ دار (با ذكر تاريخهاي تجديد نظر آنها) و به راحتي قابل شناسايي باشند و به نحو منظمي نگهداري و براي دوره زماني مشخص حفظ شوند. روشهاي اجرايي و مسئوليتها در ارتباط با تهيه و تغيير انواع مختلف مدارك بايد مشخص و برقرار نگهداري شوند.

اسلاید 55: FRS55 بخش يازدهمكنترل عمليات

اسلاید 56: FRS56بند 4-4-6- كنترل عمليات ـ متن استانداردسازمان بايد عمليات و فعاليتهايي را كه در ارتباط با جنبه هاي زيست محيطي بارز در راستاي خط مشي، هداف كلان و اهداف خرد خود هستند مشخص نمايد. سازمان بايد اين فعاليتها را كه شامل نگهداري نيز هستند، به طرق زير برنامه ريزي كند تا اطمينان حاصل نمايد كه تحت شرايط مشخص شده به انجام مي‎رسند.الف ـ‌ ايجاد و برقراري روشهاي اجرايي مدون براي پوشش دادن وضعيتهايي كه نبود انها ممكن است منجر به انحراف از خط مشي و اهداف كلان و اهداف خرد زيست محيطي گردد.

اسلاید 57: FRS57بند 4-4-6- كنترل عمليات ـ متن استاندارد (ادامه)ب ـ مشخص نمودن معيارهاي عملياتي در روش هاي اجرايي.ج ـ‌ ايجاد و برقراري روشهاي اجرايي مرتبط با جنبه‎هاي زيست محيطي بارز و قابل شناسايي محصولات و خدمات مورد استفاده سازمان و ابلاغ روش هاي اجرايي و الزامات مربوطه به عرضه كنندگان و پيمانكاران.

اسلاید 58: FRS58سئوال: چه زماني يك فعاليت نيازمند تدوين روش اجرايي يا دستورالعمل مي باشد؟جواب: هنگامي كه نبودن روش اجرايي يا دستورالعمل مدون به انحراف از خط مشي، اهداف و برنامه هاي زيست محيطي شود.

اسلاید 59: FRS59نمونه هايي از عملياتي كه بايد تحت كنترل باشند:تحقيق، توسعه و عمليات طراحي و مهندسيخريدقراردادهاجابجايي و انبارش مواد اوليه، مياني و محصولمكانيزمهاي مربوط به توليد و نگهداري محصولآزمايشگاههاحمل و نقل

اسلاید 60: FRS60نمونه هايي از عملياتي كه بايد تحت كنترل باشند (ادامه):خدمات پس از فروشبازاريابي و تبليغات فروشفعاليت پيمانكاراننگهداري مخازنتصفيه پسابمديريت دفع ضايعاتكاركرد ديگهاي بخارتعميرات و نگهداري

اسلاید 61: FRS61سئوال: روشهاي اجرايي تدوين‎شده بايد داراي چه ويژگيهايي باشند؟جواب: روش هاي اجرايي بايد با توجه به: اهميت خطر زيست محيطي فعاليت مورد نظر سطح تحصيلات و مهارت پرسنل مرتبط با فعاليت پيچيدگي فرآيند مورد نظر ميزان كنترلهاي اعمال شده فعليتدوين شده و در آنها شرايط نرمال كاربرد، شرايط غيرنرمال كاربرد و شرايط اضطراري در نظر گرفته شود.

اسلاید 62: FRS62 بخش دوازدهمآمادگي و واكنش در وضعيت اضطراري

اسلاید 63: FRS63بند 4-4-7- آمادگي و واكنش در وضعيت اضطراري ـ متن استانداردسازمان بايد روشهاي اجرايي را براي شناسايي احتمال وقوع و مقابله با حوادث و وضعيتهاي اضطراري و براي پيشگيري و كاهش پيامدهاي زيست محيطي كه ممكن است مرتبط با آنها باشند، ايجاد نموده و برقرار نگهدارد.سازمان بايد هر زمان كه لازم باشد، روشهاي اجرايي آمادگي و واكنش در وضعيت اضطراري خود را مورد بازنگري و تجديد نظر قرار دهد، خصوصاً پس از وقوع حوادث يا وضعيتهاي اضطراري.سازمان همچنين بايدبه طور ادواري هر وقت كه امكان پذير باشد اين روش هاي اجرايي را به آزمايش بگذارد.

اسلاید 64: FRS64نكات برجسته :1- شناسايي شرايط اضطراري2- تدوين روشهاي اجرايي براي هر كدام از شرايط اضطراري (Action plan)3- انجام تمرينهاي دوره اي 4- ثبت شرايط اضطراري5- تجديد نظر در روشهاي موجود به خصوص پس از وقوع حوادث

اسلاید 65: FRS65يك طرح مقابله (Action plan) مي‎تواند شامل موارد زير باشد:1- تشريح وضعيت اضطراري2- تعيين فردي كه مسئوليت تام در شرايط اضطراري دارد.3- جزئيات اقداماتي كه بايد صورت پذيرد.4- مسئوليت، وظايف و حدود اختيارات افرادي كه در شرايط اضطراري نقشي خاص را ايفا مي كنند. نظير كاركنان آتش نشاني، ....5- نحوه تخليه افراد به محلهاي امن

اسلاید 66: FRS66يك طرح مقابله (Action plan) مي تواند شامل موارد زير باشد:6- نحوه برقراري ارتباط با مسئولين7- نحوه برقراري ارتباط با سازمانهاي مجاور و افراد جامعه8- نحوه ايجاد و نگهداري سوابق مرتبط با حادثه9- نحوه در دسترس بودن اطلاعات مورد نياز در شرايط اضطرارينظير نقشه سايت، محل شيرهاي آتش نشاني، شماره تلفنهاي اضطراري اشخاص و سازمانها، ...10- ليست تجهيزات مورد نياز براي مقابله با هر حادثه11- مشخص نمودن راههاي خروج در سايت12- سيستم هاي هشدار دهنده

اسلاید 67: FRS67اطلاعات مندرج در MSDS ها1- نام ماده شيميايي2- تركيبات 3- خطرات ماده4- كمكهاي اوليه5- اقدمات مورد نياز درصورت آتش سوزي6- اقدامات مورد نياز درصورت نشت/ ريزش مواد7- نحوه انبارش و جابجايي8- وسايل حفاظت فردي9- خواص فيزيكي و شيميايي10- ميزان سميت11- نحوه دفع (دفن) ماده

اسلاید 68: FRS68 بخش سيزدهمپايش و اندازه گيري

اسلاید 69: FRS69بند 4-5-1- پايش و اندازه گيري ـ متن استاندارد سازمان بايد روشهاي اجرايي مدون براي پايش و اندازه گيري مشخصه هاي كليدي عمليات و فعاليتهاي خود كه امكان دارد پيامد بارزي بر محيط زيست داشته باشند ايجاد نموده و برقرار نگهدارد. اين امر بايد شامل ثبت اطلاعات براي ردگيري عملكرد و كنترلهاي عملياتي مربوطه و مطابقت با اهداف كلان و اهداف خرد زيست محيطي سازمان باشد.تجهيزات پايش بايد كاليبره و نگهداري شوند و سوابق اين فرآيند بايد بر طبق روش هاي اجرايي سازمان حفظ شوند.

اسلاید 70: FRS70نكاتي مفيد براي تدوين روش اجراييقبل از تدوين روش اجرايي به سئوالات زير پاسخ دهيد:چه اندازه گيريهايي بايد صورت گيرد؟از چه تجهيزاتي بايد براي اندازه گيري استفاده شود؟اندازه گيري ها توسط خود سازمان صورت مي گيرد يا توسط ديگر ارگانهاي خارج از سازمان؟كاليبراسيون تجهيزات اندازه گيري چگونه بايد انجام شود؟فواصل زماني بين اندازه گيريها چگونه باشد؟از چه مكان يا نقاطي بايد اندازه گيري صورت گيرد؟

اسلاید 71: FRS71نكاتي مفيد براي تدوين روش اجرايي (ادامه)پايش نتايج توسط چه كسي بايد صورت گيرد؟درصورت بروز عدم انطباق چه بايد كرد؟نحوه نگهداري سوابق بايد چگونه باشد؟روش پايش برنامه هاي زيست محيطي چگونه بايد باشد؟ درصورت يافتن سئوالات فوق مي توانيد به تدين روش اجرايي اقدام كنيد.

اسلاید 72: FRS72 بخش چهاردهمعدم انطباق، اقدامات اصلاحي و پيشگيرانه

اسلاید 73: FRS73بند 4-5-2- عدم انطباق و‎اقدامات اصلاحي‎و‎پيشگيرانه ـ‌ متن استانداردسازمان بايد روشهاي اجرايي براي تعيين مسئوليتها و اختيارات براي پرداختن به عدم انطباقها و كاوش پيرامون آنها، اقدام به كاهش هرگونه پيامدهاي حاصله و نيز براي شروع وتكميل اقدامات اصلاحي و پيشگيرانه ايجاد نموده و برقرار نگهدارد.هرگونه اقدام اصلاحي و پيشگيرانه كه براي حذف علل بالفعل و بالقوه عدم انطباق ها انجام مي گيرد بايد متناسب با ابعاد مسئله بوده و هم ارز پيامد زيست محيطي حاصله باشد.سازمان بايد هرگونه تغييرات ناشي از اقدامات اصلاحي و پيشگيرانه در روشهاي اجرايي مدون را اعمال و ثبت نمايد.

اسلاید 74: FRS74تعريف عدم انطباق در ايزو 1400 در ايزو 14000 تعريف دقيقي از عدم انطباق ارائه نشده است ولي كارشناسان بر روي تعريف زير اتفاق نظر دارند:” هر گونه انحراف از خط مشي، اهداف و برنامه‎هاي زيست محيطي“

اسلاید 75: FRS75مواردي كه بايد در تدوين روش اجرايي لحاظ شود عبارتند از: 1- شناسايي عدم انطباق2- شناسايي علت عدم انطباق3- مشخص كردن اقدام اصلاحي لازم و اجراي آن 4- اجراي كنترلهاي ضروري يا ايجاد تغيير در آنها به منظور اجتناب از تكرار عدم انطباق5- ثبت هر گونه تغييرات ناشي از اقدام اصلاحي در روشهاي اجرايي مكتوب

اسلاید 76: FRS76 بخش پانزدهمسوابق

اسلاید 77: FRS77بند 4-5-3- سوابق ـ متن استاندارد سازمان بايد روشهاي اجرايي براي شناسايي، نگهداري و تعيين تكليف سوابق زيست محيطي ايجاد نموده و برقرار نگهدارد. اين سوابق بايد شامل سوابق آموزشي و نتايج مميزيها و بازنگريها باشد. سوابق زيست محيطي بايد خوانا، قابل شناسايي و قابل رديابي به فعاليتها، محصولات يا خدمات مربوطه باشند. سوابق زيست محيطي بايد طوري بايگاني و نگهداري شوند كه به سهولت قابل دستيابي باشند و از آسيب، خرابي يا نابودي محفوظ بمانند. مدت نگهداري آنها بايد تعيين و ثبت شود. سوابق بايد متناسب با سيستم و سازمان نگهداري شوند تا انطباق با الزامات اين استاندارد را اثبات نمايند.

اسلاید 78: FRS78نكات مهمدر روش اجرايي بايد به سئوالات زير پاسخ داده شود:1- چه سوابقي بايد نگهداري شوند؟2- چه كساني بايد اين سوابق را نگهداري كنند؟3- سوابق بايد كجا نگهداري شوند؟4- سوابق بايد چگونه نگهداري شوند؟5- مدت زمان نگهداري سوابق بايد چقدر باشد؟6- نحوه دسترسي به سوابق بايد چگونه باشد؟7- نحوه امحاء سوابق بايد چگونه باشد؟

اسلاید 79: FRS79نمونه هايي از سوابق زيست محيطي1- قوانين و مقررات و ساير الزامات زيست محيطي2- مجوزها3- سوابق آموزشي4- اطلاعات مربوط به فرآيندها5- اطلاعات مربوط به محصول6- سوابق بازرسي، نگهداري و كاليبراسيون7- اطلاعات مربوط به كنترل و پايش سيستم

اسلاید 80: FRS80نمونه هايي از سوابق زيست محيطي (ادامه)8- اطلاعات مربوط به پيمانكاران9- گزارش حوادث و آمادگي در شرايط اضطراري10- شكايات11- گزارش عدم انطباق ها12- اطلاعات مربوط به جنبه هاي زيست محيطي بارز13- نتايج مميزيها14- بازنگريهاي مديريت

اسلاید 81: FRS81 بخش شانزدهممميزي سيستم مديريت زيست محيطي

اسلاید 82: FRS82بند 4-5-4- مميزي سيستم مديريت زيست محيطي ـ متن استاندارد سازمان بايد برنامه يا برنامه ها و روشهاي اجرايي براي مميزيهاي ادواري سيستم مديريت زيست محيطي كه قرار است به اجرا درآيد ايجاد نموده و برقرار نگهدارد تا:الف ـ تعيين شود كه آيا سيستم مديريت زيست محيطي 1- با ترتيبات برنامه ريزي شده براي مديريت زيست محيطي و از جمله الزامات اين استاندارد مطابقت دارد يا نه؟2- به درستي اجرا و نگهداري شده است يا نه؟ب ـ اطلاعات مربوط به نتايج مميزيها به مديريت ارائه شود.برنامه ريزي سازمان از جمله هر گونه زمان بندي بايد مبني بر اهميت زيست محيطي فعاليت مربوطه و نتايج مميزيهاي قبلي باشد. روشهاي اجرايي مميزي براي اينكه جامع باشد بايد دامنه شمول، دفعات و اسلوب مميزي و نيز مسئوليت ها و الزامات را براي انجام مميزي و گزارش نتايج در برگيرد.

اسلاید 83: FRS83مفاد يك روش اجرايي مميزي داخلي1- فعاليتها و محدوده هايي كه در مميزي مي بايد در نظر گرفته شوند.2- دفعات مميزي3- مسئوليتهاي مربوط به اداره و اجراي مميزيها4- گزارش كردن نتايج مميزيها5- صلاحيت مميزين6- چگونگي اجراي مميزيها7- استقلال مميزين از واحدها مميزي شونده8- چك ليست مميزي

اسلاید 84: FRS84كارگاه شماره 3موضوع: تهيه چك ليست مميزيمرجع: 4 متن پيوست مستندات شركت كنندگانمدت زمان: 15 دقيقه براي هر گروهنحوه ارائه: از هر گروه نماينده ايي، گزارش خود را ارائه مي نمايد و در حين ارائه گزارش هر گروه، ديگر شركت كنندگان نيز نظرات خود را ارائه مي نمايند. در نهايت مدرس به جمع بندي نظرات مي پردازد.

اسلاید 85: FRS85 بخش هفدهمبازنگري مديريت

اسلاید 86: FRS86بند 4-6- بازنگري مديريت ـ متن استاندارد مديريت رده بالا سازمان بايد در فواصلي كه خود تعيين مي نمايد، سيستم زيست محيطي را بازنگري نمايد تا از اقدام مناسب بودن، كافي بودن و موثر بودن آن اطمينان حاصل كند. فرآيند بازنگري مديريت بايد به نحوي باشد كه اطمينان حاصل شود كه اطلاعات لازم جمع آوري مي گردد تا به مديريت امكان دهد كه اين ارزيابي را بعمل آورد. اين بازنگري بايد مدون شود.در پرتو نتايج مميزي سيستم مديريت زيست محيطي، تغيير شرايط و تعهد به بهبود مستمر، بازنگري مديريت بايد نياز احتمالي به تغييرات خط مشي، اهداف كلان و ساير عناصر سيستم مديريت زيست محيطي را مد نظر قرار دهد.

اسلاید 87: FRS87ورودي ‎هاي جلسه بازنگري مديريت1- نتايج مميزي‎هاي داخلي2- ميزان تحقق اهداف و برنامه ها3- شكايت مشتريان4- گزارش حوادث زيست محيطي5- پيگيري مصوبات جلسات قبل6- تغيير در قوانين و مقررات7- مناسب بودن خط مشي8- سوابق اقدامات اصلاحي و پيشگيرانه9- پيشرفتها در تكنولوژي10- نظرات طرفهاي ذينفع11- گزارش اندازه گيريها

اسلاید 88: FRS88خروجي‎هاي جلسه بازنگري مديريت1- اقداماتي كه بايد انجام شود.2- بهبود مستمر

اسلاید 89: FRS89مدل سيستم مديريت زيست محيطي (PDCA)PlanPolicyReviewImplementCheck