دیابت در مازندران

دیابت در مازندران

اسلاید 1: خطر دیابت در مازندران رو به افزایش است معاونت بهداشتی و مرکز بهداشت استان مازندرانواحد پیشگیری و مبارزه با بیماری های غیرواگیر تهیه و تنظیم:محمد رضا سعیدی کیاسریعلیرضا شمس معطر

اسلاید 2: آخرین آمارها و اطلاعات درباره اپیدمی دیابت چنین است:تقریباً 400 میلیون نفر دیابت دارند که این تعداد تا سال 2035 به 592 میلیون نفر افزایش خواهد یافت.بسیاری از دیابتی ها شناسایی نمی شوند؛ 175 میلیون نفر دیابتی، تشخیص داده شده نیستند.تنها در سال گذشته، دیابت باعث 1/5 میلیون مرگ شده است؛ هر 6 ثانیه یک نفر در اثر دیابت می میرد . . . . . .در سال گذشته بیش از 21 میلیون تولد زنده تحت تأثیر دیابت در طول بارداری بوده اند.بیشترین تعداد افراد مبتلا به دیابت در سنین بین 40 و 59 سال می باشند.تعداد افراد مبتلا به دیابت نوع دو در ایران رو به افزایش است. دیابت در استان مازندران به دلیل چاقی بسیار شایع است. 80 درصد افراد مبتلا به دیابت در کشورهای با درآمد پایین و متوسط زندگی می کنند. همین موضوع درباره خانواده هایی که درگیر با این بیماری هستند، صدق می کند؛ (دیابت بیماری طبقات متوسط و پایین جامعه است.)فقط و فقط در سالی که گذشت، دیابت در ایران باعث بیش از 24000 میلیارد تومان هزینه شده که بیشتر این هزینه ها ناشی از عوارض بیماری بوده است.

اسلاید 3: شعار امسال تا سال 2016 روز جهانی دیابت: دیابت و زندگی سالم امسال، فعالیت ها و مطالب آموزشی با تمرکز بر اهمیت شروع روز با یک صبحانه سالمدر افراد دیابتی و نیز افراد در معرض خطر دیابت انجام می گیرد.World Diabetes Dayدیابت

اسلاید 4: صبحانه سالم چه اهمیتی دارد؟خوردن یک وعده صبحانه سالم به کنترل اشتها در طول روز کمک می کند و همچنین یک صبحانه خوب باعث می شود غلظت قند خون، هم در بالغین و هم در بچه ها تنظیم شود.صرف نظر کردن از صبحانه با ایجاد اضافه وزن ارتباط دارد.خوردن صبحانه سالم، خطر ایجاد دیابت نوع دو را کاهش می دهد.Mekary, R. A., Giovannucci, E., Willett, W. C., van Dam, R. M., & Hu, F. B. (2012). Eating patterns and type 2 diabetes risk in men: breakfast omission, eating frequency, and snacking. American Journal of Clinical Nutrition, 95(5), 1182–1189. doi:10.3945/ajcn.111.028209

اسلاید 5: درباره صبحانه سه سؤال مطرح است:چه صبحانه ای به پیشگیری از بروز دیابت کمک خواهد کرد؟چگونه باید دسترسی به یک صبحانه سالم را تضمین نمود و این امر را تسهیل کرد؟چه صبحانه ای به کنترل مؤثر دیابت کمک خواهد کرد؟یک صبحانه سالم مؤلفه های گوناگونی داشته، بازار توليد محلی صبحانه سالم به عوامل متعددي بستگي دارد و چه بسا به دليل كمي مشتري چندان ارزان نباشد چون از نوع توليد انبوه نبوده، و در صورت سود كم برای عرضه کننده صرفه اقتصادی ندارد از این رو در کل بهتر است خودتان در منزل یا محل کار خود به فکر آن باشید و برای آن برنامه داشته باشید. غذاهايي كه نمره قند بالايي دارند، قند خون را سريع و به مقدار زياد بالا مي‌برند.غذاهايي كه نمره قند پاييني دارند، قند خون را آهسته و به مقدار كم بالا مي‌برند.زمانزمانحداكثر مطلوب مقدار قند خونحداكثر مطلوب مقدار قند خوننمره قند بالانمره قند پايينبراي اينكه مشخص كنيم چه صبحانه‌اي براي جلوگيري از بروز ديابت يا عوارض آن مفيدتر است، ناگزيريم اندكي درباره اصول تغذيه صحيح بطور كلي و توجهات خاص درباره ديابت چه براي پيشگيري از آن در يك فرد در معرض خطر و چه كنترل ديابت و مفاهيمي مانند نمره قند غذاهاي مختلف و توجه به اين موضوع در تغذيه روزانه و از جمله صبحانه توضيح دهيم.بطور كلي پایبندی به اصل تنوع و ارزش غذایی رمز اساسي تغذيه سالم است یعنی حتی الامکان از گروه‌های مختلف غذایی در یک وعده (مثلاً صبحانه) و به میزان کافی، وجود داشته باشد‌.غير از قاعده كلي فوق كه درباره همه افراد بعنوان اصول تغذيه صحيح بايد رعايت شود، كساني كه پيش‌ديابتي (در شرف ابتلاء به ديابت) يا ديابتي هستند، نكاتي را هم بطور خاص بايد در نظر قرار دهند كه غير از پيشگيري و كنترل ديابت براي پيشگيري يا كنترل چاقي/ اضافه وزن، پيشگيري يا كنترل اختلال چربي خون هم مفيد خواهد بود.هدف از ارائه يك برنامه تغذيه‌اي درباره ديابت در چند جهت خلاصه مي‌شود؛ در واقع تغذيه در افراد ديابتي و پيش‌ديابتي بايد بر اساس برنامه‌اي باشد كه هم قند خون (مثلاً بر حسب HbA1c)، هم فشار خون و چربي‌هاي خون در محدوده‌ي كنترل شده باشد. همچنين در ديابتي‌ها بطور خاص بايد به تعادل بين غذاي مصرفي از يك طرف و ميزان فعاليت بدني و داروي مصرفي چه بصورت قرص يا انسولين توجه داشت. نمره قند چيست؟ خيلي از غذاهايي كه مي‌خوريم، حتي اگر شيرين نباشد، داخلش قند دارد (مثلاً بصورت نشاسته يا...) و اين قند جذب خون مي‌شود و احساس سيري به شما دست مي‌دهد مثلاً اگر شما نان يا شير مصرف كنيد، قند خون‌تان بالا مي‌رود يا اگر پلو بخوريد، قندتان بالا مي‌رود،‌ تقريباً همه غذاها، ميوه‌ها، تنقلات، هر نوع ماده غذايي حاوي قند است. با اين نگاه، در افراد ديابتي و پيش‌ديابتي نوع و مقدار قند مصرفي يك غذا آنقدر مهم است كه درباره هر چيزي كه خورده مي‌شود، دو نكته اهميت دارد: نمره قند ماده غذايي و بار قندي غذاي خورده شده.در مواقعی که با غذا خوردن، قند خون سریع و به میزان زیاد بالا می‌رود، بدن یک فرد دیابتی به دلیل مقاومت انسولین نمی‌تواند قند خون را پایین بیاورد و به همین دلیل قند در خون بالا باقی می‌ماند و این بالا ماندن قند خون مشکل ایجاد می‌کند ولی اگر قند خون به مقدار کم، بتدریج و به آهستگی بالا برود، قطعاً بدن زورش به این بالا رفتن آهسته می‌رسد و قند خون بالا نخواهد رفت حالا درباره غذاهای مختلف نمره قند یا اندیس گلیسمی به شما نشان می‌دهد که یک ماده غذایی چقدر می‌تواند قند خون را سریع و به مقدار زیاد بالا ببرد.نمره قند مواد گوناگون نسبت به گلوكز سنجيده مي‌شود كه نمره قند آن 100 فرض شده است، نمره قند بالاي 70،‌ بالا در نظر گرفته مي‌شود و نمره قند زير 55، پايين محسوب شده و بين اين دو متوسط در نظر گرفته شده است:نمره قند پایین (زیر 55) : لوبیا و خانواده آن، عدس، نخود، سویا، گردو، بادام درختي، بادام زمینی، تخم آفتابگردان، تخم کدو، کنجد، غلات کامل نظیر نان جو، اکثر سبزیجات، اکثر میوه‌ها، فروکتوز و تاگاتوز (نوعی قند شیرین موجود در لبنیات و میوه‌ها).نمره قند متوسط (بین 55 تا 70): نان‌های فرآوری شده نظیر نان غنی شده با آهن، انواع نان مصرفی مردم ایران نظیر سنگگ، بربری، نان چاودار، سیب‌زمینی پخته شده در آب با پوست، آب انگور، کشمش، بستنی، شکر، موز، آلو.نمره قند بالا (بالاي 70): نان سفید (نان هایی که با گندم بدون سبوس تهیه می‌شوند)، كته اکثر برنجهای سفید (برنجهایی که سبوس آنها گرفته شده است)، گلوکز، مالتوز، سیب زمینی سرخ شده، حلوا، کیک یزدی، هر نوع كيك و نان شیرینی، غلات فرآوری شده برای صبحانهخوردن غذاهاي داراي نمره قند پايين‌تر به شما كمك مي‌كند تا:قند خون و كلسترول خون‌تان را تحت كنترل در بياوريداشتهاي‌تان را كنترل كنيدخطر پيشرفت بيماري و بروز عوارض ديابت را كاهش دهيدالبته اشكالي كه نمره قند دارد، آن است كه فقط براي يك گرم از قند قابل‌جذب در مواد غذايي تعريف مي‌شود و نشان‌دهنده مقدار كل قند مصرف شده نيست. براي اين منظور از شاخص ديگري به نام بار قندي (Glycemic load) استفاده مي‌شود.براي بدست آوردن بار قندي يك غذا بايد مقدار قند موجود در يك واحد از آن ماده غذايي را در نمره قند آن ضرب نماييد. بار قندي يك غذا بجاي اينكه به شما بگويد يك ماده غذايي در مدت زماني مشخص چقدر قند خونتان را افزايش مي‌دهد، بيان مي‌كند كه اين ماده غذايي كلاً چقدر قند وارد جريان خون‌تان خواهد نمود. هويج و سيب زميني از مواد غذايي‌اي هستند كه داراي نمره قند بالايي هستند اما محاسبات جديد مي‌گويد به فرض در مورد هويج با اينكه نمره معادل 131، دارد اما بار قندي آن 10 (كم) مي‌باشد يا مثلا سيب‌زميني با نمره قند 121، داراي بار قندي 45 مي‌باشد و پاپ‌كورن با نمره قند 79، بار قندي معادل چهار (ناچيز) دارد.هنگام غذا خوردن هر چه از مایعات کمتری استفاده شود، بهتر است؛ چون خوردن مایعات نمره قند سایر مواد غذایی خورده شده را افزایش می‌دهد چون باعث مي‌شود قند موجود در غذا سریع تر جذب شود ولی در صورت تمایل به مصرف، حتی الامکان آب معمولی یا چای بصورت غیر شیرین یا شیر کم چرب (شیر غیر کامل) یا آب پرتقال غیر بسته‌بندی شده بعنوان نوشیدنی استفاده شود. فيبر موجود در غذا مثلاً سبوس يا مواد گياهي نمره قند غذا را پايين مي‌آورند. پس سنگك يا بربري يا هر نان سبوس‌دار ديگري نمره قند پايين‌تري نسبت به نان‌هاي ديگر نان‌هاي سفيد، مثل لواش و باگت دارد.بنابراین درباره يك صبحانه خوب براي پيشگيري از ديابت يا كنترل:- مصرف مواد غذايي داراي نمره قند بالاتر، بايد‌ هر چه كمتر و در صورت استفاده، به صورت كنترل شده باشد (يعني به مقدار كم و مشخص) و بهتر است بيشتر از مواد غذايي داراي نمره قند پايين‌تر استفاده شود.- استفاده از نان عمل آمده با آرد کامل سبوس دار (مانند: نان سنگک، بربری) به جای نان عمل آمده با آرد سفید بدون سبوس- استفاده از حبوبات مانند لوبیا یا عدسی (بدون اضافه کردن گوشت یا روغن های حیوانی)، یا استفاده از پنیر کم چرب، یا استفاده از تخم مرغ، یا کرم بادام یا کنجد به جای کره مربا، کرم شکلاتی، پنیر شور/پرچرب- استفاده از مغزها مانند گردو، بادام، فندق، را در صبحانه فراموش نكنيد (به مقدار كافي)از مصرف حجم زياد صبحانه، چاي شيرين، مربا، عسل، آب ميوه‌هاي صنعتي، كيك و بيسكويت و ساير غلات فرآوري شده و عمل آمده با آرد سفيد بدون سبوس خودداري كنيد.از نظر بار قندي هم مقدار مواد غذایی انتخاب شده باید مطابق با نیازهای تغذیه‌ای و مقدار فعالیت بدنی و مصرف دارو تنظیم گردد.وقتي گفته مي‌شود مقدار مصرف بايد کنترل شده باشد و برنامه مشخصي داشته باشد، بايد اين نكته را هم يادآور شويم كه اجراي هر برنامه‌اي، در چند روز اول ممكن است مشكل باشد ولي كم‌كم بصورت عادت درمي‌آيد و آسان خواهد شد.منحني مقدار غلظت قند خون جذب شده در طول زمان، درباره غذاهاي داراي نمره قند بالا و پايين:مديران و متوليان جامعه نقش بسيار مهمي در تسهيل اين امر دارند و بايد با تسهيلات توليد و يارانه‌اي كردن كالاهاي مورد نظر مانند سنگك، شير كم چرب، پنير كم چرب و كم نمك، خوردن صبحانه را تشويق كنند؛ آنها بايد در نظر داشته باشند كه تنها با خوردن صبحانه سالم تا سال 2035، از 150 ميليون مورد ابتلاء ‌به ديابت پيشگيري و از بسياري از هزينه‌ها جلوگيري خواهد شد. به جای آب میوه، خود میوه را میل نمایید؛ چون فیبرهای محلول و غیر محلول موجود در میوه خواص زیادی دارند، این موضوع برای پیشگیری از یبوست هم اهمیت دارد.با آنکه میوه های خشک مانند انجیر خشک یا توت خشک مواد معدنی و فیبر دارند، چون حاوی مقدار زیادی قند بصورت غلیظ شده هستند، نمی توانید هر مقدار دلتان خواست از آنها استفاده کنید؛ مصرف آنها را فقط به هنگام نوشیدن چای به مقدار کم محدود کنید.نکته: بخاطر داشته باشید با توجه به اینکه هر سهم میوه یا سبزی معادل 100 گرم است، كلاً بايد روزي حداقل نيم كيلو ميوه و سبزي بخوريم. مصرف میوه و سبزی را از صبح شروع کنید.عوامل دیگری که باعث می شوند به سرعت قند خون بالا رود:حرارت دادن: حرارت دادن نشاسته باعث می شود که قند آن آسان تر و سریع تر هضم گردد و قند خون را به سرعت و به میزان زیاد بالا ببرد. درست به همین دلیل است که غذاهای آماده که اغلب برای تهیه آنها در کارخانجات از حرارت بالاتری استفاده می شود ( مثل غذاهای آماده صنعتی برای بچه ها: کیک و کلوچه) سریعتر از غذاهای خانگی قند خون را بالا می برند.نحوه آماده سازی غذا: برنج بدون سبوس سریعتر از برنج سبوس دار، برنج کته سریع تر از برنج آبکش شده، پوره سیب زمینی سریع تر از خود سیب زمینی و هویج پخته یا رنده شده سریع تر از هویج قطعه قطعه شده قند خون را بالا می برند.آشامیدن مایعات همراه با غذا: آشامیدن باعث می شود، تخلیه معده سریعتر انجام شود بنابراین بهتر است هنگام غذا خوردن حداکثر فقط به مقدار یک لیوان نوشیدنی استفاده گردد.مقدار مواد قندی مصرفی: استفاده از شکر همراه با غذا باعث افزایش قند خون می شود.مقدار نمک مصرفی: نمک در غذا باعث افزایش جذب گلوکز به جریان خون می شود.

اسلاید 6: نقش چاقي بعنوان مهمترين عامل محيطي در مقاومت انسولين و ايجاد يا تشديد ديابتچاقي موجب مي‌شود كه سلول‌ها نتوانند از انسولين موجود در بدن استفاده كنند و در نتيجه گلوكز وارد سلول‌ها نمي‌شود تا بسوزد و مقدار آن در خون بالا مي‌رود و فرد را مبتلا به ديابت مي‌كند و يا مشكلات ديابت را تشديد مي‌كند.

اسلاید 7: کاهش وزن در جلوگیری از بروز دیابت در افراد پیش دیابتی (کسانی که در شرف ابتلاء به دیابت قرار دارند،) تأثیر قطعي دارد. مژده به افراد پیش دیابتی!

اسلاید 8: در برنامه ای تحت عنوان «پیشگیری از دیابت»، در کسانی که اختلال تحمل گلوکز داشتند (وضعیت پیش دیابتی)، کاهش وزنی در حد 7 درصد با یک مداخله منظم تغییر سبک زندگی که مشتمل بر کاهش وزن و افزایش فعالیت بدنی بود، به طور معني‌داري در این گروه از افراد باعث کاهش ابتلاء به دیابت در عرض سه سال شد.www.uptodate.com©2014, Obesity in adults: Overview of managementKnowler WC, Barrett-Connor E, Fowler SE, et al. Reduction in the incidence of type 2 diabetes with lifestyle intervention or metformin. N Engl J Med 2002; 346:393

اسلاید 9: پیگیری‌های بعدی در اين مطالعه ادامه یافت و نشان داد که این اثر در طول 10 سال تقریباً همچنان پابرجا بود (فقط مختصري کاهش پيدا كرد) و همچنین مشاهده شد که ریسک بیماری قلبی‌عروقی هم در این افراد کاهش مي‌يابد.www.uptodate.com©2014, Obesity in adults: Overview of managementDiabetes Prevention Program Research Group, Knowler WC, Fowler SE, et al. 10-year follow-up of diabetes incidence and weight loss in the Diabetes Prevention Program Outcomes Study. Lancet 2009; 374:1677.

اسلاید 10: در افراد دیابتی چطور؟ در افراد دیابتی هم نشان داده شده که کاهش وزنی در حد 10 درصد، شاخص کنترل دیابت (HbA1c) را حدود 1 تا 1.6 درصد کاهش می دهد.Kelley, D.E., et al., Effects of moderate weight loss and orlistat on insulin resistance, regional adiposity, and fatty acids in type 2 diabetes. Diabetes Care, 2004. 27(1): p. 33-40.در افراد دیابتی هم کاهش وزن در کنترل قند خون و كاهش عوارض آن مؤثر است:

اسلاید 11: در استان مازندران به دلیل شیوع بالای چاقی و اضافه وزن و افزایش سن جمعیت استان، خطر دیابت رو به افزایش است.

اسلاید 12: چاقی خانم ها در مازندرانبررسی در جمعیت 15 تا 64 ساله (آمار سال 91)بررسی در جمعیت 15 تا 64 ساله (آمار سال 91)بررسی در جمعیت 15 تا 64 ساله (آمار سال 91)بررسی در جمعیت 15 تا 64 ساله (آمار سال 91)بررسی در جمعیت 15 تا 64 ساله (آمار سال 91)بررسی در جمعیت 15 تا 64 ساله (آمار سال 91)بررسی در جمعیت 15 تا 64 ساله (آمار سال 91)عامل خطرشهريروستاييمردانزنانكلهدفچاقي و اضافه وزن 56.0953.2347.1061.7854.3520فعاليت فيزيكي كم26.4021.1715.5731.1323.2615چاقی، یک بیماری مزمن است که یکی از عوامل خطر اصلی دیابت به شمار می رود؛ اضافه وزن و چاقی خانمها در مازندران یک مشکل جدی است که در کنار کمجتحرکی آنها بدلیل عدم امکان فعالیت بدنی، وضعیت نابسامان بیماری‌های مزمن غیرواگیر از جمله دیابت را برای جمعیت بزرگی از جامعه ما هشدار می دهد!

اسلاید 13: چاقی/ اضافه وزن آمارهای قبلیشاخصهای سیمای سلامت ایران (سال1383)

اسلاید 14: توزیع میانگین نمایه توده بدنی به تفکیک استانشاخصهای سیمای سلامت ایران- سال1383

اسلاید 15: طبق بررسی انجام شده در حوزه آموزش و پرورش، چاقی کودکان و نوجوانان هم در بچه‌های استان‌های شمالی بیشتر از استان‌های دیگر است (آمار سال 1385):معضل چاقی در کودکان و نوجوانان

اسلاید 16: آخرین آمار چاقی و اضافه وزن در مازندران در مقایسه با استان‌های دیگر

اسلاید 17: درصد افرادی که مبتلا به اضافه وزن یا چاقی هستند (BMI>25 Kg/m2) طبق آخرین مطالعه انجام شده (در جمعیت 15 تا 64 سال)

اسلاید 18: الگوی غذایی نامناسب

اسلاید 19: درصد افرادی که روزانه کمتر از پنج واحد میوه مصرف می کنند (جمعیت 15 تا 64 سال) مصرف ناکافی میوه و سبزی (در سن 15 تا 64 سالگی)، با اندک تفاوت در شهر و روستا، بیش از 87درصد است!

اسلاید 20: شیوع دیابت

اسلاید 21: شیوع دیابت در جمعیت بالای 30 سال بر اساس داده های نظام مراقبت سال 85 (شاخصهای سیمای سلامت کشور)

اسلاید 22: آخرین مطالعه درباره شیوع دیابت در جمعیت پیش از سالمندی

اسلاید 23: درصد افرادی که دارای قند خون بالا هستند (Mg/dl126<) (طبق آخرین مطالعه در جمعیت 15 تا 64 سال) عامل خطرشهريروستاييمردانزنانكلهدفقند خون بالا 16.028.0259.68211.4010.532

اسلاید 24: همیشه در پناه ایزد منان سالم و تندرست باشید