راهبردهای مدیریتی بیماری گیاهان

راهبردهای مدیریتی بیماری گیاهان

اسلاید 1: راهبرد های مدیریتی

اسلاید 2: کنترل بیماری های تک دوره ای با کاهش مقدار یا اثر اینوکلوم اولیه (میزان بیماری به میزان اینوکلوم اولیه بستگی دارد) کنترل بیماری های چند دوره ایراهبرد مدیریت پاتوژن های چند دوره ای به میزان اینوکلوم اولیه و نرخ افزایشی بیماری بستگی دارد با کاهش مقدار زیاد اینوکلوم اولیه یا محدود نمودن پتانسیل نرخ های سریع افزایش بیماری

اسلاید 3: راهبرد های مدیریتیاقداماتی جهت پیشگیری شیوع یک بیماری، کاهش مقدار و میزان مایه تلقیح پاتوژن که منشاء شروع و گسترش بیماری بوده وهمچنین موجب کاهش خسارت ناشی از بیماری میشوند، میباشد.طبقه بندی وتزل(Whetzel, 1929) جلوگیری از ورود عامل بیماریزا به منطقه غیر آلوده (Exclusion) حذف عامل بیماریزا (Eradication)محافظت از میزبان (Protection)ایمن سازی (Immunization)

اسلاید 4: گامن (Gaumann, 1950) - جلوگیری از آلوده شدن میزبان (با استفاده از روشهای شیمیائی یا زراعی) - جلوگیری از توسعه بیماری - درمان بعد از آلودگیشارول (Sharvel, 1979) ایمن سازی محافظت

اسلاید 5: آکادمی علوم ایالاتمتحده آمریکا (1968)(ایجاد کمیته گیاهپزشکی)دوری گزیدن از شرایطی که مناسب گسترش بیماری است.جلوگیری از ورود عامل بیماریزا به منطقه ای که در آن بیماری مربوطه وجود ندارد. حذف عامل بیماریزا در محل یا منبع اولیه آلودگیمحافظت میزبان از طریق غیر فعال نمودن عامل بیماریزا در محل آلودگی.ایجاد مقاومت در میزبان.درمان میزبان آلوده.

اسلاید 6: جونز و کلیفورد (Jones and Clifford, 1983) - جلوگیری از ورود عامل بیماریزا- کاهش جمعیت عامل بیماریزا - محافظت از میزبان - حذف عامل بیماریزا - تنظیم شرایط مربوط به اقلیم - افزایش مقاومت در میزبان روشهای معمول روشهای زراعیروشهای فیزیکی روشهای شیمیائی روشهای تلفیقی الف- روشهای اصولیب- فنآوریهای لازم برای رعایت این اصول

اسلاید 7: مدیریت پاتوژن حذفجلوگیری از ورود به منطقه (قرنطینه)کاهش میزان اینوکلوم اولیه فرار (اجتناب) از پاتوژنکاهش سرعت اینوکلوم اولیه

اسلاید 8: حذفزدودن آلودگی های سطحی Disinfestation)زدودن آلودگی های داخلی (Disinfection)فرار از پاتوژنانتخاب زمین مناسب (کشت در مناطق دارای رطوبت نسبی پایین و بذرگیری برای تولید بذر لوبیای عاری از قارچ آنتراکنوز و باکتری مولد بلایت) انتخاب منطقه جغرافیایی مناسب (تولیدغده های بذری سیب زمینی در مناطق سرد و مرتفع جهت فرار از شته های ناقل آلودگی های ویروسی انتخاب صحیح زمان کشت (کشت زود در مورد سیاهک پنهان)و برداشت (برداشت بعد از ظهر غلات جهت کاهش رطوبت به کمتر از 12% برای تولید بذر)رعایت فاصله بین مزارع (کشت گیاه بذری با رعایت فاصله طولانی از مزارع) انتخاب بذر و اندام تکثیری قوی و عاری از پاتوزنرعایت عمق کشت (کشت بذر در عمق کم برای جلوگیری از مرگ گیاهچه)

اسلاید 9: روشهای کاهش اینوکلوم اولیه زراعی - ریشه کنی میزبان - تناوب و آیش - بهداشت زراعی - بهبود شرایط رشد گیاه - ایجاد شرایط نامناسب برای پاتوژن - استفاده از مالچ (Mulch) - مدیریت آبیاری

اسلاید 10: ریشه کنی میزبانمیزبان اصلیمیزبان واسطمیزبان ثانویه

اسلاید 11: مثل بیماری شانکر باکتریایی مرکبات در ایالت فلوریدای آمریکا- سوزاندن درختان آلوده در سال 1915 - کنترل بیماری تا سال 1984 سوزاندن مجدد درختان - شروع مجدد بیماری در سال 1992 مجدداً بیماری در سطح کمتر - شروع مجدد بیماری در سال 2006 در سطح اندکریشه کنی میزبان اصلی

اسلاید 12: ریشه کنی میزبان واسطدر زنگ سیاه گندم ناشی از Puccinia graminis میزبان اصلی گندم و میزبان واسط زرشک-حذف میزبان واسط تأثیری ندارد چون بادهای موسمی که به طور مرتب در حال وزیدن هستند و شرایط متفاوت آب و هوایی موجود در مناطق مختلف، این امکان را فراهم میکند که گندم به طور مرتب در طول سال در حال رویش بوده و موجب تجمع اینوکلوم شود.حذف میزبان واسط تأثیر چندانی در آلودگی ندارد، ولی از نژادهای جدید عامل بیماری کاسته می­شود.در زنگ سرو و سیب که در اثر Gymnosporangium juniperi بوجود میآید، میزبان اصلی سیب و میزبان واسط سروکوهی است.چون میزبان واسط ارزشمند است به لحاظ اقتصادی و اکولوژی حذف میزبان واسط توجیح ندارد در زنگ کاج ناشی ازCronartium ribicola ، میزبان اصلی کاج و میزبان واسط انگور فرنگی است. و حذف انگور فرنگی توصیه میشود.

اسلاید 13: خیلی از پاتوژنها غیر از میزبان اصلی میزبانهای دیگری هم دارند. مثل علفهای هرز و خیلی از گیاهان دیگر که به عنوان منبع زمستان گذرانی و بقا عمل میکنند. حذف میزبانهای ثانویه میتواند مؤثر باشد.در بیماریهایی که دامنه میزبانی پاتوژن وسیع باشد، با حذف میزبانهای ثانویه موفقیت زیادی حاصل نمی­شود. ریشه کنی میزبان ثانویه

اسلاید 14: تناوب و آیش پاتوژنهای موجود در خاک پاتوژن های مقیم خاکپاتوژن های مهاجر یا خاک گذرانگروه اول آنهایی هستند که تولید اسپورهای مقاوم ماندگاری کرده و قدرت بقای ساپروفیتی شان خیلی بالا است. معمولاً دامنه میزبانی آنها وسیع است مثل فوزاریوم، ورتسلیوم، پلاسمودیوفورا، اسکلروشیوم و سیاهک پیاز (اسپورها تا 15 سال دوام دارند). گروه دوم آنهایی هستند که قدرت بقای ساپروفیتی شان کم و فقط روی میزبان و بقایای میزبانی به خصوصی قادر به زنده ماندن بوده و دامنه میزبانی محدودتری دارند.خاک های بازدارنده- خاکهایی هستند که پاتوژن در آنها رشد خوبی ندارد و جمعیت بالای آنتاگونیستها در آن ایجاد و باعث کنترل بیولوژیکی طبیعی میشوند. مثل پوسیدگی طوقه و ریشه اکالیپتوس، نماتد سیست سویا، پاخوره گندم و نماتدسیت غلات. خاکهای تحریک کنندهخاکهای تحریک کننده نقطه مقابل خاکهای بازدارنده هستند که در آنها پاتوژن خوب رشد کرده و بیماری خسارت میزند.

اسلاید 15: بهداشت زراعی- جمع آوری برگهای آلوده کف درخت و زیر خاک کردن آنها در لکه سیاه سیب و لکه آجری بادام - ضدعفونی دستها و ادوات باغبانی در حین انجام کار و یا ضدعفونی ادوات با وایتکس یا هر ماده مناسب دیگر در ویروس موزائیک توتون (TMV) حتی دست کارگر باعث انتقال میشود (از ویروسهای ماندگار است). - هرس شاخه های مرده یا آلوده، جمع آوری یا انهدام بقایای گیاهی، شستشوی ادوات کشاورزی قبل از انتقال آنها به مزرعه جدید و ... - شستشوی محصول و ضدعفونی جعبه و دیوارهای انبار در بیماریهای انباری

اسلاید 16: بهبود شرایط رشد گیاه با استفاده از تقویت گیاه بوسیله کودهایی که حاوی مقادیر مناسب و کافی از عناصر و مواد آلی مورد نیاز باشد و یا با مدیریت اسیدیته و قلیایی بودن خاک تامین گردد. ایجاد شرایط نامناسب برای پاتوژنشرایط نامناسب برای پاتوژن با تهویه مرتب محصولات انباری که شرایط را برای قارچهای مولد پوسیدگی نامطلوب می کند، ایجاد میگردد. مثلا بیماری قلب سیاه سیب زمینی که در بخش داخلی توده سیب زمینی بوجود میآید. در شرایط انبار در اثر کمبود اکسیژن و افزایش حرارت به وجود می آید. با تهویه مناسب میتوان از بیماری جلوگیری نمود.در مزرعه کشت گیاهان با فاصله مناسب و جلوگیری از کشت متراکم باعث میشود که تهویه بین گیاهان بهتر انجام شده و با پایین آمدن رطوبت نسبی، جلوی بسیاری از بیماریها گرفته میشود. یا با زه کشی خوب خاک میتوان از رشد فیتوفتورا و پاخوره گندم و غیره جلوگیری نمود.

اسلاید 17: استفاده از مالچ پوشاندن خاک با پوششی خاص، مثل ورقه های پلی اتیلنی شفاف روی خاک باعث کاهش جمعیت پاتوژن خاکزی و نماتد انگل گیاهی میشود. قرار دادن ورقه های منعکس کننده آلومینیومی به صورت مالچ بین گیاهان و یا ردیفهای کشت باعث سردرگمی شته ها و سایر ناقلین می شود. مدیریت آبیاری استفاده از آبیاری بارانی و یا قطره ای و اجتناب از آبیاری غرقابی می تواند در جلوگیری از انتشار بیماریهای باکتریایی و عوامل خاکزاد جلوگیری نماید.

اسلاید 18: روش های فیزیکی کاهش اینوکلوم استفاده از گرما استفاده از سرمااستفاده از اشعه یا امواجحذف امواج نوری مناسب برای فعالیت پاتوژناستفاده از سدهای فیزیکی

اسلاید 19: استفاده از گرما حرارت باآب داغ، بخار آب داغ یا حرارت خشک برای ضدعفونی خاک، ضدعفونی اندامهای تکثیری و یا برای خشک کردن سطح اندامهای ذخیره ایضد عفونی خاک بستر گلخانه از طریق لوله های منفذداری که در زیر سطح خاک هستنددمای 60 تا 70 درجه سانتیگراد به مدت 30 دقیقه کشنده اغلب پاتوژنهای خاکزاد، بذر علفهای هرز یا ویروسهای موجود در بقایا (اسپورهای مقاوم به حرارت بالاتری مثلاً 80 درجه سانتی­گراد نیاز دارند).ویروس TMV از همه اینها مقاوم تر و در حرارت نزدیک به 100 درجه سانتیگراد از بین میرود. ضدعفونی با بخار بهتراز ضدعفونی با آب داغضدعفونی خاک حرارت خشک (شعله) توصیه نمی شود. (چون به گرمای زیادی لازم که باعث مسمومیت خاک و تجمع ترکیبات منگنز و تجمع آمونیوم درخاک می شود). همچنین در استفاده از حرارت خشک ذرات کلوئیدی خاک شکسته و نمکهای خاک به صورت محلول درمی آیند. حرارت برای ضدعفونی اندام تکثیری هم قابل استفاده است. ضدعفونی اندامهای تکثیری با استفاده از آب داغاولین بار توسط jensen ارائه شد.مثلاً در سیاهک آشکار قرار گرفتن بذر به مدت یازده دقیقه در 52 درجه سانتیگراد میتواند باعث از بین رفتن قارچ عامل شود. قرار دادن پیازهای گیاهان زینتی آلوده به نماتد ساقه و پیاز به مدت 3 ساعت در آب 42 درجه سانتی­گراد

اسلاید 20: استفاده از سرما متداول ترین روش برای مبارزه با بیماریهای بعد از برداشت است. یعنی در یخچال یا انبار در دمای حدود 4 سانتیگراد شرایطی ایجاد شده که رشد و فعالیت عوامل بیماری زا به حداقل برسد. استفاده از اشعه یا امواج با استفاده از اشعه یا حذف یک سری امواج نوری مناسب موجب کاهش فعالیت پاتوژن میگردد. استفاده از امواج یا پرتودهی با اشعه گاما برای کنترل بیماریهای پس از برداشت.

اسلاید 21: حذف امواج نوری مناسب برای فعالیت پاتوژنحذف امواج نوری مناسب برای کنترل پاتوژنهایی مثل آلترناریا که در طول موج کمتر از 360 نانومتر اسپورزائی میکنند، موثر است. در عمل روی سطح گلخانه را با پوشش خاصی که اجازه ورود طول موجهایی که از 360 نانومتر کمتر است را نمیدهند.

اسلاید 22: حذف امواج نوری مناسب برای فعالیت پاتوژنحذف امواج نوری مناسب برای کنترل پاتوژنهایی مثل آلترناریا که در طول موج کمتر از 360 نانومتر اسپورزائی میکنند، موثر است. در عمل روی سطح گلخانه را با پوشش خاصی که اجازه ورود طول موجهایی که از 360 نانومتر کمتر است را نمیدهند.

اسلاید 23: استفاده از سدهای فیزیکی نصب صفحات پلی اتیلنی زرد رنگ و چسبنده در حاشیه مزارع و یا در بین گیاهان و ردیفها برای کنترل شته ها و حشرات ناقل جلب کننده مناسب است.

اسلاید 24: روشهای بیولوژیکی -استفاده از آنتاگونیستها -استفاده از گیاهان تله

اسلاید 25: Trichoderma Gliocladium Coniothyrium Sporidesmium F–stop مخلوطی از 2 قارچ Trichoderma harzianum و T. viridae Darluca علیه زنگها، Verticillium Lecanii علیه حشرات Psudomonas، Bacillius، Streptomyces ،Enterobacter و Agrobacterum radiobacter

اسلاید 26: گیاهان آنتاگونیست: - ترسحات ریشه ای- سمی برای پاتوژنهای خاکزی، به خصوص نماتدها- موقعی که این گیاهان در لابه لای گیاهان حساس کاشته شوند ممکن است بتوانند جمعیت نماتدی را کاهش دهند. مارچوبه، گل جعفری و خردل آلفا تری انیل در گل جعفری ماده ایایزوتیوسیانات درخردل

اسلاید 27: گیاهان تله - ترشحات ریشه و سایر اندام- جلب کننده عوامل بیماری زا غیر پاتوژنیک، ولی در عمل پاتوژن قادر به تکمیل سیکل زندگی خود نخواهد بود و از بین می رود. - تاجریزی سیاه (Solanum nigra) علیه نماید طلایی سیت سیب زمینیکنف علیه نماتد Meloidogine

اسلاید 28: حفاظت تقاطعی تر حفاظت تقاطعی استفاده از نژاد خفیف یک ویروس علیه نژاد قوی همان ویروس مثل ویروس موزائیک توتون، ویروس موزائیک گوجه فرنگی، ویروس لکه حلقوی خربزه درختی و تریستیزای مرکباتنگرانی ممکن است با نژاد خفیف با یک ویروس دیگر همراه شده و حالت سینرژیستی به وجود آید. پدیده Hypovirulence- نژادهای خفیفی دارای RNA دو رشته ای - شدت بیماری زایی کم و یا غیر بیماری زاا- این 2 رشته مسئول پایین آوردن شدت بیماری است.

اسلاید 29: روشهای مورد استفاده در کاهش سرعت تکثیر اینوکلوم ثانویهخاص بیماریهای پلی سیکل سم پاشی استفاده از ارقام مقاوم کشت مخلوط با استفاده از چند لایناصلاح روش آبیاری

اسلاید 30: مدیریت میزبانتغذیه صحیح و مناسب اقدامات حفاظتی سطح گیاه درمان گیاه میزبان بیمار مقاومت

اسلاید 31: تغذیه صحیح و مناسبهرگاه تغذیه خوب باشد گیاه هم به لحاظ ساختاری و هم فیزیولوژیکی بهتر می تواند نسبت به پاتوژن مقاومت کند. استفاده بیش از حد از ازت باعث: افزایش رشد رویشی تأخیر در بلوغ گیاه افزایش امکان ابتلا به بیماریهایی مثل زنگها، سفیدک پودری، بلاست برنج، سوختگیها (سوختگی غلاف برنج) آتشک، پژمردگی فوزاریومی و بوته میری ناشی از گونه های پیتیمفرم ازت مورد استفاده نسبت به میزان یا مقدار مورد استفاده تأثیر بیشتری درمقاومت یا حساسیت به بیماری ها دارد. بیماریهای ناشی از گونه های مختلف فوزاریوم و یا اسکلروتیوم هنگامی که ازت آمونیکی مصرف شود، شدت پیدا می کنند. در حالی که بیماری هایی نظیر پاخوره و جرب معمولی سیب زمینی هنگامی که ازت نیتراته مصرف می شود، تشدید می شوند.

اسلاید 32: فرم ازت مورد استفاده با تأثیر برPH خاک باعث شدت وضعیت بیماری میشود. بدین ترتیب که بیماریهایی که در اثر استفاده از کودهای آمونیاکی یا آمونیوم افزایش نشان میدهند، بیماریهایی هستند که در PH های اسیدی تشدید می­شوند. برعکس آنهایی که در اثر استفاده از ازت نیتراته افزایش نشان میدهند بیماریهایی هستند که در شرایط قلیایی یاPH های قلیایی تشدید می شوند.کمبود بر سبب تشدید:پوسیدگی داخلی چغندر ترکیدگی ساقه کرفس قهوه ای و تو خالی شدن ساقه بیماری لکه چوب پنبه ای خشکیدگی سرشاخه سختی میوه در مرکبات

اسلاید 33: سیلیس مناسب موجب: استحکام گیاه افزایش مقاومتسیلیس کم موجب:حساسیت به بیماری بلاست برنجپتاس پتاس مناسب موجب: استحکام گیاه افزایش مقاومتپتاس کم موجب:- حساسیت به انواع بیماری

اسلاید 34: کمبود کلسیم موجب:حساسیت به انواع بیماریکلسیم مناسب موجب: - افزایش مقاومتفسفرمناسب موجب: - تسریع در بلوغ بافتها و اندامهای جوان گیاه

اسلاید 35: اقدامات حفاظتی سطح گیاهاستفاده از قارچکشهای حفاظتی باعث پیشگیری از وقوع بیماری سموم حفاظتی باید قبل از ایجاد آلودگی به کارگرفته شود. درمان گیاه بیمار- درمان بعد از ابتلا یا ایجاد آلودگی صورت می گیرد. روشهای درمان گیاه بیمار: استفاده از سموم سیستمیکاستفاده از روشهای فیزیکی مثل استفاده از آب داغ برای عاری سازی قلمه های نیشکر آلوده به ویروس کوتولگی حذف گیاه آلوده و یا اندام آلوده