راهنمای تدریس در دانشگاه ها

راهنمای تدریس در دانشگاه ها

اسلاید 1: راهنماي تدريس در دانشگاه هاW. R. Miller, M. F. Millerترجمه: دکتر ويدا ميري

اسلاید 2: نقش و مسئوليت مدرس

اسلاید 3: 3نقش و مسئوليت مدرسنقش مدرس:تسهيل يادگيرينه فقط توزيع اطلاعات و انتقال شفاهي اطلاعات از يادداشتهاي مدرس به جزوه دانشجو ميزان موفقيت مدرسان به ميزان قابليت آنها در توانا ساختن فراگيران به فراگيري سريع و بهنگام مطالب درسي بستگي دارد. حيطه هاي مهارتي که اثربخشي کار يک مدرس را تعيين مي کنند:الف) صلاحيت و توانايي فنيعلم و مهارت در درس مورد آموزشب) صلاحيت و توانايي حرفه ايآگاهي از برنامه ريزي، ارائه و ارزيابي آموزشيج) صلاحيت شخصيويژگيهاي شخصي و رفتاري موثر در فرايند تعليم و تعلم

اسلاید 4: 4الف) صلاحيت فنيالف) احاطه بر موضوع درس:ويل راجرز: «همان طور که نمي توان از محل نبوده بازگشت، نمي توان نادانسته را آموخت.» مزايا:فراگير هرگز نبايد در مورد مهارت مدرس خود دچار ترديد شود.سطح تحصيل و تجربه مدرس بر اعتبار او تأثير مي گذارد.تجربه مدرس موجب ارائه مثالهايي مي شود که تدريس را جالب و قابل فهم مي سازد. آگاهي مدرس از موضوع درس و تجربه او به اعتماد به نفس بالاتري براي او مي انجامد که ميزان اثربخشي تدريس او را هم بالا مي برد.احترام دانشجويان را نسبت به او جلب مي کند.اما اگر اعتبار منبعث از سابقه و تجربه کاري مدرس، از طريق شواهد عيني و مهارتهاي عملي حمايت نشود، مزيت آن از بين خواهد رفت.

اسلاید 5: 5الف) صلاحيت فنيالف) احاطه بر موضوع درس (ادامه):محدوديتها:بسياري از افراد واجد دانش و تبحّر بالاي علمي و فني نمي توانند مدرس خوبي هم باشند.نقش مدرس ايجاب مي کند که دانشجو و فراگير را به کسب دانش و مهارتهاي لازم وا دارد.اگر مدرس توان، شکيبايي و قدرت لازم را براي کمک به دانشجوي تازه کار نداشته باشد، علم و مهارت او ارزش چنداني ندارد.نياز مدرس به مطالعه بيشتر و کسب تجارب جديد در زمينه درسيدانشجويان در ارزيابي مهارت مدرسان خود از قابليت و آگاهي خوبي برخوردارند.

اسلاید 6: 6الف) صلاحيت فنيالف) احاطه بر موضوع درس (ادامه):محدوديتها:دانشجويان بسرعت ادعاهاي بيجا و بلوف زدنها را کشف مي کنند و حتي گاه در مورد جنبه هايي از موضوع درسي که مدرس بدانها آگاهي کامل دارد نيز بدگمان مي شوند.مدرسي که در موارد عدم اطمينان از دانسته هاي خود به صحنه سازي متوسل مي شود، احترام دانشجويان را از دست مي دهد.برخورد در برابر سئوال دانشجو که مدرس پاسخ را نمی داند:مدرس نبايد مضطرب شودنبايد در لحن و گفتار، با ابراز بيزاري و آزردگي مانع طرح سوالات ديگر شود.احترام و اعتبار عناصر مهمي به شمار مي آيند و اين عناصر را مدرساني به دست مي آورند که در زمينه درسي خود تبحّر داشته باشند.

اسلاید 7: 7الف) صلاحيت فنيمدرس بايد دانشجو را به طرح سوال ترغيب کند. وضعيتشيوه صحيحاطلاعاتي که بايد در جريان تدريس شناخته و آموخته شود.يافتن پاسخ را به خود دانشجويان محول کنيد و در ضمن ارائه ساير مطالب، مطلب مورد سوال را بار ديگر در کلاس تکرار کنيد.مطالب مورد علاقه دانشجويان پيشرفته است وليکن فراتر از سطح کلاس و برنامه است.ضمن معرفي منابع و اطلاعات دانشجو را در يافتن ياري دهيد.مطالبي که اطلاعات دقيقي در مورد آنها وجود ندارد.روشن نبودن حقيقت درباره موضوع را به اطلاع دانشجويان برسانيد. در مورد تحقيقاتي که در آن زمينه انجام شده، بحث کنيد.موضوعاتي که در حال حاضر براي دانشجويان زود و پيچيده است.اصول يا روند کار را به طور خلاصه توضيح دهيد، به پيچيدگي آن اشاره کنيد و توصيه نماييد که سوال را در زمان مناسب خود مطرح کنند و در صورت نياز، براي گنچانيدن موضوع در برنامه آتي يادداشتي بنويسيد.مطالب نامربوط با موضوع درسيخارج از موضوع بحث بودن سوال را يادآور شويد. آمادگي خود را براي کمک به پرسشگر در گرفتن پاسخ بعد از ساعت درسي اعلام کنيد.

اسلاید 8: 8ب) صلاحيت حرفه ايزمينه هاي اصلي صلاحيت حرفه اي:1) برنامه ريزي درسي2) ارائه دروس3) ارزشيابي پيشرفت تحصيلياثربخشي مدرس را تا حد زيادي، دانش و درک وي از نظريه و عمل فرايند آموزش و يادگيري تعيين مي کند.

اسلاید 9: 9ب) صلاحيت حرفه اي1) برنامه ريزي درسيتشخيص مهارتها و دانشي که فراگير بايد کسب کندتعيين محتواي درسبازبيني و به روز کردن محتواتعيين ميزان مطلب مورد نياز

اسلاید 10: 10ب) صلاحيت حرفه اي2) ارائه دروساساسي ترين وظيفه مدرس: تسهيل امر يادگيري دانشجويانشيوه هاي معمول:سخنرانينمايش فيلم و اسلايدتعيين مطالب خواندني براي دانشجويانمک کيچي: «تدريس دانشگاهي اهداف بسيار مهمي را دنبال مي کند، که يکي از آنها مي تواند بالا بردن انگيزه و توان دانشجويان براي تداوم يادگيري بعد از ترک دانشگاه باشد».

اسلاید 11: 11ب) صلاحيت حرفه اي3) ارزشيابي پيشرفت تحصيليارزشيابي، اطلاعاتي را درباره پيشرفتهاي دانشجو و اثربخشي امر تدريس در اختيار مدرس قرار مي دهدبنابراين: فرايندي مداوم اصلي ترين هدف ارزشيابي دانشجو:نه صرف تخصيص نمره براي ارتقاي به مرحله بالاتربلکه تعيين ميزان يا کيفيت فراگيري اوکمک به دانشجو براي تنظيم مطالب به سليقه خود <= درک مطالب و مرتبط ساختن آن به معلومات قبلي ذهني

اسلاید 12: 12ج) صلاحيت شخصيصلاحيت شخصي:1) خصوصيات ذاتي فرد2) نگرش يا طرز فكر3) تواناييهاي عقلاني4) خلاقيت5) مهارتهاي اجتماعي (بين فردي)6) رفتار7) همكاري و تعاون8) تحسين، تعارف و تمجيد9) رفتار دوستانه10) حرفه اي بودن

اسلاید 13: 13ج) صلاحيت شخصي2) نگرش يا طرز فكر افراد واجد نگرشهاي مثبت مدرسان كارآمدتري هستند.مدرسي كه مثبت به تدريس نگرش مثبتي دارد نوعي پيام تقويت كننده را به دانشجويان خود انتقال مي دهد كه خود اين پيام در يادگيري آنها تأثير مثبت دارد.مثال بارز:مدرساني كه براي جلب توجه و تحت تأثير قرار دادن دانشجويان موقعيت خود را به رخ آنها مي كشند نيازهاي فراخودي دارند كه مانع اثربخشي تدريس آنها مي شود.نگرش مدرس مبني بر توجه كردن و اهميت دادن به دانشجويان بايد به نوعي ابراز شود.دانشجويان مايلند تحت نظر مدرسي درس بياموزند كه به دانشجويان خود و به موضوع درس علاقه مند است.

اسلاید 14: 14ج) صلاحيت شخصي2) نگرش يا طرز فكر (ادامه)تشويق و چشمداشت: عوامل تقويت كننده يادگيري دانشجو اين گونه مي انديشد: «مطمئناً مي توانم، چون شما باور داريد كه من مي توانم»،«من تا به انجام رساندن كار به تلاشم ادامه خواهم داد چون شما مرا مجاب كرده ايد كه من قادر به انجام آن هستم».مدرساني كه كار خود يا سازماني خود را دوست ندارند، غالباً نگرش دانشجويان را نيز تحت تأثير قرار مي دهند.

اسلاید 15: 15ج) صلاحيت شخصي3) تواناييهاي عقلاني مدرس بايد استدلال كنداستنتاج كندحلّال مشكل باشدمحاسبه كندجمع بندي كندتصميمات عاقلانه بگيردارتباط مناسب برقرار کندروان و واضح سخن بگويد

اسلاید 16: 16ج) صلاحيت شخصي4) خلاقيت مدرس خلاق براي تبين و مجسم كردن مطالب درسي خود تدابيري مي انديشد تا به كمك آنها، مطالب درسي را به شكل زنده و پويا ارائه دهدبه كوچكترين نشانه هايي از سردرگمي، عدم درك يا خستگي و بي علاقگي دانشجويان آگاهي دارندمي توانند در جهت حل مشكل به نحوي در روش تدريس خود تغييراتي ايجاد كنند. مدرسان ضعيف غالباً بدون توجه به موضوع درس، روش واحدي را در تدريس به كار مي گيرند.

اسلاید 17: 17ج) صلاحيت شخصي5) مهارتهاي اجتماعي (بين فردي) ارتباط اجتماعي مطلوب، يادگيري بهتر را تضمين نمي كند ولي به تحقيق ثابت شده است كه احساس منفي دانشجويان نسبت به مدرس، خود، موجب كاهش ميزان يادگيري دانشجويان مي شود. دانشجويي كه بترسد و يا عصباني و نگران باشد نمي تواند خوب ياد بگيرد. داشتن تلقي منفي از خود، غالباً در قالب ريشخند، گرفتن حالت تدافعي، اهانت به ديگران، خصومت و تندروي نسبت به دانشجويان ظاهر مي شود.هرچند تعيين جايگاه مدرس در ارتباط متقابل استاد- دانشجو لازم به نظر مي رسد، اين جايگاه و فاصله تخصصي نبايد به صورت نوعي بي اعتنايي، عدم توجه و يا تفاوت در ارزش ميان انسانها جلوه كند.

اسلاید 18: 18ج) صلاحيت شخصي6) رفتار بسياري از تأثيرگذاريهاي مدرس در يادگيري فراگيران، حاصل رفتارهاي كلامي و عملي اوست. چنانچه مدرس خودرأي و بي منطق به نظر برسد، بحث هاي مهم با مشكل مواجه مي شود. بهترين نوع برخورد: شخص نسبت به شنيدن نظريات ديگران توجه و اشتياق نشان بدهد و با دانشجويان صادق باشد.اگر دانشجويان پاسخ نادرستي بدهند، مدرس بايد از مسخره كردن پاسخ آنها اجتناب كند و تا آنجا كه ممكن است بخشي از پاسخ نادرست را تصحيح كند.مثال: شما در مسير درستي فكر مي كنيد ولي پاسخ شما مشكلاتي داردمثال: كمي بيشتر توضيح بده، چرا معتقدي اين جواب درست است؟

اسلاید 19: 19ج) صلاحيت شخصي6) رفتار (ادامه) پاسخهاي زير دانشجو را شرمنده مي كند:نه شما كاملاً در اشتباهيدشما چطور مي توانيد اين گونه فكر كنيد؟وقتي ديروز راجع به اين موضوع صحبت مي كرديم حواست كجا بود؟مسخره كردن و طعنه زدن در امر يادگيري تأثير منفي دارد و از آنجا كه دانشجو غالباً براي حفظ موقعيت خود تلاش مي كند، ممكن است به بروز رفتار نامطلوب وي در مقابل مدرس منجر شود.

اسلاید 20: 20ج) صلاحيت شخصي7) همكاري و تعاونمدرس بايد مسئوليتهاي غيرآموزشي خود را با مديريت واحد آموزشي در ميان بگذارد تا بخوبي نقشي را كه از او انتظار مي رود درك كند.8) تحسين، تعارف و تمجيدموجب ارتقاي كارآيي و احساس رضايت افراد مي شود.

اسلاید 21: 21ج) صلاحيت شخصي7) رفتار دوستانهمدرسي كه با دانشجويان و همكاران خود با لبخند و اداي كلمه اي تهنيت آميز برخورد مي كند در كار با آنان موفقتر است. نصيحت قديمي: «با عدالت رفتار كن، محكم باش و رفتار دوستانه داشته باش» اينكه دانشجويان مدرس خود را فردي خوش برخورد و قابل دسترسي بدانند براي آنان بسيار مهم است.

اسلاید 22: 22ج) صلاحيت شخصي7) رفتار دوستانه (ادامه)اگر مدرس داراي هر يك از اين رفتارها باشد، دانشجويان او را معلمي سختگير و بداخلاق تلقي خواهند كرد:الف) پرخاشگري و داشتن حالت تهاجميب) با لحن آمرانه سخن گفتنج) همواره ترشرو بودند) غير قابل انعطاف جلوه كردنه) لاف زدن و تهديد به اينكه كسي نمي تواند از او نمره الف بگيردو) خودداري از تكرار مطلب و پاسخ ندادن به سوالات دانشجوح) رفتار با دانشجو به نحوي كه بايد به جاي راهنمايي او را به زور پيش بردط) كم توجهي به دانشجو

اسلاید 23: 23ج) صلاحيت شخصي7) رفتار دوستانه (ادامه)اين روشها شاگردان را از همكاري و يكدلي با مدرس روگردان مي كندوقتي دانشجو احساس ترس و انزجار يا آزردگي مي كند، يادگيري اندكي حاصل مي شود.مدرس كارآمد ضمن اعمال قدرت، براي تسهيل يادگيري، از خود شكيبايي، درايت و خويشتن داري نيز نشان مي دهد.

اسلاید 24: 24ج) صلاحيت شخصي7) حرفه اي بودن يك مدرس حرفه اي بايد هشيار به نظر برسد، هشيار باشد، و هشيارانه عمل كند.از آنجا كه يك مدرس زير ذره بين و ديد نزديك دانشجويان قرار دارد و مورد تقليد آنان و شايد همكاران خود قرار مي گيرد، بايد در مورد آراستگي ظاهر خود بيشتر مواظب باشد.

اسلاید 25: 25نتيجهنقش مدرس نقش پر از چالشي است كه نيازمند تعهد و التزام مادام العمر به يادگيري است.حرفه معلمي پاداشهايي را به همراه دارد كه چنين تلاشي را توجيه مي كند.از جمله پاداشهاي مهم و رضايتبخش:علم به اين واقعيت كه در سايه تلاش او، يك انسان به يك فرد شايسته تر و معتمد به نفس تر تبديل ميشود انگيزه دادن به دانشجو و ارتقا دادن قابليتهاي او و نيز لذت ناشي از تجلي شايستگي هاي نو در دانشجويان برخوردهاي مستمر با دانشجو به خاطر تفاهم و احترام متقابل ناشي از كار و يادگيري که به دوستيهاي مستحكم مادام العمر مي انجامد

اسلاید 26: برنامه ريزي و آغاز به کار