روش های موثر اداره جلسات

روش های موثر اداره جلسات

اسلاید 1: 1

اسلاید 2: 2بنام خداوند جان وخردروشهای موثر اداره جلسات دکتر خدیوی

اسلاید 3: 3 اهداف 1- جلسه چیست و انواع آن کدامند؟2-طراحی جلسات3-فواید جلسه4- مدیریت جلسه

اسلاید 4: 4 تعریف جلسهجلسه را می توان به عنوان گردهمایی سه نفر یا بیشتر از کسانی دانست که دارای هدف مشترک باشند و ارتباطات ( شفاهی و یا کتبی) را وسیله اصلی نیل به این هدف قرار دهند. ثمر بخشی جلسه شامل:1- حصول هدفهای جلسه(کسب اطلاعات ؛ارائه اطلاعات و تصمیم گیری)2- استفاده از حداقل زمان3- ارضاء نیازهای شرکت کنندگان جلسه موثر جلسه ای است که در حداقل زمان ممکن به هدفهایش رسیده و بتواند رضایت شرکت کنندگان را جلب کند.

اسلاید 5: 5 خصوصیات جلسات غیر کارآمد و منفی خصوصیات جلسه درصد نارضاییخارج شدن بحث از موضوع جلسه83آمادگی ضعیف 77نامعلوم بودن اثر بخشی74نشنیدن مطالب68پرحرفی شرکت کنندگان62طول مدت جلسه 60فقدان اشتراک مساعی51 داشتن جلسات کارآمد آسان نیست اما ممکن است.

اسلاید 6: 6طراحی جلساتهدف گذاری جلسه(چرا و به چه علت)برنامه ریزی قبلی(زمان؛مکان؛ اطلاع رسانی؛دستور جلسه؛امکانات و تجهیزات و ....)انتخاب اعضای جلسهاستفاده موثر از وقتچگونگی تبیین موضوع جلسهتعیین ضوابط و مقررات جلسهارزشیابی جلسهنتیجه گیریتعیین دستور و زمان جلسه آیندهپیگیری تصمیمات جلسهبازخورد

اسلاید 7: 7فواید جلسهوسیله ای برای تبادل اطلاعات ؛افکار و اندیشه هاست.وسیله ای برای ارزیابی افراد از خودشان و دیگران است.وسیله ای برای استفاده بهینه از نیروها و انرژی های انسانی استوسیله ای برای توسعه مهارت ها و بالا بردن کارائی افراد استوسیله ای برای تصمیم گیری استراتژیک استوسیله ای برای افزایش روحیه افراد و تامین نیاز های روحی و روانی آنهاست وسیله ای برای کاهش مقاومت در برابر تغییر است

اسلاید 8: 8نمونه دستور جلسه:1- افتتاح جلسه با بیان علت تشکیل جلسه ،هدف و مدت آن2- مسائلی که باید به بحث گذاشته شود3- بیان راه حل های مختلف4- اتخاذ تصمیم در مورد شقوق مختلف5- تهیه برنامه برای حل مسئله6- تعیین وظایف به منظور اجرای برنامه7- تعیین روشهای پیگیری 8- جمع بندی مطالب بحث شده و اختتام جلسه

اسلاید 9: 9

اسلاید 10: 10مدیریت جلسه1- وظایف کلی مدیرجلسه2- وظایف مدیرجلسه قبل از تشکیل جلسه ؛طول جلسه و(بعضی از مشکلات ؛پاسخ به تعارض ها و شیوه های تصمیم گیری) و خاتمه جلسه 3- مکان جلسه4- زمان جلسه5- باید ها و نباید های جلسه6-آماده سازی دیگران ؛ تشویق اعضاء به شرکت فعال وظایف اعضاء جلسه 7-جمع بندی و نتیجه گیری 8- تهیه صورت جلسه

اسلاید 11: 11 ترجیحا“ بیش از 12 نفربه هر تعدادتعداد شرکت کنندگان درجلسهکسانی که مسئولیت دارند و افرادی که می توانند تشریک مساعی کنند افراد مطلعچه کسانی شرکت کنند بحث دو جانبه شرکت کنندگان مشکل گشایییک طرفه از رئیس جلسه به شرکت کنندگان با دادن فرصت برای طرح سئوالاتنحوه برقراری ارتباطشرکت کنندگان روبروی یکدیگر می نشینند به سبک اتاق کنفرانسروی شرکت کنندگان به طرف فرستنده پیام به سبک کلاس درسوضع نشستن در جلسه مشارکت متقابلمقتدرانهموثرترین سبک اداره جلسه بحث متقابل بین تمام شرکت کنندگان در جلسهموضوع جلسهتاکید روی چه باید باشدایجاد جو مناسب برای اظهار نظرهامشارکتیبرنامه ریزی و آماده کردن اطلاعاتی که باید ارائه شودیک طرفهرمز موفقیتسبک مدیریت انواع جلسات

اسلاید 12: 12 راه حل هایی برای مشکلات عمومی جلسات1- بیان اهداف جلسه2- تهیه دستور جلسه3- دقت در انتخاب اعضا جلسه4- رعایت وقت جلسه5- بعهده گرفتن مسئولیت6- با خلاصه ای از مذاکرات جلسه را خاتمه دهید بعهده گرفتن مسئولیت شرط اساسی اداره جلسه است.

اسلاید 13: 13تشکیل جلسه : از ضرورت تشکیل جلسه مطمئن باشید.صاحبان فرایند را دعوت نمائید.جلسه هیچگاه اتلاف وقت نیست اگر درست برگزار شود.(تعیین اهداف ،تهیه دستور جلسه ، تعیین نقش افراد ،اعلام قواعد بحث،هدایت مباحث، شروع و خاتمه بموقع و....)مدیر جلسه و مخبر جلسه مشخص شود .مدیر به همه وقت مساوی برای اظهار نظر بدهد .در صورت وجود نظر اضافی ،وقت مشخص برای افراد در نظر گرفته شود . وقت هر دستور جلسه مشخص شود

اسلاید 14: 14

اسلاید 15: 15همواره جلسات را سر وقت آغاز کنيد.اهداف مشخصی برای جلسات تعيين کنيد.در طول جلسات همواره نگرش مثبت داشته باشيد.اقدامات جلسات قبلی را پی گيری کنيد.فردی را که بايد صورت جلسه را تهيّه کند، مشخص سازيد.شرکت کنندگان کم حرف را به شرکت فعّالانه تشويق کنيد.از مطرح شدن موارد جنبی جلوگيری کنيد.مباحث را به دستور کار جلسه محدود سازيد.در مورد جدول زمانی دستور کار سخت گير و قاطع باشيد.تصميمات و اقدامات اتخاذ شده را در خلال جلسه و هم چنين در پايان آن جمع بندی کنيد.اطمينان حاصل کنيد که کليه موضوعات دستور جلسه بررسی شده است.جلسه را به موقع خاتمه دهيد.وظايف کلی رئيس جلسه

اسلاید 16: 16وظايف رئيس جلسه پيش از آغاز آنآيا تشکيل جلسه واقعاً ضروری است؟چه روش های ديگری به جای تشکيل جلسه وجود دارد؟اهداف جلسه چيست؟چه افرادی بايد حضور داشته باشند تا از دستيابی به اهداف اطمينان حاصل شود؟نتايج دستيابی به اهداف چيست؟هزينه تشکيل جلسه چقدر است؟چه وسايل وتسهيلاتی برای تشکيل جلسه ضروری است؟اگر وجود يک دستور کار در جلسه الزامی است، آيا تهيه شده ودر اختيار همگان قرار گرفته است؟آيا تمام شرکت کنندگان از زمان شروع و محل تشکيل جلسه آگاهی دارند؟آيا همه شرکت کنندگان اطلاعات لازم را دريافت کرده اند؟آيا لازم است همه شرکت کنندگان در تمام طول جلسه حضور داشته باشند؟

اسلاید 17: 17وظايف رئيس در طول جلساتافرادی که دير به جلسه می آيند بحث های بی هدف ؛وقفه ها وبحث و جدلمدیریت اعضای پرصحبت ؛ برجسته ؛ناراضي ؛ مشاجره كننده وعدم تمركز نشان دهيد که خواستار مشارکت همه هستيد و سؤالات درست و مناسب بپرسيد.در جستجوي فرصتهائي براي جذب هر چه بيشتر مشارکت افراد در بحث باشيد. از هر فرصتي براي بسط موضوع مورد بحث استفاده کنيد. از تخصص و استعداد افراد براي افزايش مشارکت استفاده کنيد. هيچ فرد يا گروهي از موضوع مورد بحث خارج نشود و از نظرات و موضوعات شخصي بپرهيزد.(جلوگيري از کشمکش)

اسلاید 18: 18نبايدها در پي تفوق و تسلط بر مذاکرات نباشيد. شرکت کنندگان را کلافه نکنيد. صحبت ديگران را قطع نکنيد.(مگر در موارد استثنائي ) از برخوردهاي شخصي بپرهيزيد. تنها براي اين که نظري ارائه شود اصراري بر مشارکت شرکت کنندگان نداشته باشيد. خود را گرفتار شوخي بيجا نسازيد.

اسلاید 19: 19باید های جلسهگوش دادن فعال دلیلی برای گوش دادن بعدی استشنيدنتفسيرارزيابيپاسخ

اسلاید 20: 20عوامل مخل تمركز را حذف كنيدتمركز كنيدبرگوينده توجه و تمركز كنيدبا ذهن باز گوش كنيد (بدور از تعصب)مثبت بيانديشيد (چه مي توانم بياموزم)به كلمات هيجاني واكنش نشان ندهيد سوال بپرسيدبنشينيد تا بتوانيد هم ببينيد و هم بشنويداز پيشداوري بپرهيزيديادداشت برداريدتوضيح بخواهيدحرف نزنيدزود نيجه گيري نكنيدهدفمند گوش كنيدقبل از پاسخ دادن تعمل كنيدبرداشت خود را از سخنان گوينده به زبان خودتان تكراركنيداز سرعت بالاتر درك نسبت به شنيدن براي تفكر و تعمق استفاده كنيدبه زبان اشارات هم توجه كنيد

اسلاید 21: 21از سخن گفتن در جلسه نترسیداز چه چيزي بيش از همه مي ترسيد؟

اسلاید 22: 22بر اساس پژوهشهاي جديد، ترس از سخن گفتن در انظار،گاه بدتر از ترس از مردن، شكست تجاري و يا عقرب و مار است. در پژوهشي مستقل مشخص گرديده كه ترس از سخن گفتن در مجامع در بين مديران رتبه اي بالاتر از ترس از مرگ دارد.

اسلاید 23: 23موانع سر راه سخن گفتن موفقمشكلات و موانع سخن گفتن موفق كدام است؟چند لحظه تعمل كنيد

اسلاید 24: 24از مشكلات سخن گفتن موفقخجالتي بودن گويندهترس از مقبول نبودنفشار افكار عمومي(گروهها)تفكر ساختار نيافتهجبهه گرفتن ديگرانناتوانيهاي جسمي(مشكلات شنوايي، گويايي، ...)مواجهه با افراد پرخاشگر

اسلاید 25: 25الگوي پيشنهادي بيان افكارنكته اصلي خود را بيان كنيد.نكات مهم ديگر را مشخص كنيد.از درك اين نكات توسط طرف مقابل اطمينان حاصل كنيد.نسبت به بازخور مخاطبين واكنش نشان دهيد.مطالب خود را خلاصه كنيد

اسلاید 26: 26چگونه مخالفت كنيمبه نظر ديگران احترام بگذاريمخوب گوش كنيماول با موارد مثبت موافقت كنيم.سوالات مشخص بپرسيمسازنده باشيمبرعدم توافق، توافق كنيم

اسلاید 27: 27

اسلاید 28: 28مشکل عبارت است از امر يا شرايطي که براي شما به عنوان مدير جلسه مانعي ايجاد مي کند و شما را از رسيدن به هدف جلسه باز مي دارد.حواس پرتي، تأخير، بي حالي، خستگي، هيجانات نامناسب و بيجا، هر يک موانعي است که مي تواند روند جلسه را مختل کند و پيشبرد برنامه شما را با مشکل روبه رو سازد.ذيلاً مواردي از مشکلات معمول و برخي شيوه هاي مناسب براي آنها را مرور مي کنيم.پچ پچ گران: گروهي از افراد بي توجه به نظم جلسه، در ضمني که يکي از حاضران مشغول سخنراني يا طرح نظر خويش است، در حال گپ و صحبت يا گفتگوي درگوشي با يکديگرند.مواجهه با وضعيت هاي دشوار

اسلاید 29: 29راه حل ساده اين است که جلسه براي لحظاتي متوقف شود تا ”پچ پچ گران“ صحبتهايشان را تمام کنند يا دست کم پيامي به انها داده شود که سگوت آنها موجب امتنان است.يک نگاه معني دار نيز بعضي اوقات همان کار را خواهد کرد.پرچانگان: اين گروه افرادي با حسن نيت هستند که هر چند نظرات بسياري براي ارائه دارند، اما بدون آنکه در سخنان خويش ساماندهي و ترتيب و انسجامي را رعايت کنند، براي عرضه نقطه نظرات خود ناگزير به تکرار مکررات مي شوند.راه حل: د رجستجوي فرصت مناسبي باشيد تا محترمانه رشته کلام را قطع کنيد.

اسلاید 30: 30مهمل گويان: گاهي اوقات در جلسات به افرادي برمي خوريد که ادعا مي کنند حرفي براي گفتن و نظري براي عرضه در جلسه دارند، در حالي که نظريات آنها هيچ ربطي به موضوع جلسه نداشته و تنها موجب انحراف جريان مذاکرات به خارج از مدار اصلي مي شود.راه حل:در وهله اول مي توانيد با طرح سؤال آنها را به سمت اصلي و مربوط به جلسه هدايت کنيد.و اگر کارساز نبود محترمانه آنها را ناديده انگاريد.غوغاگران: آدمهائي هستند که با جار و جنجال و شلوغ بازي مي خواهند حرف خود را به کرسي بنشانند.راه حل: از شخص مذکور بخواهيد که رفتارش را متوقف سازد.واگر نشد از وي بخواهيد که جلسه را ترک کند و به او پيشنهاد دهيد که در همان روز با شما جلسه داشته باشد.

اسلاید 31: 31اصرارورزان: برخي افراد به صرف داشتن عقيده اي خاص و اصرار فراوان براي اثبات آن بدون در نظرگرفتن ميزان ارتباط آن نظريه به موضوع مورد بحث، موجبات زجر و ناراحتي ديگران را فراهم مي آورند.راه حل: بگذاريد حرفش را بزند ولي مؤدبانه به او بي اعتنائي کنيد.اگر باز هم ادامه داد از فرصت استفاده و ديگران را نيز درگير بحث نمائيد.از آن فرد يکدنده تشکر نمائيد و از ديگران بخواهيد نظر خود را ارائه دهند.خودخواهان: اين گروه مي پندارند درباره هر موضوع صاحب نظرند و هيچگاه ساکت نمي شوند.در هر زمينه اي خود را متخصص مي دانند.راه حل: روبرو ساختن نظر و ديدگاه آنان با ديگر صاحبنظران است.

اسلاید 32: 32بي نظم ها: کساني که با تأخير وارد جلسه شده و موجب حواس پرتي ديگران مي شوند و حرکت جلسه را حتي براي لحظاتي به عقب برمي گردانند. با چنين افرادي سريعاً برخورد کنيد، سپس توجه وي را به فهرست دستور جلسه و محورهاي مورد بحث آن جلب و توصيه کنيد.رئيس ها: ملال انگيزترين وضعيتي است که پيش مي آيد. جلسه به خوبي پيش رفته و درباره همه چيز مذاکره شده است و حاضرين در حال جمع بندي و حصول نتايج هستند که رئيس از راه مي رسد و نظر ديگري ارائه مي دهد و نقطه نظرات محو مي شود.راه حل: با قاطعيت عمل کنيد و به قضائت خود اتکا کنيدو از پافشاري مجدد بر نقطه نظرات فراهم آمده از مشارکت اعضاي جلسه دريغ نورزيد.بايستي از شرکت کنندگان بخواهيد تا نظر خود را ابراز کنند تا اينکه نظرات رئيس را بي پاسخ نگذاشته باشند.

اسلاید 33: 33افراد خاموش: وجود شرکت کنندگان خاموش و بدون عقيده و ايده در يک گردهم آيي همانند زخمي بر دل رئيس جلسه زجرآور و وحشت زاست.بن بست: اين حالت موقعي پيش مي آيد که گفت و گوها بي آنکه به نتيجه و دستاوردهايي نزديک شود، همه را در يک بن بست گرفتار مي کند. حرفهاي تکراري رد وبدل مي شود بي آنکه سودي داشته باشد و گره اي بگشايد.راه حل: در اين موقع بهتر است با اقدام به مروري بر خلاصه اهم مطالب و محورهاي مورد بحث به حل مشکل بپردازيد. از هيچکس نخواهيد به شرح موضوع بپردازد و يا با شما مؤافقت کند. بعد، نظر افراد را سؤال کنيد.اگر همه تلاشها با شکست مواجهه شد بهتر است جلسه را خاتمه دهيد و براي جلسه ديگري برنامه ريزي کنيد.

اسلاید 34: 34نقطه کور: آن وقتي است که حوصله ها سرآمده و نهايت خستگي و زمان کسالت افراد فرا رسيده است. حاضران بيقرار و و فاقد بهره وري هستند. هيچ مجالي براي دستيابي به هدف و نتيجه گيري از جلسه فراهم نيست.راه حل: يک بازنگري سريع ذهني ضروري است. در چنين موقعيتي نخستين قدم يک تنفس کوتاه است. وقتي جلسه بار ديگرآغاز شد، به موضوع مورد بحث در جلسه بازگرديد و زمينه اي را فراهم آوريد تا هرکس شخصاً در جريان مباحث قرار گيرد. سعي کنيد تمامي حاضران از اهميت جلسه و ربط آن به سازمان و مؤسسه تان و برنامه اي که در پيش است مطلع شوند و سپس نقش فردي خود را در اين مسئله به روشني بيابند

اسلاید 35: 35

اسلاید 36: 36 رفتار ارتباطی رهبر جلسه 12345677654321استفاده از قدرت برای رهبردرجه آزادی اعضا رهبری آمرانه رهبری مشارکتیبه گروه اجازهمی دهد کهخود مشکلات و محدودیتهارا بررسی وتصمیم بگیرند.رهبر مساله را مطرح و مشکلاترا بیان می کندسئوال و جواب می کند و به گروه اجازه می دهد کهتصمیم بگیرد.رهبر مساله را مطرح می کندسئوال می کند و تصمیم را خود می گیرد.رهبر تصمیم مقدماتی راکه موکول بهتغییر است ابلاغ می کند.رهبر تصمیم رامی گیرد و ابلاغمی کند و اجازه سئوال می دهد. رهبر تصمیم را القا می کند.رهبر تصمیمرا می گیرد و ابلاغ می کند.

اسلاید 37: 37اشتراک مساعیسازشدوری یا اجتنابرقابتپاسخ به تعارضزیادکمهمکاریزیادکمقاطیعت

اسلاید 38: 38وظايف رئيس جلسه پس از خاتمه آنآيا جلسه موفق بوده است؟آيا افراد مناسب در جلسه شرکت کرده اند؟آيا همه موارد موجود در دستور کار مورد بررسی قرار گرفته است؟چگونه بايد به کارهای ناتمام رسيدگی کرد؟آيا صورت جلسه بايد توزيع شود؟در آينده چه تغييراتی را بايد در روش خود منظور دارم؟آيا بدون تشکيل جلسه نيز می توانستيم به نتايج مشابهی دست يابيم؟

اسلاید 39: 39هزينه تشکيل اين جلسه ها چقدر بوده است؟آيا هزينه شرکت در اين جلسه ها بيش از مزايای آن ها بوده است ؟آيا جلسات از پيش و به طور صحيح برنامه رِيزی شده بود؟چه تعدادی از جلسه ها به دليل تأخير حضور شرکت کنندگان به تعويق افتاد؟آيا جلسه ها مکررأٌ بيش از حد انتظار به درازا کشيده است؟آيا مشکلاتی در ارتباط با دستگاه ها وتجهيزات وجود داشته است؟آيا مشارکت من در اين جلسه ها ارزنده بوده است؟آيا مشارکت سايرشرکت کنندگان نيزارزشمند بوده است؟آيا جلسه ها از دستور کار خود منحرف شده است؟آيا تصميماتی که طی جلسه ها اتخاذ شده به اجرا در آمده است؟

اسلاید 40: 40زمان جلسه وقت کافي براي آماده شدن اختصاص دهيد. برگزاري جلسه را در تاريخ و ساعتي پيش بيني کنيد که شرکت کنندگان در دسترس باشند. از برنامه ريزي براي برگزاري جلسات در روزهاي تعطيل و تعطيلات طولاني، يا در روزهاي اول و آخر هفته اجتناب کنيد. جلسات صبح به مراتب پربارتر از جلسات آخرين ساعات روز است. کار را با تفريح مخلوط نکنيد.

اسلاید 41: 41مکان جلسه مکاني بيابيد که راحت و نزديک باشد. يک نقطه بي طرف انتخاب کنيد. نسبت به سياست بازي حساس باشيد.هزينه ها را بررسي کنيد. تسهيلات لازم و مناسب را در نظر بگيريد.

اسلاید 42: 42تشويق اعضاء به شرکت فعال به دورازهرگونه تعصب وارد جلسه شويد. جلسه را با لبخند و سلام آغاز کنيد. تفاوتهاي موجود افراد را محترم بشماريد و اين تفاوتها را به کار بگيريد. استعداد و مهارت فردي اشخاص را شناسائي کنيد. از افراد ذيصلاح در موقع لزوم تقدير کنيد. آماده پذيرش اعتراض ديگران باشيد. صميمي باشيد. به اشاره ها توجه نشان دهيد.

اسلاید 43: 43به عنوان شرکت کننده وظايف ما پيش از تشکيل جلسات چيست؟آيا حقيقتاً شرکت من در جلسه ضروری است؟آيا راه های ديگری به جز شرکت در جلسه وجود دارد؟آيا از زمان و مکان تشکيل جلسه به خوبی آگاهی دارم؟آيا برنامه ام را طوری تنظيم کرده ام که سر وقت در جلسه حاضر شوم؟چه کمکی به جلسه خواهم کرد؟هدف من از شرکت در جلسات چيست؟چه مدارکی را بايد آماده سازم؟آيا شرکت من در تمام طول جلسه ضروری است يا آن که حضور در بخشی از آن کافی است؟

اسلاید 44: 44چه اقداماتی بايد توسط شرکت کنندگان در خلال جلسه انجام گيرد؟مشارکت فعال و سازنده محدود کردن مباحث در قالب دستور کارتمرکز بر اهداف جلسه آگاهی از اقدامات پی گيریخود داری از بحث های خصوصی طی جلسه

اسلاید 45: 45وظايف شرکت کنندگان پس از خاتمه جلسهآيا حضور من در جلسه به راستی ضروری بود؟آيا از اقدامات پی گيری آگاهی کامل دارم؟آيا مشارکت سازنده ای در جلسه داشته ام؟در جلسات بعدی چه تغييراتی را بايد در روش خود منظور دارم؟

اسلاید 46: 46جمع بندي و نتيجه گيريجمع بندي يک جلسه فرايندي سه مرحله اي است: آماده سازي گروه جمع بندي خلاصه کردن نتايج و تصميمات قدرداني از کارهاي انجام شده

اسلاید 47: 47رأي گيري وارزيابي جلسهارزيابي از هر چيز به عنوان بخش تکميل کننده آن است.هسته مرکزي ارزيابي، مروري است که مي توانيد به طور خلاصه از روند برگزاري جلسه و سرانجام و نتايج آن ارايه دهيد.مؤثرترين را در ارزيابي جلسه، استفاده از فهرست و رديف کارهايي است که در برنامه ريزي شخصي جلسه پيش بيني کرده بوديد.در تعيين و بررسي اين نکته که تا چه حد مي توانيد جلسه تان را متفاوت از آن چه برگزار شد برگزار کنيد، حتماً جامع نگر و دقيق باشيد.

اسلاید 48: 48تهيه صورتجلسههدف از گزارش نهائي: گزارش نهائي هر جلسه خلاصه اي از روند برگزاري جلسه است که شامل تصميمات اتخاذ شده و اقدامات آتي مي شود که شامل چند نکته است: ثبت و ضبط کتبي مباحثات اجلاس تسهيل پي گيري موارد مهم گزارش نهائي گزارش پاياني بايد ضمن دربرگرفتن نظرات شما و ملاحظات مربوطه و اصلاحات لازم، تا جائي که امکان دارد کوتاه ولي گويا و قابل بسط باشد.بايد حتي الامکان جذاب، گيرا و قابل درک بنويسيد.

اسلاید 49: 49 دستورالعمل های شنیدن موثر عبارتند از :1- از صحبت دست بکشید2- سخنگو را در شرایط مناسب و راحت قرار دهید 3- به سخنگو نشان دهید که علاقه به سخنان او دارید4- عوامل بازدارنده محیطی را دور کنید5- با سخنگو همدلی کنید 6- صبور باشید7- خود را کنترل کنید 8- در انتقاد و مباحثه آسان گیر باشید9- سئوال کنید10- صحبت نکنید

اسلاید 50: 50با تشکر از توجه شما