زلزله بوشهر
اسلاید 1: زلزله بوشهرتهیه کنندگان:مژگان ملکیزمستان 93
اسلاید 2: زلزله چیست؟3لرزش ناگهانی پوسته‌های جامد زمین ، زلزله یا زمین لرزه نامیده می‌شود. دلیل اصلی وقوع زلزله را می‌توان افزایش فشار بیش از حد داخل سنگها و طبقات درونی زمین بیان نمود. این فشار به حدی است که در سنگ گسستگی بوجود می‌آید و دو قطعه سنگ در امتداد سطح شکستگی نسبت به یکدیگر حرکت می‌کنند. به سطح شکستگی که توأم با جابجایی است، گسل گفته می‌شود. وقتی که سنگ شکسته می‌شود، مقدار انرژی که در زمان طولانی در برابر شکستگی حالتهای مختلفی را برای آزادسازی انرژی نهفته شده بوجود می‌آورد.
اسلاید 3: زلزله چیست؟بطوری که در ابتدا فشار و نیروهای درونی ممکن است باعث ایجاد یکسری لرزه‌های خفیف و کوچک در سنگها شود که پیش لرزه نامیده می‌شود. بعد از اینکه فشار درونی بر مقاومت سنگها غلبه کرد انرژی نهفته آزاد می‌گردد و زمین لرزه اصلی رخ می‌دهد، البته نباید از اثر لرزشهای کوچکی که بعد از زمین لرزه اصلی نیز اتفاق می‌افتد و به نام پس لرزه معروف هستند، چشم پوشی کرد. لرزه ، پیش لرزه ، لرزه اصلی و پس لرزه مجموعا یک زمین لرزه را نشان می‌دهند.4
اسلاید 4: نمایشی ساده شده از مسیر موجهای پیکری وسطحی در زمین از کانون زمینلرزه به ایستگاه زلزله نگاری.5
اسلاید 5: شمایی از یک صفحه گسله، کانون زمینلرزه، رو مرکز و ردگسله6
اسلاید 6: چرا زلزله بوجود می‌آید؟ به درستی مشخص نیست که چرا زلزله بوجود می‌آید، اما همانطور که قبلا اشاره شد تجمع انرژی در درون زمین از یک طرف و افزایش نیروی زیاد در درون زمین و عدم تحکمل طبقات زمین برای نگهداری این انرژی از طرف دیگر موجب شکسته شدن زمین در بعضی نقاط آن شده و انرژی از محل آن آزاد می شود. این شکستگی که اکثرا با جابجایی زمین اتفاق می‌افتد باعث خطرات و ایجاد لرزش زمین می‌شود که به آن زلزله گفته می‌شود.7
اسلاید 7: انرژی زلزله از کجا می آید؟برخی معتقدند که زمین از ورقه‌هایی تشکیل شده است که این ورقه‌ها با صفحاتی که در کنار هم قرار دارند به یکدیگر فشار وارد کرده و باعث می‌شوند که ورقه‌هایی که دارای وزن کمتری هستند به داخل زمین فرو روند (این پدیده در اصطلاح علمی فرو رانش صفحات گفته می‌شود). همچنین ممکن است که ورقه‌ها در کنار یکدیگر به هم فشرده شوند. در اثر فرو رانش و پایین رفتن صفحه به درون زمین و به دلیل افزایش فشار و دمای طبقات درونی ، ورقه شروع به گرم شدن و ذوب شدن میکند و مواد مذاب حاصله سبک شده و مجددا به سمت بالا حرکت کرده و فشاری را به طبقات مجاور وارد میکند.8
اسلاید 8: انرژی زلزله از کجا می آید؟ترکیب این نیروها در درون زمین باعث ایجاد یک حالت عدم تعادل انرژی می‌شود، این وضعیت تا زمانی که طبقات فوقانی و سطحی زمین تحمل مقاومت در برابر آن را داشته باشند حفظ می‌گردد. اما زمانی که سنگها دیگر تحمل این فشارها را نداشته باشند، انرژی به یکباره آزاد می‌گردد و زلزله بوجود می‌آید. البته این بدان مفهوم نیست که تمامی زلزله‌ها بدین طریق ایجاد می‌شوند، بلکه می‌توان گفت بخش اصلی زمین لرزه‌ها ، با این فرضیه قابل توجیه است. 9
اسلاید 9: رابطه گسل با زلزله رابطه گسل - زلزله دو طرفه می‌باشد. یعنی وجود گسلهای فراوان در یک منطقه سبب بروز زلزله می‌گردد. این زلزله به نوبه خود سبب ایجاد گسل جدیدی گردیده و نتیجتا تعداد شکستگیها زیادتر شده و به این ترتیب قابلیت لزره خیزی منطقه افزایش می‌یابد. 10
اسلاید 10: انواع گسلگسل‌ها عبارت از شکستگی‌هایی هستند که در آنها ، سنگهای طرفین صفر شکستگی ، به موازات این صفحه لغزش پیدا می‌کنند و به کمک همین مشخصه ، می‌توان آنها را از درزه‌ها تشخیص داد. لغزش گسل‌ها در انواع مختلف متفاوت است. از چند میلیمتر تا چندین کیلومتر تغییر میکند.در بعضی موارد ، یک گسله به صورت مجزا دیده می‌شود ولی در پاره‌ای حالات ، چندین گسله موازی و نزدیک به هم دیده می‌شوند که به نام منطقه گسله نامیده می‌شوند. گاهی نیز بدون این که یک شکستگی مشخص در سنگها دیده شود، سنگها نسبت به هم تغییر مکان می‌یابند که منطقه بین آنها ، به نام منطقه برش موسوم است. 11
اسلاید 11: مشخصه‌های گسله‌ها مهمترین مشخصه‌های گسله‌ها به شرح زیر است:امتداد گسل :از آنجا که در بسیاری حالات ، صفحه گسل یک سطح مستوی و یا حداقل در منطقه مورد مطالعه ، به حالت مستوی است، لذا شیب و امتداد صفحه گسل را همانند شیب و امتداد طبقات اندازه گیری می‌نمایند. در حالت کلی ، امتداد گسل ، امتداد یک خط افقی در سطح گسل است، که مقدار آن نسبت به شمال بیان می‌شود.شیب گسل :زاویه بین سطح افق و سطح گسل را شیب گسل می‌نامند. در این رابط متمم زاویه شیب به نام هید ( Hade از زاویه بین) تعریف می‌شود.12
اسلاید 12: مشخصه های گسله هامهمترین مشخصه‌های گسله‌ها به شرح زیر است:زاویه ریک یا پیچ:این زاویه عبارتست از زاویه بین خطی که اثر حرکت گسل را در روی صفحه آن نشان می‌دهد با خط افقی که در صفحه گسل قرار دارد.زاویه میل :زاویه بین خط موجود در صفحه گسل با صفحه افقی را زاویه میل نامند.کمر بالا و کمر پایین ( فرا دیواره و فرو دیواره ) :قطعه روی سطح گسل را کمر بالا و قطعه زیر آن را کمر پایین می‌نامند. این اصطلاحات در مورد گسلهای قائم صادق نیست، چون در این حالت بالا و پایین سطح گسل مفهومی ندارد. 13
اسلاید 13: طبقه بندی انواع گسلطبقه‌بندی بر اساس شیب سطح گسلطبقه‌بندی بر اساس شیب سطح گسلطبقه‌بندی بر اساس وضعیت گسل نسبت به طبقات اطرافطبقه‌بندی گسل‌ها بر اساس طرح آنها14
اسلاید 14: طبقه‌بندی بر اساس شیب سطح گسلزمین‌شناسان گسل‌ها را بر اساس لغزش به سه دسته تقسیم می‌کنند:در صورتی که لغزش کلی در جهت شیب گسل باشد، گسل شیب‌لغز (Dip-slip fault) نامیده می‌شوند.در صورتی که لغزش کلی به موازات امتداد گسل باشد، گسل امتدادلغز (Strike-slip fault) نامیده می‌شوند.در صورتی که لغزش دارای هر دو مؤلفه امتدادی و شیبی باشد، گسل مورب‌لغز (Oblique-slip fault یا Diagonal-slip fault) نامیده می‌شوند.15
اسلاید 15: گسل شیب لغزشگسل‌های شیب‌لغز هم می‌توانند «عادی» باشند و هم «معکوس». گسلهای عادی هنگامی ایجاد می‌شوند که پوسته زمین تحت کشش باشد. در گسلهای شیب‌لغز عادی فرادیواره نسبت به فرودیواره به سمت پایین حرکت کرده‌است. وضعیت گسلهای معکوس، خلاف گسلهای عادی است؛ بدین معنی که فرادیواره نسبت به فرودیواره به سمت بالا حرکت میکند. گسلهای معکوس هنگامی ایجاد می‌شوند که پوسته زمین تحت فشار باشد. شیب گسلهای معکوس نسبتاً زیاد و بیش از ۴۵ْ است.گسلهای رانده جابه‌جایی‌ای همانند گسلهای معکوس دارند منتها شیب صفحه گسل کمتر ار ۴۵ْ است.16
اسلاید 16: گسل امتداد لغزش-گسل مورب لغزشدر گسلهای امتدادلغز جابه‌جایی به موازات امتداد گسل صورت می‌گیرد. در این نوع گسل‌ها سطح گسل تقریباً عمودی است. گسلهای امتدادلغز راست‌بر را گسلهای راست‌لغز و گسلهای امتدادلغز چپ‌بر را گسلهای چپ‌لغز نیز می‌نامند.گسلی که هم مؤلفه لغزشی امتدادی داشته باشد و هم مؤلفه لغزشی شیبی، گسل مورب‌لغز نام دارد. تقریباً همه گسل‌ها هر دو مؤلفه را دارند، ولو کوچک. در نتیجه برای اینکه همه گسل‌ها در این دسته جای نگیرند، لازم است که هر دو مؤلفه گسلهای مورب‌لغز قابل اندازه‌گیری و درخور توجه باشند.17
اسلاید 17: طبقه‌بندی بر اساس شیب سطح گسلگسل‌های پرشیب (High)گسل چینه‌ای (Bedding Fault)(طبقه‌ای)گسل مطابق و نامطابق18
اسلاید 18: طبقه‌بندی بر اساس وضعیت گسل نسبت به طبقات اطرافگسل امتدادلغز ((Strike Slip Fault)مانند هیمالیاگسل مورب‌لغز (Oblique Slip Fault)گسل طولی (Longitudinal Fault)گسل عرضی (Transvers Fault)گسل شیب‌لغز (Dip Slip Fault)گسل چرخشی (Pivotal Fault) یا محوری19
اسلاید 19: طبقه‌بندی گسل‌ها بر اساس طرح آن‌هادر این روش گسل‌ها را بر مبنای وضعیت آنها نسبت به یکدیگر طبقه‌بندی می‌کنند. در این تقسیم‌بندی:گسلهای موازی(Parallel Fault)گسلهای محیطی (Peripheral Fault)گسلهای پَرمانند (Feather Fault)گسلهای پوششی (En Echelon Fault)(پله‌ای)گسلهای شعاعی (Radial Fault)20
اسلاید 20: نحوه آزاد شدن انرژی زلزله ممکن است یک زلزله به همراه خود پیش لرزه و پس لرزه‌هایی داشته باشد، که این دو قبل و بعد از زلزله اصلی ممکن است وقوع یابند، به عبارتی دیگر این موضوع به نحوه آزاد شدن انرژی زلزله بستگی دارد. بطوری که انرژی زلزله بصورتهای زیر آزاد می‌گردند: پیش لرزه لرزش اصلی پس لرزه دسته لرزه ریز لرزه 21
اسلاید 21: نحوه آزاد شدن انرژی زلزله پیش لرزه گاهی اوقات از بروز زلزله اصلی ، یکسری زلزله‌هایی با بزرگی کمتر از زلزله اصلی به وقوع می‌پیوندند که معمولا فراوانی آنها با نزدیک شدن به زمان وقوع لرزش اصلی ، افزایش می‌یابد. لرزش اصلی همان زلزله اصلی بوده که بواسطه آن اکثر انرژی ذخیره شده در سنگها یکباره آزاد می‌گردد و چنانچه داده‌های مربوط به یک زلزله بزرگ غیر دستگاهی باشد مهلرزه نامیده می‌شود. 22
اسلاید 22: نحوه آزاد شدن انرژی زلزله پس لرزه زلزله‌های خفیفتری که غالبا پس از لرزش اصلی ، از حوالی کانون زلزله اصلی منشأ می‌گیرند، را پس لرزه می‌گویند. پس لرزه‌ها می‌توانند حتی تا سالها پس از وقوع زلزله‌های اصلی نیز به طول انجامد. دسته لرزه مجموعه‌ای از تعداد زیادی زلزله که در یک منطقه محدود در مقطع زمانی در حد هفته تا چند ماه به وقوع می‌پیوندد. دسته لرزه‌ها غالبا در نواحی آتشفشانی دیده می‌شوند. ریز لرزه زلزله‌های ضعیفی هستند که بزرگی آنها 3 ریشتر و یا کمتر از 3 بوده و غالبا افزایش ناگهانی و نامنظم آنها نشانه قریب الوقوع بودن مهلرزه یا زلزله اصلی می‌باشند. 23
اسلاید 23: زلزله بوشهرزمین‌لرزه دشتی، زلزله‌ای به بزرگای گشتاوری ۶٫۳ (Mw) (بزرگی ۶٫۱ در مقیاس ریشتر) بود که ساعت ۱۶ و ۲۲ دقیقه روز ۲۰ فروردین ۱۳۹۲، در عمق ۱۲ کیلومتری زیر زمین در شهرستان دشتی استان بوشهر رخ داد، کانون این زمینلرزه در نزدیکی شهر شُنبه، ۱۶ کیلومتری شهر کاکی، ۲۷ کیلومتری شهر خورموج (مرکز شهرستان دشتی) و ۹۰ کیلومتری بندر بوشهر در استان بوشهر بوده است.پس از وقوع این زمینلرزه اعلام شد آسیبی به نیروگاه اتمی بوشهر وارد نشده است.سطح تخریب این زمینلرزه در شهر کوچک شُنبه و ۲۳ روستای تابع در بخش شنبه و طسوج از شهرستان دشتی در استان بوشهر بوده و به بیش از ۱۰ هزار نفر خسارت رسانده است.24
اسلاید 24: استان بوشهرمرکز استان: بوشهر مساحت : 23168کيلومتر مربعشهرهای مهم: بوشهر، دیر، دیلم، کنگان، گناوه، تنگستان، جم، دشتستان و دشتی استان های همسایه از شمال به استانهاى خوزستان و کهکلويه و بويراحمد؛ ازجنوب به خليج فارس؛ از شرق به استان فارس و از غرب به خليج فارس محدود است . جغرافیا: ارتفاع آن از سطح دريا 20 متر مى‌باشد .متوسط حداقل دما 1/18 درجه سانتيگراد و متوسط حداکثر دما 33 درجه سانتيگراد مى باشد. ميزان رطوبت نسبى آن بين 75-58 در صد در تغيير است. ميزان متوسط بارندگى ساليانه اين استان نيز 272 ميليمتر مى باشد .25
اسلاید 25: موقعیت زمین‌لرزه‌های دشتی بوشهر26
اسلاید 26: تلفات و خسارات زلزله بوشهرسطح تخریب این زمینلرزه در بخش شنبه و طسوج از توابع شهرستان دشتی در استان بوشهر بوده و بیشترین تخریب در شهر کوچک ۳هزار نفری شُنبه (کانون زلزله) با ۹۰درصد گزارش شده است. در این زلزله حدود ۳۱۰۰ واحد مسکونی تخریب شده است. این زمینلرزه ۳۷ نفر کشته و حدود ۸۵۰ مجروح بجای گذاشته که ۱۰۰ نفر از مجروحین بستری می‌باشند. در بخش شنبه-طسوج علاوه بر شهر شُنبه، ۲۳ روستا از جمله باغان، سنا درویشی، کردلان، چاهگاه، بن‌بید و... آسیب جدی دیده‌اند.بر اثر زمینلرزه مجددی با ۵٬۲ ریشتر در ساعت ۱۲ و ۲۹ دقیقه و ۵۹ ثانیه چهارشنبه ۲۱ فروردین در بخش شنبه و طسوج شهرستان دشتی، چهار روستای سرمک، دهوک، حناشور و اژدرخوس (روی هم رفته با ۲۰۰ خانوار) این بخش بکلی تخریب شدند.27
اسلاید 27: 28
اسلاید 28: اطلاعات زمین شناسی استان بوشهراستان بوشهر از نظر پستى وبلندى به دو قسمت جلگه اى وکوهستان تقسيم مى شود. الف- جلگه اى: در امتداد خليج فارس قرار گرفته وهر چه از شمال وشمال غرب در( ناحيه ديلم) به طرف جنوب وجنوب شرق به سوى برازجان پيش رويم،عرض جلگه بيشتر شده ودر ناحيه دالکى به 70 کيلومتر مى رسد .پس از آن جلگه باريک وکم عرض شده وسپس در امتداد دره رودمند به فاصله بيش از 140 کيلومتر ، اراضى در ارتفاع کمتر از 500 متر واقع شده اند وپس از آن بار ديگر عرض جلگه باريک شده وکوهها مشرف به دريا قرار مى گيرند.جلگه مذکور از رسوبات رودهاى دالکى ، شاپور ، اهرم ومند شکل گرفته ودر بين آنها شهرها ومراکز جمعيتى استان بوشهر قرار گرفته است. 29
اسلاید 29: اطلاعات زمین شناسی استان بوشهرب- قسمت کوهستانى: رشته کوه هاى استان از دو رشته عمده تشکيل مى شود که به موازات هم سرتاسر طول استان را طى مى کنند. رشته اصلى آن تقريباً بيشتر محدوده شمالى وشرقى استان بوشهر را دربرگفته وبايد عنوان نمود، ادامه رشته کوه زاگرس است. اين رشته کوه ها از ناحيه ماهور در شهرستان کازرون شروع شده وتا ارتفاعات ليتو در شمال شهرستان لار در استان فارس امتداد دارد. اين ارتفاعات را گچ تراش مى نامند. مهمترين قلل اين ارتفاعات ، ارتفاعات خور موج (مند)گيسکان وکوه سياه مى باشد. 30
اسلاید 30: علت اصلی زلزله سهمگین بوشهر به روایت مرکز زمین شناسی امریکاتصادم قاره ای موجب زلزله مرگبار در بوشهر ایران شده است.بیل بارن هارت متخصص ژئوفیزیک در مرکز بررسی های زمین شناسی امریکا گفت: زلزله ی 6.3 ریشتری در جنوب رشته کوه های زاگرس، مقیاسی حیرانگیز بود که نشان دهنده مرز بین صفحات تکتونیکی عربستان و اوراسیا است.صفحه ی عربستان سالانه حدود 0.4 اینچ به سمت شمال حرکت می کند، و شبه جزیره ی عربستان را که به شکل پوتین می باشد را به سمت صفحه ی اوراسیا فشار می دهد.به گفته ی بارن هارت، درست به مانند رشته کوه های هیمالیا که ارتفاع بلندش و تکتونیک های پیچیده اش نشان دهنده ی تصادم بین صفحات ارواسیایی و هندی است، رشته کوه های زاگرس ها دارای گسل های مختلفی است.31
اسلاید 31: علت اصلی زلزله سهمگین بوشهر به روایت مرکز زمین شناسی امریکااین پژوهشگر آمریکایی اضافه کرد: زلزله بوشهر زلزله ای بود که در آن زمین در یک طرف گسل به سمت عمودی بالا و به سمت طرف دیگر حرکت کرد و در نتیجه مسیر بین دو طرف کوتاه شد.در رشته کوهای زاگرس ایران، لایه های نمکینی وجود دارد که درست به مانند یخچال های طبیعی در حرکتند.بارن هارت تاکید کرد که به لطف سابقه طولانی این منطقه در وقوع زمین لرزه، زلزله 6.3 ریشتری برای جنوب غربی ایران غیرعادی نبود.وی تصریح کرد: درجه ی زلزله در امتداد مرز صفحات به طور معمول بین 5.5. تا 6.3 ریشتر است و وقوع زلزله های کوچک تر، از 4 تا 5 ریشتر در این منطقه بسیار عادی است.32
اسلاید 32: علت اصلی زلزله سهمگین بوشهر به روایت مرکز زمین شناسی امریکااین پژوهشگر مرکز زمین شناسی آمریکا گفت: زلزله شش ریشتری در برابر ساخت و ساز بی کیفیت و ضعیف می تواند بسیار ویرانگر باشدوی اظهار داشت: زمانی که زلزله ای نیمه سنگین در نزدیکی شهرهایی که استحکام ساختمان ها در آن ضعیف است، اتفاق می افتد، میزان لرزش، افراد را به حیرت وامی دارد. برای همین است که زلزله بم بسیار تخریب گر و مرگبار همینطور بود.به گزارش انتخاب، گفتنی است، رشته کوه های زاگرس حاصل یک فعالیت تکتونیکی یعنی برخورد دو صفحه تکتونیکی اوراسیا و عربستان هستند. این چین خوردگی متوقف نشده و دگرگونی زمین در غرب ایران و منطقه زاگرس همچنان ادامه دارد. چین خوردگی های متعدد و وجود گنبدهای نمکی فراوان، زاگرس را به منطقه ای نفت خیز تبدیل کرده است.33
اسلاید 33: تصاویر ماهواره ای زلزله بوشهر34
اسلاید 34: تصاویر ماهواره ای زلزله بوشهر35
اسلاید 35: تصویر google map از زلزله بوشهر36
اسلاید 36: وضعیت زلزله در شهرهای ایراندر جمع بندی های اخیر مشخص شده است که بیش از هفتاد درصد از شهرهای ایران در معرض زمینلرزه های مخرب قرار دارند... در این بخش سعی خواهم کرد تا با ارائه آمار و بررسی های علمی، جدی بودن خطر زلزله را در شهر های مختلف بررسی نمایم. در نظر داشته باشید که متاسفانه اخیرا بدلیل تبلیغاتی که برای شهر تهران انجام پذیرفته، خطر زلزله در شهر های دیگر به فراموشی سپرده شده است، ولی باید بدانیم که خطر زلزله در شهرهایی همچون منطقه آذربایجان ( مخصوصا شهر تبریز)، شهر مشهد، بندرعباس و ... حتی بیشتر از تهران است. و این وظیفه ماست که به آگاه سازی مردم از خطری که آنها را تهدید میکند، بپردازیم.37
اسلاید 37: وضعیت زلزله در شهرهای ایران38
اسلاید 38: پراکندگی گسل های زلزله خیز39
اسلاید 39: پراکندگی گسل های امتدادلغز40
اسلاید 40: پراکندگی گسل های معکوس41
اسلاید 41: نمایش توزیع زمین‌لرزه‌ها در ایران و تمرکز بیشتر آنها در منطقه زاگرس در مرز برخورد با صفحه عربستان و ایران.42
اسلاید 42: آخرین زمین‌لرزه‌های ایران و نواحی مجاور 43
اسلاید 43: 44پایان
نقد و بررسی ها
هیچ نظری برای این پاورپوینت نوشته نشده است.