ساخت زبان فارسی

ساخت زبان فارسی

اسلاید 1: ساخت زبان فارسی برگرفته از کتاب توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی نوشته‌ی محمدرضا باطنی------------------------------تهیه‌کننده: بلقیس روشن

اسلاید 2: - دیباچه - نظریه زبانی مقوله و میزان - مقولات دستوری نظریه عمومی زبان ساختمان جمله ساختمان بند ساختمان گروه فعلی ساختمان گروه اسمی ساختمان گروه قیدی ساختمان کلمه

اسلاید 3: اهداف هدف آشناسازی دانشجویان با ساختار نحوی زبان فارسی در چارچوب یکی از نظریه های عمومی زبان به نام نظریه مقوله و میزان می باشد.

اسلاید 4: ساخت زبان فارسيفصل اولديباچه

اسلاید 5: ساخت زبان فارسيتوصيف ساختمان دستوري زبان فارسي بر بنياد يك نظريه عمومي زبان

اسلاید 6: ساخت زبان فارسي

اسلاید 7: تعريف زبان:زبان داراي جنبه‌هاي فراواني است و مي‌توان آنرا از ديدگاههاي مختلف تعريف كرد؛ از ديدگاه جامعه شناسان و مردم شناسان، روانشناسان، فيلسوفان و منطقيان، مهندسان ارتباط، رياضي دانان و ...

اسلاید 8: ساخت زبان فارسيزبان از ديدگاه زبانشناسان:زبانشناسان زبان را بخاطر خود زبان مطالعه مي‌كنند و آنرا براساس زمينه فكري و مكتب خاصي كه به آن تعلق دارند تعريف مي‌كنند.

اسلاید 9: ساخت زبان فارسيكاركرد زبان:زبان از دو طرف با دنياي مادي بيرون مربوط است:1- امواج انرژي صوتي (= ماده )2- وقايع دنياي بيرون كه امواج انرژي در رابطه با آنها بكار مي‌روند (= محيط )

اسلاید 10: ساخت زبان فارسيزبان رابطه‌اي است كه زبانهاي مختلف بطور متفاوت بين امواج انرژي صوتي و وقايع دنياي بيرون برقرار مي‌كنند.

اسلاید 11: ساخت زبان فارسيامواج انرژي صوتي يكنواخت و يكپارچه نيستند، بلكه داراي طرحهاي متفاوتي هستند؛ زبانهاي جهان بطور متفاوت بين اين طرحها و محيط رابطه برقرار مي‌كنند.

اسلاید 12: ساخت زبان فارسيمثال: «او رفت» در چهار زبان فارسي، عربي، انگليسي و فرانسهاو رفتذ َهَبَHE WENTIL EST AllEوقايع جهان بيرونامواج انرژي صوتي

اسلاید 13: ساخت زبان فارسيساختمان زبان: مجموعه الگوهاي صوتي و نظامي كه بين آنها قرار دارد.ساختمان زبان قشري و انتزاعي است.

اسلاید 14: ساخت زبان فارسيدستورزبان «دستگاهي از دستگاههاست»:1- دستگاه دستوري2- دستگاه واژگاني3- دستگاه صوتي

اسلاید 15: ساخت زبان فارسيهريك از اين دستگاهها به نوبه خود دستگاههاي فرعي ديگري را در بردارند.

اسلاید 16: ساخت زبان فارسيزبان فارسي، مانند هر زبان ديگر،‌ از اجتماع گونه‌هاي فراواني تشكيل شده است كه به منزله افراد اين مفهوم كلي و مجرد هستند.

اسلاید 17: ساخت زبان فارسيهنگام بحث از ساختمان زبان فارسي لازم است گونه مورد نظر مشخص شود.در بسياري از كتابهاي دستور فارسي گونه‌هاي زبان مخلوط شده‌اند.

اسلاید 18: ساخت زبان فارسيتوصيف يعني بيان چگونگي گونه زباني مورد نظر بدون هيچ نوع قضاوت.توصيف در مقابل تجويز قرار مي‌گيرد كه در آن در خط سير طبيعي زبان عملاً دخالت مي‌شود.

اسلاید 19: ساخت زبان فارسينظريه عمومي زبان يعني تدوين وجوه اشتراك زبانها.- نظريه عمومي زبان به بيان اين موضوع مي‌پردازد كه زبان بطور مطلق چگونه كار مي‌كند.- نظريه عمومي زبان براساس استقراء ناقص قرار دارد.

اسلاید 20: ساخت زبان فارسياصول نظريه عمومي زبان:ادعا مي‌شود كه اين اصول بر كليه زبانهاي جهان قابل انطباق است.مثال از نظريه‌‌هاي عمومي زبان:1- نظريه گشتاري (چامسكي)2- نظريه مقوله و ميزان (هاليدي)

اسلاید 21: ساخت زبان فارسيعيوب دستور زبانهاي فارسي موجود:1- نداشتن نظريه2- مخلوط كردن گونه‌هاي زبان3- تجويز براي زبان4- تحميل مقولات زبانهاي بيگانه5- مخلوط كردن صورت و معنا

اسلاید 22: ساخت زبان فارسيرابطه صورت و معنا- زبان عبارتست از شبكه روابطي كه بين اجزاء سازنده آن وجود دارد.- صورت (= ساختمان ) زبان از مجموعه اين روابط به وجود مي‌آيد.

اسلاید 23: ساخت زبان فارسي- معناي زبان نقشي است كه اين طرحها در ارتباط با جهان بيرون بازي مي‌كنند.

اسلاید 24: ساخت زبان فارسيفصل دومنظريه زباني مقوله و ميزان

اسلاید 25: ساخت زبان فارسينظريه زباني مقوله و ميزانبراساس اين نظريه همه زبانهاي جهان از امواج صوتي در گفتار و از نشانه‌هاي ديداري در نوشتار بعنوان ماده اوليه استفاده مي‌كنند تا درباره جهان بيرون و دريافت انسان از آن بحث كنند.

اسلاید 26: ساخت زبان فارسيفونولوژي (Phnology)فونولوژي يا دستگاه صوتي زبان عبارتست از منتزع كردن خصوصيات مميز ماده صوتي و تنظيم آنها در يك شبكه يا دستگاه.

اسلاید 27: ساخت زبان فارسيخصوصيات مميز يا واجي:پاره‌اي از خصوصيات ماده صوتي كه داراي نقش بامعنايي در زبان هستند و مي‌توانند واجي را به واج ديگر تبديل كنند.مثال: par / bar

اسلاید 28: ساخت زبان فارسياز نظرآواشناسي عضوي تضادهاي صوتي كه در تمايز واجهاي صامت مؤثرند عبارتند از:1) واجگاه؛ 2) نحوه توليد؛ 3) واكمثال از صامتهاي بيواك:واج/P/ دو لبي و انسدادي است، در حاليكه واج/S/ لثوي و سايشي است.

اسلاید 29: ساخت زبان فارسيزبانهاي مختلف، خصوصيات مختلفي را به عنوان خصوصيات مميز بكار مي‌برند.مثال: دمش در زبان فارسي غيرمميز و در زبان سندي مميز است.سندي: /P/ و /Ph/ داراي تقابلند.

اسلاید 30: ساخت زبان فارسيتكيه، آهنگ و درنگ نيز موجب تمايز معنا مي‌شوند.مثال: -/váli/ و /valí/- «مي‌روي.» و «مي‌روي؟»- «ما همه/ كار مي‌كنيم.» و «ما هم كار مي‌كنيم»

اسلاید 31: ساخت زبان فارسيخصوصيات مميز در خط:در خط نيز تنها برخي از جزئيات نشانه‌هاي ديداري خطي مميز هستند.مثال: صـ و حـ در كلماتي نظير صوري و حوري

اسلاید 32: ساخت زبان فارسيدستگاه خط: انتزاع خصوصيات مميز از نشانه‌هاي ديداري خطي و تنظيم آنها در يك شبكه.- نكته: خط نماينده صد در صد واقعي دستگاه صوتي نيست.

اسلاید 33: ساخت زبان فارسيالگوهاي دستوري و واژگان زبان از طريق دستگاه صوتي و دستگاه خطي به صورت صوت يا خط نمايانده مي‌شوند.

اسلاید 34: ساخت زبان فارسيجنبه صوري زباندستور و واژگان بر روي هم جنبه صوري زبان را تشكيل مي‌دهند.- دستور: جايگاه عملكرد طبقات بسته- واژگان: جايگاه عملكرد طبقات باز

اسلاید 35: ساخت زبان فارسيبافت چيست؟شبكه روابطي است كه بين صورت زبان (يعني دستور و واژگان) و جهان بيرون وجود دارد و معناي خارجي زبان را تشكيل مي‌دهند.

اسلاید 36: ساخت زبان فارسيمعناي خارجي زبان: مجموعه خصوصيات مميز محيط.به سخن ديگر مي‌توان گفت كه بافت عبارتست از انتزاع خصوصيات مميز محيط و تنظيم آنها در يك شبكه.

اسلاید 37: ساخت زبان فارسيهيچ زباني همه خصوصيات محيط را بعنوان خصوصيات مميز تشخيص نمي‌دهد.مثال: جمله «مي‌رفتي.»1- از ديدگاه دستگاه صوتي: جمله داراي 7 واج است؛ تكيه روي هجاي اول آن قرار دارد و آهنگ آن افتان است.

اسلاید 38: ساخت زبان فارسي2- از نظر صورت: جمله به عناصر دستوري و واژگاني تقسيم مي‌شود:mi + raf + t + i1) mi- , t- , i عناصر دستوري: 2) raf عنصر واژگاني:

اسلاید 39: ساخت زبان فارسي3- اين جمله به يك اتفاق در جهان خارج اشاره مي‌كند و اطلاعاتي از آن بدست مي‌آيد، براي مثال اينكه:1. رونده يك نفر بوده است.2. رونده مخاطب بوده است.3. عمل در گذشته انجام گرفته است.

اسلاید 40: ساخت زبان فارسيمعني صوري: ارزشي كه يك عنصر ساختماني در شبكه روابط دستوري زبان بخود مي‌گيرد.مثال: صيغه جمع در عربي و فارسي - فارسي: جمع در تضاد با مفرد- عربي: جمع در تضاد با مفرد و تثنيه

اسلاید 41: ساخت زبان فارسيفصل سوممقولات دستوري نظريه عمومي زبان

اسلاید 42: ساخت زبان فارسيزبان روي دو محوري كار مي‌كند:1- محور زنجيري2- محور انتخابي

اسلاید 43: ساخت زبان فارسيمحور زنجيري: نماينده تسلسل يا توالي عناصر سازنده زبان در روي بعد زمان.مثال:«او شاگرد خوبي است.»

اسلاید 44: ساخت زبان فارسيمحور انتخابي: نماينده امكانات گوناگوني است كه در هر نقطه از زنجير گفتار در اختيار گوينده قرار دارد تا از ميان آنها يكي را برگزيند.مثال: او شاگرد خوبي است. معلم شايسته‌اي فرزند مهرباني

اسلاید 45: ساخت زبان فارسيكار زبان روي اين دو محور شبيه دستگاه عدد نويسي است.مثال: 27937

اسلاید 46: ساخت زبان فارسياصول كاركردي دستگاه عدد نويسي:1- داشتن ده علامت مختلف (9-0)2- امكان توالي‌هاي مختلف علائم روي محور زنجيري3- امكان تكرار يك علامت در روي محور زنجيري

اسلاید 47: ساخت زبان فارسيمثال از زبان:«من مي‌خوردم.»اين جمله داراي 5 واژك است كه براي سهولت تحليل دو تاي آنها بعنوان يك واژك در نظر گرفته مي‌شود:من + مي + خور + د+ -َ م1234

اسلاید 48: ساخت زبان فارسيواژك يعني كوچكترين جزء معني داري كه در ساختمان صوري زبان داراي نقشي باشد.

اسلاید 49: ساخت زبان فارسياختياري بودن يا اجباري بودن انتخاب:- من مي‌خوردم.- Ø مي‌خوردم.انتخاب فاعل در اين جمله اختياريست، اما انتخاب « -َ م» اجباري.

اسلاید 50: ساخت زبان فارسيتحليل جمله «من مي‌رفتم.» از نظر دستگاه صوتي زبان:man miraftamداراي 11 واج است كه دو تاي آنها سه بار تكرار شده‌اند.

اسلاید 51: ساخت زبان فارسيواج آرايي: قوانين حاكم بر تركيب واجها.مثال: amnmannam*mnaاختيار انتخاب مطلق نيست.

اسلاید 52: ساخت زبان فارسيمحاسبات نظري نشان داده است كه از ديدگاه نظري، بدون در نظر گرفتن تركيباتي كه در آنها يك واج تكرار شده است، مي‌توان با 30 واج 24360 كلمه سه واجي ساخت.

اسلاید 53: ساخت زبان فارسياصول كاركردي دستگاه صوتي زبان فارسي:1- داشتن بيش از يك علامت (30 واج)2- امكان تكرار يك علامت (ma:m)3- امكان تركيب علائم به طرق مختلف

اسلاید 54: ساخت زبان فارسيدر نظريه مقوله و ميزان براي دستور چهار مقوله وجود دارد.1- واحد (Unit)2- ساختمان (Structure)3- ظبقه (Class)4- دستگاه (System)

اسلاید 55: ساخت زبان فارسيواحد:زبان داراي طرح است، لذا الزاماً بايد قابل تقسيم به واحدهايي باشد.

اسلاید 56: ساخت زبان فارسينتايجي كه نظريه مقوله و ميزان از موضوع فوق مي‌گيرد:1- تمام زبانهاي جهان در روي محور زنجيري قابل تقسيم به واحدهايي هستند.2- تعداد اين واحدها از يكي بيشتر است.3- واحدهاي زبان از نظر اندازه يكسان نيستند.

اسلاید 57: ساخت زبان فارسي4- واحدهاي كوچكتر در ساختمان واحدهاي بزرگتر بكار مي‌روند، مثال:1- واژك در ساختمان كلمه بكار مي‌رود.2- كلمه در ساختمان گروه بكار مي‌رود.3- گروه در ساختمان بند بكار مي‌رود.

اسلاید 58: ساخت زبان فارسيواحدهاي زبان فارسي ازبزرگتر به كوچكتر:جملهبندگروهكلمهواژك

اسلاید 59: ساخت زبان فارسيوضع هر واحد را نسبت به واحد بالاتر و پايين‌تر از خود مرتبه (Rank)، و وضع همه آنها را نسبت بهم سلسله مراتب (Rank Scale) مي‌نامند.

اسلاید 60: ساخت زبان فارسييك يا چند واحد از يك مرتبه در ساختمان واحدي كه بلافاصله در بالاي آن قرار گرفته بكار مي‌رود. بنابراين، عناصر ساختماني يك واحد، واحدهاي مرتبه پايين‌تر هستند.

اسلاید 61: ساخت زبان فارسيمثال از مرتبه:«اين پسر خوب»عناصر ساختماني اين گروه، بعنوان يك واحد زبان فارسي، كلمات (يعني واحدهاي مرتبه پايين‌تر) هستند.

اسلاید 62: ساخت زبان فارسيآيا واژك داراي واحد ساختماني است؟- خير. زيرا واژك كوچكترين واحد ساختمانی است كه در پايين‌ترين مرتبه قرار مي‌گيرد.

اسلاید 63: ساخت زبان فارسيطبقه: واحدهاي يك مرتبه (مثلاً، مرتبه گروه) به لحاظ نقشي كه در ساختمان واحد بالاتر (مثلاً، بند) ايفا مي‌كنند متفاوت هستند و بنابراين، در گروهبندي‌هاي مختلف ظاهر مي‌شوند.

اسلاید 64: ساخت زبان فارسيمثال از طبقه:گروهطبقه اسمي طبقه حرف اضافه‌اي(گروه اسمي) (گروه حرف اضافه‌اي)طبقه فعلي(گروه فعلي)

اسلاید 65: ساخت زبان فارسيمثال از طبقه:«اين يك جلد پايان نامه نبايد برداشته شود.»طبقه اسميطبقه فعليدر واقع، در اينجا دو گروه وجود دارد كه متعلق به دو طبقه مختلف هستند.

اسلاید 66: ساخت زبان فارسيگروه اسمي در جمله جايگاه مسنداليه را اشغال مي‌كند، در حاليكه گروه فعلي در جايگاه اسناد قرار مي‌گيرد.- مسنداليه: مس- اسناد: ا

اسلاید 67: ساخت زبان فارسيدستگاه:نماينده امكاناتي است كه گوينده مي‌تواند از ميان آنها يكي را انتخاب كند. دستگاه مربوط به سازمان يا گروهبندي داخل طبقه است.

اسلاید 68: ساخت زبان فارسيخصوصيات دستگاه:1- تعداد امكانات يك دستگاه مشخص و قابل شماره است.2- امكانات يك دستگاه مانعه الجمع هستند.3- امكانات يك دستگاه را مي‌توان بطريق منفي هم تعريف كرد...

اسلاید 69: ساخت زبان فارسي4- اگر امكان تازه‌اي در دستگاه وارد شود، معني امكانات ديگر را در شبكه تغيير مي‌دهد.

اسلاید 70: ساخت زبان فارسيمثال از دستگاه:طبقه گروه اسمي در داخل خود مي‌تواند به طبقات كوچكتري تقسيم شود كه اين امر دستگاههاي مختلف گروه اسمي را به وجود مي‌آورد، مثال: دستگاه عدد.

اسلاید 71: ساخت زبان فارسيطبقه گروه اسمي طبقه مفرد طبقه جمع

اسلاید 72: ساخت زبان فارسي

اسلاید 73: ساخت زبان فارسيميزان: رابطه پيوسته بين چند عنصر يا چند عامل كه در يك طرف نشان دهنده حداقل و در طرف ديگر، نشان دهنده حداكثر يك خصوصيت است.

اسلاید 74: ساخت زبان فارسيميزانهاي دستوري:1- ميزان مراتب / سلسله مراتب2- ميزان نمود3- ميزان تحليل

اسلاید 75: ساخت زبان فارسيميزان نمود: واحدبند مسنداليهاسنادطبقه گروه اسمي طبقه گروه فعليموردمورد

اسلاید 76: ساخت زبان فارسيميزان تحليل: نشان دهنده ظرافتي است كه ما در تجزيه و تحليل يك قطعه زبان نشان مي‌دهيم. ميزان تحليل داراي سطح فوقاني و سطح تحتاني و سطوح مياني است.

اسلاید 77: ساخت زبان فارسيواحد واژگون (مرتبه): واحدي است كه در ساختمان واحد همپايه پا پايين‌تر از خود بكار مي‌رود، مثال:«مردي (كه پسربچه 13 ساله‌اي را ... كشته بود) ديروز به اعدام محكوم شد.»بندواژگون

اسلاید 78: ساخت زبان فارسيمثالهاي ديگر از بند واژگون (مرتبه):1- (آنچه مي دانم) كافي نيست.2- مرغ (پر كنده): مرغي كه پرش كنده شده است.3- زندگي (برباد رفته): زندگي كه برباد رفته است.

اسلاید 79: ساخت زبان فارسي(مثالهاي 2 و 3 داراي بندهاي واژگون با تاويل هستند.)

اسلاید 80: ساخت زبان فارسيروابط صوري در واژگان:به جملات زير توجه كنيد:1- بچه‌ها همسايه‌ها را عصباني كردند.2- خيانچه‌ها پيانچه‌ها را تلويجه كردند.3- بچه‌ها اقيانوسها را ماست مالي كردند.

اسلاید 81: ساخت زبان فارسي- جمله (1) منطبق بر هنجارهاي زباني است.- جمله (2) داراي تعدادی واژه نادرست است.- جمله (3) داراي طرح واژگاني نابهنجار است.

اسلاید 82: ساخت زبان فارسيانتخاب اولين كلمه عملاً انتخاب واژه يا واژه‌هاي بعدي را در روي زنجير گفتار محدود مي‌سازد، مثال:1- گربه سفيد؛2- جيغ كوتاه سياهبلند *تاريك *غليظ

اسلاید 83: ساخت زبان فارسيهم نشيني (Collocation):سازگاري افراد طبقات در روي زنجير گفتار.

اسلاید 84: ساخت زبان فارسيدسته مثبت: كلماتي كه مي‌توانند با هم هم نشيني داشته باشند، مثال:هواي تميز؛ هواي پاك؛ هواي تازهدسته منفي: كلماتي كه نمي‌توانند با هم همنشيني داشته باشند، مثال:هواي خسته؛ هواي كوتاه؛ هواي دور

اسلاید 85: ساخت زبان فارسيطرح واژگاني هنجار نتيجه انتخاب از دسته‌هاي مثبت در هر نقطه از زنجير گفتار و هم نشيني مثبت بين واژه‌ها مي‌باشد.

اسلاید 86: ساخت زبان فارسيفصل چهارمساختمان جمله

اسلاید 87: ساخت زبان فارسيتعريف ساختماني جمله: جمله واحدي از زبان فارسي است كه از يك بند يا بيشتر ساخته شده باشد.انواع جمله: 1) جمله هسته اي 2) جمله خوشه‌اي

اسلاید 88: ساخت زبان فارسيجمله هسته‌اي از يك هسته ی مركزي و اجباري به علاوه تعدادي وابسته اختياري تشكيل مي‌شود، مثال: 1: تو حتماً بروهسته

اسلاید 89: ساخت زبان فارسي2: اگر او تلفن كرد تو حتماً برو و الا او مي‌رنجدهستهوابسته پيرووابسته پيشرو

اسلاید 90: ساخت زبان فارسيفرمول كلي جمله هسته‌اي: هْـ (وْ )هـ : هستهو: وابسته-ْ: نماينده امكان تكرارنكته: وابسته‌ها در قشرهاي مختلف به هسته مي‌پيوندند.

اسلاید 91: ساخت زبان فارسيبند: واحدي كه در ساختمان جمله بكار مي‌رود. بند داراي دو طبقه متمايز است:1- طبقه بند آزاد كه جايگاه هسته را اشغال مي‌كند.2- طبقه بند مقيد كه جايگاه وابسته را اشغال مي‌كند.

اسلاید 92: ساخت زبان فارسيميزان نمود طبقات بند:عنصر ساختماني ساختمان جمله  هسته وابسته طبقه طبقه بند آزاد طبقه بند مقيدمورد من مي‌دانم كه دروغ مي‌گويي

اسلاید 93: ساخت زبان فارسي

اسلاید 94: ساخت زبان فارسيملاك صوري براي تشخيص بند مقيد از بند آزاد وجود يكي از عناصر پيونده در بند مقيد و عدم آن در بند آزاد است.- عناصر پيونده: اگر، چنانچه، بطوريكه، هرگاه، كه، تا، و الا ....

اسلاید 95: ساخت زبان فارسيهسته‌هاي دو قلو و چند قلو، مثال:اگر تلفن كرد تو حتماً برو و او را ببينوهـ 1هـ 2

اسلاید 96: ساخت زبان فارسيتكرار (Recursion):1- تكرار همپايه، مثال:«پسر بچه زنبيل خود را روي زمين نهاد،بسته قرمز رنگي را بيرون آورد،هـ 1هـ 2

اسلاید 97: ساخت زبان فارسيدوباره زنبيل را برداشت و براه افتاد.»2- تكرار ناهمپايه، مثال:چون شما اصرار كرديد من گفتم كه آنرا برگردانند.هـ 4هـ 3و 2و 1هـ

اسلاید 98: ساخت زبان فارسينكته: تكرار هسته هميشه از نوع همپايه است، اما تكرار وابسته مي‌تواند از نوع همپايه و ناهمپايه هردو باشد.

اسلاید 99: ساخت زبان فارسيمثال از تكرار وابسته بصورت همپايه:اگر او بيايد و اگر هوا خوب باشد به كنار دريا مي‌رويم+و 1و 1هـ

اسلاید 100: ساخت زبان فارسيوضعيت وابسته‌ها از نظر توالي نسبت به هسته:1- وابسته‌هاي ثابت2- وابسته‌هاي متغير: قبل از هسته بعد از هسته بين هسته

اسلاید 101: ساخت زبان فارسيخصوصيات وابسته‌هاي ثابت:1- توالي آنها تغييرناپذير است و هميشه بعد از هسته يا وابسته ديگري قرار مي‌گيرند.2- داراي عامل پيونده «كه» هستند.3- درجه وابستگي در آنها شديد است و بلافاصله به آنچه قبل از آنها است برمي‌گردند

اسلاید 102: ساخت زبان فارسيمثال از وابسته‌هاي متغير:الف: اگر تو خرجش را قبول كني او اين كار را مي‌كند (وهـ )ب: او اين كار را مي‌كند اگر تو خرجش را قبول كني ( هـ و)ج: او اين كار را اگر تو خرجش را قبول كني مي‌كند (هـ >و<)

اسلاید 103: ساخت زبان فارسيانشعاب در تكرار همپايه رخ مي‌دهد و درآن قسمتي از ساختمان بند به قرينه حذف مي‌شود، مثال:

اسلاید 104: ساخت زبان فارسيدير يا زود بايد نظام كهنه اجتماعي (مشترك در هردو بند) برچيده شود و جاي خود را به نظام نوي بدهد كه ...

اسلاید 105: ساخت زبان فارسيلانه: اگر چند بند كه خود داراي روابط داخلي هستند با هم جمع شوند و يكپارچه در شبكه روابط جمله وارد گردند، بر روي هم مجموعه‌اي را بنام لانه (ل) بوجود مي‌آورند.

اسلاید 106: ساخت زبان فارسيمثال از لانه گيري:دكتر خودش نبود دستيارش مريض را ديد و برايش نسخه نوشتلل++

اسلاید 107: ساخت زبان فارسيجمله خوشه‌اي: اين جمله از اجتماع جمله‌هاي هسته‌اي تشكيل مي‌شود. اين جملات بوسيله «و» و «يا» به يكديگر قلاب مي‌شوند.فرمول ساختماني: هـْ وْ + n ] هـْ (وْ )[

اسلاید 108: ساخت زبان فارسيمثال از جمله خوشه‌اي با حداقل ساختمان:معمولاً آنها از چنين طرحي استقبال نخواهند كرداگرچه به نفع آنها باشدو اگر فايده اين طرح را بطور عيني ثابت نكنيد آنرا نخواهند پذيرفت.هـووهـ

اسلاید 109: ساخت زبان فارسيفصل پنجمساختمان بند

اسلاید 110: ساخت زبان فارسيتعريف ساختمان بند:واحدي از زبان فارسي كه از يك گروه يا بيشتر ساخته شده باشد و خود در ساختمان جمله بكار مي‌رود.

اسلاید 111: ساخت زبان فارسيعناصر ساختماني بند:1) مسند اليه (مس)؛ 2) متمم (م)؛3) اسناد ( ا)؛ 4) ادات ( د)

اسلاید 112: ساخت زبان فارسيجايگاه مسنداليه: محل كاركرد گروه اسمي (با يك استثناء)جايگاه متمم: محل كاركرد گروه اسميجايگاه اسناد: محل كاركرد گروه فعليجايگاه ادات: محل كاركرد گروه قيدي و گاهي نيز گروه اسمي

اسلاید 113: ساخت زبان فارسيمثال از ساختمان بند:1- پروينخوشحال است.مسم ا2- امسال محصول زيتون بسيار خوب است.د مس ما

اسلاید 114: ساخت زبان فارسيملاكهاي شناسايي مسنداليه و متمم:1- وجود «را»؛ 2- مطابقه اسناد با مسنداليه؛3- توالي عناصرمثال 1:غريبه‌ها او را جناب سروان مي‌ناميدند مس مما

اسلاید 115: ساخت زبان فارسيمثال 2:الف. راننده‌اي اتوموبيلي داشت مس م اب. اتوموبيلي راننده‌اي داشت مس م ا

اسلاید 116: ساخت زبان فارسيفعل تركيبي و اجزاء آن:مثال: باز كردن، احتياج داشتن، سوار شدن، فريب دادناجزاء:1. قسمت غيرفعلي يا متمم2. قسمت فعلي يا اسناد

اسلاید 117: ساخت زبان فارسينكته: باستثناي يك دسته از افعال تركيبي، جزء غيرفعلي تمامي آنها قابل بسط است.مثال:تو او را فريب سختي دادي مس م م ا

اسلاید 118: ساخت زبان فارسيانواع بند از نظر ساخت:1- بند مهين: جايگاه اسناد اين بند حتماً اشغال مي‌شود.2- بند كهين: جايگاه اسناد اين بند اشغال نمي‌شود (مثال: چشمم روشن)

اسلاید 119: ساخت زبان فارسيفرمول ساختماني بند مهين:(مس) (مْ) (دْ ) امثال 1: برد امثال 2: علي كتاب را برد آنجا مس م ا د

اسلاید 120: ساخت زبان فارسيدستگاههاي بند:1- دستگاه پرسشي: شبكه‌اي كه امكانات مختلف پرسش را در بر مي‌گيرد.2- دستگاه متمم: شبكه‌اي كه امكانات مختلف متمم را در بر مي‌گيرد.

اسلاید 121: ساخت زبان فارسي3- دستگاه مطابقه: شبكه‌اي كه امكانات مختلف رابطه بين مسنداليه و اسناد را در بر مي‌گيرد.

اسلاید 122: ساخت زبان فارسيبندهاي فارسي در بالاترين سطح تحليل (قشر اول) به دو ريز طبقه پرسشي و خبري تقسيم مي‌شوند.- ريز طبقه پرسشي: داراي كلمات پرسشي، يا آهنگ خيزان، يا هر دو.- ريز طبقه خبري: فاقد كلمات پرسشي و داراي آهنگ افتان

اسلاید 123: ساخت زبان فارسيكلمات پرسشي:1- دسته اول: شامل كلماتي كه انتخاب آهنگ خيزان براي آنها اجباري است، مثال:«آيا، مگر، هيچ»2- دسته دوم: شامل كلماتي كه انتخاب آهنگ خيزان يا افتان براي آنها اختياري است،

اسلاید 124: ساخت زبان فارسيمثال:كجا، كي، چه، چگونه.

اسلاید 125: ساخت زبان فارسيوجوه اخباري، التزامي و غير شخصي در بند پرسشي:وجه اخباري1- مي‌روي؟2- آيا مي‌روي؟3- كي مي‌رود كجا؟

اسلاید 126: ساخت زبان فارسيوجه التزامي1- بروم؟2- آيا بروم؟3- چي را چرا بدهم؟

اسلاید 127: ساخت زبان فارسيوجه غير شخصي1- مي‌شود رفت؟2- آيا مي‌شود رفت؟3- كي را كجا مي‌شود برد؟

اسلاید 128: ساخت زبان فارسي

اسلاید 129: ساخت زبان فارسيتقسيم‌بندي بندهاي فارسي از نظر متمم:در قشر اول مي‌توان بندهاي فارسي را به دو ريز طبقه تقسيم كرد:الف- ريز طبقه‌اي كه افراد آن داراي متمم هستند.ب- ريز طبقه‌اي كه افراد آن فاقد متمم هستند.

اسلاید 130: ساخت زبان فارسيبندهاي يك متممي:1- بندهاي داراي علامت الف- شناخته (كتاب را خريدم) ب- ناشناخته :1) ساده ، 2) تركيبي2- بندهاي بدون علامت

اسلاید 131: ساخت زبان فارسيمتمم‌هاي علامت‌دار ناشناخته ساده:1- متمم‌هايي كه در خود بند داراي مرجعي هستند. اين مرجع يا مسنداليه است، يا متمم ديگري در همان بند.2- متمم‌هايي كه فاقد مرجع در خود بند هستند.

اسلاید 132: ساخت زبان فارسيمثال 1: متمم بدون مرجعمن از او خبري ندارممس دم امثال2: متمم داراي مرجعاو دانشمند بزرگي استمسما(مرجع)

اسلاید 133: ساخت زبان فارسيمتمم‌هاي بي‌علامتالف- ريز طبقه‌اي كه از يك گروه اسمي تشكيل شده است :1) داراي مرجع در بند، 2) فاقد مرجع در بندب- ريز طبقه ضماير متصل مفعولي

اسلاید 134: ساخت زبان فارسيبندهاي دو متممياين بندها داراي چهار حالت هستند:1- دو متمم، هردو بدون مرجع، مثال:شما او را كتك مفصلي زديدمس م م ا

اسلاید 135: ساخت زبان فارسي2- دو متمم، هردو با مرجع مسنداليه، مثال:او خيلي خوش لباس جلوه‌گر شدمسمم ا

اسلاید 136: ساخت زبان فارسي3- دو متمم، اولي مرجع دومي؛ مثال:او مرا عصباني كردمس م م ا

اسلاید 137: ساخت زبان فارسي4- دو متمم، دومي مرجع اوليتوخرابشكرديمس م م ا

اسلاید 138: ساخت زبان فارسيدستگاه مطابقه- مطابقه يعني ارتباط مسنداليه و اسناد از نظر شخص و عدد- دستگاه مطابقه شبكه‌ايست كه امكانات مختلف اين رابطه را در بر مي‌گيرد.

اسلاید 139: ساخت زبان فارسيهسته گروه اسمي: اسماسم: انسان1- جاندار غير انسان2- بي‌جان

اسلاید 140: ساخت زبان فارسيمثال از مطابقه براي اسامي بي‌جان و اسامي غير انسان1- الف- برگها مي‌ريزند.ب- برگها مي‌ريزد.2- الف- گربه‌ها دعوا مي‌كنند.ب- گربه ناراحت است.

اسلاید 141: ساخت زبان فارسيريز طبقه جاندار انسان:1- اول شخص: «من رفتم.»؛ «ما رفتيم.»2- دوم شخص: «جنابعالي فرموديد.»؛ «تو گفتي.»؛ «شما گفتيد.»3- سوم شخص: «آقاي دكتر منزل نيست/ نيستند.»

اسلاید 142: ساخت زبان فارسيمسنداليه :1- ساده: شامل يك گروه اسمي2- تركيبي: شامل دو گروه اسمي يا بيشتر. اين گروهها يا با عوامل پيونده («و»، «يا») بهم قلاب شده‌اند، يا بصورت عطف بيان در كنار هم قرار گرفته‌اند.

اسلاید 143: ساخت زبان فارسيمثال از مسنداليه ساده:پرونده امر به دادسرا احاله شده است.مسدما

اسلاید 144: ساخت زبان فارسيمثال از مسنداليه تركيبي، زنجيري:نخست‌وزير، وزير مسكن و وزير بهداشت آمدند1 23 مس ا

اسلاید 145: ساخت زبان فارسيمثال از مسنداليه تركيبي، عطف بيان:شما دانش‌آموزان امروز معلمان فردا خواهيد بود 12 مس م ا

اسلاید 146: ساخت زبان فارسيبند كهين: بندي است که در آن جایگاه اسناد اشغال نشده باشد .مثال : شب بخیر ؛ به سلامت مس د د

اسلاید 147: ساخت زبان فارسيانواع بند كهين: 1- بندهاي داراي عنصر محذوف به قرينه در بند مهين.الف- انشعابيب- محاوره‌اي

اسلاید 148: ساخت زبان فارسيانواع بند كهين (ادامه):2- بندهاي بدون عامل محذوف به قرينه در بند مهين. اين بندها الزاماً با بند مهين همراه نيستند.الف- بندهايي كه در آنها نقش مس، م و د از يكديگر باز شناخته مي‌شود.

اسلاید 149: ساخت زبان فارسيب- بندهايي كه در آنها نقش مس، م و د از يكديگر شناخته نمي‌شود.

اسلاید 150: ساخت زبان فارسيمثال از بند كهين انشعابي:«جمعيت ايران سالانه به نسبت دو درصد اضافه مي‌شود/ و شايد هم بيش از دو درصد.مثال از بند كهين محاوره‌اي:گوينده الفگوينده بديشب كجا رفتي؟ سينما.

اسلاید 151: ساخت زبان فارسيمثال از بندهايي كه نقش مس، م و ا در آنها مشخص مي‌شود:1- چشمم روشن2- لطف شما زياد مس م مس دمثال از بندهايي كه نقش مس، م و ا در آنها مشخص نمي‌شود:دوست عزيزم؛ اي روزگار شياه

اسلاید 152: ساخت زبان فارسيفصل ششمساختمان گروه فعلي

اسلاید 153: ساخت زبان فارسيطبقه گروه فعلي جايگاه اسناد را در بند اشغال مي كند.عناصر ساختماني گروه فعلي:(ن)  عنصر منفي ساز(ق)  فعل ناقص(غ)  عنصر غير فعلي

اسلاید 154: ساخت زبان فارسي(ف)  فعل واژگانی(ل)  عنصر سازنده مجهول(ح)  عنصر سازنده حالتمثال: نه بايد برداشته شود

اسلاید 155: ساخت زبان فارسيعنصر «ف» يك فعل واژگاني است كه داراي 29 شكل مي‌باشد:الف- 25 شكل شامل صورتهايي كه صرف مي‌شوند (مانند مضارع و ماضي)ب- 4 شكل شامل صورتهايي كه صرف نمي‌شوند (مانند مصدر كوتاه و اسم مفعول)

اسلاید 156: ساخت زبان فارسيساختمان كلمه فعل از نظر واژكهاي سازنده:1- پيشوند (پ)2- ستاك حال (ت)3- عامل سببي (س)4- علامت ستاك گذشته (گ) 5- پي‌بندهاي فعلي (پي)

اسلاید 157: ساخت زبان فارسيمثال از ساختمان كلمه فعل:پيگستپ1. mi par a:n id am2. gof t ø3. be gu i

اسلاید 158: ساخت زبان فارسي

اسلاید 159: ساخت زبان فارسيپي بند:1- عامل سازنده مصدر (-an)؛ (رفتن)2- عامل سازنده اسم مفعول (-e)؛ (رفته)3- ضماير متصل فاعلي (داراي 6 عضو) (رفتي)

اسلاید 160: ساخت زبان فارسي

اسلاید 161: ساخت زبان فارسيطبقات واژكي كه جايگاههاي ستاك حال (ت) و علامت ستاک گذشته(گ) را اشغال مي كنند:1- مصدر منهاي علامت مصدر = ستاك گذشته2- ستاك گذشته منهاي علامت ستاك گذشته (t/d/id/a:d:) ± تغييرات صوتي = ستاك حال

اسلاید 162: ساخت زبان فارسيصيغه‌هاي فعلي كه از ستاك گذشته ساخته مي‌شوند:1- ماضي مطلق (MM) : (خوردم)2- ماضي استمراري(ME) :(مي خوردم)3- اسم مفعول (EM) : (خورده)4- اسم مفعول استمراري (EE) : (مي‌خورده)

اسلاید 163: ساخت زبان فارسيصيغه‌هاي فعلي كه از ستاك حال ساخته مي‌شوند:الف- مضارع (MZ): (مي‌خورم)ب- التزامي (EL): (بخورم)ج- امر (AM): (بخور)

اسلاید 164: ساخت زبان فارسيعامل سببي (س): اين طبقه فقط داراي يك عضو است: n:a-مثال: دواندن؛ خوراندن و پراندن/ پرانيدن

اسلاید 165: ساخت زبان فارسيعناصر ساختماني گروه فعلي:(ن) (ق) (غ) ف (ل) (ح)- پنج عنصر اختياري و يك عنصر اجباري.

اسلاید 166: ساخت زبان فارسيعنصر سازنده منفی (ن) در ساختمان گروه فعلي:اين طبقه داراي يك عضو مي‌باشد كه داراي دو گونه است: ne/ naمثال: نرو (نهي)؛ نرفت (نفي)؛ نمي‌رود (نفي)

اسلاید 167: ساخت زبان فارسيعنصر ساختماني «ق»: افعال ناقص داراي تمام 29 صورت صرفي نيستند.ريز طبقات افعال ناقص:1- آنهايي كه براي شخص و عدد صرف نمي‌شوند (ق1) بايد؛ مي‌توان2- آنهايي كه براي شخص و عدد صرف مي‌شوند

اسلاید 168: ساخت زبان فارسيريز طبقه افعال ناقصي كه براي شخص و عدد صرف مي‌شوند:1- افعالي كه داراي صيغه‌هاي ماضي و حال هر دو هستند؛ (ق2): داشتن2- افعالي كه فقط داراي صيغه‌هاي حال هستند؛(ق3) : خواستن

اسلاید 169: ساخت زبان فارسي

اسلاید 170: ساخت زبان فارسيفعل داشتن: بعنوان فعل معين همراه با فعل واژگان بكار مي‌رود و يك نوع استمراري مي‌سازد:دارم مي‌روم؛ داشتند مي‌رفتند

اسلاید 171: ساخت زبان فارسيفعل خواستن: بعنوان فعل معين همراه با فعل واژگاني بكار مي‌رود و صورت آينده را مي‌سازد:خواهم رفت؛ خواهند رفت؛ كشته خواهد شد

اسلاید 172: ساخت زبان فارسيعنصر غيرفعلي (غ) در ساختمان گروه فعلي:- اين عنصر از جنس فعل نيست.- تمامي عناصر غير فعلي به يك طبقه دستوري بسته تعلق دارند.مثال: باز آمدن؛ پيش بردن

اسلاید 173: ساخت زبان فارسيعنصر سازنده مجهول (ل): شدنمثال: گروه فعليفلكشتهشدخوردهشود

اسلاید 174: ساخت زبان فارسينكته: شدن به عنوان فعل واژگاني:م ا(ف) خوشحالشد بيمارمي‌شود

اسلاید 175: ساخت زبان فارسيعنصر ساختماني حالت (ح): بودن- وقتي بودن در جايگاه حالت قرار گيرد، با يك فعل واژگاني همراه مي‌شود و داراي 18 صورت مي‌باشد.مثال: رفته‌ام ، رفته بودم، رفته باشم

اسلاید 176: ساخت زبان فارسيدستگاههاي گروه فعلي:در گروه فعلي زبان فارسي سه دستگاه همزمان وجود دارد.

اسلاید 177: ساخت زبان فارسيدستگاه شماره يك گروه فعلي:1- طبقه خود ايستا: افراد اين طبقه مي‌توانند در جايگاه اسناد بند آزاد قرار گيرند.2- طبقه ناخود ايستا: 1- ريز طبقه مصدر 2- ريز طبقه اسم مفعول

اسلاید 178: ساخت زبان فارسيمثال از ريزطبقه مصدر:بچه را تنبيه كردن ثمر بخش نيستمسما(بند واژگون)

اسلاید 179: ساخت زبان فارسيمثال از ريزطبقه اسم مفعول:1- هنوز نيامده رفت.2- بچه رنگ پريده روي صندلي نشسته بود.

اسلاید 180: ساخت زبان فارسيطبقه افعال خود ايستا:1- طبقه غير شخصي: اين افعال در بندهايي ديده مي‌شوند كه فاقد مسنداليه هستند.- گروههاي اين طبقه از نظر وجه:الف- التزامي (بتوان گفت)

اسلاید 181: ساخت زبان فارسيب- اخباري:1) حال (بايد ديد) 2) گذشته (مي‌شد رفت)

اسلاید 182: ساخت زبان فارسيطبقه افعال خود ايستا : (ادامه)2- طبقه شخصي: گروههايي كه در اين طبقه قرار مي‌گيرند از سه دستگاه شخص، عدد و وجه بطور همزمان انتخاب مي كنند.

اسلاید 183: ساخت زبان فارسيانشعابات وجه التزامي:الف- وجه التزامي مطلق: 1) بدون فعل كمكي «بايد» 2) با فعل كمكي «بايد»ب- وجه التزامي تركيبي: 1) بدون فعل كمكي «بايد»؛ با فعل كمكي «بايد»

اسلاید 184: ساخت زبان فارسيمثال از وجه التزامي مطلق: 1) بروم 2) بايد بروممثال از وجه التزامي تركيبي:1) رفته باشم؛2) بايد رفته باشم.

اسلاید 185: ساخت زبان فارسيانشعابات وجه اخباري:1. آينده2. گذشته: 1) غيراستمراري؛ 2) استمراري3. حال: 1) غير استمراري؛ 2) استمراري

اسلاید 186: ساخت زبان فارسيگذشته غيراستمراري:الف- مطلق: رفتم؛ ديديمب- تركيبي: رفته بودم؛ ديده بوديم(فرمول ب: ف (EM) + ح (MM))

اسلاید 187: ساخت زبان فارسي

اسلاید 188: ساخت زبان فارسيگذشته استمراري:الف- مطلق: 1)می رفتم 2)باید می رفتمب- تركيبي: داشتم می رفتم(فرمول ب: ق2 (MM) + ف (ME))

اسلاید 189: ساخت زبان فارسيانشعابات حال يا مضارع:1. ريزطبقه استمراري2. ريزطبقه غيراستمراري

اسلاید 190: ساخت زبان فارسيريزطبقه استمراري:الف- تركيبي a: دارم مي‌رومب- تركيبي b: مي‌رفته است.(فرمول ب: ف (EE) + ح (MZ))

اسلاید 191: ساخت زبان فارسيريزطبقه غير استمراري:الف- مطلق: مي‌خورم؛ مي‌بينمب- تركيبي: خورده‌ام؛ ديده‌ام(فرمول ب: ف (EM) + ح (MZ))

اسلاید 192: ساخت زبان فارسيدستگاه شماره دو گروه فعلي:داراي امكان مثبت و امكان منفي (مثال: «كشته نشد.»)دستگاه شماره سه گروه فعلي: داراي دو امكان معلوم و مجهول است. مثال:معلوم: كشتمجهول: كشته شد

اسلاید 193: ساخت زبان فارسيفصل هفتمساختمان گروه اسمي

اسلاید 194: ساخت زبان فارسيساختمان گروه اسمي: گروه اسمي از يك كلمه يا بيشتر ساخته مي‌شود.عناصر ساختماني گروه اسمي:وابسته‌هاي پيشرو هسته وابسته‌هاي پي‌روشسرفرمول گروه اسمي: (ش) س (ر)

اسلاید 195: ساخت زبان فارسيملاك تشخيص عناصر ساختماني گروه اسمي:اضافه (e/ye)، مثال:اين يك نشريه دوستداران سازمان مللشسرهسته: اولين كلمه اي كه پس از آن اضافه قرار مي‌گيرد .

اسلاید 196: ساخت زبان فارسيوابسته‌هاي پيشرو (ش): تعداد اين وابسته‌ها حداكثر 4 مي‌باشد، مثال:اين يك نفر پير زن -ِ بيچاره4 3 2 1 ش س ر

اسلاید 197: ساخت زبان فارسي- طبقه‌اي كه در جايگاه ش1 قرار مي‌گيرد شامل عناصر اسم و صفت است.- طبقه‌اي كه در جايگاه ش2 قرار مي گيرد شامل چهار ريز طبقه است:1- ريزطبقه معدود2- ريزطبقه صفات عالي3- ريزطبقه اعداد وصفي

اسلاید 198: ساخت زبان فارسي4- يك ريزطبقه 14 عضوي

اسلاید 199: ساخت زبان فارسي- طبقاتي كه در جايگاههاي ش3 و ش4 قرار می گیرند به ترتيب شامل عدد و افرادي از يك طبقه بسته‌اند كه داراي 7 عضو است، مثال:ايندو تا دختر بچه 4 3 2 1 ش س

اسلاید 200: ساخت زبان فارسيوابسته‌هاي پي‌رو (ر): هر هسته مي‌تواند 5 ولبسته پي‌رو داشته باشد، مثال:بوف كور معروف هدايت را كه به چند زبان ترجمه شده است (تجديد چاپ كرده‌اند)بوف (س) – كور (ر1) – معروف (ر2)هدايت (ر3) – را (ر4)

اسلاید 201: ساخت زبان فارسيكه به چند زبان ترجمه شده است (ر5)

اسلاید 202: ساخت زبان فارسي- عنصر ساختماني ( ر1): معمولاً از نوع اسم است.- عنصر ساختماني (ر2): معمولاً از نوع صفت است و با عنصر (ر3) ارتباط محكمي ندارد.- انتخاب از عناصر (ر2) مي‌تواند مكرر باشد،

اسلاید 203: ساخت زبان فارسيمثال:كتاب بزرگ قشنگ قرمز مريمس ر2ر2ر2 ر3 123

اسلاید 204: ساخت زبان فارسي

اسلاید 205: ساخت زبان فارسيعنصر ساختماني ر3: طبقه‌اي كه در اين جايگاه قرار مي‌گيرد به سه ريزطبقه تقسيم مي‌شود:1- ريزطبقه ضمائر (ميز تحرير من/ خودم ،کتابم)2- ريزطبقه اسم3- يك ريزطبقه يك عضوي؛ - اي/i/

اسلاید 206: ساخت زبان فارسيعنصر ساختماني ر4: «را»مثال:دختر كوچك او را ديدم س ر2 ر3 ر4 ا

اسلاید 207: ساخت زبان فارسيعنصر ساختماني ر5: طبقه‌اي كه در اين جايگاه قرار مي‌گيرد از نوع جمله، بند و يا گروه قيدي واژگون مرتبه است، مثال:لباسهای نو او را كه از مغازه سر پل خریده است... س ر2 ر3 ر4 ر5

اسلاید 208: ساخت زبان فارسي-در جايگاه ر5 مي‌توان هم از گروههاي قيدي و هم از بندهاي واژگون انتخاب كرد:انتقاد منطقي او از كار دستگاه كه در نوع خود بي‌سابقه بود حسن اثر بخشيده است.انتقاد (س) – منطقي (ر2) – او (ر3)از كار دستگاه (ر5-1) كه در نوع خود بي‌سابقه بود (ر5-2)

اسلاید 209: ساخت زبان فارسيتتابع اضافات را مي‌توان با بكارگيري يک گروه قيدي شكست:مثال : استادِ روانشناسي ِ دانشكدهِ ادبياتِ دانشگاهِ تهراناستادِ روانشناسي در دانشكده ادبيات دانشگاه تهران گروه قيدی

اسلاید 210: ساخت زبان فارسيعنصر ساختماني هسته (س):اين عنصر معمولاً از مقوله اسم است؛ مثال:1- بزرگترين برادر اوش2س ر32- رفتن تو صلاح نيستس ر3 مس م ا

اسلاید 211: ساخت زبان فارسيدستگاههاي گروه اسمي:1- عدد (مفرد و جمع)2- شخص (اول شخص، دوم شخص، سوم شخص)3- شناختگي

اسلاید 212: ساخت زبان فارسيدستگاه شناختگي داراي سه امكان است و با دستگاه شخص برخورد دارد:1- شناخته (معرفه)2- ناشناخته (نكره)3- جنس

اسلاید 213: ساخت زبان فارسيتكرار همپايه در گروه اسمي:وابسته‌ها و هسته‌ها مي‌توانند با كمك عامل پيونده «و» و «يا» گسترش يابند، مثال:پست و تلگراف و تلفن كشور س س س ر31 2 3

اسلاید 214: ساخت زبان فارسيفصل هشتمساختمان گروه قيدي+فصل نهمساختمان كلمه

اسلاید 215: ساخت زبان فارسيتعريف ساختماني گروه قيدي: اين گروه از يك كلمه يا بيشتر ساخته مي‌شود و جايگاه ادات (د) را در بند اشغال مي‌كند، مثال:مرد مجروح در اثر خونريزي درگذشت مسدا

اسلاید 216: ساخت زبان فارسيطبقه‌بندي گروههاي قيدي:1- گروههاي بدون علامت صوري2- گروههاي با علامت صوري

اسلاید 217: ساخت زبان فارسيگروههاي قيدي بدون علامت صوري:1- ريزطبقه باز واژگاني (مانند هميشه، هنوز، بارها، چطور، خير)2- ريزطبقه بسته دستوري (مانند اگر، وقتيكه، اما، چنانكه)

اسلاید 218: ساخت زبان فارسيگروههاي قيدي با علامت صوري:1- داراي تنوين (مانند اتفاقاً، احياناً، زباناً)2- داراي حرف اضافه:

اسلاید 219: ساخت زبان فارسيساختمان گروه قيدي با حرف اضافهپيونددنباله (گروه اسمي)حرف اضافه+ (رابطه) يا (ش) س (ر) (رابطه) + حرف اضافه

اسلاید 220: ساخت زبان فارسيمثال از گروه قيدي با حرف اضافه:عطف بهنامهشماره 120رابطه حرف اضافهسر2پيونددنباله

اسلاید 221: ساخت زبان فارسيمثالهاي ديگر از گروه قيدي با حرف اضافه:در/ سال گذشته؛به/ ضرر دولت؛براي/ كمك رساني؛ در نتيجه/ كارهاي نيك؛به دنبال/ گزارشهاي رسيده؛دور از/ چشم او.

اسلاید 222: ساخت زبان فارسيحروف اضافه:1- حروفي كه «اضافه» نمي‌پذيرند، مانند «از، با، بر، در»2- حروفي كه «اضافه» مي‌پذيرند؛ مانند «براي، كنار، بدون، پشت»

اسلاید 223: ساخت زبان فارسيگروههاي قيدي داراي حرف اضافه:1- ناگسيخته، مثال:من به كسي كه اين كار را كرده‌است مديون هستممسدم ا

اسلاید 224: ساخت زبان فارسي2- گسيخته، مثال:من به كسي مديون هستم كه اين كار را كرده استمس م ا د

اسلاید 225: ساخت زبان فارسي- بسياري از گروههاي اسمي نيز مي‌توانند جايگاه ادات را اشغال كنند:1- برخي از اعضاي ريزطبقه صفت2- گروههاي اسمي كه از نظر معنا بر زمان دلالت مي‌كنند3- گروههاي اسمي كه از نظر معنا بر مكان دلالت مي‌كنند.

اسلاید 226: ساخت زبان فارسيتعريف ساختماني كلمه: كلمه واحدي است كه از يك واژك يا بيشتر ساخته شده است. در قشر اول تجزيه كلمه مركب از 3 عنصر است: پيشوند پايه پسوند پ پا پس

اسلاید 227: ساخت زبان فارسيفرمول ساختماني كلمه:(پْ) پْـا (پْس)مثال1: چرخ + -ِ (چرخه) پا پسمثال2: پرخاش+ گر + اي (پرخاشگري)پا پس1 پس2

اسلاید 228: ساخت زبان فارسيمثال 3:پرده + در + اي (پرده‌ دري)پا 1 پا 2پسجامعه + شناس + اي (جامعه شناسي)

اسلاید 229: ساخت زبان فارسيمثال 4:بي + قرار+ اي (بيقراري)پ پا پسنا + شنو + آ (ناشنوا)

اسلاید 230: ساخت زبان فارسيمثال 5: كلمه فعلمي + دو+ ان + ايد + اي (مي‌دوانيدي) پ پا پس1 پس2 پس3

اسلاید 231: ساخت زبان فارسيمثال 6: كلماتي كه اجزاء آنها با «و» با هم تركيب مي‌شوند:شس + ت+ و شوپا پس پا 1 پا 2