شیوه رازی
اسلاید 1: شیوهٔ رازی
اسلاید 2: شیوهٔ رازی، شیوه‌ای در معماری ایرانی است که مربوط به سدهٔ پنجم تا آغاز سدهٔ هفتم(سامانیان، سلجوقیان و خوارزمشاهیان) می‌باشد. معماري ايراني بعد از اسلام با ورود مسجد همراه شد . مسجد هاي اوليه بر روي آتشکده هاي زيباي گذشته ساخته شدند . مساجد اوليه طرحي بسيار ساده و شبستاني ، ملهم از مسجد مدينه داشتند . با اين حال تنها نقشه ي پلان مسجد بود که نو مي نمود و گرنه در اجزا ، ساختمان مساجد از معماري ساساني و پارتي تبعيت مي نمود براي مثا ل مي توان از مسجد جامع فهرج ، تاريخانه ي دامغان ، جامع اصفهان و اردستان نام برد . شیوهٔ رازی
اسلاید 3: معماري ايراني بعد از اسلام با ورود مسجد همراه شد . مسجد هاي اوليه بر روي آتشکده هاي زيباي گذشته ساخته شدند . مساجد اوليه طرحي بسيار ساده و شبستاني ، ملهم از مسجد مدينه داشتند . با اين حال تنها نقشه ي پلان مسجد بود که نو مي نمود و گرنه در اجزا ، ساختمان مساجد از معماري ساساني و پارتي تبعيت مي نمود براي مثا ل مي توان از مسجد جامع فهرج ، تاريخانه ي دامغان ، جامع اصفهان و اردستان نام برد .
اسلاید 4: تبعيت از طرح شبستاني تا ظهور شيوه اي نو در معماري به نام شيوه رازي در مساجد ادامه يافت . خاستگاه اين شيوه را از ري مي دانند و البته اين شيــوه در اصفهان اســت که به تعــالي خود مي رسد . پيدايش شيوه رازي در معماري مقارن با جنبشهاي آزاديخواهي ايرانيان بر ضد دستگاه خلافت عباسي بوده واز زمان آل زيار و مرداويج شروع وتا زمانهاي آل بويه ، سلجوقي و خوارزمشاهيان ادامه پيدا مي کند . گرايشهاي ملي گرايانه ي اجتماعي و سياسي که در جهت بازگشت ايرانيان به قدرت شکل مي گيرد بطور دقيق در معماري به گونه اي جهت دار به يک دوره ي بازگشت اشاره دارد . بازگشت به فضاهاي پر افتخار گذشته و البته به کارگيري اين فضاها با ابداعات تازه که به شکوه فرهنگ ايراني اسلامي مي انجامد و به آن غنا مي بخشد .
اسلاید 5: آنچه که بناهاي اين دوره را در يک گروه بـندي واحد قرارمي دهد همــين گرايــش بازگشــت مي باشد . البته در همه ي شيوه هاي معماري ايراني به نوعي بازگشت به اصالتهاي معماري ايراني ديده مي شود . بطورمثال در شيوه خراساني با وجودي که طرح پلان به ظاهر عربي است اما در جزييات اصول معماري ساساني و پارتي بطور کامل مشهود معماری این دوره را می‌توان مجموعه‌ای از تمام معماری‌های گذشته ایران دانست در این زمان بود که ادبیات ایران نیز زنده گشت و فردوسی شاهنامه را برای ایرانیان به جا گذاشت که یکی از پر افتخار ترین آثار ادبی ایران است. معماری نیز در این دوره با نغز کاری پارسی، شکوه و عظمت پارتی و ریزه کاری خراسانی همراه بود.
اسلاید 6: پدید آمدن ساختمان با کارکردهای متفاوت همچون مدارس، آرمگاهها و... استفاده از طرح چها ایوانی در بناهااستفاده از تاقهای چهار بخش، کاربندی، تاق کلنبو و تاق چهار ترکساخت گنبد به روشهای مختلف همچون گنبد رک و گسسته ناری و ابداع گنبد دوپوسته و گنبد ترکین با تویزهدر معمار ی این دوره عملا با توجه به موارد بالا با گوناگونی بناها روبرو هستیم در این دوره همانند دوره‌های قبل از اسلام مدرسه به عنوان بنایی جدا وارد معماری شد و بناهای چهار ایوانی نیز از نو زنده شده و تز ئینات نیز به بناها باز گردانده شد می‌توان دستاور‌های معماری این دوره رابه صورت زیر دانس]:
اسلاید 7: استفاده دوباره از مصالح مرغوب در بناهابه کاربردن آجر پیشبر به دو صورت لعاب دار و بی لعابابداع شیوه معقلی که گره سازی با آجر و کاشی استبه کار بردن انواع گچ بری‌ها در بناهابه کار بردن نگاره های آجری با خطوط شکسته و مستقیم
اسلاید 8: آنچه مسلم است دوره رازی را می‌توان رنسانسی برای ایران قدیم دانست که متاسفانه با حمله مغول به این کشور اکثر آثار این دوره به نا بود گردید و باز در ایران وقفه‌ای در امر هنر و معماری پیش آمد که این بار توسط اقوام وحشی تاتاربه وقوع پیوست
اسلاید 9: 1. پلان مستطیل شکل2. فضای ایوانی3. مصالح اولیه آجر4. ساخت ایوان 0پلان ایوان مربع شکل می‌باشد) ویژگی های سبک رازی:
اسلاید 10: 5. استفاده از طا ق های جناقی (تیزه دار)6. ساخت گنبد و متعلقات آن (گوشواره و فیلپوش)، گنبدها بر پشت ایوان جنوبی ساخته می‌شده است.7. ساخت زوج مناره بر ایوان جنوبی8. استفاده از تزئینات (گچ‌بری، آجرکاری، گره‌سازی، کاشی خشتی) ویژگی های سبک رازی:
اسلاید 11: . مقبره ی امیر اسماعیل سامانی در بخارا2. گنبد سرخ مراغه3. مقبره‌ی امیر ارسلان جاذب در مشهد4. برج رسگت در سواد کوه مازندران5. برج لاجیم در مازندران6. برج اردکان در گرگان7. برج مهماندوست در دامغان8. برج طغرل در شهر ری9. برج علاءالدین تکش در ورامین10. برج مقبره‌های خرقان در همدانبناهای سبک رازی:
اسلاید 12: 10. برج مقبره‌های خرقان در همدان11. گنبد قابوس در گرگان12. مسجد برسیان در اصفهان13. مسجد جامع اردستان14. مسجد جامع کبیر قزوین15. رباط شرف (کاروانسرای شرف) در سرخس16. مسجد جامع گلپایگان17. مسجد جامع اصفهان (عتیق اصفهان)18. گنبد علویان درهمدان19. پل شهرستان در اصفهان20. حرم حضرت عبدالعظیمبناهای سبک رازی:
اسلاید 13: مسجد جامع اردستان بنایی تاریخی در شهر اردستان واقع در شمال استان اصفهان است. معمار بنا استاد محمود اصفهانی استمسجد جامع اردستان تاریخچه ساخت مسجد جامع اردستان را می‌توان به سه دوره تقسیم کرد * دوره نخست- قرن سوم ه.ق ‚مسجد به صورت گنبدی ساخته شد * دوره دوم- در قرن سوم وچهارم ه.ق از صورت گنبدی به مسجدی کوشک مانند تبدیل شد * دوره سوم - در قرن ششم ه.ق در عهد سلجو قیان مسجد ویران و به صورت چهار ایوانی بنا شده‌است.
اسلاید 14: از جنوب به آب انبار‚ از مغرب به معبر باغ، از شمال به معبر باغ و از غرب به حمام عمومی و کاروانسراموقعیت جغرافیائیمسجد جامع اردستان به سبک مسجد جامع اصفهان (شیوه رازی) بنا شده واکنون مسجدی چهارایوانی است. این مسجد ورودی‌های متعددی دارد. ورودی اصلی که دالان طویلی است‚ در گوشة جنوب غربی مسجد قراردارد که ازیک سو به محلة فهره‚ واز سوی دیگر به دشت محال راه دارد. نمای این ورودی از یک قوس ‚ دو طاق نمای محرابی شکل ‚دولچکی ‚دونیم ستون آجری ‚دو قاب تزیینی ودو سکوی آجری تشکیل شده‌است .
اسلاید 15: در قسمت شمالی مسجددوورودی قرارگرفته ‚یکی به مدرسة علمیه متصل است و دیگری به فاصلة اندکی‚ گذر شمالی را به داخل مسجد مرتبط می‌کند. این ورودی‌های متعدد عامل ارتباط فضاهای اطراف با مسجدند. مسجد جامع اردستان از ۴ ایوان یا صفه تشکیل شده که بشرح زیر است :مسجد جامع اردستان
اسلاید 16: صفه جنوبی که شامل ایوان وگنبد خانه می‌باشد به صفه صاحب الزمان مشهور بوده واز قدیمی‌ترین قسمتهای مسجد می‌باشد گنبد این صفه روی ساختمان مربعی شکلی که توسط گوشواره‌ها به ۸ ضلعی و۱۶ ضلعی تبدیل شده‌است وزمینه دایره شکلی را که گنبد برروی آن سوار شده مهیا گردیده ‚ وضع طاق بندی وآجر کاری زیر گنبد از شاهکارهای هنری وفوق العاده مهم دوران سلجوقی ومتعلق به اواخر قرن پنجم ه.ق می‌باشد .در گنبد خانه مسجد کتیبه‌های زیبا به خط ثلث در طاق‌های قوسی واطراف شبستان به چشم می‌خورد که در نگاه اول استنباط می‌گردد که فرد خیری به نام محمود اصفهانی معروف به غازی در سال ۵۵۱ ه. ق آن را تعمیر نموده‌استصفه صاحب الزمان
اسلاید 17: ایوان شمالی این ایوان که به صفحه صفا معروف است در دوران پادشاهی شاه طهماسب صفوی وبه سعی و کوشش و توسط معمار استاد حیدر علی بن ذوالفقار اردستانی از معماران زبردست قرن دهم هجری تکمیل گردیده‌است. ایوان شرقی این ایوان به صفه امام حسین ویا صفه امیر جمله معروف می‌باشد که در قرن یازدهم ه.ق به اهتمام میر محمد سعید ملقب به امیر جمله المک ارسادات عظام حسینی اردستان احداث شده وموقوفه‌ای بر آن مقرر داشته وبرروی دری که یک لنگه از آن موجود است این شعر زیبا حک شده‌است. ساخت رکن این مسجد به صفا..................جمله الملک آن سعید لقا
اسلاید 18: این ایوان به صفه امام حسن مجتبی (ع) ویا حکیم الملک معروف است در این صفه کتیبه‌ای به خط نستعلیق وجود دارد که قسمتهائی از آن خراب شده‚ در سقف این ایوان نقاشی‌ها وآیات قرآنی به طرز زیبائی نقش بسته ودر بالای آن مناره‌ای قرار دارد.ایوان غربی
اسلاید 19: مسجد جامع نهاونداين مسجد بر روى دامنهٔ تپه‌اى مشرف بر شهر نهاوند، در سمت شمال ميدان قيصريه واقع شده است. ارتفاع آن از کف شبستان نسبت به کف خيابان مجاور در حدود ۵/۵ متر است و براى دسترسى به آن بايد حدود ۲۵ پله را از کف ميدان قيصريه پيمود تا به حياط مسجد رسيد.در ضلع شرقى ديوار شبستان سه پنجرهٔ مشرف به ميدان قيصريه، داخل طاق‌نماهايى تعبيه شده‌اند و جلوى آن‌ها بالکن کم عرضى وجود دارد که پشت‌بام مغازه‌هاى جلوى مسجد است. مصالح به کار رفته در بناى مسجد شامل آجر با ملاط گچ و خاک است.
اسلاید 20: مسجد داراى سه در ورودى است يکى به طرف بازار قديمى که از کف شبستان مسجد بالاتر است و دو تاى ديگر نيز به طرف حياط قديمى مسجد باز مى‌شوند.
اسلاید 21: مسجد از سادگى ويژ‌ه‌اى برخوردار است و هيچ آثار و نشانه‌اى از تزئيناتى مانند گچبرى و کتيبه در جبههٔ داخلى و بيرونى آن ديده نمى‌شود. تنها تزئين مسجد کتيبهٔ سنگى کوچکى به ابعاد ۵۰×۲۵ سانتى‌متر است که مربوط به دورهٔ سلجوقيان است. اطراف اين کتيبه و بالاى آن به خط کوفى جملات «لا اله الا اللّه» و «محمد رسول اللّه» نوشته شده است. بالاى قوس محراب لوحهٔ سنگى کوچکى نصب شده است که شامل تاريخ تعمير مسجد در دورهٔ صفويه است به شرح زيربسم‌الله الرحمن الرحيم بو تراب آن ستودهٔ صانــع کرد تعمير مسجدِ جامــــع سالِ تاريخِ آن به آخرِ ماه شود از نورِ حق دلش لامع سنهٔ ۱۱۶۱اين مسجد تاکنون به ثبت تاريخى نرسيده است امّا با توجه به قدمت بنا ثبت آن در زمرهٔ آثار تاريخى ضرورت دارد.
اسلاید 22:
اسلاید 23:
اسلاید 24:
اسلاید 25: یکی از قدیم‌ترین مسجدهای ایران که تحولات معماری‌دوره‌های گوناگون اسلامی را در بر دارد، مسجد جامع اصفهان واقع‌در شمال شرقی شهر است که مجموعة تاریخی وسیعی به ابعاد170*140 متر را درکنار میدان کهنه تشکیل می‌دهد. این مسجدامروزه شامل قسمتهای مختلفی چون گنبد نظام‌الملک، گنبدتاج‌الملک، صحن چهار ایوانی، شبستان‌ها و بنای معروف به‌مدرسة مظفری است.مسجد جامع اصفهان
اسلاید 26: اين مسجد، در حقيقت، مجموعه‌اى از ساختمان‌ها و آثار هنرى دوره‌هاى بعد از اسلامِ تاريخ ايران است که يادگارهايى از پادشاهان، وزيران، اميران، بزرگان و بانوان خيّر ايرانى بعد از اسلام را در بر دارد و بخشى از تحولات معمارى دوره‌هاى اسلاميِ تاريخِ ايران را، در مدت هزار سال، نشان مى‌دهد. بخش‌هاى ممتاز و جالب توجه اين مسجد بدين قرارند:
اسلاید 27: صفه‌هاى کوچک سمت راست دالان ورودى که با ستون‌هاى مدور و گچ‌برى‌هاى زيبا تزئين يافته‌اند و مجموعه‌اى از آثار دورهٔ ديلمى در قرن چهارم هجرى قمرى است. - گنبد خواجه نظام‌الملک وزير مشهور ملکشاه سلجوقى که در سال‌هاى ۴۶۵ تا ۴۸۵ هجرى قمرى ساخته شده است. کتيبهٔ کوفى اين گنبد که در ضلع جنوبى مسجد واقع شده، حاوى نام پادشاه وقت، ملکشاه و وزير او خواجه نظام‌الملک است. عنوان ملکشاه در اين کتيبه «يمين خليفه‌اللّه اميرالمؤمنين» ذکر شده است. خليفهٔ عباسى در آن زمان «المعتصم باللّه» بوده است. چهل ستونى که در منتهى‌اليه غربى اين ضلع واقع شده، از دورهٔ شاهعباس اول صفوى است، که در سال ۱۰۱۹ هجرى قمرى به ساختمان‌هاى مسجد افزوده شده است. - چهل ستون که در سمت چپ دالان ورودى واقع شده و در ساخت آن از سبک ابنيهٔ سلجوقى پيروى شده است، از آثار دورهٔ پادشاهان آل‌مظفر در قرن هشتم هجرى قمرى است.
اسلاید 28: ساختمان ايوان جنوبى مسجد از قرن ششم و تزئينات داخل و خارج آن از قرن هشتم، نهم، دهم و يازدهم هجرى قمرى است. دو منارهٔ اين ايوان ظاهراً در عهد حسن‌بيک ترکمان افزوده شده است و در دورهٔ اين امير آق‌قويونلو و پادشاهى طهماسب اول و شاهعباس دوم، تغييرات ضرورى مسجد به انجام رسيده و داخل و خارج اين ايوان، با تزئينات کاشىکارى آراسته شده است. در بين مقرنس‌هاى تاق اين ايوان، نام «ابونصر حسن بهادر» که بانى تعميرات و الحاقاتى در اين مسجد بوده است. در يک لوحهٔ کاشىکارى مربوط به سال ۸۸۰ هجرى قمرى ثبت شده است. - تزئينات کاشىکارى اطراف صحن از دورهٔ حسن‌بيک ترکمان معروف به اوزون حسن و از قرن نهم هجرى قمرى است. - ايوان شرقى مسجد مشخصات معمارى دورهٔ سلجوقى را از قرن ششم به خوبى حفظ کرده است. داخل اين ايوان با گچ‌برى‌هاى قرن هشتم آراسته شده و کتيبهٔ کاشىکارى آن حاکى از تعميرات در دورهٔ شاه سليمان صفوى است.
اسلاید 29: - صفهٔ عمر در شرق اين ايوان واقع شده است که در دورهٔ قطب‌الدين محمود، شاه آل‌مظفر، به وسيلهٔ «مرتضى بن الحسن العباسى الزينبي» در محل بناى قديمى ديگرى ساخته شده است. در دورهٔ حکومت موقتى اشرف افغان تعمير شده و به دستور او کتيبه و لوحه‌هايى به اين صفه افزوده شده است. - ايوان غربى مسجد که ساختمان آن از قرن ششم هجرى است و با تزئينات کاشىکارى آن دوره که بيش‌تر از نوع خطوط بنايى است، آراسته شده است. اين ايوان در دورهٔ پادشاهى شاه سلطان حسين صفوى تعمير و تزئين شده و با کتيبه‌ها و لوحه‌هايى در قالب خطوط مختلف زينت يافته است.
اسلاید 30: در شمال ايوان غربى، مسجد کوچکى از دورهٔ اولجايتو (ايلخان مسلمان مغول) واقع شده است که محراب عالى گچبرى شدهٔ آن در سال ۷۱۰ هجرى قمرى به دستور وزير ايرانى او «محمد ساوي» ساخته شده و تاق‌هاى آجرى متنوعى دارد. محمد ساوى در سال ۷۱۱ هجرى قمرى بر اثر سعايت بدگويان به دستور اولجايتو کشته شد؛ ولى اين اثر ارزندهٔ دورهٔ صدارت او همچنان نام او را در تاريخ جاويدان کرده است. نام استاد حيدر اصفهانى که سازندهٔ اين محراب عالى گچبرى شده است، نيز در آخر حاشيهٔ کتيبهٔ محراب، بر جاى مانده است. در غرب ايوان غربى و مسجد اولجايتو، شبستانى از دورهٔ حکومت سلطان محمد بن بايسنقر تيمورى وجود دارد که سال ساختمان ۸۵۱ هجرى قمرى است و بانى آن «عمادبن مظفر ورزنه‌اي» است که از امراى لشکر وى بوده است. کتيبهٔ ثلث زياى سردرِ اين شبستان تاريخى را «سيد محمود نقاش» خطاطى کرده است. عمادبن مظفر، مسجد باشکوهى هم در محل توليد خود (ورزنه)، بنا کرده است.
اسلاید 31: ايوان شمالى مسجد معروف به صفهٔ درويش از قرن ششم و کتيبهٔ گچبرى داخل آن از دورهٔ شاه سليمان صفوى است. تزئينات کاشىکارى نماى خارجى آن از اقدامات ادارهٔ باستان‌شناسى اصفهان در سال‌هاى ۱۳۳۶ و ۱۳۳۷ هجرى شمسى است و به اين مناسبت، کتيبه‌اى به خط بنّايى به يادگار گذاشته شده است. در طرفين ايوان شمالى و شمال آن، چهل ستون‌هايى از قرن ششم هجرى موجود است که مخصوصاً چهل ستون شرقى آن تاق‌هاى متعدد با نقوش مختلف آجرى دارد و از قسمت‌هاى جالب اين بناى عظيم تاريخى به شمار مى‌رود.
اسلاید 32: شمالى‌ترين اثر تاريخى مسجد جمعه، گنبد تاج‌الملک مشهور به گنبد خاکى است که بانى آن «ابوالغنائم تاج‌الملک خسرو فيروز شيرازي» وزير ديگر ملکشاه سلجوقى است. سال ساختمان آن در کتيبهٔ دور گنبد، سال ۴۸۱ هجرى قمرى ذکر شده است و در بين آثار دورهٔ سلجوقى اثر بى‌همتايى به شمار مى‌رود. در آثار تاريخى موجود در مسجد جمعهٔ اصفهان، غير از سبک‌هاى مختلف معمارى، انواع خطوط کوفى، ثلث، بنّايى، نسخ و نستعليق را به زبان فارسى و عربى، به نثر و به نظم مى‌‌توان مشاهده نمود. - ساختمان حوض وسط مسجد نيز در زمان سلطنت شاه‌محمد خدابندهٔ صفوى، پدر شاهعباس اول، به وسيلهٔ شخصى به نام «يوسف آقا» بنا شده است. مسجد جامع اصفهان یکی از اولین نمونه‌های مساجد عباسی ومتقدم بر مساجد سامره است که در ادامة سبک اتخاذ شده درمساجد امویان تحولات بعدی معماری این نوع بنای مذهبی دردورة خلافت عباسیان را در خود پروراند. طرح و بسیاری از اجزاءاصلی ساختمان این مسجد نه تنها هرگز از بین نرفت، بلکه اساس‌توسعه و تغییر شکل و تحولات معماری و تزئینی مسجد جامع‌اصفهان را در طی مدتی قریب به 12 قرن تشکیل داد.تزئینات نقوشیکی از گنبدهای این مسجد که‌به گنبد نظام‌الملک شهرت دارد شامل سه نوع مختلف کتیبه،نقوش گیاهی و
اسلاید 33: (آغاز ساخت: ۲۷۱ خورشیدی، پایان ساخت: ۳۲۲ خورشیدی) در مرکز شهر بخارا و یکی از مهم‌ترین بناهای باستانی آسیای میانه بشمار می‌رود.تا چند دهه اخیر بیشتر این آرامگاه در زیر خاک قرار داشت، و ازینرو در گذشت زمان آسیب چندانی بخود ندیده‌است. امروزه تمام آن از زیر خاک در آورده شده‌است. این آرامگاه کهن‌ترین آرامگاه ایرانی تاریخ‌دار است.در ساخت این آرامگاه از معماری شیوه رازی الگوبرداری شده‌است. آجرکاری آن پیچیدگی یسیار زیبایی دارد .بنا یک چهارگوش ۱۰ در ۱۰ متر است و دارای گنبد نیم کره‌ای که در چهار بخش آن چهار بنای کوچک ساخته شده‌است. گنبد بر فراز اتاق چهار گوشی به کمک کنج استوار شده که قابل مقایسه با شیوه گنبدسازی در دوره پارتی و ساسانی است و سبک آن شباهت زیادی به آتشکده‌های ساسانی دارد.نوه اسماعیل نیز در همین آرامگاه بخاک سپرده شده‌است.مزار قائد، آرامگاه محمد علی جناح بنیانگذار پاکستان ازین آرامگاه الگوبرداری شده‌است.آرامگاه اسماعیل سامانی
نقد و بررسی ها
هیچ نظری برای این پاورپوینت نوشته نشده است.