طراحی و پیاده سازی کتابخانه دیجیتال

طراحی و پیاده سازی کتابخانه دیجیتال

اسلاید 1: تهیه کننده: محمدعلی آراستهارائه دهنده: توفان سماپور1طراحی و پیاده سازی کتابخانه دیجیتال

اسلاید 2: 2فصل اول: خدمات کتابخانه سنتی

اسلاید 3: انواع كتابخانه3الف. كتابخانه ملي ب. كتابخانه‌هاي عمومي ج. كتابخانه‌هاي اختصاصي د. كتابخانه‌هاي آموزشي

اسلاید 4: 4كتابخانه مليهدف گردآوري، حفظ و نگهداري آثار فرهنگي مكتوب يك كشوروظايف نگهداري حداقل يك نسخه از آثار چاپي كشورگردآوري آثار خارجي مرتبط با كشور حفظ نسخه هاي خطي انتشار كتابشناسي ملي

اسلاید 5: 5كتابخانه‌هاي عموميبراي عموم افرادارايه انواع مدارك در رشته‌ها و زمينه‌هاي مختلفكودكان، فرهنگسراها، مسجدها، روستاها، آسايشگاه‌ها، سراي سالمندان، زندان‌ها...

اسلاید 6: 6كتابخانه‌هاي اختصاصيهدف كمك به اعضاي يك سازمان يا يك موسسه در كسب اطلاعات مورد نيازوظيفه بالا بردن سطح دانش تخصصي كاركنانتهيه و تدوين انواع چكيده‌نامه‌ها، كتابشناسي‌ها، فهرست‌ها و فهرستگان‌هاي موضوعينمونه وزارتخانه‌ها، سازمان‌هاي دولتي، مراكز و موسسات فني و تخصصي

اسلاید 7: 7كتابخانه‌هاي آموزشيوظيفه ياري محققان و مدرسان در امر تحقيق و تدريسهدايت و راهنمايي دانشجويان و دانش‌آموزان در زمينه استفاده از مواد خواندنيايجاد و پرورش عادت مطالعه سالم در كودكان و نوجوانان

اسلاید 8: 8انواع كتابخانه‌هاي آموزشيكتابخانه‌هاي مدرسه ايبر اساس نظام آموزشي كشورخـدمت به جــامعه معلــم و دانش آموزگردآوري مجموعه هاي جامع و فراگيركتابخانه‌هاي دانشگاهيخدمت به جامعه دانشگاهي همگامي با برنامه‌هاي آموزشي دانشگاهگردآوري و سازماندهي مجموعه‌هاي اختصاصي مناسب

اسلاید 9: 9هدف و وظايف كلي كتابخانه هاوظايفگردآوري و سازماندهي آثارتلاش براي بهره‌گيري جامعه از كتابآموزش افرادترويج كتابخواني جهت اشتغال ذهني، كسب اطلاعات و لذت بردن از مطالعههدفنگهداري دانش بشر و اشاعه آن

اسلاید 10: مديريت كتابخانه10برنامه‌ريزيبودجه‌بنديسازماندهيهدايت و رهبرينظارت و مراقبتهماهنگيگزارش‌نويسيارزشيابيكارمندان

اسلاید 11: بخشهاي کتابخانه11دراينجا بخشهاي کتابخانه به دو گروه بخشهاي سرويس دهي که مراجعه کننده گان به طور مستقيم با آنها روبه رو هستند بخشهاي خدمات فني که کارهاي تخصصي کتابداري را انجام مي دهند، تقسيم شده اند.

اسلاید 12: بخشهاي کتابخانه12بخشهاي سرويس دهي بخشهاي خدمات فني فهرستنويسي توصيفي فهرستنويسي تحليلي رده‌بندي نمايه‌سازي برگه‌آرايي آماده‌سازي

اسلاید 13: بخشهاي کتابخانه13بخشهاي سرويس دهي بخش گردش و امانتبخش نشرياتبخش پايان نامه هابخش مرجعبخش اطلاع رسانيبخش نابينايانبخشهاي خدمات فني

اسلاید 14: بخش گردش و امانت14عمده وظايف اين بخش به شرح ذيل مي باشد :امانت کتب فارسي و لاتينانجام امور مربوط به تسويه حساب اعضا انجام امور مربوط به عضويت افراد در کتابخانه مرکزيدريافت عناوين پيشنهادي خريد کتاب از اعضا و انتقال آن به بخش مربوطهراهنمايي اعضا جهت استفاده از کتابخانه بخصوص بخش امانتانجام امور مربوط به صحافي کتبوجين کتب فرسوده و بلااستفاده

اسلاید 15: بخش گردش و امانت15بخش گردش و امانت کتابخانه های بزرگتر شامل دو مخزن کتاب فارسي و لاتين به صورت باز به ارائه خدمات مي پردازد.کتبخانه های مخزن بازکتابخانه های مخزن بسته

اسلاید 16: دانشگاه جوادالائمه پاییز 8916منابعي كه براي رجوع در هنگام نياز به اطلاعات موثق - نه خواندن از ابتدا تا انتها - طراحي شده منابع مرجع مي گويند.كتاب هاي مرجع را نمي توان از كتابخانه خارج كرد ، چرا كه كتابداران ميز مرجع براي پاسخ به سؤالات ، به آن ها نياز دارند . مكان و وضعيت گردش كتاب هاي مرجع معمولاً با نماد R يا Ref ( كه در ركورد فهرست و روي برچسب عطف كتاب ، قبل از « شماره ي راهنما » درج مي گردد ) نشان داده مي شود .بخش مرجع

اسلاید 17: بخش مرجع 17انواع منابع مرجعی که عموما در بخش مرجع وجود داردسرگذشت نامه ها واژه نامه هادايره المعارف ها فرهنگ هاي جغرافيايي نقشه هااطلس هاکرهراهنماهاراهنماي متون دستنامه هاودستورنامه هاکتاب شناسي ها چکيده نامه هاسالنامه ها

اسلاید 18: بخش پايان نامه ها18يک نسخه از پايان نامه کليه فارغ التحصيلان مقاطع کارشناسي ارشد و دکتري دانشگاه دراين بخش موجود مي باشد علاوه بر اين در بخش پايان نامه ها مدارک غير کتابي ديگر مثل مجموعه مقالات، گزارشات سازمان هاي دولتي و طرح هاي پژوهشي و .... نگهداري مي شود.وظايف اصلي اين بخش، سازماندهي و آماده سازي مجموعه مدارک غير کتابي مي باشد. کليه پايان نامه ها پس از فهرست و ورود اطلاعات جهت نگهداري و ارائه خدمات در مجموعه قرار داده مي شوند.

اسلاید 19: بخش نشريات ادواري19در بخش نشريات ادواري دو نوع منابع نگهداري مي‌شوند. منابع گذشته‌نگر منابع جاريمنابع گذشته‌نگر شامل نشرياتي است كه از ابتداي شكل‌گيري بخش نشريات جزء مجموعه بوده و يا در سالهاي بعد از شروع به كار وارد مجموعه شده و بعدها انتشار آنها متوقف شده و يا به دلايلي خريداري نشد‌ه‌اند.

اسلاید 20: بخش نشريات ادواري20 سرويس سفارش مقاله از كتابخانه بريتانيا British Libraryدر اين بخش داير مي باشد. دانشجويان دوره هاي کارشناسي ارشد، دکترا و همچنين اعضاء هيئت علمي دانشگاه مي توانند مقاله لاتين مورد نياز خود را که در داخل کشور در دسترس نمي باشد را سفارش دهند. تعداد مجاز سفارش مقاله در حال حاضر براي کليه کاربران 3 مقاله مي باشد. استفاده از لوح الكترونيكي نمايه كه شامل مقالات تمام متن مجلات و روزنامه هاي كشور مي باشد.

اسلاید 21: بخش اطلاع رساني 21منابع الکترونیکی در بعضی از کتابخانه های مهمتر و یا دانشگاهی هر ساله خریداری می شودWeb of   KnowledgeWeb of Science Elsevier MatheSciNet ScienceDirect InterScience Wiely  Taylor&Francis Springer SAGE Blackwell Synergy ACM   ACSRSC  AIP APS IOPThieme (Synthesis  Synlett, Planta Medica) Proquest 5000 EBSCO

اسلاید 22: خدمات فنی22بخشهاي خدمات فنيبخش آماده سازي و توزيع بخش ثبت و سفارشات بخش سازماندهي اطلاعات

اسلاید 23: بخش ثبت و سفارشات 23بخش سفارش مسؤوليت مجموعه سازي منابع کتابخانه را به عهده دارد.گردآوري مجموعه از دو طريق امکان پذير مي باشد:سفارش و خريد کتباهداء کتبسفارش کتاب بر عهده کميته انتخاب و خريد کتب بوده و بر اساس نياز رشته هاي آموزشي موجود در دانشگاه یا بر اساس تصمیم هیات مدیره کتابخانه منابع تهيه مي گردد.

اسلاید 24: بخش ثبت و سفارشات24کتب اهدائي نيز در صورت مرتبط بودن با رشته هاي آموزشي دانشگاه پذيرفته مي شوند ولي بهتر است نکات ذيل در مورد کتب اهدائي رعايت شوند:کتابها بايد سالم و بدون عيب بوده ، خط خوردگي و پارگي نداشته باشند.کتابهاي تکراري بيش از ظرفيت لازم پذيرفته نخواهند شد.حتي المقدور کتابهاي علمي و تخصصي، جديد الانتشار بوده و يا ويرايش جديد کتابهاي پيشين باشند.

اسلاید 25: بخش آماده سازي و توزيع25 کتب فارسي وغيرفارسي پس ازسازماندهي، طبقه بندي و فهرست نويسي در اين بخش آماده سازي شده و پس از توزيع به واحدهاي وابسته ارسال مي گردد.وظايف بخش بصورت فهرست وار مي توان به موارد زير اشاره کرد:چک وتصحيح کاربرگه هاي ورود اطلاعات شده توسط مسئولين مربوطه.تهيه پرينت،از دسته کارت ها، برچسب ها وکارت هاي سفيد و زرد و آماده نمودن کتب باچسباندن بارکد و ليبل و ارسال کتب به واحدها.

اسلاید 26: بخش سازماندهي اطلاعات26 فهرستنويسي و رده بندي (نظام دهدهي ديويي D.D.C. ) سازماندهي منابع (فارسي و غير فارسي) کتابخانه مرکزي و کتابخانه هاي تحت پوشش (دانشکده ها و پژوهشکده ها) استفاده از آخرين فناوريهاي روز از قبيل لوح فشرده کتابخانه ملي جمهوري اسلامي ايران و پايگاههاي اطلاعاتي پيوسته مانند کتابخانه کنگره امريکا، کتابخانه بريتانيا، کتابخانه ملي فرانسه، کانادا ..

اسلاید 27: بخش سازماندهي اطلاعات27فعاليتهاي جانبي:ارزيابي مداوم مجموعه کتابخانه ( اصلاح ، وجين ... )تهيه دستورالعملهاي لازم جهت کتابخانه هاي تحت پوشش و ارايه خدمات پشتيبانيهمکاري با کميته هاي انتخاب کتاب ، آموزشي ، وجين و مبادله ، بانکهاي اطلاعاتيآموزش مستمر به دانشجويان کارورز

اسلاید 28: تمرین فصل28یافتن پنج کتابخانه های ملی کشورهای مختلفیافتن ده کتابخانه ها و منابع الکترونیک قابل استناد

اسلاید 29: 29فصل دوم: کتابخانه دیجیتال

اسلاید 30: بیان مشکل:30با توجه به نیاز روز افزون به کتاب و پژوهش، همواره این مشکل برای کتابخانه ها وجود دارد که نمی توانند خدمات مصوب خود را به اعضاء ارائه کنند. علت اصلی آن محدود بودن منابع کتابخانه ها و نیز محدودیت فضای کتابخانه هاست. از آنجایی که با ازدیاد اصل منابع، مشكل محدودیت فضا ایجاد می شود و نیز با محدود بودن منابع، امکان دسترسی به آنها کمتر می شود، بايد به فكر راه حلي جامع و مناسب بود. این مشکل سال ها بدون راه حل دقیق و درستی پابرجا بود.

اسلاید 31: کتابخانه ديجيتالي...31تعریف: مجموعه اي از نظام ها و منابع متنوع و مختلفي که از طريق وب به يکديگر پيوند داده شده اند و داراي رابط کاربري واحد مشابه رابط کاربري وب هستند.منابع ممکن است روي سيستم هاي مختلف و در پايگاه هاي متفاوت وجود داشته باشند ولي در ظاهر به عنوان نظامي واحد و يکپارچه در اختيار جامعه اي خاص از استفاده کنندگان قرار مي گيرند.

اسلاید 32: 32Electronic libraryLibrary without wallDigital libraryHybrid libraryVirtual libraryهمه مفاهيم فوق تقريبا“ به يک مفهوم به کار مي روند.

اسلاید 33: کتابخانه ديجيتال در گذر تاریخ33ایده کتابخانه های دیجیتال اولین بار در سال 1945 با عنوان کتابخانه های مجازی مطرح شد. در آن دوران فناوری توانایی پاسخگویی لازم به این ایده را نداشت. با گسترش فناوری های مختلف، چه در زمینه شبکه و چه در زمینه ایجاد کتابخانه های دیجیتال، این رویا به واقعیت نزدیک شد تا اینکه در سال 1994، دو کتابخانه پر مراجعه دنیا، کتابخانه سازمان فضایی امریکا (NASA) و نیز کتابخانه بنیاد ملی علوم امریکا (NSF) اولین کتابخانه های دیجیتالی را ایجاد کرده و در اختیار عموم قرار دادند.

اسلاید 34: کتابخانه ديجيتال در تعریف سنتی34كتابخانه هاي ديجيتال سازمان هايي هستند كه در آن: كاركنان متخصصي به انتخاب و سازماندهي منابع اطلاعاتي ديجيتال بپردازنداطلاعات تمام متن ديجيتال به جامعه كاربران آن كتابخانه ارائه شودوابسته به يك كتابخانه سنتي باشد!!!!!اطلاعات ديجيتالي به مدت زمان طولاني به مثابه منابع اطلاعاتي پايدار قابل دسترس باشند. كتابخانه هايي كه همه اين عناصر را دارا باشند، در اين متن كتابخانه ديجيتال ناميده شده اند.

اسلاید 35: وب یا کتابخانه ديجيتالي؟!!35کتابخانه ديجيتالي گامي ديگر در ادامه فعاليت خودکار سازي کتابخانه هاست که بيش از 25 سال از نقطه شروع آن مي گذرد.بيشتر مردم کتابخانه ديجيتالي را همان وب مي دانند چون مي توانند اطلاعات مورد نياز خود را در آن بيابند.اما وب کتابخانه ديجيتالي نيست.اينترنت مخزن بي نظم از مجموعه نوشته هاي چاپي در دنياي ديجيتال است ( داراي سازماندهي و بازيابي شبيه کتابخانه ها نيست).

اسلاید 36: اهداف کتابخانه ديجيتالي...36کتابخانه ديجيتالي همان اهداف، عملکردها و بازيابي کتابخانه هاي سنتي را دارد که شامل:توسعه و مديريت مجموعهتحليل موضوعينمايه سازيقابليت دسترس پذير سازينگهداري

اسلاید 37: ویژگی های کتابخانه دیجیتال37 1 - دسترسی به منابع کتابخانه در همه جا2- دسترسی به منابع در هر زمان و هر ساعت از شبانه روز (از طريق اينترنت)3- دسترسی تعداد نامحدودی از افراد به منابع4-  دسترسی چند نفر به یک منبع به طور همزمان5- امکان جستجو با قابلیت های بسیار بالا در منابع6- امکان ایجاد یک کتابخانه بزرگ، در فضایی کوچک و با هزینه پایین7- امکان استفاده از کتاب های خطی و منابعی که باید در شرایط ویژه نگهداری شوند8- امکان نقل و انتقال و تکمیل منابع بین کتابخانه های دیجیتال به صورت مجازی و با حداقل هزینه

اسلاید 38: ویژگی های کتابخانه دیجیتال389- امکان کپی برداری و چاپ از روی صفحات بدون مراجعه به اصل کتاب و آسیب دیدن آن10- عدم استهلاک کتاب ها در طول زمان و استفاده مکرر11- عدم مغايرت با قانون حمايت از حقوق مؤلفان و مصنفان (ماده 8 فصل دوم)12- وجود نسخه ديجيتال در صورت بروز هرگونه حادثه به اصل كتب13- امكان جستجو در متون كتب14- امكان اتصال كيوسك ها به اينترنت و دائرة المعارف هاي الكترونيكي

اسلاید 39: ویژگی های کتابخانه دیجیتال3915- امكان استفاده همزمان از كتابهاي ديجيتالي و ساير چند رسانه ها همانند نمايه و ....16-  امكان ترجمه خودكار متون انتخاب شده توسط انواع مترجم هاي نرم افزاري17- امكان نت برداري الكترونيكي و چاپ مطالب انتخاب شده

اسلاید 40: ویژگی های کتابخانه دیجیتال از دیدگاه دیگان و تانر40ديگان و تانر (2002) در كتاب خود با عنوان آينده ديجيتال: راهبردهايي براي عصر اطلاعات، با بررسي تعاريف مختلف، ويژگي هاي زير را براي يك كتابخانه ديجيتال برشمرده اند: كتابخانه ديجيتال مجموعه اي از اطلاعات سازماندهي شده در قالب ديجيتالي است؛اطلاعات ديجيتال بايد مبتني بر اصول مجموعه سازي، گردآوري يا توليد شده باشند؛اطلاعات ديجيتال بايد به صورت منسجم و مناسبي نظير ديگر منابع اطلاعاتي در كتابخانه ها توسط استفاده كنندگان قابل دسترس و بازيابي باشند؛اطلاعات ديجيتال بايد در مدت زمان طولاني به مثابه منابع اطلاعاتي پايدار و قابل دسترس باشند.

اسلاید 41: ضرورت وجودي کتابخانه هاي ديجيتال41عموميت يافتن وبدسترسي سريع به اطلاعات مناسبحفظ جايگاه در امر پژوهشاشتراک اطلاعاتارائه اشکال جديدي از اطلاعاتکاهش هزينه هاي جاريسهولت در روزآمدسازي اطلاعاتساير

اسلاید 42: محدودیت های کتابخانه ديجيتالي...42نياز به کارکنان متخصص داردصورت ديجيتالي شده کتابخانه هاي سنتيفرايندهاي سنتي اساس اين کتابخانه را تشکيل مي دهند اما براي سازگاري با محمل هاي جديد ديجيتالي بايد مورد تجديد نظر قرار گرفته و توسعه داده شوند. در طول زمان آثار گردآوري شده در مجموعه براي استفاده کاربران حفظ شده و باقي خواهد ماند.جامعه ممکن است بر روي شبکه پراکنده باشند.

اسلاید 43: محدودیتهای کتابخانه ديجيتالي...43نيازمند همکاري کتابداران و متخصصان رايانه هستند.ممکن است محدود براي کاربران خاص باشند و يا نامحدود و براي تمام افراد در هر نقطه از دنيا.

اسلاید 44: منابع دیجیتال44در کتابخانه دیجیتالی، تمام منابع و یا برخی از کتاب های پر مراجعه به صورت فایل های قابل استفاده در رایانه در آمده و در اختیار مراجعین قرار می گیرد.این منابع می توانند با استفاده از شبکه های محلی یا جهانی (به صورت وب سایت) قابل دسترس عموم باشند و یا با استفاده از میزهای مخصوص کتاب دیجیتال، فقط در محیط خود کتابخانه، یا در محیط های مورد نظر کتابخانه نظیر فرهنگسراها، فرودگاه ها، ایستگاه های قطار شهری و بین شهری و... مورد استفاده قرار گیرد.

اسلاید 45: انواع منابع ديجيتال45پايگاه هاي داده اي کتابشناختي (ديتا بيس)نمايه ها و ابزارهاي بازيابينشانگرها به منابع اينترنتيراهنماهاعکس هاداده هاي عددينشريات الکترونيکي

اسلاید 46: خصوصیات اطلاعات منابع ديجيتال46داراي ماهيتي منحصر به فردثبات کمتري از منابع سنتيبه آساني کپي مي شوندبه طور همزمان براي چندين کاربر و از راه دور قابل دسترس هستند

اسلاید 47: کتابخانه های ترکیبی47در بسیاری از کتابخانه ها، منابع هم به صورت دیجیتال و هم به صورت فیزیکی به طور همزمان در اختیار استفاده کننده قرار می گیرد که به آنها کتابخانه های دو منظوره (Hybrid) گفته می شود. هند و پاکستان دو کشور پیشرو در ایجاد کتابخانه های دیجیتال هستند. کشور ما با داشتن فرهنگی غنی و منابع بزرگ و مهم می تواند در این راستا قدم های بزرگی بردارد.

اسلاید 48: نمونه چند کتابخانه دیجیتال48

اسلاید 49: 49

اسلاید 50: دانشگاه جوادالائمه پاییز 8950کتابخانه ديجيتال گرين استون

اسلاید 51: 51کتابخانه ملي ديجيتال نيوزيلند

اسلاید 52: 52کتابخانه ديجيتال کوها

اسلاید 53: 53کتابخانه هاي ديجيتال آتن با استفاده از کوها

اسلاید 54: 54کتابخانه گرانتهالايا هند با استفاده از کوها

اسلاید 55: 55جستجو در نرم افزار کوها در کتابخانه گرانتهالايا

اسلاید 56: 56نمايش اطلاعات کتابشناختي در کوها

اسلاید 57: 57کتابخانه ديجيتال دي اسپيس

اسلاید 58: 58کتابخانه ديجيتال خزر با استفاده از دي اسپيس

اسلاید 59: 59جستجو در کتابخانه ديجيتال دي اسپيس خزر

اسلاید 60: 60انتخاب يک منبع اطلاعاتي از بين يافته ها در دي اسپيس

اسلاید 61: 61کتابخانه ديجيتال ماي لايبرري

اسلاید 62: 62کتابخانه ديجيتال نوتردام با استفاده از ماي لايبرري

اسلاید 63: 63جستجو در کتابخانه ديجيتال ماي لايبرري نوتردام

اسلاید 64: 64جستجو در کتابخانه ديجيتال ماي لايبرري نوتردام

اسلاید 65: تمرین فصل65جستجو در کتابخانه های مشهور الکترونیکWeb of   KnowledgeWeb of Science Elsevier MatheSciNet ScienceDirect InterScience Wiely  Taylor&Francis Springer SAGE Blackwell SynergyACM   ACSRSC  AIP APS IOPThieme (Synthesis  Synlett, Planta Medica) Proquest 5000 EBSCO