عوامل زیان آور محیط کار

عوامل زیان آور محیط کار

اسلاید 1: عوامل زیان آور محیط کاردکتر مهدی جهانگیر بلورچیاندانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی گیلان1390بسم الله الرحمن الرحيم

اسلاید 2: عوامل زيان آور محيط كارعوامل زيان آورفيزيكيعوامل زيان آور شيمياييعوامل زيان آور بيولوژيكيعوامل زيان آور ارگونوميكيعوامل رواني

اسلاید 3: عوامل زيان آور فيزيكيصداارتعاشاسترس گرماييسرمارطوبتنورپرتوها8. الکتریسته

اسلاید 4: ارتعاشارتعاش تمام بدن كه از طريق يك جسم يا يك سطح اتكا به انسان منتقل مي شود . مانند صندلي در ماشينها و وسايل حمل و نقل ارتعاش دست و بازو كه به دنبال تماس با وسايل مرتعش از طريق انگشتان به بدن منتقل مي شود . مانند دريلهاي پنوماتيك كه در حفاريها بكار مي رود .

اسلاید 5: اثرات زيان آور ارتعاشلرزه ترمور TREMORتحريك پذيري و بي قراريزخمهاي پوستيبيماريهاي عروقياثرات عصبي و روانيسفيد انگشتي

اسلاید 6: اختلالات ناشی از ارتعاشارتعاش ناشی از کار عمدتا از دو راه به بدن وارد می شود:-ارتعاش تمام بدنWhole Body Vibration -ارتعاش سگمنتال (دست,بازو)ارتعاش تمام بدن Whole Body Vibration و اثرات آن:ارتعاش تمام بدن در وسایل ترابری هوایی, زمینی, ساختمان ها و محیط کار وجود دارد.این وسایل نیروی ارتعاشی در فرکانس کمتر از 20 هرتز ایجاد می کند.ارتعاش تمام بدن در گستره 1 تا 20 هرتز برای شاغلان بعنوان یک عامل زیان آور بشمار می آید.اثرات فیزیولوژیک و روانی ارتعاش های مکانیکی بر انسان در اثر به نوسان در آمدن اجباری اندام ها و بافت های بدن بوجود می آید و سبب برهم زدن کارهای طبیعی می گردد.بدن انسان همانند یک دستگاه ارتعاشی پیچیده است که در برخی فرکانس ها بحال تشدید در می آید.بسیاری از اثرات فیزیولوژیک ناشی از ارتعاش تمام بدن به پدیده تشدید بستگی دارد.

اسلاید 7:

اسلاید 8:

اسلاید 9: ارتعاش تمام بدن Whole Body Vibrationهر جسمی حرکت می کند احتمالا ارتعاش هم ایجاد می کند.-همه سرنشینان خود روها اعم از اتومبیل,کامیون, قطار ,هواپیما,قایق و موتورسیکلت تا حدودی در معرض ارتعاش قرار دارند.-ارتعاش های با فرکانس های پایین (کمتر از 100 هرتز) که تمام بدن را می لرزاند. -وقتی ارتعاش به بدن انسان منتقل میشود, ممکن است بر حسب وضعیت اندام (ایستاده یا نشسته) و فرکانس ارتعاش,تشدید یا تضعیف می شود.-هر جسمی یک فرکانس تشدید دارد.-وقتی جسمی در فرکانس تشدید خود مرتعش می شود, دامنه ارتعاش آن به حداکثر رسیده و از دامنه ارتعاش اولیه جسم بزرگتر می شود. این پدیده را تشدید می گویند.-بدن انسان و هر یک از اعضاء و اندام های آن فرکانس تشدید خاص خود را دارند.-بطور کلی هرچه جرم یک عضو بیشتر باشد فرکانس تشدید آن پایین تر است

اسلاید 10:

اسلاید 11: اختلالات ناشی از ارتعاش تمام بدنبیشتر کارگران و متصدیان وسایل نقلیه در معرض تماس وسایل مرتعش کننده تمام بدن هستند.رانندگان اتوبوس, کامیون, متصدیان وسایل سنگین مثل رانندگان تراکتور و بولدوزر, خلبانان هلیکوپتر, معدنچیان در مواجهه طولانی ارتعاش تمام بدن و آسیب های ناشی از آن میباشند.در این افراد بروز اختلالات دستگاه گوارش, جریان خون, سیستم عصبی و عضلانی اسکلتی نسبت به افراد عادی بیشتر است.یکی از بیماری ناشی از ارتعاش, بیماری حرکت (Motion Sickness)که در دریا به بیماری دریا گرفتگی Sea Sickness)) شناخته شدهبیماریهای ناشی از تکان در اثر تکان های آهنگین یا نامنظم در سمت های گوناگون ایجاد می شود (مانند تکانهای ناشی از قایق یا خودرو) در موارد شدید استفراغ, سردرد و ناراحتی عمومی وجود دارد.دیگر گونه های بیماری ناشی از تکان می توان به بیماری خودرو Car Sickness)) بیماری هوا Air Sickness)) در بین این افراد کمر درد, آسیب های دیسک بین مهره ای و دژنراسیون نخاع شایع است.

اسلاید 12: اختلالات ناشی از ارتعاش تمام بدن -اختلالات استخوانی (استئوکندروز بین مهره ای و کلسیفیکاسیون دیسک های بین مهره ای)-اثرات زیان آور تولید مثل و تناسلی (سقط خود بخود, اختلالات مادرزادی و تغییرات قاعدگی)-مشکلات گوارشی, کاهش حدت بینایی, اختلالات لابیرنت و دردهای عضلانی اسکلتی-مواجهه طولانی منجر به اثرات عصبی و نخاعی و پروستاتیت اشاره شده.-تقریبا تمام اثرات بالینی و تجربی در فرکانس های کمتر از 20 هرتز روی می دهد.-این اثرات بسته به سایر عوامل مثل دامنه, شتاب, مدت و جهت نیروی مرتعش کننده, در فرکانس های 100 هرتز نیز رخ می دهد.

اسلاید 13: ارتعاش تمام بدنکنترل WBV: پزشک کار در صنعت و محیط کاری که کارگران با WBV مواجهه دارند. باید موارد زیر را مد نظر داشته باشد:-اندازه گیری ارتعاش و ارزیابی زمان مواجهه با ارتعاش-تنظیم زمان کار افراد در معرض ارتعاش-بررسی طراحی ارگونومیک (صندلی, وسایل,ابزار کارو...) همراه با مواد جذب ضد ارتعاش -برقراری معاینات قبل از استخدام با توجه خاص به مهره های کمری و توارسیکمعاینات رادیوگرافی هر 4 سال یکبار توصیه میشود.-اطلاع از سرویس منظم و نگهداری صحیح ماشین آلات-اندازه گیری ارتعاش ماشین های جدید در موارد که کارفرما خواستار افزایش تولید است.

اسلاید 14: ارتعاش تمام بدندر مورد کمر دردی که رانندگان وسایل نقلیه و... ازآن شکایت میکنند, علاوه بر WBV یکی از علل می باشد, باید عوامل مخدوش کننده مثل چرخش ستون فقرات, وضعیت استاتیک و جابجایی اجسام سنگین را در نظر داشت.-اقدامات کنترل مهندسی در افرادی که در معرض WBV هستند باید بصورت:دور کردن فرد از مواجهه با ارتعاشبه حداقل رسانیدن انتقال ارتعاشاتکاهش حرکات ارتعاشی ناشی از دستگاههای که از نظر ارتعاش ایزوله شده اندتنظیم زمان مواجهه کار در معرض ارتعاشکلیه کارگران قبل از شروع به کار با شرایط مواجهه با باید آموزش های لازم را فراگیرند.

اسلاید 15: ارتعاش سگمنتال(ارتعاش دست-بازو)انواع ابزار الکتریکی و بادی (هوای فشرده) دستی که بوسیله کارگران صنایع ساختمانی, معدن, سنگبری و .... استفاده می شود, نیروی ارتعاشی زیاد تولید می کند.انرژی به هنگام کار به دستها و بازوهای کارگر منتقل میشود.استفاده زیاد از این ابزار یاد شده, سبب بروز ناراحتی هایی همچون آسیب های بافت های نرم دست, کاهش کلسیم در استخوانهای کف دست و استئوآرتریت مفصل های دست و بازو و سرانجام, آسیب های عروقی می گردد.در بیشتر این ابزارها, ارتعاش منتقله از گونه مختلط است.-ارتعاش دست ناشی از کار کردن با ابزارهای برقی مانند اره زنجیری, مته بادی ,ابزارهای سنگ زنی و چکش تقه کاری

اسلاید 16: ارتعاش سگمنتال(ارتعاش دست-بازو)جذب نیروی ارتعاشی با فرکانس 30 تا 300 هرتز بوسیله بافت های دست به پدیده انگشت سفید White finger)) می انجامد. -بیماری سفیدی انگشت ناشی از ارتعاش دست بازوHAVS(شایع ترین آسیب شغلی به علت ارتعاش دست است.) علت آن کم خونی موضعی انگشتان دست در اثر ارتعاش و فشار وارده از گرفتن ابزار است و علایمی مانند رنگ پریدگی در انگشت, درد, خارش, مورمور شدن و تورم دارد.این عارضه بدلیل کاهش قطر راه رگ های دست ایجاد می شود و اگر کارگر در برابر سرما باشد, این عارضه شدید تر است و معمولا پس از 3 تا 5 سال مواجه با ارتعاش دیده می شود.این عارضه به بیماری چکش هوای فشرده Pneumatic Hammer Disease)) , دست مرده یا پدیده رینود نامیده می شود.

اسلاید 17:

اسلاید 18:

اسلاید 19:

اسلاید 20:

اسلاید 21:

اسلاید 22:

اسلاید 23:

اسلاید 24: ارتعاش سگمنتال(ارتعاش دست-بازو)-ارتعاش سگمنتال در فرکانس های 5 تا 1500 هرتز(معمولا در 125 تا 300 هرتز رخ می دهد)-سایر عوامل که آسیب شغلی به آن وابسته است:شامل دامنه ,شتاب وسیله کاربردیمدت استفاده از آن-ترومای تجمعی اغلب با سابقه حداقل 2000ساعت و بطور معمول بیش از 8000 ساعت مواجهه ایجاد می شود.

اسلاید 25: ارتعاش سگمنتال(ارتعاش دست-بازو)فیزیوپاتولوژی:-اسپاسم شریان های انگشتی (پدیده رینو) ناشی از ارتعاش عصب محیطی و بافت عروقی,نسج زیر جلدی, استخوان ها و مفاصل دست ها و انگشتان ایجاد می شود.-باعث هیپرتروفی عضلانی شریان,- نوروپاتی محیطی, -افزایش رسوب نسج همبند در اطراف عروق, اطراف اعصاب و نسوج زیر جلدی, -انسداد عروق کوچک-حملات وازواسپاسم احتمالا چند دقیقه تا چند ساعت در سرما و در فعالیت فیزیکی شدید

اسلاید 26: اندازه گیری ارتعاشبرای اندازه گیری ارتعاش از دستگاه ارتعاش سنج بهره جویی می شود. (همانند صداسنج است)بخش های اساسی این دستگاه عبارت هستند از: مبدل یک مدار الکترونیکی که تشکیل شده است از: بخش های تقویت کننده, کالیبرکننده درونیصفحه سنجش

اسلاید 27:

اسلاید 28:

اسلاید 29: اندازه گیری ارتعاشمبدل Transducer)) :مهمترین بخش دستگاه ارتعاش سنج است.بر پایه اندازه گیری کمیت مشخصی از ارتعاش, گونه مبدل تغییر می کند.در بیشتر موارد شتاب حرکت ارتعاشی بوسیله دستگاه اندازه گیری می شود.شرط اساسی استفاده از مبدل, چگونگی ثابت کردن آن بر روی سطح مرتعش است در غیر این صورت اندازه گیری با خطای زیاد همراه خواهد بود.وزن مبدل و ابزارهای کمکی در گونه اندازه گیری ارتعاش دست و بازو نباید از 15 گرم بیشتر باشد.

اسلاید 30: از بین بردن ارتعاش تمام بدنارتعاش های ناشی از ناهمواری سطح زمین به گونه ای موثر از بین نمی روند.روش معمول برای حفاظت راننده از ارتعاش ها, تجهیز صندلی وی با دستگاه فنربندی است که به خوبی توان از بین بردن ارتعاش نامطلوب را دارا است.یکی از ساده ترین روش های جذب ارتعاش ها, قرار دادن بالشی نرم میان راننده و صندلی است.روش دیگر, نصب صندلی بر روی دستگاه فنربندی دارای چند فنر و میرا کننده است.راه پیچیده تر, استفاده از یک صندلی روغنی-بادی با ساز و کار خودکار اصلاح کننده وضعیت است.

اسلاید 31: از بین بردن ارتعاش به دست و بازو4 روش اصلی برای کاهش اثر پذیری کاربرهای ابزار دستی از ارتعاش های زیان آور وجود دارد:1- میرا کردن ابزار از درون2- میرا کردن ارتعاش در میان بدنه ابزار و دست کاربر3-هدایت ابزار از فاصله دور4-کاهش زمان اثر پذیری روزانه با به کاربردن روش های مدیریتی مانند چرخش شغلی

اسلاید 32: از بین بردن ارتعاش به دست و بازو1-میرا کردن ابزار از درون:روش موثر برای کاهش میزانهای ارتعاش زیان آور است.معمولترین روش میرا کردن ارتعاش توسط طراحان ابزار است.2-میرا کردن ارتعاش از میان بدنه ابزار و دست کاربر:کاربر ماده میرا کننده در میان بدنه بیرونی دستگاه و دست کاربر, روش متداول برای کاهش سطح ارتعاش ابزار دستی است.در این روش میرایی به شکل زیر فراهم می شود:الف- جا دادن ماده میرا کننده در میان بدنه ابزار و دسته آنب- پوشش ابزار با لاستیکج- استفاده از دستکش لاستیکی برای گرفتن ابزار-لاستیک و مواد ویسکو-الاستیک دیگر:-برای میرا کردن فرکانس های بالا بکار می رود و برای فرکانس های پایین موثر نیستند.-لرزش ابزارهایی با اجزای متحرک سریع که عمدتا ارتعاش های با فرکانس بالا ایجاد می کنند, با استفاده از مواد ویسکو-الاستیک به گونه ای موثر میرا می گردد.

اسلاید 33: از بین بردن ارتعاش به دست و بازو3- هدایت از راه دور:موثر ترین روش حذف انتقال ارتعاش های بدست آمده از ابزارها به بدن, کنترل آنها از راه دور است.این روش گرانترین روش است.این ابزار ها کاراتر و دقیق تر هستند.نمونه هایی از این روش:- مته کوه بری است که بر روی بازوی هیدرولیک نصب شده است.پتک کردن آسفالت که بر روی خودرو نصب می شود.- ویبراتور کف تحت که از راه دور مهار می گردد.

اسلاید 34: اختلالات ناشی از ارتعاشیافته های بالینی:در موارد شدید,حملات ممکن است 15 تا 60 دقیقه یا 2 ساعت باقی بماند.-دور کردن فرد از مواجهه با منبع ارتعاش, حملات به راحتی برگشت پذیر است.-اولین علایم و نشانه های این عارضه هنگامی ظاهر میشود بمدت چند ماه تا یکی 2 سال, روزی چند ساعت در معرض ارتعاش قرار گرفته باشد. -علایم زودرس شامل سوزن سوزن شدن و کرختی انگشتان-سپس انگشتان در محیط سرد یا زمانی که اشیاء سرد را لمس میکند, شروع به سفید شدن می کند.-رنگ پریدگی و سفید شدن متناوب اغلب از نوک یک انگشت شروع می شود و بطور پیشرونده به نوک سایر انگشتان و در نهایت به نوک و قاعده تمام انگشتان دست

اسلاید 35: اختلالات ناشی از ارتعاش-مواجهه طولانی باعث زخم های نکروزه در نوک انگشتان و سیانوتیک (اکرو سیانوز)-افزایش شدت بیماری باعث سفید شدن یا سیانوز انگشتان ممکن است در فصل تابستان نیز دیده شود.-برگشت جریان خون بعد از هر حمله ناگهانی (پرخونی واکنش) همراه با قرمزی,تورم, درد حاد و پارستزی است.-در موارد بسیار پیشرفته ممکن است دژنراسیون استخوان و مفصل که منجر به سفتی, محدویت حرکت و درد مفصل می شود و مهارت دست کاهش می یابد.-با ارتعاشات شدیدتر دوره بین زمان مواجهه و ظهور سفیدی انگشت کوتاهتر می شود.

اسلاید 36: اختلالات ناشی از ارتعاشتشخیص بر اساس سابقه مواجهه و پاسخ به سرما می باشد.-آزمون های تشخیصی اختصاصی:-واکنش فشار سیستولیک انگشت به استرس سرما-واکنش دمای انگشت به سرما-اندازه گیری آستانه درک و حساسیت تماس با جسم مرتعش-آزمون های عملکرد عصبی و عروقی موضعی

اسلاید 37: -تشخیص بر اساس تاریخچه مواجهه شغلی با وسایل مرتعش-ارتباط این مواجهه با حملات ناگهانی پدیده رینو(وازواسپاسم انگشتی)-رد بیماری رینوایدیوپاتیک سایر علل پدیده رینو : تروما به انگشتان و دست ها,سرما زدگی,بیماری عروقی انسدادی, اختلالات نسج همبند, اختلالات عصبی, مسمومیت داروییتماس با منومروینیل کلرایدتشخیص افتراقی اختلالات ناشی از ارتعاش

اسلاید 38: پیشگیری ازاختلالات ناشی از ارتعاش: -جایگزین کردن ابزارهایی که خوب طراحی شده اند-پوشیدن دستکش مخصوص برای کاهش ارتعاش و گرم کردن دست-استراحت یا کاهش مدت کار روزانه بخصوص در مشاغل پرمخاطره-آموزش های لازم در باره استفاده صحیح از دستگاههای ایجاد کننده ارتعاش و نیز علایم و نشانه های زودرس HAVS-پرهیز استفاده از داروهای فعال کننده عروق و استعمال سیگار-در معاینات قبل از استخدام افراد دچار اختلالات عروقی, عصبی و عضلانی-اسکلتی در این مشاغل بکار گرفته نشوند.-در معاینات دوره ای و سالیانه باید متوجه علایم زودرس بود و با مشاهده این علایم تدابیر احتیاطی لازم را بکار بست.-اندازه گیری شتاب ابزار در هر یک از 3 بردارX,Y,Z بستگی دارد.

اسلاید 39: اختلالات ناشی از ارتعاشدرمان:-در بیشتر موارد با قطع مواجهه کارگر از جسم مرتعش, علایم و نشانه ها ناپدید می گردد.-در سایر موارد شدت حملات را می توان از طریق: ماساژ دادن,لرزاندن, حرکت دادن دست به طرفین یا قرار دادن آن ها در آب یا هوای گرم کاهش داده یا متوقف نمود.-برای حملات علاج ناپذیر و مقاوم:نیفه دیپین 30 تا 40 میلی گرم در روز-موارد شدیدتر: پروستا گلاندین Eسمپاتکتومی جراحی (موارد برگشت ناپذیر)-درمان جراحی یا طبی به متخصصین عروق یا جراع دست ارجاع شوند.

اسلاید 40:

اسلاید 41:

اسلاید 42:

اسلاید 43:

اسلاید 44:

اسلاید 45:

اسلاید 46:

اسلاید 47: خسته نباشید