فصل پنجم: کیهان شناسی

فصل پنجم: کیهان شناسی

اسلاید 1: بسم الله الرحمن الرحیمموضوع:فصل پنجمتهیه کننده: ابوالفضل کریمی اصل معلم : علی شیر علی پورگروه: علم و دانش

اسلاید 2: فهرستمنظومه شمسیخورشیداجزائ دیگر منظومه شمسیستارگانصورت های فلکیفهرست صورت های فلکیسئوالات امتحانیشهاب ها

اسلاید 3: منظومه شمسیمنظومه شمسی سامانه‌ای متشکل از خورشید و آن دسته از اجرام آسمانی است که براثر جاذبه خورشید در مدارهایی پیرامون آن به دام افتاده‌ و می‌گردند.منظومه شمسی دارای اجرام بسیار کوچکتر از سیارات است. کمربند سیارکی که بین مریخ و مشتری نهفته‌است، به طور عمده از سنگ و فلز تشکیل شده‌است.فراتر از مدار نپتون، کمربند کویپر قرار داد که شامل اجسام فرا نپتونی است و عمدتاً از آب، آمونیاک و متان تشکیل شده‌است. در این میان، پنج سیاره کوتوله قرار دارد که به بزرگی سیارات نمی‌رسند اما بسیار بزرگ اند و شامل سرس، پلوتو، هائومیا، ماکی‌ماکی، و اریس می‌شوند.علاوه بر این، هزاران اجرام کوچک آسمانی در منظومه شمسی قرار دارند. در این میان می‌توان به دنباله‌دار، شهاب‌سنگ، و ماه اشاره کرد.هر یک از سیارات بیرونی توسط حلقه سیاره‌ای شامل گرد و غبار و ذرات دیگر محاصره شده‌اند.در میان این ۸ سیاره، ۴ سیاره زمین‌سان (درونی) وجود دارد که شامل عطارد، ناهید، زمین، و مریخ می‌شود که از سنگ و فلز ساخته شده‌اند و از سیارات گازی کوچکترند.

اسلاید 4: خورشیدخورشید ستاره‌ای است از ستارگان رشته اصلی که 5 میلیارد سال از عمرش می‌گذرد. این ستاره کروی شکل بوده و عمدتا از گازهای هیدروژن و هلیوم تشکیل شده است. وسعت این ستاره 1.4 میلیون کیلومتر (870000 مایل) است. جرم این ستاره 7 برابر جرم یک ستاره معمولی بوده و همچنین 750 برابر جرم تمام سیاراتی است که به دورش می‌چرخند. در هسته خورشید ، جرم توسط واکنشهای هسته‌ای تبدیل به تشعشعات الکترومغناطیسی که نوعی انرژی هستند، می‌شود. این انرژی به سمت بیرون تابانده شده و باعث درخشنگی خورشید می‌گردد. سایر اجسام آسمانی موجود در منظومه شمسی که توسط جاذبه خورشید در مدارهایشان قرار گرفته‌اند نیز گرمایشان را از این انرژی می‌گیرند.مواد تشکیل دهنده خورشید حالت گازی دارند، بنابراین خورشید محدوده دقیق و معینی نداشته و مواد اطراف آن بتدریج در فضا منتشر می‌شوند. اما چنین به نظر می‌رسد که خورشید لبه تیزی داشته باشد، چرا که بیشتر نوری که به زمین می‌رسد از یک لایه که چند صد کیلومتر ضخامت دارد ساطع می‌شود. این لایه فوتوسفر نام داشته و به عنوان سطح خورشید شناخته شده است. بالای سطح خورشید ، کروموسفر یا رنگین کره و هاله خورشیدی قرار دارند که با همدیگر جو خورشید را تشکیل می‌دهند.

اسلاید 5: خورشیدمرکز خورشید مانند کوره‌ای هسته‌ای است با دمای 15 میلیون درجه سانتیگراد (27 میلیون درجه فارنهایت) که چگالی‌اش 160 برابر آب می‌باشد. تحت چنین شرایطی هسته‌های اتم هیدروژن باهم ترکیب شده و تبدیل به هسته‌های هلیووم می‌شوند. در این حین، 0.7 درصد جرم ترکیب شده ، تبدیل به انرژی می‌شود. از 590 میلیون تن هیدروژنی که در هر ثانیه در مرکز خورشید ترکیب می‌شوند، 3.9 میلیون تن به انرژی تبدیل می‌شود. این سوخت هیدروژنی ، تا 5 میلیارد سال دیگر دوام خواهد داشت. مسیر نامنظم 2 میلیون سال طول می‌کشد تا انرژی تولید شده در مرکز خورشید به سطح آن رسیده و بصورت نور و گرما تابش کند، سپس بعد از فقط 8 دقیقه ، این انرژی به زمین می‌رسد.هنگامی که خورشید منبسط می شود تا تبدیل به یک غول سرخ شود، قطرش حدود 150برابر بزرگتر خواهد شد. گازهای منبسط شده و داغ، رنگ زرد و حرارت خود را از دست داده و قرمز رنگ و سرد خواهند شد. اما بخاطر بزرگتر شدن سطح خورشید،درخشندگی آن 1000برابر افزایش یافته و نور بیشتری ساطع خواهد کرد.

اسلاید 6: اجزای یگر منظومه شمسیاجزاي ديگر منظومه شمسي : سيارك ها : اندازه گيري ها بخوبي نشان ميدهد كه فاصله ي بين سياره مريخ و سياره مشتري بسيار زياد است. هم چنين بررسيها نشان داده است كه در فاصله ي بين اين دو سياره، قطعات سنگي و فلزي بسياري، كه قطر آن ها از چند سانتي متر تا صدها كيلومتر متفاوت است و به آن ها سيارك مي گويند. در روي يك مدار و در جهت حركت ساير سيارات، به دور خورشيد مي گردند.  

اسلاید 7: شهاب هاشهاب یا تیر شهاب خطی از نور است که هنگام سوختن شهابواره در جو زمین ایجاد می شود. در یکشب صاف و بدون مهتاب، حدود 10 شهاب در ساعت قابل رویت هستند. تعداد شهابهای قابل مشاهده در حدود ساعت 4 بامداد به حداکثر می رسد، زیرا بیننده در قسمتی از زمین قرار می گیرد که مستقیما درجهت غبارهای فضایی است.بهترین زمان مشاهده شهابها هنگام رگبار شهابهاست که هنگام عبور زمین از یک جریان غباری بر جای مانده از یک ستاره دنباله دار صورت می گیرد.

اسلاید 8: ادامهدنباله دارها : اين اجرام از جنس غبار و يخ اند و تا حدي به «گلوله ي برگ گل آلود» شباهت دارند بعضي از دنباله دارها كه به زمين نزديك مي شوند مي توان با چشم هم ديد. اما بيشتر آن ها را بايد با تلسكوپ ببينيم. وقتي دنباله دارها به خورشيد نزديك مي شوند يخ آنها بخار مي شود و دم درازي به طول هزارها كيلومتر مي سازد. دم هميشه دو جهت مخالف خورشيد قرار مي گيرد. قمرها : از اجزاي ديگر منظومه شمسي قمرها هستند كه بدور سيارات مي چرخند. به جز عطارد و زهره، بقيه سيارات منظومه شمسي حداقل يك قمر دارند. بزرگي بعضي از قمرها به بزرگي سياره اي مانند عطارد است . كره ي ماه قمر كروي زمين است. سنگ هايي كه فضانوردان از ماه به زمين آورده اند نشان ميدهد كه مواد سازنده اين قمر مانند مواد سازنده زمين و سيارك هاست

اسلاید 9: ستارگان ستارگان اختر شناسان به كمك تلسكوپ و ابزارهای علمی مختلف اطلاعات زیادی را درباره ستارگان دریافت كرده اند. الف: نور اندازه و فاصله یك ستاره از زمین بر مقدار نور آن تاثیر دارد مثلا اگر ستاره ای پر نور باشد معنایش آن است كه ستاره یا بزرگتر و یا فاصله كمی از زمین دارد و جرم آن نیز زیاد است. ب: دما ستاره ها از دور به صورت یك نقطه نورانی دیده می شوند كه معمولا به رنگ آبی – قرمز و زرد دیده می شوند. اخترشناسان از روی رنگ نور آن ها می توانند دمای آن ها را حدس بزنند مثلا: ستاره زرد رنگ نسبتا داغ محسوب می شود و دمای آن حدود 6000 درجه است ستاره قرمز رنگ سردتر است و دمای آن حدود 3000 درجه است ستاره آبی رنگ بسیار داغ است و دمای آن حدود 20 تا 35 هزار درجه است ج: تركیب به وسیله تجزیه نور اطلاعاتی درباره تركیب آن حاصل می شود برای این كار از دستگاهی بنام طیف نگار استفاده می كنند با مشاهده طیف جذیی ستاره می توان درباره تركیب اتمسفر آن قضاوت كرد. 

اسلاید 10: ادامهد: بزرگی بزرگی ستارگان بسیار متفاوت است بزرگترین ستاره ای كه تا كنون شناخته شده است اپسیلون اوریك با قطر 2/3 میلیارد كیلومتر و سنگین ترین ستاره كوتوله سفید است كه یك سانتی متر مكعب آن یك تن وزن دارد. ه: فاصله تعیین فاصله ستارگان یكی از مشكلات بزرگ اختر شناسان است و قتی نمی توانند به ستاره ای سفر كرد چگونه می توان فاصله آنرا مشخص كرد فقط با یك روش قابل اندازه گیری است به مثلث بندی معروف است.

اسلاید 11: صورت های فلکیصورت‌ فلکی یا پیکرآسمانی گردایه ای از ستاره‌ها است که از دیدگاه زمینی به شکل ویژه ای مانندسازی و نام‌گذاری شده‌است در واقعیت سه بعدی، ستارگان یک پیکرآسمانی لزوماً به هم نزدیک نیستند و پیوندی به هم ندارند. قرار دادن آن‌ها در یک مجموعه تنها به‌خاطر نزدیکی ظاهری از دیدگاه زمینی است. دسته‌بندی ظاهری ستارگان به صورت پیکرهای‌آسمانی از دید نشانی‌دهی و ساختن نقشه‌های آسان‌فهمِ آسمان سودمند است

اسلاید 12: فهرست صورت های فلکی

اسلاید 13: ادامه

اسلاید 14: ادامه

اسلاید 15: ادامه

اسلاید 16: ادامه

اسلاید 17: جملات زير را با كلمات مناسب پر كنيد. جنس دم دنباله‌دارها از يخ است. رنگ آبي ستاره نشانه اين است كه آن ستاره سرد است. سيارات داخلي به ترتيب كدام است؟الف) زهره، عطارد، زمين، مريخ ب) عطارد، زهره، زمين، مشتري ج) عطارد، زهره، زمين، مريخ د) مشتري، زحل، اورانوس، نپتون جنس كدام سياره از سنگ و فلز است؟ الف) مشتري ب) مريخ ج) زحل د) اورانوسكدام سياره قمر ندارد؟الف) پلوتو  ب) زهره  ج) مريخ  د) زحل  در واكنش‌هاي هسته‌اي خورشيد كدام عنصر به ديگري تبديل مي‌شود؟الف) هليوم به هيدروژن ب) هيدروژن به هليوم ج) هيدروژن به اكسيژن د) اكسيژن به هيدروژن دوام لكه‌هاي خورشيد چه مدت است؟الف) چند روز تا چند ماه ب) چند ماه تا چند سال ج) چند ساعت تا چند روز د) چند دقيقه تا چند ساعت چه اجزايي به دور خورشيد مي‌گردند؟ سيارك‌ها را توضيح دهيد. شهاب چيست؟ شهاب سنگ چيست؟ دنباله‌دارها را توضيح دهيد. چرا دنباله‌دارها هميشه دم خود را مخالف خورشيد قرار مي‌دهند؟ قمر چيست؟ سئوالات امتحانی

اسلاید 18: به خورشيد و همه اجزايي كه به دور آن مي چرخند ........... مي‌گويند. به سيارات زمين مانند سيارات ............ هم مي‌گويند. نام ديگر سيارات مشتري مانند سيارات .......... است. سياره ............ در تقسيم بندي سيارات جاي ندارد. 73% حجم خورشيد را .............. و 25 در صد آن را............. تشكيل داده است. منشأ گرماي خورشيد .................... است. در واكنش‌هاي هسته‌اي خورشيد ................ به ........... تبديل مي‌شود. به قطعات سنگي ميان دو سياره مريخ و مشتري ............. مي‌گويند. به سنگ آسماني كه هنگام ورود به اتمسفر بر اثر اصطكاك با هوا، داغ و تبخير مي‌شود .............. مي‌گويند. به سنگ آسماني بزرگ كه از اتمسفر زمين مي‌گذرد وروي زمين مي‌افتد .............. مي‌گويند. صحيح و غلط بودن جملات زير را مشخص كنيد.سياره عطارد در تقسيم‌بندي سيارات جاي ندارد. جنس سياره‌ي مشتري از مايع و گاز است. در واكنش‌هاي هسته‌اي خورشيد هليوم به هيدروژن تبديل مي‌شود. سيارك‌ها در فاصله بين مشتري و زحل قرار دارند. شهاب سنگ آسماني است كه در اتمسفر زمين مي‌سوزد و تمام مي‌شود. سيارة پلوتو قمر ندارد. دنباله‌ دارها دم خود را در جهت موافق خورشيد قرار مي‌دهند. جنس كره‌ي ماه از يخ و غبار است.