صفحه 1:
فصل ۱۱ کتاب مبانی نظری حسابداری و
گزارشگری Slo شهرداری ها
گزارشگری مالی شهرداری ها
صفحه 2:
نقش اصلی و اساسی گزارشگری مالی در فرایند ایفا و ارزیابی مسئولیت پاسخگویی
عمومی خلاصه میشود نقش واقعی گزارشگری مالی در این فرآیند برقراری جریان
صحیح و روان اطلاعات بين ياسخكو و پاسخ خواه است .
ادل كزارشكرى مالى شبه بازرگانی بر اساس پارادایم مدیریت نوین بخش عمومی و
سازو کارهای مدیریتی نهادهای انتفاعی بخش خصوصی طراحی شده است لذا
ی محیطی حاکم بر فعالیت های بازرگانی در این مدل گزارشگری غالب شده
قابل مدل گزارشگری مالی نوین دولت های ایالتی و محلی آمریکا پر اساس
د es فعاليت على ابن قبيل دا طرحی شده ات 1
صفحه 3:
آلف نروبکرد اندازه گیری در مدل گزارشگری مالی شبه بازرگانی جریان منابع اقتصادی است این
در حالی است که در مدل گزارشگری مالی دو سطحی از دو رویکرد اندازه گیری متفاوت شامل
| جریان منابع مالی و جریان منابع اقتصادی استفاده میشود. استفاده از رویکردهای اندازهگیری
ماوت این قابلیت را برای سیستم گزارشگری مالی فراهم می کند که برای ایفای مسئولیت های
بی مالی و عملیاتی ناشی از مصرف و به کارگیری منابع مالی رویکرد اندازه گیری سازگار با
Lp به کار گرفته شود. این امر قابلیت و توانایی سیستم حسابداری و گزارشگری مالی
رویکرد اندازه گیری جریان منابع مالی با مبنای تعهدی تعدیل شده همراه می کند تا ظرفیت
ببیستم جیابذازی بزا 3 قابلیت انقای مسفولیت:یاسگویی: سالی حاکم بر فعالیتاهای: جاکفیتن
برخوردار کند .
علاوه بر اين با به کارگیری رویکرد جریان منابع اقتصادی و مبنای تعهدی کامل گزارش های مالی
لازم برای ایفای مسئولیت پاسخگویی عملیاتی حاکم بر فعالیت های بازرگانی تهیه می کند
صفحه 4:
این اتعطاف پذیری مدل گزارشگری مالی دو سطحی که از توانایی آن در به کارگیری
رویکردهای اندازه گیری و مبنای حسابداری متفاوت نشأت میگیرد ظرفیت اطلاعرسا
مدل را دوچندان کرده است .
مدل گزارشگری مالی شبه بازرگانی اقلام جاری و غیرجاری در صورتهای مالی منعکس
و په جای خرج نیز هزینه شناسایی و گزارش میشود. اين در حالی است که در مدل
ی ملیدو سطحی در یک سطح از زرشتری صرفً از ریکد ناه گیری جريان
تعهدی تفیل شده و با هدف ف ایفای gee پاسخگویی مالی peu.
صفحه 5:
جات لکوی گزارشکری مالی
مدل گزارشگری شبه بازرگانی در کشورهای مورد پذیرش قرار گرفته است که بیش از پیش به
ی سازی فعالیتهای دولتها و حکومتهای محلی پرداختهاند. حامیان استقرار این مدل
گزارشگری در نهادهای بزرگ بخش عمومی بر این عقیده پافشاری میکنند که این قبیل نهادها
و بزرگ بازرگانی است .
ی برای انتخاب مدل گزارشگری مالی شبه بازرگانی یا مدل گزارشگری مالی دو
د و مرسوم در دولت های ایالتی و محلی آمریکاء توجه به ویژگیهای محیطی حاکم
+ و قوانین و مقررات حاکم و ظرفیت تغییرپذیری قوانین بسیار ضروری است. به
بهای ايران در حال حاضر به عنوان یک نهاد عمومى غير دولتی در درون
اقتصاد آن دولتی است و منابع .
صفحه 6:
صفحه 7:
اندازه گیری و مبنای حسابداری
حسب این که از کدام مدل گزارشگری مالی استفاده شود رویکرد اندازه گیری و مبنای
حسابداری که باید به کار گرفته شود تفاوت دارد. بنابراین رویکرد های اندازه گیری و مبانی
حسابداری که قرار است برای ایفای مسئولیت های پاسخگویی و حاکم بر منابع عمومی استفاده
د در نوع مدل گزارشگری مالی تاثیر گذار است و عکس این موضوع نیز مصداق دارد .
زار باشد ایفای مسئولیت پاسخگویی عملیاتی محور گزارشگری مالی باشد به کارگیری
زه گیری جریان منابع اقتصادی همراه با مبنای حسابداری تعهدی کامل در مدل
نابناپذیر است .
هل لي ا مالى باشد ف
در شین و عتريات دارد مورد
صفحه 8:
گزارشگری مالی دو سطحی این فرصت را برای شهرداریها فراهم میکند که از
رویکردهای اندازه گیری و مبانی حسابداری مناسب و متفاوت استفاده کنند .
ماهیت درآمدها و سایر منابع تامین کننده فعالیتهای حاکمیتی شهرداری ها در مورد
Ge هر دو شرط لازم و كافى با مشکل مواجه هستند. این در حالی است که در حکم
امن نامه مالی شهرداریها نیز تصریح شده است که درآمدهای زمانی قابلیت
ند كه به حساب قطعى منظور شود. منظور از قطعى شدن درآمد در حكم
که بر حصول اطمینان از وجود هر دو شرط قابلیتاندازه گیری
متابع و تکمیل فرآیند کسب درآمد تاکید دارد
صفحه 9:
عدم اطمینان از تحقق دو شرط لازم و کافی در مورد شناخت درآمدهای
تامین کننده فعالیتهای حاکمیتی در دوره مالی حکم می کند که در مورد
شناسایی این درآمدها به رسم احتیاط از رویکرد اندازه گیری جریان منابع
مألی به همراه مبنای تعهدی تعدیل شده استفاده شود. علاوه بر این به
ر کنترل و نظارت بر این قبیل درآمدها و گزارش ظرفیت درامدزایی
3 منابع اقتصادی به همراه حسابداری تعهدی کامل
صفحه 10:
در مدل گزارشگری مالی شبه بازرگانی که بر پایه تئوری شخصیت طراحی میشود
گزارشگری بخش ها و قسمت های با اهمیت از طریق یادداشت های همراه صورتهای
«lls وضعیت و عملکرد مالی افشا میشود. اين شیوه که به گزارشگری بخشها مرسوم
8 فاند سامانه اطلاعاتی مستقل بوده و اطلاعات مورد نیاز برای گزارشکری
ها را از سیستم گزارشگری مالی و به طریق مقتضی دریافت و افشا میکند در مدل
شگری دوسطحی که بر اساس تثوری وجوه شکل گرفته است. سیستم حسابداری بر
00 طراحی و به مورد اجرا گذاشته می شود. هر ۱ ۳
lla وه ان محول میشود به نها مم ۷۲
تواند عملیات حسایداری حوزه مامو
|
صفحه 11:
لنداری بودجه و کنترل بودجه
بودجه در فرایند ایفا و ارزیابی مسئولیت پاسخگویی مالی و عملیاتی نقش اساسی به _
عهده دارد. بودجه حدود و حوزه مسئولیت پاسخگویی را تعیین و با تنظیم و تصویب آن
حداقل هایی برای ایفای مسئولیت پاسخگویی نهاد عمومی تعیین میشود. شفافیت
حدود و حوزه مسئولیت پاسخگویی. ایفا و ارزیابی آن را آسان و امکان قضاوت آگاهانه و
راهم می کند. همانطور که قبلا بیان شده است بودجه سالانه و برنامهه۱ ۰
او ری ها مشمول دو نوع مسئولیت پاسخگویی مالی و عملاد ۱
7 رف و يدكاركيرى متابع مالى شهرداريهادر محل ۵ ۳۳۲۰
نه و برنامههای میان مدت همراه با رعایت قوانین و a و
هدفهاى كرارشكرى ea ۳ ا 5
صفحه 12:
حسابداری و کنترل بودجه به عنوان دو خرده نظام فعال و مرتبط با
یکدیگر در نظام مسئولیت پاسخگویی حاکم بر منابع عمومی
شهرداری ها حضور دارنده حضور فعال این دو سیستم هنگامی که در
تعامل و ارتباط با یکدبگر قرار میگیرند شرایط لازم را برای ایفا و
ارزیابی مسئولیت پاسخگویی مالی و عملیاتی شهرداری ها فراهم می
صفحه 13:
مدل گزارشگری مالی شبه بازرگانی به دلیل عدم دسترسی مستقیم به یک سامانه اطلاعاتی
5 ای بودجهای از طریق یادداشت هی همراه صورتهای ملی افشا مس 1335
010 كدر مدل كزارشكرى دو سطحی که از سیستم حسابداری با
مستقل استفاده میشود. با پیشبینی یک سیستم حسابداری بودجه ای برای حسابهای
مستقل دارای بودجه سالانه شرایط لازم برای استقرار سیستم تامین اعتبار فراهم است .
۲ اي مالی اساسی و محتوای اطلاعاتیآنها نیز از منظر مدل های گزارشگری مالی
در مدل گزارشگری مالی شبه بازرگانی صورت های مالی اساسی در سطح
0 شود درمدل كزارشكرى مالی ده سطلت 2 ۱ ۱
و تنظیم میشود و محتوای اطلاعاتی صورتهای مالی اساسی «
صفحه 14:
از این رو در ترازنامه حسابهای مستقل فعالیتهای حاکمیتی. اطلاعات مربوط به دارایی های
جاری بدهی های جاری و مازاد یا خالص دارایی منعکس میشود و در صورت درآمدها و مخارج
نیز به جای هزینهها ء مخارج گزارش میشوند. در ترازنامه حسابهای مستقل فعالیت های بازرگانی
|طلاعات مربوط به دارایی ها و بدهی ها (اعم از جاری و غیرجاری) و خالص دارایی ها منعکس
شود این در حالی است که در سطح واحد گزارشگر اصلی چون صورت های مالی اساسی از
گیری و مبنای حسابداری مشابه و واحدی در هر دو نوع فعالیت حاکمیتی و بازرگانی
ای صورتهای مالی اساسی تفاوت چندانی ندارد. در اين سطح از گزارشگری
صفحه 15:
همانطور که در فصول مربوط بیان گردید ویژگیهای محیطی و قوانین و مقررات حاکم بر
فعالیت های شهرداری های کشور قویا بر ایفای مسئولیت پاسخگوبی مالی تاکید میکند.
احکام متعددی در قوانین و مقررات مذکور وجود دارد که بر مصرف و به کارگیری منابع
محل های قانونی و از قبل تعیین شده همراه با رعایت قوانین و مقررات تصریح
مسئولیت پاسخگویی مالی با استفاده از سیستم حسابداری حسابهای مستقل
گزارشگری مالی برای تهیه صورتهای مالی اساسی حسابهای
لهای دارد
صفحه 16:
8 لأ گلیدی مدل گزارشگری مالی پیشنهادی :
0 ری مالی دوسطحی اساسا از سیستم حسابداری حسابهای مستفل 3
میکند و اطلاعات اصلی رویدادهای مالی در هر یک از فعالیتها و عملیات با اهمیت از طریق
8 اداری حداگانهای که به آن اختصاص یافته است نگهداری میشود. براك
ای گزارشگری مالی دو سطحی بر پایه تئوری وجوه استوار است. از این رو بررسی و
0 ز تعیین یک ساختار مناسب از حسابهای مستفل مورد دار رات ۰
, حساب فعالیتهای حاکمیتی و بازرگانی شهرداری ها ضروری است .
مالى بايد متضمن اطلاعات. مبتنی بر نیاز قانونی و مدیریتی باشد به همین دلیل
نیاز برای نگهداری حساب و تهیه گزارش های مالی جداگانه
بر يك از فعالیتهای حاکمیتی و بازر
صفحه 17:
8 یبای مستقل فعالیت های حاکمیتی
اصلیترین وظیفه شهرداریهاء اداره امور شهر و فراهم کردن تسهیلات رفاهی برای
nam > این قبیل gel عمدتاً از طریق فعالیتهای حاکمیتی انجام میشود که
متابع مالی مورد نیاز آن از محل مالیات و عوارض تامین می گردد .
لا مصرف و به کارگیری این منابع از حساسیت ویژهای برخوردار بوده و مشمول مسئولیت
۳ در ماده ۲۹ آبین نامه مالی منابع مالی شهرداریها به ۶ طبقه زیر نف
ای از عوارض عمومی (درآمدهای مستمر) .
صفحه 18:
با نگاهی اجمالی به تنوع منابع مالی در اختیار شهرداری ها به نظر میرسد. نگهداری تعدادی
و تس و تعدادی حساب مستقل فرعی به شرح موارد زیر برای 2٩ ها ۱
نوع حاکمیتی ضروری باشد .
این حساب مستقل که یک منبع مالی و شخصیت حسابداری
7 اس آید» مسئولیت ثبت و نگهداری حساب aS رویدادهای ما ۰ ۱
۴ رم های ناشی از عوارض عمومی را بر عهده دارد :
درآمدهای ناشی از عوارض اختصاصی بخش درخور ملاحظهای
می دهد. درآمدهای ناشی از عوارض اختصاصی در اغلب
صفحه 19:
با توجه به اهمیتی که مقررات قانونی شهرداری ها برای اجرای طرحها و پروژههای عمرانی در
0 00 اد یک حساب مستقل اصلی برای طرح ها و پروژه های سرمانه اع
شهرداری ها ضروری است .
اه های تامین و تجهیز منابع مالی برای طرحها و پروژههای عمرانی شهرداری های
و فروش اوراق مشارکت و یا دربافت ت از نهادهای مالی ملی و بینالمللی
بندگان وامهای بلندمدت پا خریداران اوراق مشارکت سررسید دار نهادها در مورد
سررسيد مقرر دغدغه ودار برطرف کردن این دغدغه دنق
صفحه 20:
aaa بای مسنقل فعالیت های بازرگانی
همان طور که در ماده ۸۴ قانون شهرداری ها تصریح شده است. موسسات وابسته به شهرداری که
دارای شخصیت حقوقی می شوند می توانند با اصول بازرگانی اداره شود . از این رو حسابداری و
گزارشگری lle این قبیل موسسات وابسته به شهرداری ها تابع استانداردهای حسابداری مصوب
زمان حسابرسی است. به بیان دیگر هر یک از موسسات وابسته به شهرداری ها که با اصول
اداره می شوند, به عنوان شخصیت حقوقی مستقل» صورتهای مالی اساسی خود را بر
آردهای حسابداری مصوب سازمان حسایرسی تهیه و به مراجع ذیربط ارائه می کند .
از موسسات وایسته به شهرداری به رغم آن که بر اساس اساسنامه و در
سسقلء طیق استانداردهای حسابداری مصوب سرا ۱۳۳۱
زد اما در عين حال يك حساب مستقل فرعى شهردارى نيزيه
صفحه 21:
شهرداری ها اغلب به فعالیتهای میپردازند که به صورت عمومی اداره میشوند اگر
شهرداریها موقوفه هایی را با هدف خاص بپذیرند باید با ایجاد حساب مستقل مناسب
1 برای اداره امور آنها مسئولیت پاسخگویی ناشی از آن را ایفا کنند. کمکهای اعطایی
پروندان که با مقاصد خاص اهدا میشود یک فعالیت امانی به شمار میآیند .
موسسات وابسته به شهرداری» به صورت مستقل اداره می شوند. این
شرایط لازم که در فصل مربوط به وا
صفحه 22:
0 حسابداری و رویکرد اندازه گیری
مبنای حسابداری و رویکرد اندازه گیری مورد استفاده در سطح حسابهای مستقل نظام
حسابداری شهرداری ها به شرح زیر خواهد بود :
. درسطح حسابهای مستقل فعالیت های حاکمیتی از مبنای حسابداری تعهدی
پل شده و روبکرد اندازه گیری جریان منابع مالی استفاده میشود .
<a مستقل فعالیت های بازرگانی از مبنای تعهدی کامل و رویکرد
استفاده می شود .
ت های امانی بر حسب نوع حساب مس
صفحه 23:
حسابداری بودجه باید به نحوی طراحی شود که ضمن اعمال کنترل های پیشگیرانه از طریق ساز و کار
تامین اعتبار و ایجاد تعهد. اطلاعات مورد نیاز برای مقایسه ارقام بودجهای واقعی و تنظیم گزارش های ویژه
را فراهم کند. در نهادهای بزرگ بخش عمومی که ایفا و ارزیابی مسئولیت پاسخگویی مالی اهمیت اساسی
دارد به کارگیری حسابداری بودجه ای در سیستم حسابداری و گزارشگری مالی امری اجتناب ناپذیر است .
نکته مهم ضروری است که زیر سیستم حسابداری بودجه ای صرفا در سیستم حسابداری
30 رای بودجه مضوب هستند. پیشبینی و به موره اجرا گذاشته میشود. هر بک ار
عمومی, اختصاصی و پروژه های سرمایه میتواند از حسابداری بودجه به شیوه دو طرقه
اكرجه حسابدارى بودجه به شيوه دو طرفه 0 با استفاده از حسايهاى بو a از طريق تک
صفحه 24:
000 زار شکری مالی :
بدین معنی که مدل گزارشگری مورد طراحی بايد از قابليتهاى لازم جهت گزارشگری
سطح حسابهای مستقل از یکسو و درسطح شهرداریها از دیگر سو برخوردار باشد .
و در مالس دوسطحی که برای طراحی نظام سا Pie
,داری های ایران توصیه شده است. صورت های مالی اساسی مشروحه
, مستقل و سطح شهرداری تهیه می شود .
صفحه 25:
ترازنامه حسابهای مستقل که حسب اينکه حسابهای مستقل در کدام فعالیت مشارکت دارند بر اساس مبنای
سابداری و رویکرد اندازه گیری خاص خود تنظیم می شوند. بدین معنی که ترازنامه حسابهای مستقل
ای حاکمیتی و بازرگانی به شرح پیش گفته و به ترتیب در مبنای تعهدی تعدیل شده و رویکرد
پان منابع مالی و مبنای تعهدی کامل و رویکرد اندازه گیری جریان منابع اقتصادی تنظیم
ی که درسطح حسابهای مستفل تنظیم میشود. میتواند برای هر یک از حسابهای مستقل
های حاکمیتی و بازرگانی و به صورت جداگانه ارائه شود .
صفحه 26:
8 9 بودجه :
صورت عملکرد سالانه بودجه شهرداریها موسوم به تفریغ بودجه یکی از گزارشهای
پودجهای اساسی است که در مقررات قانونی حاکم بر شهرداری ها نیز بر تهیه و
آن تاکید شده است. از اين رو تهیه و تنظيم اين گزارش برای حسابهای
عمومی. اختصاصی و پروژه های سرمایه ای و هر حساب مستقل دیگری که
پودجه تنظیم میشود الزامی است. صورت تفریغ بودجه می تواند به صورت
صفحه 27:
درسطح حسابهای مستقل فعالیت های بازرگانی تهیه صورت جریان وجوه نقد به عنوان یک صورت مالی
8 ...در این صورت مالی جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی, فعالتهای تا
3 فعالیت های تامین مالی سرمایه و فعالیتهای سرمایهگذاری گزارش میشود
ن نکته مهم ضروری است که صورت جریان وجوه نقد برای واحدهایی که با اصول بازرگانی
تنظیم میشود. فعالیتهای حاکمیتی چون از سیستم خزانهداری استفاده میکند و این
ای نقدی طراحی می شود. هر نوع گزارش مرتبط با جریان وجوه نقد را تامین
صفحه 28:
ت خالص دارایی ها یا ترازنامه در سطح شهرداری بر مبنای حسابداری تعهدی کامل و
00 5 حريان منايع اقتصادى تنظيم مىشود.
صفحه 29:
8 رب و گزارشگری دارابی های سرمایه ای و بدهی های بلندمدت :
در گزارشگری مالی در سطح شهرداری که رویکرد اندازه گیری جریان منابع اقتصادی و مبنای
گبهدی کامل مورد استفاده قرار می گیرد دارایی های سرمایه ای و بدهی های بلندمدت در
نت وضعیت مالی برای هر دو فعالیت یکسان گزارش میشوند. توضیح این نکته مهم ضروری
که اطلاعات مربوط به دارایی های سرمایه ای و بدهی های بلندمدت عمومی ناشی از
حاکمپتی که در حسابهای مستقل مربوط به ترتیب به حساب مخارج و سایر منابع
نه انده از دفاتر كروه حساب خود تراز قابل استخراج و بازتلید است. از این رو
2 حساب SS ae
صفحه 30:
حسابداری خزانه
اصل ۵۳ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز مقرر می دارد .
کلیه دریافت های دولت در حسابهای خزانه متمرکز می شود و همه پرداخت ها در حدود اعتبارات مصوب
به موجب قانون انجام می گیرد .
0 000 «وشوع حكايت دارد. cul sl رو شهرداریهای اغلب کش و رها 0 2 جایگاه
00 مایدات و پرداخت مخارج عنوان یک اصل مهبم ماليه عمومى از طریق تس
صفحه 31: