مخاطب شناسی رمان های عامه پسند عاشقانه ایرانی

مخاطب شناسی رمان های عامه پسند عاشقانه ایرانی

اسلاید 1: مخاطب شناسي رمان هاي عامه پسند عاشقانه ايراني

اسلاید 2: دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران گروه مطالعات زناناستاد راهنما: دکتر جوادي يگانهاستاد داور: دکتر اباذريدانشجو: آسيه ارحامي

اسلاید 3: طرح مسئلهمخاطبين رمان هاي عاشقانه روز به روز در حال افزايش هستند. به تناسب افزايش رمان هاي جدي و غير عامه پسند، نويسندگان بيشماري نيز به رمان هاي عاشقانه روي آورده اند. نگاهي به قفسه هاي مربوط به اين ژانر در کتاب فروشي ها و تيراژ اين کتاب ها شاهدي بر اين ادعا است:بامداد خمار فتانه حاج سيد جوادي با 42 چاپ، شب سراب ناهيد پژواک با 20 چاپ، پنجره و اتوبوس فهيمه رحيمي به ترتيب با 18و 13 چاپ، پريچهر مودب پور با 20 چاپ ...

اسلاید 4: رمان هاي عاشقانه خوانندگان خاص خود را دارند؛ مضمون اغلب اين رمان ها همانطور که از اسم آن برمي آيد مضاميني عاشقانه و خانوادگي است (مضاميني که عموما بر اساس يافته هاي روانشناختي زنانه هستند) بنابراين طبيعي به نظر مي رسد که طرفداران پروپاقرص اين رمان ها را زنان تشکيل دهند.

اسلاید 5: اين طيف از رمان بدون اينکه مورد تبليغ يا حمايت دولت يا ارگان خاصي قرار بگيرند، خود به خانه هاي مردم راه پيدا کرده اند و کمتر دچار افت و خيز در فرايند فروش هستند.به طور کلي جامعه نگاه مطلوبي به اين طيف از رمان ندارد و آن را مورد استهزاء و شماتت قرار مي دهد. اولين کلمه اي که بعد از شنيدن اسم آثار عامه پسند به گوش مي رسد مبتذل است منتقدين آثار ادبي به اين کتاب ها به عنوان آثاري سطح پايين و سخيف نگاه مي کنند که توانايي بالا بردن درک مخاطب را ندارد و او را با مسئله روبرو نمي کند.

اسلاید 6: کليشه اي و به درد نخور، مبتذل واژگاني هستند که عموما از سوي منتقدين، مردان و خوانندگان ساير کتاب ها به رمان هاي عاشقانه اطلاق ميشود.تمامي انتقادهايي که به اين رمان ها و خوانندگان زن آن ها مي شود از بالا و بدون در نظر گرفتن نگاه خود زنان به اين کتاب ها است.به نظر ميرسد جامعه شناسي ادبيات به جاي ناديده گرفتن اين امر بايد به شناخت مخاطبين رمان هاي عاشقانه و علل روي آوردن افراد به آن ها دست بزند تا بهتر بتواند در زمينه حوزه پرطرفدار قضاوت کند.

اسلاید 7: سوال پژوهشمخاطبين رمان هاي عامه پسند چه کساني هستند و نحوه خوانش رمان هاي عاشقانه در بين آن ها چگونه است؟

اسلاید 8: اهداف پژوهش- هدف اصلي:‏ مخاطب شناسي رمان عاشقانه عامه پسند ايراني- شناخت طبقه بندي و تيپولوژي خوانندگان رمان هاي عاشقانه عامه پسند ايراني - شناخت نحوه فعاليت خوانش رمان به عنوان يک فعاليت فراغتي- شناخت رفتارها و سلايق خوانندگان زن رمان هاي عاشقانه عامه پسند ايراني در طي فرايند خوانش رمان- شناخت علل گرايش زنان به رمان هاي عاشقانه عامه پسند ايراني

اسلاید 9: چارچوب نظريبه طور کلي مي توان نظريات موجود در زمينه ي مخاطب را به دو دسته تقسيم کرد: نظرياتي که مخاطب را کاملا منفعل در نظر مي گيرند و به او به عنوان کسي که صرفا تحت تاثير رسانه قرار مي گيرد نگاه مي کنند و نظرياتي که مخاطب را فردي فعال در دريافت پيام و انتخاب مفهوم آن در نظر مي گيرند.

اسلاید 10: ما در مخاطب سنجي رمان هاي عاشقانه عامه پسند به دنبال شناخت اين نکات هستيم:- مشخصه هاي فردي خوانندگان: سن، جنس، موقعيت اجتماعي ، شغلي و تحصيلي- پس زمينه ها و محيط اجتماعي خوانندگان: ميزان گفتگوي خواننده پيرامون رمان با سايرين- عادات مربوط به استفاده رمان هاي عامه پسند عاشقانه- علايق خواننده در رابطه با رمان- ارتباط رمان عاشقانه با زندگي روزمره مخاطبين- ميزان اطلاعات خوانندگان از آثار عامه پسند و توانايي نقد آن ها

اسلاید 11: جنيس ردوي

اسلاید 12: اساس اين پژوهش بر کار جنيس ردوي بنا شده است.او براي اولين شخصيت زن معمولي را وارد دروس ادبيات کرد. ردوي در مطالعه اي روي چهل و دو زن متاهل ساکن در منطقه اسميتون (1984)به اين نتيجه رسيد که مردان اين کتاب ها مرداني باهوش، با ذکاوت مهربان و خوش خلق هستند، مرداني که نگران زنان اند، در موقعيت هاي حساس به ياري زنان مي شتابند و به آن ها کمک مي کنند و حتي براي آنها خود را به خطر مي اندازند.داستان‌هاي عاشقانه وسيله‌اي هستند تا زنان بتوانند از طريق رابطه قهرمان مرد با قهرمان زن، از همان دلسوزي محبت آميزي برخوردار شوند که خود آنان در زندگي روزمره، مي‌بايست به نحوي يک طرفه به ديگران ارزاني کنند.

اسلاید 13: ردوي معتقد است مطالعه اين کتاب ها از سوي زنان به خاطر رضايت از پدر سالاري نيست، بلکه خواندن اين کتاب ها نوعي اعتراض از راه خيال پردازي و حاکي از اشتياق براي دنيايي بهتر است.60 درصد از زنان اسميتون لازم مي دانستند ابتدا فرجام داستان را بخوانند تا از منافات نداشتن داستان با اسطوره بنيادي مرد دلسوز مطمئن شوند؛

اسلاید 14: روش تحقيقمصاحبه رودرروجامعه آماري: خريداران زن مراجعه کننده به شهرکتاب هاي شهر تهرانجامعه نمونه: خريداران زن مراجعه کننده به شهرکتاب ابن سيناتعداد نمونه: 42 مصاحبهروش تحليل داده ها: کمي/ کيفي

اسلاید 15: يافته هاي پژوهشتوصيف مخاطبين رمان هاي عاشقانهچگونگي روي آوردن به رمان هاي عاشقانهتوصيف زمان و دايره مطالعاتي خوانندگانتوصيف نحوه خوانشچگونگي انتخاب رمان عاشقانهحوزه علايق و مطلوبيت هاي خوانندگان رمان هاي عاشقانه

اسلاید 16: رمان عاشقانه و زندگي روزمرهعلل گرايش افراد به رمان هاي عاشقانه ايرانيداشتن تفکر انتقادي در رابطه با رمان

اسلاید 17: توصيف مخاطبين رمان هاي عاشقانه عامه پسند سنوضعيت تحصيلاتوضعيت تاهل وضعيت اشتغال

اسلاید 18: چگونگي روي آوردن به رمان عاشقانه به عنوان فعاليت مورد علاقه آشنايي افراد با اين طيف رمان عموما از سنين نوجواني آغاز ميشود اما به سنين نوجواني محدود نمي ماند اکثريت افراد همچنان به خواندن اين کتاب ها به عنوان يک فعاليت مورد علاقه ادامه ميدهند. بنابراين نميتوان اين کتاب ها را کتاب بچه دبيرستاني ها ناميد.

اسلاید 19: ميزان و زمان فعاليت خواندن رمان عاشقانه ميزان وابستگي افراد به رمان ها به حدي شديد است که به هيچ وجه نمي توانند آن را کنار بگذارند. اکثر افراد وقتي رمان را در دست ميگذارند آن را کنار نمي گذارند تا تمام شود. حتي اگر آن را جذاب هم ندانند باز هم تا انتها به مطالعه آن ادامه مي دهند. زنان خانه دار رمان عاشقانه را به عنوان فعاليتي براي گذران وقت و زنان غير خانه دار به عنوان فعاليتي براي رفع خستگي و گذران اوقات فراغت برمي گزينند.

اسلاید 20: دايره مطالعاتي خوانندگان رمان هاي عاشقانهکتب روانشناسي عاميانه: 42 درصدشعر: 14 درصدرمان تاريخي: 7 درصدرمان تخيلي: 8/4 درصدعموم پاسخگويان يا به همراه رمان عاشقانه کتب روانشناسي مي خوانند يا هيچ کتابي به جزء رمان عاشقانه را تجربه نمي کنند. بنابراين عموما افراد محدود به همين نوع ژانر هستند و دست به تجربيات متنوع نمي زنند.

اسلاید 21: توصيف نحوه خوانشدوباره خوانيخوانش پايان رمان قبل از اتمام آن ميزان بحث و گفتگو پيرامون رمان با ديگران

اسلاید 22: بحث و گفتگو پيرامون رماناکثريت افراد با دوستان خود درمورد رمان هاي عاشقانه گفتگو ميکنند (47 در صد)و اين امر نشان ميدهد که عموما آشنايي و رد و بدل رمان نيز از طريق دوستان صورت ميگيرد و بنابراين نقش دوستان چه در حوزه ي آشنايي و چه در حوزه ي تداوم رمان خواني بسيار برجسته است.نکته جالب در اينجا اين است که هيچکدام از خواننده ها با مردان (مثل همسر،پدر،برادر...) خود صحبت نمي کنند و اين خود تاکيدي بر زنانه بودن اين طيف خاص رمان است. زنان در صورتي که طرف مقابل خود را علاقه مند به بحث و گفتگو پيرامون رمان ببينند در آن مورد صحبت ميکنند و عدم گفتگو ي آن ها با مردان نشان ميدهد عمده مردان علاقه اي به اين حوزه ندارند.

اسلاید 23: نحوه انتخاب رمان عاشقانهديگر افراد عمدتا يا از سابقه و تجربه قبلي که در امر خوانش دارند در خريد کتاب استفاده ميکنند (مثل رجوع به نويسندگاني که از کتاب هايي خوانده اند )ويا بر اساس توصيه ديگران اقدام به خريد کتاب ميکنند، اين افراد عموما همانطور که از مباحث قبل برميآيد عموما دوستان هستند چون در جريان گفتگو در مورد رمان هر کس کتاب جديدي را به ديگري پيشنهاد ميدهد. شناختي که افراد در طي ساليان دوستي از هم کسب کرده اند سبب اين اعتماد است

اسلاید 24: حوزه علايق و مطلوبيت هاي خوانندگانموضوع رمانشخصيت هاي داستاننحوه روايت رمان

اسلاید 25: علايق در حيطه موضوع رمانخوانندگان از داستان هايي که که آن زني پيش پا افتاده و و ضعيف ارائه مي شد لذت نمي بردند.اصلي ترين عنصر موثر در جذابيت داستان تم عاشقانه آن بود.

اسلاید 26: علايق در حيطه شخصيت هاي داستانشخصيت زن: قوي ، مستقل، زيبا، نجيب؛ عدم غفلت داستان پردازان از شخصيت زن معموليشخصيت مرد: وفادار، جذاب، قوي

اسلاید 27: علل گرايش به رمان عامه پسند عاشقانهرفع نياز هاي عاطفيکسب تجربه و اطلاعاتهويت سازي و همذات پنداريرفع تنهاييتکنيکي براي تمدد اعصابنثر راحت کتاب ها و امکان خواندن آن ها در هر شرايطي

اسلاید 28: انتقادات خوانندگان به رمان هاي عامه پسند عاشقانهکليشه اي بودن داستان هاواقع گرا نبودن داستان هاسياه نماييداشتن ديد ابزاري به زن

اسلاید 29: عموم آثار عامه پسند به دنبال تغييرات كلي در حيطه جهان بيني افراد و روبرو كردن آن ها با مسئله و چيستي جهان نيستند بلكه اين آثار براي زندگي روزمره طراحي شده اند و به افراد اجازه مي دهند تا در مورد زندگي شخصي و خانوادگي خود فكر كنند و بعضي از نكات موجود در آن را در زندگي روزمره به كارببندند. آن ها به خوانندگان خود اين امكان را مي دهند تا در حيطه مسائل خرد مثل روابط عاطفي و احساسي – خانوادگي تجربياتي به دست بياورند كه در كتب ديگر كمتر به آن ها پرداخته مي شود؛ البته كتب روانشناسي عاميانه از قائده مستثني است كه همانطور كه گفته شد عمده طرفدارن آثار عاشقانه از طرفداران كتاب هاي روانشناسي عاميانه نيزهستند.

اسلاید 30: به عبارت ديگر به نظر مي رسد سهم آموزش هايي كه افراد بايد در رابطه با نحوه ي برخورد با جنس مخالف و يا آموزش هايي که در رابطه با مهارت هاي زندگي در دوران نوجواني مي ديده اند و آموزش و پرورش و خانواده ها از آن غفلت ورزيده اند اين رمان هاي عاشقانه به عهده گرفته اند.

اسلاید 31: با تشکر از حضور شما