صفحه 1:
2
5
3
4
صفحه 2:
www.tabaye.ir
—£
صفحه 3:
صفحه 4:
صفحه 5:
مزاج در كلام امام صادق عليه السلام
امام صادق عليه السلام خطاب به طبيب هندى كه روش معالجه
ايشان را سوال كرده بود فرمودند :
« كرمى را با دواى سرد و سردى را با دواى كرم و رطوبت را با
خشكى و خشكى را با رطوبت درمان مى كنيم و ...»
خصال شيخ صدوق / علل شرايع / سفینه البحار ج ۵ ص ۲۷۷۵
صفحه 6:
مزاج - آميختن » مخلوط شدن چند چیز به گونه ای که از آمیخته
شدن آن ها کیفیتی جدید و حد واسط حاصل شود .
مزاج در بدن انسان کیفیتی است که از ممزوج شدن اخلاط اربعه
حاصل می شود .
صفحه 7:
۱ - مزاج ارثی - مادرزادی - سرشتی - اصلی
۲- مزاج سن
۳- مزاج غالب
۴ - مزاج جنس (مرد و زن)
- مزاج اعضاء
صفحه 8:
0000 هاو ae ۰-۲۰)۱
۴۰-۳ سرد و خشک pl
صفحه 9:
دار تذ
أت مزاج در سا
صفحه 10:
باب سوم از گفتار دوم: اندر شناختن مزاج اصلی
هرگاه که مزاج اصلی یعنی مادرزادی به خشکی گراید. این تن اندر همه سالهای عمر به جوانان ماند و اگر
مزاج به سردی گراید یا به تری, اندر همه سالها به پیران ماند. و هر تتی چون در عمر بدان سال رسد
مزاج ار اندران سال مانند مزاج اصلی باشد, حال او بد شود و به بیماری گراید. از بهر آنکه جون دو مزاج از
یک گونه بر یک تن گرد آید از اعتدال بیرون شود, چنانکه اگر مثلاًمزاج اصلی گرم و خشک باشد چون از
حّ کودکی بیرون آید و به جوانی رسد بدحال شود. از بهر آنکه مزاج روزگار جوانی هم گرم و خشک باشد.
و هر گاه که دو مزاج گرم و خشک به يكبار بر تنى يديد آيد آن تن از اعتدال سخت دور شود. و هر تنى كه در
عمر پدان سال رسد, كه مخالف مزاج اصلى او باشد در آن سال نيك حالتر باشد. جنانكه اكر مثلاً مزاج
اصلی سرد و تر باشد. چون به جوانی رسد معتدل شود از بهر آنکه مزاج سالهای جوانی كرم و خشك باشد,
که ضد سردی و تری است. و اگر مثلاًمزاج اصلی گرم و تر باشد اندر سالهای کهلی تیک حالتر باشد از بهر
را که مزاج سالهای کهلی به قیاس با مزاج سالهای جوانی سرد و خشک باشد و بدین سبب معتدل گردد.
صفحه 11:
باب چهارم از گفتار دوم: اندر شناختن مزاج مردان و زنان
مزاج مردان به قياس با مزاج زنان گرم و خشک است و بدین سبب قوتهای مردان اندر همه کارها فزونتر
باشده و هر كاه كد مج گرم و ترباشد. کارهای قوت طبیمی تمامتر آيد. و قوت طبيعى قوت بروردن و باليدن
وغذا يذيرفتن را گویند. و اين قوت از جكر خيزد. و از بهر آنکه مزاج پسران اندر سالهای طفلی و كودكى
گرم و تر باشد. ایشان اندرین سالها بهتر پرورند و بیشتر بالند. و مزاج دختران اندر سالهای طفلی و کودکی
سرد و تر باشد و در سالهای جوانی گرم و تر شود. ایشان اندر سالهای جوانی بیشتر بالند. و اندر همه سالها
کارهای قوت حیوانی و نفسانی از مردان بیشتر آید. و قوت حیوانی, قوت حرارت و قوت حرکت رگها را
گویند واين قوت از دل خبزد. و قوت نفسانی قوت حس و حرکت را و قوت تفکر و تدییر را گویند و این
قوت از دماغ خيزد.
راع اانه قياس بامزاع مردام دی با شید بسن سيت به گوس ین و نی از مان با
پس تر باشند. و رگهای ایشان باریکتر باشد. و مسام ایشان بستهتر و گوشت اندامهای ایشان برهم نشستهتر و
نازكتر, تابدين سبب مايدهاى خام اندر تن ايشان بيشتر كرد آيد و كمتر تحليل پذیرد یعنی کمتر خرج شود.
ومردان به سبب آنكه مزاجهاى ايشان كرمتر
alee leg cul تر
صفحه 12:
فربهی :
زبادی گوشت - گرم و تر < دم
زیادی پیه - سرد و تر < بلفم
لاغری :
كمى گوشت -< سرد و خشک - سودا
كمى بيه - کرم و خشک -صفرا
صفحه 13:
( -ل.نر گرمی و سردی پوست در لمس نشانة گرمی و سردی
مزاج است. نرمی پوست نشانه رطوبت مزاج و زبری و سختی
پوست نشانةٌ خشکی مزاج است. البته اينها به شرطی صحیح
است که لمس کننده معتدل باشد یا در قیاس با پوست معتدل
راجع به مزاج لمس شونده قضاوت کند.
صفحه 14:
فراوان در افرا
جربى در بدن نشانة سردی و تری است» لذا لاغرها گرم و خشک
یا سرد و خشک هستند.
000 زيادى موء رشد سريع و رفك سياه آن دليل بر كرمى مزاج
است. كمى مو و رنك روشن آن دليل بر سردى» مجعد بودن
نشانه خشکی و موی صاف نشانه رطوبت است.
صفحه 15:
و گندمگونی آن دلیل بر كرمى مزاج است. زردی نشانه گرمی؛ رنگ
بادنجانى (تيرة بیروح و غیر درخشان) دلیل بر سردی و خشکی» رنگ
گچی و سربی نیز دلیل بر سردی مزاج است.
فراخی سینه عروق برجسته و نیض قوی و
درشتی مفاصل نشانه حرارت است و خلاف اینها نشانه سردی است.
صفحه 16:
1 اس Se
افراد گرممزاج تحمل گرما را ندارند و در هوای خنک راحتترند.
افراد سردمزاج در شروع یک کار مشکل دارند و به اصطلاح
دیر گرم میشوند. اما گرممزاجان کارها را به سرعت شروع میکنند.
كرمى مزاج كاه باعث شتاب زدكى و عجول بودن م ىكردد و اين افراد
ممكن است ثبات رأى نداشته باشند. خشمكين شدن هم از علامات
كرمى مزاج است اما سردمزاجان برعكس افرادى آرام و صبور هستند.
صفحه 17:
۸خضولات دقع شده: ری ی سرت
ود مى تواند نمايانكر حرارت و برودت مزاج
مواد در صورتی که پُر رنگ و دارای بوی تند باشند نشانة حرارت مزاج
و در صورتی که کمرنگ و بیبو باشند نشانة سردی مزاح هستند.
زیادی خواب نشانه سردی و یا رطوبت است.
کمخوابی معمولاً ناشی از گرمی و یا خشکی مزاج است.
صفحه 18:
قوت» سرعت و کثرت افعال مربوط به روح و اعصاب و نشانة گرمی
است. مثلاً گرممزاجان پرحرف هستند و با سرعت بیشتری صحبت
میکنند در حالی که سردمزاجان خیلی آهسته آرام و شمرده صحبت
میکنند و کم حرفترند. قدرت یادگیری و حافظه در گرمی مزاح PRE
مى شود یبوست باعث ثبات رأى و رطوبت باعث انعطافپذیری
مى شود. سردى ماية ترس و كرمى مايه شجاعت است.
صفحه 19:
چشم آنان به زردی میزند/ پوست گرم و خشک/ گرمایی هستند و
تحمل فصل تابستان را ندارند/ عطش زیاد و دهان خشک/ بهترین
فصل برای ایشان فصل زمستان است/ کمخواب/ تمایل به خوردن
ترشیها مثل لواشک و سرکه و همچنین غذاهای سرد مثل خیار و
کاهو دارند
زود عصبانی شده و زود هم آرام میشوند.
افرادی پرجنب و جوش, پرانرژی, باهوش و پرحرف هستند.
صفحه 20:
إبيشت/ نبض ير و 5 خواب خوبی ی دارند گرچه تحمل بیخوابی
هم sue راحت است/ اين افراد نه تحمل كرماى زياد را دارند و نه
تحمل سرمای زیاد. ولی در کل تحمل سرما برایشان راحتتر است/
علاقه به شیرینی و ترشی/ تقریباً همه نوع غذا را میخورند/ پوست
بدن ایشان گرم مرطوب و نرم است.
شجاع و جسور/ معمولاً پیشرو و رهبر گروه
میباشند. بطور معمول انسانهای آرامی هستند ولی سعی کنید از
ظرفیتا آنها سوءاستفاده نکنید. هنگام عصبانیت ممکن است رفتار
مخاطرهآمیز داشته باشند.
صفحه 21:
کمپست دارند/ تشنه نمیشوند و دهان مرطوبی دارند/ خواب بدون
بازده دارند/ تمایل به مصرف گرمیها مثل شیرینی و ادویه دارند و
تمایل به خوردن سردیها از جمله ترشی از خود نشان نمیدهند/
فصل زمستان فصل بدی برایشان میباشد.
اين افراد کمانرژی و کند هستند. معمولاً
ضبور و آرام هستند و کمتر عصبانی میشوند.
صفحه 22:
اندام لاغر/ خواب کم| بینی خشک/ به شیرینی و
گرمیها نسبت به سردیها تمایل بیشتری دارند/ بیشتر تمایل به هوای گرم
دارند و در فصل بهار راحتترند/ فصل پائیز برای ایشان فصل نامطلوبی
است.
سوداوی مزاجان افرادی دقیق. منظم دوراندیش و
صفحه 23:
ی
اگر کسی مزاج گرم و خشک گرم و تر سرد و خشک و سرد و تر دارد
به این معنی نیست که دچار بیماری است.
آن چیزی که باعث بیماری است غلبه خلط دم صفرا؛ سودا یا بلغم است
