مزاج و جایگاه آن در طب اسلامی

مزاج و جایگاه آن در طب اسلامی

اسلاید 1: www.tabaye.ir

اسلاید 2: مزاج و جایگاه آن در طب اسلامی

اسلاید 3: مزاج در قرآن كريموَ لا رَطب وَ لا يابس الاّ في كتاب مُبين

اسلاید 4: مزاج در نهج البلاغه (خطبه اول)« انسان را مخلوطي از رنگهاي گوناگون و چيزهاي همانند و سازگار و نيروهاي متضاد و مزاجهاي گوناگون شامل گرمي ، سردي، تري و خشكي قرار داد.»

اسلاید 5: مزاج در كلام امام صادق عليه السلام امام صادق عليه السلام خطاب به طبيب هندي كه روش معالجه ايشان را سوال كرده بود فرمودند : « گرمي را با دواي سرد و سردي را با دواي گرم و رطوبت را با خشكي و خشكي را با رطوبت درمان مي كنيم و ...»خصال شيخ صدوق / علل شرايع / سفينه البحار ج 5 ص 2775

اسلاید 6: مفهوم واژه مزاج چيست ؟ تشخيص مزاج به چه معناست ؟ مزاج = آميختن ، مخلوط شدن چند چيز به گونه اي که از آميخته شدن آن ها کيفيتي جديد و حد واسط حاصل شود . مزاج در بدن انسان کيفيتي است که از ممزوج شدن اخلاط اربعهحاصل مي شود .

اسلاید 7: انواع مزاج1 – مزاج ارثی = مادرزادی = سرشتی = اصلی2 – مزاج سن3 – مزاج غالب4 – مزاج جنس (مرد و زن)5 – مزاج اعضاء

اسلاید 8: مزاج سن1 ) 20 - 0 گرم و تر بهار2 ) 40 – 20 گرم و خشک تابستان3 ) 60 – 40 سرد و خشک پاییز4 ) 60 به بعد سرد و تر زمستان

اسلاید 9: نمودار تغییرات مزاج در سالهای عمر

اسلاید 10:

اسلاید 11:

اسلاید 12: مزاج چاقی و لاغریفربهی : زیادی گوشت = گرم و تر = دمزیادی پیه = سرد و تر = بلغملاغری :کمی گوشت = سرد و خشک = سوداکمی پیه = گرم و خشک = صفرا

اسلاید 13: علایم تشخیص مزاج1- لمس: گرمی و سردی پوست در لمس نشانة گرمی و سردی مزاج است. نرمی پوست نشانه رطوبت مزاج و زبری و سختی پوست نشانة خشکی مزاج است. البته این‌ها به شرطی صحیح است که لمس کننده معتدل باشد یا در قیاس با پوست معتدل راجع به مزاج لمس شونده قضاوت کند.

اسلاید 14: 2-چاقی و لاغری: لاغری نشانه خشکی و چاقی نشانه رطوبت است. درشتی اندام و گوشت فراوان در افراد گرم و تر دیده می‌شود و چربی در بدن نشانة سردی و تری است، لذا لاغرها گرم و خشک یا سرد و خشک هستند.3- مو : زیادی مو، رشد سریع و رنگ سیاه آن دلیل بر گرمی مزاج است. کمی مو و رنگ روشن آن دلیل بر سردی، مجعد بودن نشانه خشکی و موی صاف نشانه رطوبت است.

اسلاید 15: 4- رنگ بدن: سفیدی رنگ پوست بدن دلیل بر سردی مزاج و سرخي و گندم‌گونی آن دلیل بر گرمی مزاج است. زردی نشانه گرمی، رنگ بادنجانی (تیرة بی‌روح و غیر درخشان) دلیل بر سردی و خشکی، رنگ گچی و سربی نیز دلیل بر سردی مزاج است.5- وضعیت اعضاء بدن: فراخی سینه، عروق برجسته و نبض قوی و درشتی مفاصل نشانه حرارت است و خلاف این‌ها نشانه سردی است.

اسلاید 16: 6-تأثیر گرفتن از سردی و گرمی، تری و خشکی:افراد گرم‌مزاج تحمل گرما را ندارند و در هوای خنک راحت‌ترند. 7-افعال: افراد سردمزاج در شروع یک کار مشکل دارند و به اصطلاح دیر گرم می‌شوند. اما گرم‌مزاجان کارها را به سرعت شروع می‌کنند. گرمی ‌مزاج گاه باعث شتاب زدگی و عجول بودن می‌گردد و این افراد ممکن است ثبات رأی نداشته باشند. خشمگین شدن هم از علامات گرمی ‌مزاج است اما سردمزاجان برعکس افرادی آرام و صبور هستند.

اسلاید 17: 8-فضولات دفع شده: موادی که به صورت عرق، ادرار، مدفوع و ... از انسان دفع می‌شود می‌تواند نمایانگر حرارت و برودت مزاج باشد. این مواد در صورتی که پُر رنگ و دارای بوی تند باشند نشانة حرارت مزاج و در صورتی‌که کم‌رنگ و بی‌بو باشند نشانة سردی‌ مزاج هستند.9-خواب و بیداری: زیادی خواب نشانه سردی و یا رطوبت است. کم‌خوابی معمولاً ناشی از گرمی و یا خشکی مزاج است.

اسلاید 18: 10-وضع روحی- عصبی: قوت، سرعت و کثرت افعال مربوط به روح و اعصاب و نشانة گرمی است. مثلاً گرم‌مزاجان پرحرف هستند و با سرعت بیشتری صحبت می‌کنند در حالی‌که سردمزاجان خیلی آهسته، آرام و شمرده صحبت می‌کنند و کم‌حرف‌ترند. قدرت یادگیری و حافظه در گرمی مزاج بهتر می‌شود. یبوست باعث ثبات رأی و رطوبت باعث انعطاف‌پذیری می‌شود. سردی مایة ترس و گرمی مایة شجاعت است.

اسلاید 19: مزاج گرم و خشکالف- خصوصیات جسمی: لاغر اندام / رنگ چهره و سفیدی چشم آنان به زردی می‌زند/ پوست گرم و خشک/ گرمایی هستند و تحمل فصل تابستان را ندارند/ عطش زیاد و دهان خشک/ بهترین فصل برای ایشان فصل زمستان است/ کم‌خواب/ تمایل به خوردن ترشی‌ها مثل لواشک و سرکه و هم‌چنین غذاهای سرد مثل خیار و کاهو دارندب- خصوصیات روانی: زود عصبانی شده و زود هم آرام می‌شوند. افرادی پرجنب و جوش، پرانرژی، باهوش و پرحرف هستند.

اسلاید 20: مزاج گرم و ترالف- خصوصیات جسمی: درشت اندام/ پوست سرخ و سفید/ موهای پرپشت/ نبض پر و قوی/ خواب خوبی دارند گرچه تحمل بی‌خوابی هم برایشان راحت است/ این افراد نه تحمل گرمای زیاد را دارند و نه تحمل سرمای زیاد، ولی در کل تحمل سرما برایشان راحت‌تر است/ علاقه به شیرینی و ترشی/ تقریباً همه نوع غذا را می‌خورند/ پوست بدن ایشان گرم، مرطوب و نرم است. ب- خصوصیات روانی: شجاع و جسور/ معمولاً پیشرو و رهبر گروه می‌باشند. بطور معمول انسان‌های آرامی هستند ولی سعی کنید از ظرفیت آن‌ها سوءاستفاده نکنید. هنگام عصبانیت ممکن است رفتار مخاطره‌آمیز داشته باشند.

اسلاید 21: مزاج سرد و ترالف- خصوصیات جسمی: چاق و پرچربی/ پوست سفید و موهای‌ کم‌پشت دارند/ تشنه نمی‌شوند و دهان مرطوبی دارند/ خواب بدون بازده دارند/ تمایل به مصرف گرمی‌ها مثل شیرینی و ادویه‌ دارند و تمایل به خوردن سردی‌ها از جمله ترشی از خود نشان نمی‌دهند/ فصل زمستان فصل بدی برایشان می‌باشد. ب- خصوصیات روانی: این افراد کم‌انرژی و کند هستند. معمولاً صبور و آرام هستند و کمتر عصبانی می‌شوند.

اسلاید 22: مزاج سرد و خشکالف- خصوصیات جسمی: اندام لاغر/ خواب کم/ بینی خشک/ به شیرینی و گرمی‌ها نسبت به سردی‌ها تمایل بیشتری دارند/ بیشتر تمایل به هوای گرم دارند و در فصل بهار راحت‌ترند/ فصل پائیز برای ایشان فصل نامطلوبی است.ب- خصوصیات روانی: سوداوی مزاجان افرادی دقیق، منظم، دوراندیش و محاسبه‌گر هستند.

اسلاید 23: تذکر مهماگر کسی مزاج گرم و خشک، گرم و تر، سرد و خشک و سرد و تر دارد به این معنی نیست که دچار بیماری است. آن چیزی که باعث بیماری است غلبه خلط دم، صفرا، سودا یا بلغم است