مشارکت برای ارتقای عادلانه سلامت

مشارکت برای ارتقای عادلانه سلامت

اسلاید 1: مشارکت برای ارتقای عادلانه سلامتدکتر شهرام رفیعی فرسرپرست دفتر آموزش وارتقاي سلامت

اسلاید 2:

اسلاید 3: مشاركت گلوله اي جادويي؟در دهه هاي 1960و1970، مشاركت عنصر اساسي پروژه هاي طراحي شده براي توسعه پايدار و عدالت به ويژه براي كاهش فقر بود. دركنفرانس‌‌‌آلماآتاي سازمان جهاني بهداشت مشاركت به عنوان بخشي اساسي از سياست هاي بهداشتي شناخته شد. با پذيرش مراقبت بهداشتي اوليه به عنوان سياست دولت ها، همه اعضاي سازمان جهاني بهداشت اهميت درگيري آگاهانه ذينفعان در طراحي و اجراي خدمات و برنامه هاي بهداشتي را به رسميت شناختند.

اسلاید 4:

اسلاید 5: تعاريف مشاركت مردميهمكاري داوطلبانۀ اقشار مختلف مردم در اجرای برنامه ها بدون ايفاي نقش در طراحي آنها؛ درگيري اقشار مختلف مردم در طراحي، اجرا و ارزشيابي برنامه ها و بهره برداري از منافع آن؛ مشارکت فرآيندي فعال است كه در آن اقشار مختلف مردم به عنوان ذينفعاني فهيم و مصمم، نتيجه یک برنامه بهداشتی را متأثر ساخته و به رشد فردي، گروهی و جمعی مي رسند.

اسلاید 6: دلايل بانك جهاني براي توسعه مشاركت مردمي 1- مردم برخوردار از مقدار زيادي تجربه و بينش در باره اينكه چه كاري بايد انجام شود و چه كاري نبايد انجام شود و دلایل آن هستند؛ 2- مشارکت مردم در طراحي پروژه، مي تواند تعهد آنها نسبت به اجراي پروژه را افزايش دهد؛ 3- مشارکت مردم مي تواند به آنها براي توسعه مهارت هاي فني و مديريتي شان كمك كند و شايد فرصت هاي شغل يابي آنها را نیز افزايش دهد؛ 4- مشارکت مردم در افزايش منابع در دسترس براي برنامه مؤثر است؛ و5- مشارکت مردم راهي براي تحقق يادگيري اجتماعي(هم براي طراحان و هم براي ذينفعان) برنامه است.

اسلاید 7: 6 رويكرد سلامت همگاني از قرن 13 تا كنون حفاظت از سلامت(از 1300 تا 1830 ميلادي)- كنترل دم مسموم(از 1840 تا 1870 ميلادي)- كنترل سرايت(از 1880 تا 1930 ميلادي)- طب پيشگيري(از 1940 تا 1960 ميلادي)مراقبت بهداشتي اوليه(از 1970 تا 1980 ميلادی)ارتقاي سلامت(از 1980 تا كنون): ارتقاي سلامت فرايند قادرسازي مردم براي افزايش کنترل شان بر سلامت و بهبود سلامت است.منشور اوتاوا-1986

اسلاید 8: گفتمان ارتقاي سلامت بیشتر از مراقبت هاي بهداشتي اوليه: ( - Robinson , Gilford , Tones 1990 ) همكاري بين بخشي یا ضرورت كار با ساير بخش هاي دولتي و مؤسسات خصوصي كه كارشان بر سلامت اثر دارد را به رسميت مي شناسد؛نياز به توسعه همكاري در جوامع براي افزايش كنترل جامعه بر مسايلي كه بر سلامت و «تخصص زدايي» و كنترل مراقبت بهداشتي اثر مي گذارد، به رسميت مي شناسد؛ وضرورت تقويت مشارك مردم(فيزيكي، اجتماعي و اقتصادي) در كنترل سلامت شان و نياز به كار براي تغيير محيط به جاي تأكيد صرف بر تغيير در سطح فردي را به رسميت مي شناسد.

اسلاید 9: 5 اولويت اقدام براي ارتقاي سلامتايجاد سياست هاي عمومي سالم؛ ايجاد محيط هايي كه حامي زندگي سالم هستند؛تقويت اقدام جامعه: جوامع، خودشان بايد تعيين كنند كه نيازهاي آنها چيست و چگونه مي توانند به بهترين شكل آن را رفع كنند. بنابراين، قدرت كنترل بيشتر براي خود مردم باقي مي ماند، به جاي اين كه در دست «كارشناسان» باشد؛ كمك به مردم براي توسعه مهارت هاي شان به صورتي كه بتوانند كنترل بيشتري بر سلامت خود و محيطي كه در آن زندگي مي كنند، داشته باشند. مردم بايد مهارت هاي لازم براي انتخاب هاي سالم را داشته باشند. آنها ضمنا نياز دارند تا هنگام بروز يك بيماري و يا حادثه، به طور موثر با‌ آن روبرو شوند؛ و بازنگري در سيستم مراقبت بهداشتي به نحوي كه تعادل بيشتري بين ارتقاي سلامت و خدمات درماني ايجاد شود و بخش سلامت بسيار نزديكتر با تمام بخش هايي باشد كه كارشان بر سلامت، تاثير دارد.

اسلاید 10: دلايل توجه به مشاركت مردمي1- استدلال خدمات بهداشتي: بدون مشارکت مردم، بسياري از خدمات تأمين شده، بدون استفاده مانده يا به درستي استفاده نمي شود چون مردمي كه خدمات براي آنها طراحي شده است، در توسعه آنها درگير نبوده اند؛ 2- استدلال اقتصادي: هر اجتماعي برخوردار از منابع اقتصادي، فيزيكي و انساني است كه مي توان و بايد آنها را براي ارتقاي سلامت جامعه و شرايط محيطي بسيج نمود؛ 3- استدلال ارتقاي سلامت: بيشترين ارتقاي سلامت مردم، نتيجه اي است از آنچه كه آنها مي توانند براي خود انجام دهند و ناشي از مداخلات پزشكي نيست؛ و4- استدلال حقوق اجتماعي: همۀ مردم، به ويژه فقرا و محرومين، هم حق و هم وظيفه دارند كه در تصميمات مؤثر بر زندگي روزانۀ خود درگير شوند.

اسلاید 11: مشاركت در مديريت سلامت خود و جامعهطبق نظر اتول( 1990)، ايده مراقبت بهداشتي اوليه متضمن پذيرش دو اصل است: برتري تحقق بهبود هاي كوچك در ميان كل مردم نسبت به تأمين بالاترين استانداردهاي مراقبت براي تعداد كمي از مردم ممتاز؛ و توان افراد غيرماهر با آموزش هاي محدود در تأمين خدمات اساسي.سازمان جهاني بهداشت تلاش براي انتقال دانش و مهارت سالم زيستن به مردم را به عنوان نقطۀ آغاز درگيري مردم در طراحي و مدیریت برنامه هاي سلامت توصيه نموده است. در دهه 1990، تأكيد بيشتري بر مشاركت مردم در برنامه ريزي، اجرا و ارزشيابي برنامه هاي سلامت به عمل آمد. سال ها تجربه در زمينۀ ارتقای سلامت نيز از ضرورت مشاركت مردم در مدیریت سلامت جوامع دفاع مي كند.

اسلاید 12: سه رويكرد بخش سلامت به مشاركت مردميرويكرد پزشكي كه در آن سلامت به عنوان نبود بيماري تعريف شده و مشاركت مردم به عنوان اجراي آنچه كه پزشک تجويز كرده، ديده مي شود؛ رويكرد برنامه ريزي بهداشتي كه در آن سلامت نه تنها به عنوان نبود بيماري بلكه به عنوان رفاه جسمي، رواني و اجتماعي مردم تعريف مي شود. در اين حالت، مشاركت مردم به معناي همكاري براي دريافت يك خدمت بهداشتي از طريق پرداخت پول، تجهيزات يا نيروي انساني است؛ ‌ورويكرد توسعۀ اجتماعي كه در آن سلامت به عنوان شرايط انساني تعريف شده و مشاركت مردم به عنوان درگيري فعال آنها در تصميم گيري و پاسخ گويي برنامه ها قلمداد مي شود.

اسلاید 13: مشاركت مردميمشاركت مردميمشاركت مردميرويكردمدلفرآيندپزشكياطاعتمشاركت حداقليبرنامه ريزي بهداشتيهمكاري/ تعاونمشاركت اساسيتوسعۀ اجتماعيكنترل اجتماعيمشاركت ساختاري

اسلاید 14: چگونه به مشارکت نگاه ‏کنیم؟مشارکت درگذشته اغلب به عنوان یک «محصول» نگریسته می‏شد و این مساله به آن معنی است که به شکل روشی برای دستیابی به موفقیت در فعالیت‏های برنامه به کار رفته است و تصویری خوب از این منظر، مشارکت جوامع محلی در بسیج‏های همگانی کنترل بیماری است که برای مثال در کشور جمهوری خلق چین و در سال‏های ابتدایی، مردم محلی موش‏‏ها و پشه‏‏ها را می‏کشتند و حلزون‏هایی که موجب شیوع بیماری شیستوزومیا می‏گردیدند را در گودال‏های خشک دفن می‏کردند. مشارکت از این نوع ممکن است به صورت نوعی بسیج محسوب شود اما این بیشتر یک نوع فعالیت برای کنترل بیماری‏های واگیردار است.

اسلاید 15: مشارکت یک فرایند و نه یک محصولدر دهه 1980 و 1990، نورمن آپ هوف (Norman Uphoff) و جی. کوهن (J. Kohen) سوالات زیر را برای کمک به درک طبیعت مشارکت نوشتند: چه نوع مشارکتی اتفاق می‏افتد(در تصمیم‏گیری، در اجرای برنامه، در پایش و در ارزشیابی)؟ چه کسی مشارکت می‏کند(ساکنین محلی، رهبران محلی، افراد دولتی و اشخاص خارجی)؟ چگونه مشارکت انجام می‌شود(از بالایاپایین، داوطلبانه یا با ایجاد انگیزه؟) چه ساختاری برای حمایت از مشارکت وجود دارد؟ تا چه حد مشارکت تداوم خواهد یافت؟ آیا مشارکت به مردم کمک می‌کندتا درتصمیم‌گیری ها باتکیه بر تجارب و اعتمادشان شرکت کنند؟

اسلاید 16: مشارکت برای توانمندسازی مردم در سه حالت رخ می دهد پیتر اوکلی (Peter Oakley)1) مشارکت در جاهایی که مردم محلی، فقط در فعالیت‌های برنامه درگیر هستند. برای مثال، افراد محلی که ممکن است در حفظ سیستم آب آشامیدنی سالم کمک نمایند و این مشارکت مستلزم به کارگیری منابعی از سوی مردم همچون وقت، نیروی کار و احتمالا پول می‌باشد. این نوع مشارکت، توانمندسازی را ارتقا نمی‌بخشند. 2) مشارکت در جاهایی که افراد محلی در تعین اولویت‌های برنامه کمک کرده و نیز در فعالیت‌ها درگیر هستند. اگرچه افراد حرفه‌ای و متخصص هنوز کنترل کل هدف توانمندسازی را به عهده دارند. برای مثال، افراد محلی ممکن است در اخذ تصمیم برای اینکه سیستم آب آشامیدنی یک اولویت بوده شرکت نمایند. این نوع از مشارکت، مشاوره بوده و افراد حرفه‌ای و متخصص، هر دوی مشکلات و راه‌حل را تعریف و مشخص می‌سازند؛ اگرچه آنها ممکن است برخی از این موارد را با توجه به واکنش‌های مردم محلی، اصلاح نمایند اما آنها مجبور به این کار نیستند.

اسلاید 17: مشارکت برای توانمندسازی مردم در سه حالت رخ می دهد پیتر اوکلی (Peter Oakley)3) مشارکت در جاهایی که افراد محلی، نقش فعال و مستقیم در توسعه پروژه به عهده دارند. برای مثال، مردم محلی به سادگی نقطه نظر افراد حرفه‌ای را نمی‌پذیرند که تامین آب سالم، یک اولویت محسوب شود و به جای آنها در جمع‌آوری و تفسیر اطلاعات برای انجام نیازسنجی مشارکت می‌کنند. آنها در مشخص کردن مشکلات و اولویت‌بندی آنها، یافتن راه‌حل‌ها، انجام فعالیت‌ها و فعالیت‌های مربوط به ارزشیابی مشارکت می‌کنند. این نوع مشارکت به مردم محلی اجازه می‌دهد تا کنترل بر اوضاع داشته و سهمی در حفظ برنامه داشته باشند. این کار پتانسیل زیادی برای قادرسازی مردم در توانمندشدن و از طریق ارایه فرصت‌هایی برای مردمی دارد که محروم و ضعیف و فاقد قدرت بوده و در انتخاب‌های واقعی برای زندگی خودشان درگیر می‌شوند.

اسلاید 18: طيف مشاركتمادامي كه تعريف منحصر به فردي از مفهوم مشاركت وجود نداشته باشد، دامنۀ تعاريف مشاركت مردمي با به اشتراک گذاردن اطلاعات آغاز می شود، تا مشورت و سپس همکاری امتداد یافته و سرانجام به توانمندي مردم براي كنترل سلامت ختم می شود: به اشتراك گذاردن اطلاعات مترادف با ارايه اطلاعات از سوي متخصصان به مردم است. توانمندسازي مردم به معناي ايجاد فرصت ها و تجاربي است كه اجازه مي دهد مردم به طور فعال در تصميم گيري دربارۀ برنامه هاي بهداشتي درگير شوند. توجه به مشارکت مردم به صورت یک طيف، تأكيد بیشتری است به توجه به فرایند مشارکت مردم و نه نتیجۀ مشارکت آنها.

اسلاید 19: طیف مشارکت برای توانمندسازی

اسلاید 20: ارزيابي فرايند مشاركت 1 به طورسنتي، مشاركت مردمي با پژوهش هاي كمي/ عددي (چند نفر از مردم در يك جلسه شركت كردند يا چند نفر از آنها در يك فعاليت اجتماعي شريك هستند؟) به عمل می آید اما مردم مي توانند بيايند اما هيچ تعهدي يا دركي از آنچه كه رخ مي دهد، نداشته باشند. براي ارزيابي كيفيت مشاركت مردمي مي توان از نردبان مشاركت استفاده كرد. در سال 1969 دکتر شری آرنشتاین (Sherry Arnshtein)، شکل نردبان مشارکت را ارایه کرد که:درپلۀ پاييني اين نردبان، مردم آگاه قرار مي گيرند درحالي كه در بالاترين پلۀ نردبان مشاركت، فرد برخوردار از قدرت کنترل مطرح مي شود. پله های میانی نردبان، جايي است كه مشارکت مردم توسعه مي يابد و درجۀ مشاركت آنها از داشتن حق ورود به برنامه تا فرد قدرتمند تغيير مي كند.

اسلاید 21: نردبان مشارکت 1)تصمیم‏‏ها توسط افراد محلی و با کمک افراد حرفه‏ای به عنوان مشاور گرفته می‏شود.2)افراد خارج از جامعه به عقاید مردم محلی گوش می‏کنند اما خودشان تصمیم ‌می گیرند. 3)افراد خارج از جامعه اطلاعات را به مردم در مورد برنامه می‏دهند اما به دنبال نظرات آنان نیستند.

اسلاید 22: ارزيابي فرايند مشاركت 2تجسم هندسي ديگر براي ارزيابي كيفيت مشاركت مردمي، نمودار عنكبوتي (اسپیدوگرام) است. در اين نمودار، امكان توصيف تغييرات فرآيند مشاركت مردم از طريق ترسيم وضعيت مشاركت آنها در پنج جهت مجزا فراهم است. هر يك از اين 5 خط، نشان دهندۀ يكي از عوامل كليدي در مشاركت اند و همۀ آنها در يك نقطۀ مياني به يكديگر پيوسته اند تا نمايي جامع از مشارکت مردمي را ارايه دهند. پنج خط نمودار عنكبوتي معرف نيازسنجي، رهبري، سازمان دهي، مديريت و بسيج منابع است. با علامت گذاري ميزان مشاركت مردم در برنامه در هريك از خطوط نمودار عنكبوتي، امكان ثبت هر نوع تغيير در میزان مشاركت مردم در هر زمان مورد نظر فراهم می شود.

اسلاید 23: نمودار عنكبوتي مشاركت مردم (1988ریفکین و همکاران )

اسلاید 24: دولت اقدام مردمدرجهبه مردم چيزي نمي گويد اقدامی نمی کنندپايين بالا برنامه اي طراحي و اعلام مي كند. هدف اطلاع رساني به مردم مي باشد و اطاعت آنها مورد انتظار استفقط اطلاعات می گیرندپايين بالاسعي درترويج يك برنامه و توسعه حمايت ازآن براي تسهيل پذيرش آن توسط مردم دارد. اطاعت اجرايي و اداري مردم از برنامه مورد انتظار مي باشدمورد مشورت قرار می گیرندپايين بالا برنامه اي را اعلام مي كند و جوياي نظرات مردم درباره آن مي شود و تنها در موارد ضروري برنامه اش را تعديل می كندراهنمايي مي كنندپايين بالابرنامه مقدماتي خود را براي تغيير ارايه مي دهد و توصيه هاي مؤثر مردم را در باره برنامه مي پذيرددر برنامه ريزي مشاركت مي كنندپايين بالامشكل را تعيين و اعلام مي كند و از مردم مي خواهد كه مجموعه اي از تصميماتي كه مي توان در برنامه اعمال نمود را اتخاذ كنندداراي مقام نمايندگي هستندپايين بالااز مردم می خواهد كه مسايل را تعيين و در مورد اهداف نهايي و اصلي برنامه تصميم گيري كنندداراي كنترل هستندپايين بالاتیپولوژی مشارکت مردم - جدول برگر و اسپچ (1993)مشـــاركــت

اسلاید 25: چگونه می‏توانیم برنامه‏ریزی مشارکتی را توسعه دهیم؟ ما هنگامی که کمک به طراحی برنامه می‏کنیم تا شرایط زندگی مردم را بهبود بخشیم، کاملا از دانشی که افراد محلی دارند، نفع می‏بریم اما این امر برای ما که می‏خواهیم با افراد محلی مشاوره کنیم، کافی نیست. ما نیاز داریم تا شنیدن را به یادگیری تغییر دهیم تا قادر به درک پیشرفت‏هایی که مورد نظر است بشویم و این مسایل باید برای افراد محروم و به حاشیه رانده شده قابل قبول شود.ما باید اجازه دهیم تا افراد محلی به بررسی موقعیت خودشان بپردازند و آنها باید کنترل بر تصمیم‏گیری در مورد پروژه‏های توسعه در منطقه‏شان داشته باشند.

اسلاید 26: مردم عناصر اصلی برنامه ریزی مشارکتیدر فرآیند برنامه‌ریزی مشارکتی افراد فقیر و محروم، به جای تلقی شدن به عنوان اشیاء و موضوعات برنامه به عناصر برنامه‌های توسعه اجتماعی تبدیل می شوند و تبادل اطلاعات، تبدیل می‌شود به توانمندی در جایی که فضاهای مشارکتی وجود دارد:مردم باید به عنوان«دریافت‌کنندگان» منافع برنامه شروع به برنامه ریزی نمایند؛ با کسب مهارت‌ها و منابع برای تقاضا و پرداخت خدمات، آنها به عنوان «مشتری» برای این خدمات قلمداد خواهند شد؛ ودر نهایت با کسب تجربه و اطمینان آنها به نحوی «برنامه‌ریزان و مدیران برنامه» خواهند شد.

اسلاید 27: اصول راهنما برای ایجاد مشارکت در برنامه‌ریزی نسبت به محتوا و فرآیند برنامه، اهمیت قایل شوید: محتوا به معنی ایجاد اطلاعات مفید و فرآیند به معنی درگیر نمودن افراد محلی است؛سیستماتیک و قابل انعطاف باشید: سیستماتیک یعنی استفاده از یک رویکرد مرحله به مرحله و قابل انعطاف به معنی آماده بودن برای انجام تغییرات؛ و نگرش‌ها و رفتارها را برای ترویج و ارتقای مشارکت و همکاری توسعه دهید: این مساله به معنی نشان دادن احترام به مردم و ارزش قایل بودن برای نقطه نظرات افراد محلی است.

اسلاید 28: سه چالش كليدي براي توسعه آتي مشاركت مردمي1- نحوه رويارويي با واقعيت نبود تعریفی جامع و جهاني از مشارکت مردمي براي توسعه مشاركت در مدیریت جامعه؛ 2- تصورات غيرواقعي درباره سهم مشاركت مردم در برنامه هاي توسعه؛ و 3- مباحث موجود پيرامون توزیع قدرت و كنترل برنامه های اجتماعي بين مدیران و متخصصان و اقشار مختلف مردم.

اسلاید 29: نقشه تغییرات مراقبت از سلامتثالثیه ثانویه اولیه خودمراقبتی عصر صنعت پزشکی عصر اطلاعات برای سلامتخانواد/دوستان متخصص: شریک متخصص: تسهیلگر متخصص: معتبر بیشترین تمایل کمترین تمایل بیشترین تمایل کمترین تمایل هزینه هزینه مراقبت تخصصیشبکه های خودیاریفرد

اسلاید 30: خودمراقبتيمراقبت تخصصيهرم مراقبتدرصد بالای خودمراقبتيبیماری هاي مزمنمراقبت‌هاي مشاركتيدرصد بالاي مراقبت‌هاي تخصصیبيماري های حاد فوریت های پزشکی

اسلاید 31: عامليت خودمراقبتي (توانمندي)محيط حمايت كنندهحمايت اجتماعي، سرمايه اجتماعي، گزينه‌هاي انتخاب سلامت، تسهيلات لازم براي كسب دانش، مهارت، انگيزش و خودكارآمدي - تسهيلات لازم براي كسب دانش، مهارت و انگيزش- تجربيات گذشتهخودكارآمدي-كنترل ‌درك ‌شده- بهبود خودانگاره- تجربيات‌ گذشتهمهارتدانشخود-كارآمدي- سواد بهداشتي- اطلاعات بهداشتي- بهره مندي از منابع سلامت- انگيزشتقاضاي خودمراقبتي- تعريف فرد از سلامت- خود انگاره- مزايا و موانع درك شدة رفتار- سلامت درك شده- ارزش سلامت- نفوذ اجتماعي- سيستم اعتقادات و ارزش‌ها- خودكارآمديانگيزشخودمراقبتيعوامل زمينه‌اي عوامل زمينه‌ايمؤلفه‌هاي خودمراقبتيعوامل مؤثر بر مؤلفه‌ها

اسلاید 32: مسوولیت پذیری برای سلامتدر سال 1986، جك اپ وزير بهداشت و رفاه وقت کانادا گزارشي را تحت عنوان دستيابي به سلامت براي همه ارايه کرد که در اين گزارش سه مکانيسم اصلي براي ارتقاي سلامت را مورد اشاره قرار داد:1)خود مراقبتي2)همياري متقابل3)توسعه محيط های سالم

اسلاید 33: توانمند سازیتوانمندسازی در حوزه سلامت، فرایندی است که طی آن افراد این قابلیت را به دست می آورند که بر تصمیمات و فعالیت های تاثیرگذار بر سلامت خود کنترل بيشتري داشته باشند. این فرایند را می توان در قالب کسب مهارت ها و توانایی ها دید، یا آن را به صورت یک دیدگاه در سیاست گذاری مد نظر قرار داد.این فرایند معمولا با افزایش احساس خودكارآمدي و اعتماد به نفس افراد همراهی دارد و مردم را قادر می سازد که نیاز های خود را بیان کنند، نظرات خود را ابراز نمایند، راهکارهایی برای مشارکت در تصمیم گیری ها بیابند، و به فعالیت های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی برای رسیدن به خواسته های خود بپردازند.

اسلاید 34: توانمندسازي فردي و اجتماعيتوانمندسازی فردي داشته ها و توانایی های افراد ضعیف را توسعه می دهد تا بتوانند در خصوص مسایلی که بر زندگی شان اثرگذار است، مشارکت کنند، چانه زنی نمایند و تاثیرگذار باشند و بتوانند بر این مسایل کنترل داشته و نسبت به آنها پاسخ خواه و پاسخگو باشند.مبنای توانمند سازی اجتماعي ایجاد تعهد در تمام سطوح جامعه، مبتنی بر این درک است که هر جامعه، خود بهترین قضاوت کننده در مورد مشکلات آن جامعه می باشد و از توانایی به کار بستن اقدام مناسب برای حل مشکلات مذکور برخوردار است.

اسلاید 35: توانمندسازی جامعهتوانمندسازي جامعه به اين معناست كه مشاركت جمعی مردم، فرصت جلب حمايت و تأثير مثبت بر آنچه كه قرار است براي آنها اتفاق افتد تا سلامت شان افزایش یابد را در اختيارشان مي گذارد.الگوهاي توانمندسازي جامعه برای ارتقای سلامت سعي در رويارويي مناسب با تأثير متقابل ظرفيت جامعه، سرمایه اجتماعی و توانمندی مردم براي تغيير و بهبود شرایط جامعه دارد. برخی رسيدن مردم به درك جمعي در زمینه سلامت را كه آثار مهمي بر توسعه ظرفيت جامعه برای یک زندگی سالم دارد، مترادف با توانمندسازي جامعه می دانند.

اسلاید 36: مشارکت در سلامتمشارکت در سلامت عبارت است از توافق داوطلبانه بین دو یا چند شریک برای همکاری به منظور دستیابی به مجموعه ای از اهداف مشترک در حوزه سلامت.چنین همکاری هایی ممکن است به صورت خودمراقبتی، همیاری متقابل، اقدام جمعی، همکاری های بین بخشی یا بر مبنای اتحاد برای ارتقای سلامت شکل گیرد. این همکاری ها ممکن است در یک دوره محدود و معطوف به یک هدف خاص، مثل تصویب و اعلان یک قانون صورت پذیرد، یا به صورت طولانی مدت و به منظور دنبال کردن اهداف متعدد شکل گیرد. برای ارتقاي سلامت نیاز روزافزونی به مشارکت ارگان های دولتی، نهادهای مدنی و بخش خصوصی وجود دارد.

اسلاید 37: زندگي با کیفیتارتقاي سلامت توسعه سياست هاي سالم؛ توسعه محيط هاي سالم ؛ توسعه اقدام جامعه؛ توانمندسازي افراد،گروه ها و جوامع؛ بازنگري در خدمات سلامت هدف راهبرداقدامهرم مفهومي گفتمان ارتقاي سلامت

اسلاید 38: مديريت بيماري ها(پيشگيري اوليه، ثانويه و ثالثيه)مديريت عوامل خطر(توسعه سياست ها،‌ موقعيت ها، محصولات و خدمات سالم)مديريت سبك زندگي(توانمندسازي مردم و توسعه اقدام جامعه)هرم ساختاري مديريتي گفتمان ارتقاي سلامتدكتر شهرام رفيعي فر و همكاران،1392

اسلاید 39: مشارکت جمعی مشارکت گروهی مشارکت فردیسطوح مشارکت مردمی برای ارتقای سلامتدكتر شهرام رفيعي فر و همكاران،1392

اسلاید 40: آموزش ها/اقدام هاموقعیتبرنامهسطح مشارکتظرفیت سازی برای ارایه خدمات خودمراقبتی و آموزش اثربخش بیمار در بخش سلامت، آموزش و توانمندسازی مردم و بیماران، ارتقای فرهنگ سلامت با رویکرد خودمراقبتیخانه، مطب، بیمارستان، داروخانه،آزمایشگاه، مرکز بهداشتیخودمراقبتیآموزش بیمارفردیظرفیت سازی برای تشکیل و حمایت از گروه های خودیار و همسان در بخش های سلامت/ رفاه اجتماعی/آموزش کشور، آموزش و توانمندسازی گروه های خودیارو همسان، توسعه شبکه های خودیار مجازی و حقیقیخانهمرکز بهداشتیمطب بیمارستانمدرسهمسجد محل کارگروه های خودیارگروه های همسانگروهیظرفیت سازی برای توسعه موقعیت های حامی سلامت در شهرها/محلات/سازمان ها، توسعه شوراهاي حامي سلامت، ‌توسعه ائتلاف ها و اتحادهای حامی سلامت، برقراری ارتباط استراتژیک برای ارتقای سلامت، توسعه اقدام جامعه برای سلامتمدرسه،محل کارمسجد،سازمانشهرداری،فرمانداریاستانداری،دانشگاهمدارس مروج سلامتمحل های کار مروج سلامتسازمان های دولتی و غیردولتی حامی سلامتاصناف و احزاب حامی سلامتشوراهای ملي،‌شهري، محلي و صنفي حامی سلامتجمعیتابلوي سطوح و مداخلات مشاركت مردميدكتر شهرام رفيعي فر و همكاران،‌1392

اسلاید 41: مسأله اين است: بودن،شایسته بودن، وابسته بودن