مفاهیم بهداشت دهان و دندان

مفاهیم بهداشت دهان و دندان

اسلاید 1: مفاهیم بهداشت دهان و دندان کارشناس مسئول بهداشت دهان و دندان دکتر اکبر امینی مركز بهداشت شهرستان اراک

اسلاید 2:

اسلاید 3:

اسلاید 4: در حدود ششمین هفته زندگی جنینی تشکیل دندان آغاز می شود به این صورت که پرولیفراسیون لوکالیزه اکتودرم که زواید ماندیبولار و ماکزیلار را پوشانده است باعث تشکیل دو ساختمان به شکل نعل اسبی در هر یک از زائده ها می شود. که به دنتال لامینای اولیه موسوم است از هر دنتال لامینای اولیه دو قسمت تیغه وستیبولار و تیغه دندانی منشعب می شود. تشکیل دندان

اسلاید 5: تشکیل دندان یک پروسه پیوسته است که به سه مرحله تقسیم می شود: جوانه ، کلاهک و زنگوله . Bud stageمرحله شروع تکامل دندان است که در این مرحله سلولهای اپی تلیال دنتال لامینا تکثیر می یابند. و برجستگی جوانه مانند بداخل اکتومزانشیم مجاور ایجاد می نمایند. مرحله Cap stage وقتی فرا می رسد که سلولهای دنتال لامینا پرولیفراسیون یافته تشکیل یک تقعر را می دهند. که ظاهر کلاهک مانند ایجاد می کند.

اسلاید 6: سلولهای خارجی کلاهک مکعبی بوده اپی تلیوم مینای خارجی (DEE) را تشکیل می دهند سطح مقعر که اپی تلیوم مینایی داخلی (IEE) نامیده می شود که از سلولهای اپی تلیالی بلند با هسته های پولاریزه تشکیل می شود که بعداً در اثر تمایز بافتی به آملوبلاستها تبدیل می شوند. بین اپی تلیوم مینایی داخلی و خارجی شبکه ای از سلولها بنام رتیکولوم ستاره ای وجود دارد. بخاطر شبکه های شاخه شده ای که اطراف عناصر سلولی ترتیب یافته اند حاشیه ارگان مینایی یعنی جایی که اپی تلیوم مینایی داخلی و خارجی بهم می رسند بنام سرویکال لوپ Cervical-l نامیده می شود.

اسلاید 7: وقتی سلولها حلقه را تشکیل دادند به تکثیر ادامه می دهند و ارگان مینایی تورفتگی بیشتری بداخل مزانشیم پیدا می کند. ارگان مینایی به شکل یک زنگوله در می آید و تکامل دندان وارد مرحله stage Bell می شود. در طول این مرحله اکتومزانشیم دنتال پاپیلا قسمتی بوسیله تورفتگی اپی تلیوم بسته می شود. همچنین در این مرحله عروق خونی در پاپیلای دندانی تثبیت می شوند. اکتومزانشیم متراکم که کمپلکس ارگان مینایی و دنتال پاپیلا را احاطه کرده Dental sac را تشکیل می دهد و نهایتاً بدرون PDL گسترش می یابد.

اسلاید 8: بافت شناسی

اسلاید 9: بافت های تشکیل دهنده دندان عبارتند از :مینای دندان ( Enamel) : سخت ترین ماده بدن است که 96-92 % آن را موادمعدنی تشکیل می دهد بیشترین ماده معدنی مینا هیدروکسی آپاتیت و پس از آن سدیم 1% ، منیزیم 1% و کربنات 3% است که با مقادیر اندکی منگنات فلوئور و آهن همراه است ماده آلی مینا به صورت ژله ای و فاقد شبکه و یا ساختمان است و به آن آملوژنین می گویند.

اسلاید 10: و مواد معدنی به صورت بلورهایی در زمینه ماده آلی قرار گرفته اند. سطح مینا سخت تر از قسمت داخلی آن است و کمتر قابل حل است و فلورایدی که در سطح قرار دارد 10-5 مرتبه بیشتر از مقدار فلورایدی است که در لایه های داخلی تر مینا است. مواد سازنده بلورهای هیدروکسی آپاتیت در سطح مینا طوری قرار گرفته اند که گروههای فسفات سطحی تر و گروههای کلسیم عمیق تر قرار دارند و در نتیجه بار الکتریکی موجود در سطح مینا منفی است وقتی سطح مینا با بزاق تماس می گیرد بلافاصله مواد دارای بار مثبت مثل کلسیم موجود در بزاق بار منفی سطح مینا را خنثی می کنند لایه یون های مخالفی را که بلافاصله بعد از آغشته

اسلاید 11: شدن مینا به بزاق در مجاورت آن قرار می گیرند Hydration layer می نامند که غالباً شامل یون کلسیم به مقدار زیادتر و فسفات به مقدار کمتر است. مینای دندان تا حدودی نفوذ پذیر است و نفوذ مواد غالباً از طرف بزاق بعه داخل مینا است و انجام این تبادل یونی در سطح مینا با محیط اطرافش ممکن است راهی برای پیشگیری از پوسیدگی دندان باشد.Dentin (عاج) : حدود 65% عاج را مواد معدنی که تقریباً همه آن از کریستالهای هیدروکسی آپاتیت است تشکیل می دهد

اسلاید 12: کلاژن حدود 20% عاج را تشکیل می دهد. پروتئین ، لاکتات و لیپید هم حدود 2% آن را شامل می شود، 13% باقیمانده عاج را آب تشکیل می دهد. از نظر حجمی مواد معدنی 45% ، مولکول های آلی 33% و آب 22% حجم عاج را تشکیل می دهد. یک ویژگی عاج انسان وجود توبول هایی است که 30-20% حجم عاج سالم را اشغال می کند این توبول ها بیشتر زواید سلول های ادنتوبلاست را در خود جای می دهند و الاستسیته عاج قابلیت انعطاف برای مینای شکننده و پوشاننده خود را فراهم می کند . مینا و عاج در DEJ بطور خیلی نزدیک به هم باند می شوند و عاج در DCJبه سمان متصل می شود.از نظر کلنیکی DEJ ناحیه فوق العاده حساس است که دلیل آن احتمالاً در اثر وجود شاخه های توبولهای عاجی در ناحیه DEJ است.

اسلاید 13: انواع عاج عاج اولیه (Developmental) : در طول تکامل دندان تشکیل می شود.عاج ثانویه : بطور فیزیولوژیک بعد از تکامل کامل ریشه ایجاد می شود.ِِDentinal sclerosis : انسداد نسبی یا کامل توبول های عاجی در اثر افزایش سن به جهت پاسخ به تحریکات مثل سایش سطح دندان یا پوسیدگی دندان اتفاق می افتد. وقتی توبول ها با رسوب معدنی پر شوند عاج اسکلروتیک می گردد.

اسلاید 14: PULPبافت حساسه و تغذیه ای دندان است که حاوی عروق خونی بزرگ و اعصاب می باشد . سلولهای اصلی پالپ عبارتند از ادنتوبلاستها ، فیبرو بلاستها سلولهای آندیفرانسیه و سلولهای دفاعی از قبیل ماکروفاژها و گاهی لنفوسیتها . سلولهای آماسی مثل پلی مورفونوکلئرها ، پلاسماسلها و ماست سل ها به دنبال تحریک و آماس ناشی از آن در پالپ دیده می شوند. اعصاب حساسه پالپ از عصب سه قلو (تری ژمینال) منشعب می شوند و از طریق فورامنی که در ارتباط نزدیک با شریانها و وریدهای کوچک است به صورت دسته ای وارد پالپ ریشه ای می شوند.عروق خونی پالپ انشعابی از شریان آلوئولار تحتانی و فوقانی و یا شریان اینفرا اربیتال می باشد که این شریان ها از شریان ماگزیلار داخلی منشعب می شود.

اسلاید 15: سمنتوم : بافت کلسفیه استخوان مانند است که ریشه دندانها را می پوشاند که توسط سلولهای مزانشیمال دنتال فولیکول که تمایز می یابند و به سمنتوبلاست تبدیل می شوند ساخته می شود. سمنتو بلاستها ماتریکسی به نام سمنتوئید تولید می کنند که مرتباً کلسفیه می شود و دو نوع سمنتوم سلولار ی و آسلولار را بوجود می آورد. سمنتوم آسلولار از نظر زمانی پیشقدم است و با رسوب آن روی عاج DCJ تشکیل می شود بطور کلی سمنتوم آسلولار یک سوم سرویکالی و میانی ریشه را می پوشاند سمنتوم سلولر معمولاً روی سمنتوم آسلولر در یک سوم اپیکالی ریشه رسوب می کند .

اسلاید 16: مخاط دهان ساختار اپی تلیوم مطبق سنگفرشی مخاط دهان که به سه دسته تقسیم می شوند : مخاط پوششی (Lining mucosa) غیر کراتینیزه بوده و کف دهان ، گونه ها ، لب ها و کام نرم را می پوشاند . این مخاط در عمل جویدن دخالتی ندارند بنابراین کم فرسایش دارند. مخاط جونده یا Masticatory mucosa کراتینزه بوده و کام سخت و لبه استخوان الوئول را می پوشاند

اسلاید 17: و در طول عمل جویدن، غذا اول با این بافت تماس پیدا می کند.مخاط اختصاصی یا Specialized mucosa که سطح زبان را می پوشاند، از نظر ساختاری و شکل ظاهر کاملاً متفاوت از دو نوع مخاط قبلی است.

اسلاید 18: پریودونیشمبه بافت های نگهدارنده دندان در حفره استخوان آلوئول اطلاق می شود که عبارتند از داخل به خارج :سمنتوم ریشه الیاف پریدونتال لیگامناستخوان آلوئول لثه

اسلاید 19:

اسلاید 20: پریودونتال لیگامن: بافت هم بندی است که اطراف ریشه دندان را در بر گرفته و آن را به استخوان متصل می کند .الیاف پریودنتال : مهمترین عناصر لیگامان پریودنتال الیاف اصلی هستند که کلاژنه بوده و دسته هایی خاص ار رشته های کلاژن را ایجاد می کنند. قسمتهای انتهایی این الیاف که به داخل استخوان و سمنتوم وارد می شوند الیاف شارپی خوانده می شود. الیاف اصلی لیگامن پریو دنتال به شش گروه تقسیم می شوند که به ترتیب زیر در حین مراحل تشکیل ریشه ایجاد می شوند:

اسلاید 21: الیاف ترانسپتال : بصورت افقی در ناحیه بین دندانی از روی کرست استخوان عبور کرده و از سمان یک دندان به سمان دندان مجاور می روند این دسته از الیاف از اجزاء ثابت و همیشگی لیگامن پریودنتال هستند و حتی پس از تخریب استخوان الوئول بر اثر بیماری پریودنتال نیز دوباره تشکیل می شوند . از آنجا که این الیاف به استخوان چسبندگی ندارند می توان آنها را به عنوان یکی از اجزاء لثه به حساب آورد. گروه آلوئولار کرست : این الیاف بصورت مایل از سمان زیر ناحیه جانکشنال اپی تلیوم جدا شده و تا ستیغ استخوان آلوئول امتداد می یابند ، این الیاف پس از جدا شدن از سمنتوم از روی کرست استخوان آلوئول عبور کرده وبه لایه فیبروزه پریوست پوشاننده استخوان آلوئول متصل می شوند.این الیاف مانع اکستروژن دندان شده و دندان را در برابر حرکات جانبی محافظت می کنند.

اسلاید 22: الیاف افقی : با زوایه عمود بر محور طولی دندان از سمنتوم به سمت استخوان آلوئول گسترش می یابند.الیاف مایل : این الیاف بزرگترین گروه الیاف لیگامن پریودنتال را تشکیل می دهند که در یک جهت کرونالی و رو به بالا بطور مایل از سمنتوم به سمت استخوان حرکت می کنند. این دسته از الیاف نیروهای جونده عمودی را تحمل نموده و این نیروها را به صور Tension به استخوان آلوئول منتقل می کنند.الیاف اپیکال : این دسته از الیاف به صورت نامنظم در ناحیه اپیکال ساکت آلوئولار از سمنتوم منشعب می شوند و به استخوان ختم می شوند. الیاف اپیکال در ریشه دندانهایی که به طول کامل شکل نگرفته اند دیده نمی شوند. گروه بین ریشه ای : این الیاف به صورت بادبزنی شکل در ناحیه انشعاب ریشه دندانهای چند ریشه ای از سنمتوم به سمت دندان حرکت می کنند.

اسلاید 23: عناصر سلولی چهار نوع سلول در داخل لیگامن پریودنتال شناخته شده اند : سلولهای بافت هم بند، سلولهای باقی مانده اپی تلیالی ، سلولهای سیستم ایمنی و سلولهایی که در رابطه با عناصر عصبی عروقی هستند.سلولهای بافت هم بند شامل فبیروبلاستها ، سمنتوبلاستها و اوستئوبلاستها هستند .

اسلاید 24: ماده زمینه ای لیگامن پریودنتال حاوی مقادیر زیادی ماده زمینه ای است که حد فاصل بین الیاف سلولها را پر می کند. این ماده زمینه ای از دو جزء اساسی تشکیل شده است : گلیکوز آمینوگلیکانها نظیر اسید هیالورونیک و یک سری پروتئوگلیکانها و گلیکوپروتئین ها نظیر فیبرونکتین و لامنین علاوه بر این حجم زیادی (70%) ماده زمینه ای را آب تشکیل می دهد.

اسلاید 25: اعمال لیگامان پریودنتال عبارتند از اعمال فیزیکی ، اعمال Formative، اعمال Remodeling و اعمال حسی و تغذیه ای می باشد.اعمال فیزیکی عبارتند از :ایجاد یک پوشش بافتی نرم جهت محافت عروق و اعصاب در مقابل صدمه ناشی از نیروهای مکانیکیانتقال نیروهای اکلوزالی به استخوان اتصال دندانها به استخوان نگهداری و حفظ ارتباط صحیح بین بافت های لثه ای و دندانهامقاومت در برابر تاثی نیروهای اکلوزالی (جذب شوک)

اسلاید 26: زایده آلوئولار زوائد آلوئولار بخشی از ماگزیلا و مندیبل هستند که ساکت دندانها (آلوئولها) را تشکیل داده و از آنها پشتیبانی می کنند. این زوائد هنگامی که دندان رویش می یابد به منظور فراهم نمودن چسبندگی استخوانی لازم جهت لیگامن پریودنتال در حال شکل گیری تشکیل می شوند و به تدریج پس از کشیده شدن دندان ناپدید می شوند . زوائد آلوئولار از قسمتهای زیر تشکیل شده است :صفحه ای خارجی از استخوان کورتیکال که شامل استخوانهایی به سیستم هاورس و تیغه هایی از استخوان متراکم است.

اسلاید 27: دیواره داخلی ساکت دندانی که از استخوانی نازک و متراکم به نام alveolar bone proper تشکیل شده است و در رادیوگرافی ها به عنوان لامینادورا شناخته می شود. ازنظر بافت شناسی این استخوان حاوی یکسری منافذ است که از طریق آنها دسته های عروق و اعصاب از قسمت مرکزی استخوان (استخوان اسفنجی) به لیگامان پریودنتال متصل می شوند به این دیواره داخلی که حالت سوراخ دار و غربال مانند دارد cribriform plate هم گفته می شود.ترابکول های استخوان اسفنجی که در بین دو لایه متراکم فوق الذکر قرار دارند و نقش استخوان آلوئولار پشتیبانی کننده را ایفا می کنند. سپتوم بین دنداغنی از جنس استخوان اسفنجی پشتیبانی کننده است که توسط استخوان متراکم محصور شده است.

اسلاید 28: علاوه بر این استخوان های فکین شامل basal bone نیز هستند. این بخش از استخوان فک در سمت اپیکال دندان ها واقع است ولی به آنها مربوط نیست .

اسلاید 29: لثه لثه از نظر آناتومیک به سه قسمت تقسیم می شود: لثه مارجینال ، لثه چسبنده و ناحیه بین دندانی.

اسلاید 30: لثه مارجینال (لبه آزاد لثه)لثه مارجینال با لثه غیر چسبنده (آزاد) لبه یا حد نهایی لثه بوده و به صورت حلقه ای دندان ها را در بر گرفته است. در حدود 50% موارد این ناحیه به کمک یک فرورفتگی کم عمق موسوم به شیار لثه آزاد (free gingival geoove) از لثه چسبنده جدا می شود. عرض لثه مارجینال که تشکیل دهنده دیواره بافت نرم سالکوس لثه ای است حدود یک میلیمتر می باشد و به کمک یک پروب پریودنتال می توان آن را از سطح دندان جدا نمود.

اسلاید 31:

اسلاید 32: سالکوس لثه فضا یا شیار کم عمقی است که بین سطح دندان از یک سمت و اپی تلیوم پوشاننده لثه آزاد از سمت دیگر قرار گرفته است این فضا V شکل بوده و به سختی به پروب پریودنتال اجازه ورود می دهد. از نظر کلینکی اندازه گیری عمق این شیار یک معیار تشخیصی مهم بشمار می رود. در شرایط کاملاً طبیعی یا ایده آل عمق سالکوس حدود صفر است. در انسان سالکوس لثه ای که از نظر کلینیکی دارای عمق 8/1 میلیمتری می باشد که تغییرات آن از 6-0 متغیر می باشد.

اسلاید 33: لثه چسبندهدر امتداد لثه مارجینال بوده و بافتی محکم با قابلیت ارتجاعی است که به صورت مستحکمی به پریوست استخوان آلوئول زیرین خود چسبیده است. در نمای فاسیال لثه چسبنده با بافت نسبتاً سست و متحرک مخاط آلوئول تلافی کرده و محل تلافی مخاط با لثه (mucogingival junction) این دو نسج را از هم متمایز می کند. عرض لثه چسبنده یکی دیگر از معیارهای کلینیکی مهم محسوب می شود. عرض لثه چسبنده برابر با فاصله بین محل تلاقی مخاط با لثه با برآمدگی سطح خارجی کف سالکوس لثه ای یا پاکت پریودنتال می باشد.

اسلاید 34: این اندازه نباید با عرض لثه کراتینیزه اشتباه شود زیرا عرض لثه کراتینیزه شامل لثه مارجینال هم می شود.عرض لثه چسبنده در نمای فاسیال در نواحی مختلف دهان متفاوت است. عموماًحداکثر عرض لثه چسبنده در ناحیه ثنایاها (5/3 تا 5/4 میلیمتر در فک بالا و 3/3 تا 9/3 در فک پایین) دیده می شود. عرض چسبنده در بخش خلفی دهان کمتر می شود ولی حداقل آن در ناحیه اولین پره مولر است. (9/1 میلیمتر در فک بالا و 8/1 میلیمتر در فک پایین).

اسلاید 35: لثه بین دندانی لثه بین دندانی، gingival embrasure را که فضاهایی واقع در زیر نقطه تماس بین دندان ها هستند پر می کند. لثه بین دندانی یت به حالت هرمی شکل است و یا به شکل ”col“ دیده می شود. در حالت هرمی شکل نوکپاپیلا درست زیر ناحیه تماس دو دندان قرار می گیرد و در حالت col یک فرورفتگی دره مانند که دو پاپیلای فاسیال و لینگوال را به هم متصل نموده و از شکل ناحیه تماس بین دندانی تبعت می کند.

اسلاید 36: شکل لثه در ناحیه بین دندانی به دو عامل منطقه تماس بین دو دندان و به وجود یا عدم وجود تحلیل لثه بستگی دارد.اگر در ناحیه ای دیاستم وجود داشته باشد، لثه به صورت محکمی به استخوان بین دندانی می چسبد و سطحی صاف و گرد ایجاد می کند. در این حالت دیگر پاپیلای بین دندانی ایجاد نخواهد شد.

اسلاید 37: اپی تلیوم لثه سلول اصلی اپی تلیوم لثه، همانند سایر اپی تلیوم های مطبق سنگفرشی، کراتینوسیت است. سایر سلول هایی که در اپی تلیوم یافت می شوند به عنوان سلول ها nonkeratinocyte یا clear cel شناخته می شوند. این سلول ها شامل سلول های لانگرهانس، سلول های مرکل و ملانوسیت ها هستند. وظیفه اصلی اپی تلیوم لثه محافظت از ساختمان های عمقی است، علاوه بر این اپی تلیوم لثه در تبادلی انتخابی با محیط دهان نیز نقش دارد. این وظیفه با تکثیر و سپس سلول های کراتینوسیت حاصل می شود.

اسلاید 38: مایع لثه ای یا مایع ساکوس سالکوس لثه مایعی است که از بافت همبندی لثه و از طریق جداره نازک اپی تلیوم سالکولار به داخل سالکوس ترشح می شود. در مورد مایع لثه ای این اعتقاد وجود دارد که : این مایع سالکوس لثه را از وجود مواد مختلف پاک می کنداین مایع حاوی پروتئین های پلاسما بوده که ممکن است اتصال اپی تلیوم به دندان را بهبود ببخشداین مایع دارای خاصیت ضدباکتریایی بود در جهت دفاع از لثه دارای فعالیت آنتی بادی است.

اسلاید 39: الیاف لثه ای بافت همبند لثه مارجینال بافتی متراکم و کلاژنه و حاوی یک سیستم مشخص از دسته های الیاف کلاژن است که به عنوان الیاف لثه ای خوانده می شود. که از رشته های کلاژن نوع I تشکیل شده اند و وظایف زیر را عهده دار می باشند :تطبیق لثه مارجینال با دندان تامین استحکام لازم جهت مقاومت در برابر نیروهای جونده، بدون آن که لثه از سطح دندان جدا شوداتصال لبه لثه آزاد به سمنتوم ریشه و لثه چسبنده مجاور

اسلاید 40: الیاف لثه ای درسه گروه لثه ایGINGIVODENTAL)–دندانی حلقوی (CIRCULAR) و Transseptal قرار می گیرند.گروه اول الیافی هستند که در سطوح فاسیال، لینگوال و اینترپروگزیمال قرار دارند. این الیاف در سمنتومی که درست زیر اپی تلیوم و در ناحیه عمق سالکوس لثه است فرو رفته اند .الیاف حلقوی از میان بافت همبند لثه مارجینال و بین دندانی عبور کرده و به صورت حلقه مانند دندان را در بر می گیرند.گروه ترانسپتال : این الیاف در ناحیه بین دندانی قرار گرفته اند و به صورت افقی از سمان یک دندان به سمان دندان مجاور ختم می شوند. الیاف ترانسپتال در ناحیه ای ما بین اپی تلیوم کف سالکوس لثه ای و کرست استخوان بین دندانی واقع شده اند و برخی اوقات جزء الیاف اصلی لیگامان پریودنتال طبقه بندی می شوند.

اسلاید 41: علائم کلنیکی لثه رنگ : رنگ لثه مارجینال و چسبنده عموماً صورتی مرجانی (coral pink) توصیف می شود این رنگ ناشی از نحوه خون رسانی، ضخامت و درجه کراتینیزه شدن اپی تلیوم و حضور سلول های حاوی پیگمان است. رنگ لثه در میان افراد مختلف متفاوت است و به نظر می رسد با پیگمانتاسیون پوست ارتباط دارد. این رنگ در افراد بلوند یفیدپوست نسبت به افراد سبزه مومشکی روشن تر است.

اسلاید 42: اندازه(size) اندازه لثه برابر مجموع حجم کلی عناصر سلولی و بین سلولی و عروق خونی آنها است. تغییر در اندازه لثه از جمله علائم شایع بیمارهای لثه است. فرم (Contour) فرم لثه به صورت قابل ملاحظه ای متغیر است و از شکل دندان ها، نحوه قرار گرفتن آنها در قوس دندانی، موقعیت و اندازه محل تماس دندان ها و ابعاد امبراژورهای لثه ای فاسیال و لینگوال تبعیت می کند. لثه مارجینال دندان ها را به صورت حلقه ای شکل (Collarlike) در بر می گیرد و در سطوح فاسیال و لینگوال حالتی دالبر مانند (Scalloped) ایجاد می کند.لثه در طول دندان هایی که سطوح نسبتاً مسطحی دارند خطی مستقیم ایجاد می کند.

اسلاید 43: شکل (Shape) شکل لثه بین دندانی توسط فرم سطوح پروگزیمال دندان و موقعیت و شکل امبراژورهای لثه ای کنترل می شود. وقتی سطوح جانبی تاج دندان ها از بعد فاسیو لینگوالی نسبتاً مسطح باشند، ریشه ها به هم نزدیک بوده و استخوان بین دندانی از بعد مزیودیستالی نازک است، در نتیجه امبرژورهای لثه ای و لثه بین دندانی از نظر مزیودیستالی باریک و کم عرض می شوند. بر عکس هنگامی که سطوح پروگزیمال تاج دندان ها از ناحیه تماس دو دندان دور شده و حالت محدب داشته باشند قطر مزیودیستالی لثه بین دندانی بیشتر می شود. ارتفاع لثه بین دندانی بر حسب محل قرارگیری نقطه تماس پروگزیمالی متغیر است.

اسلاید 44: قوام (Consistency) قوام لثه سفت بوده و قابلیت ارتجاعی دارد و به استثنای لبه آزاد لثه سایر نواحی آن به صورت محکمی به استخوان زیرین خود متصل شده است. ماهیت کلاژنه لامینا پروپریا و پیوستگی و اتصال آن به موکوپریوست استخوان آلوئولار علت سفت بودن قوام لثه چسبنده می باشد. الیاف لثه ای نیز در استحکام لبه آزاد لثه نقش دارند.بافت سطحی (Surface Texture) سطح لثه نمایی شبیه به پوست پرتقال دارد که اصطلاحاً به آن Stippling گفته می شود. این حالت را در صورت خشک کردن لثه می توان مشاهده نمود . لثه چسبنده حالت پوست پرتقالی دارد ولی لثه مارجینال فاقد آن است. قسمت مرکزی پاپیلای بیمن دندانی نیز معمولاً حالت پوست پرتقالی را داراست ولی لبه های آن صاف هستند، الگو و حالت نمای

اسلاید 45: در افراد مختلف و نواحی مختلف دهان یک فرد متفاوت است . این حالت در سطح لینگوال نامشخص تر از سطح فاسیال است ممکن است در برخی افراد وجود نداشته باشد. نمای پوست پرتقالی لثه با گذشت زمان و بالا رفتن سن تغییر می کند. این نما در دوران کودکی وجود نداشته و در برخی اطفال از حدود سن 5 سالگی ظاهر می شود و تا دوران بلوغ افزایش می یابد و در اکثر موارد در افراد کهنسال شروع به محو شدن می کند. حالت پوست پرتقالی لثه نوعی خاصی از تطابق است که به استحکام لثه جهت انجام عملکرد آن کمک می کند. این حالت از جمله نشانه های سلامت لثه است و کاهش یا از بین رفتن آن از جمله علائم شایع بیماری های لثه ای است . پس از درمان و هنگامی که لثه سلامت خود را باز یافت حالت پوست پرتقالی آن نیز مجدداً باز می گردد.این حالت با تحریکی که در اثر مسواک زدن ایجاد می شود افزایش می یابد.

اسلاید 46: موقعیت (Position) موقعیت لثه به محلی اطلاق می شود که در آن جا لثه مارجینال به دندان متصل می شود. هنگامی که دندان به داخل حفره دهان رویش می کند، مارجین و سالکوس لثه در نوک تاج قرار دارند. با ادامه روند رویش، اینها به ریشه نزدیک تر می شوند. در حین فرآیند رویش دندان اپی تلیوم جانکشنال، اپی تلیوم دهانی و اپی تلیوم کاهش یافته مینایی دچار تغییرات گسترده و remodeling می شوند. اما همزمان با این تحولات عمق فیزیولوژیک سالکوس ثابت مانده و حفظ می شود. چنانچه این تغییرات در اپی تلیوم ها رخ ندهد یک رابطه آناتومیک غیر طبیعی بین لثه و دندان حاصل می شود.

اسلاید 47:

اسلاید 48: رویش دایمی دندان هابر مبنای مفهوم رویش دایمی دندان ها، به دندان های مقابل خود می رسند متوقف نمی شود بلکه در سراسر زندگی ادامه می یابد. این فرآیند شامل دو مرحله فعال و غیر فعال می باشد. رویش فعال به حرکت دندان ها در جهت سطح اکلوزال گفته می شود در حالی که رویش غیر فعال به عریان شدن سطح دندان ها بر اثر مهاجرت اپیکالی لثه اطلاق می گردد. جهت درک این مفهوم توجه به تفاوت بین دو اصطلاح تاج و ریشه آناتومیک و تاج و ریشه کلینیکی لازم است. تاج آناتومیک قسمتی از دندان است که توسط مینا پوشیده می شود و ریشه آناتومیک قسمتی از دندان است که تحت پوشش سمنتوم قرار می گیرد. اما تاج کلینیکی به بخشی از دندان گفته

اسلاید 49: می شود که تحت پوشش لثه نبوده و به داخل حفره دهان وارد شده است . ریشه کلینیکی نیز بخشی از دندان است که توسط انساج پریودنتال پوشیده شده است.هنگامی که دندان ها به آنتاگونیست های فانکشنال خود رسیدند سالکوس لثه ای و اپی تلیوم جانکشنال هنوز روی مینا قرار دارند و تاج کلینیکی تقریباً دو سوم تاج آناتومیک است.همزمان با رویش دندان ها سمان در آپکس ها و نواحی امشعاب ریشه ها رسوب می کند و استخوان نیز در طول قاعده آلوئول ها و کریست استخوان آلوئولار تشکیل می شود. به این ترتیب میزانی از دندان که در طول فرآیند Attrition سایش یافته است با افزایش طول ریشه جبران می شود و عمق ساکت دندانی جهت حمایت ریشه ها حفظ می شود.

اسلاید 50: فرآیند رویش غیر فعال به چهار مرحله تقسیم می شود اگر چه ابندا چنین تصور می شد که این امر یک روند فیزیولوژیک طبیعی است ولی اکنون مشخص شده که این فرآیند پاتولوژیک است . مرحله 1 : دندان ها به خط اکلوژن می رسند . اپی تلیوم جاننکشنال و قاعده سالکوس لثه روی مینا قرار دارد.مرحله 2 : بر اثر تکثیر سلول های اپی تلیوم جانکشنال قسمتی از آن روی مینا و قسمتی دیگر بر روی سمان قرار می گیرند ، قاعده ساکوس لثه ای در این مرحله کماکان بر روی مینای دندان واقه است.مرحله 3 : در این مرحله تمامی اپی تلیوم جانکشنال روی سمان قرار می گیرد و قاعده سالکوس لثه ای به محل اتصال سمان به مینا منتقل می شودبا تداوم تکثیر اپی تلیوم جانکشنال این بافت کم کم به روی ریشه منتقل می شود.

اسلاید 51: مدت توقف اپی تلیوم جانکشنال بر روی CEj طولانی تر از مدت توقف آن در سایر نقاط دندان نیست.مرحله 4 : بر اثر تداوم تکثیر اپی تلیوم جانکشنال این بافت پیش از گذشته بر روی سمنتوم به سمت اپیکال حرکت می کند و سالکوس لثه نیز به طور کامل به روی سمنتوم منتقل می شود و قسمتی از سمنتوم در داخل دهان مشاهده می شود. تکثیر سلول های اپی تلیوم جانکشنال بر روی ریشه دندان ها با از بین رفتن الیاف لثه و پریودنتال همراه است و موجب از میان رفتن اتصال آنها به دندان می شود. علت این روند تخریبی مشخص نیست ولی بعضی آن را به علت التهاب مزمن دانسته بنابراین فرآیند پاتولوژیک محسوب می شود.

اسلاید 52: زمان رویش دندانهای شیری

اسلاید 53: زمان رویش دندانهای دائمی

اسلاید 54:

اسلاید 55:

اسلاید 56:

اسلاید 57:

اسلاید 58:

اسلاید 59:

اسلاید 60:

اسلاید 61:

اسلاید 62:

اسلاید 63:

اسلاید 64: تفاوت دندانهای شیری ودائمی